বিহু আৰু আমাৰ সংস্কৃতি
নাপাতি থাকিব নোৱৰা অসমীয়াৰ ‘বিহু’ক লৈ এইবাৰ যেন বিতৰ্কৰ ওৰেই নপৰিব৷ বিহুমঞ্চত নিচাসক্ত বিহু-বলিয়া নে অহোবলিয়া দৰ্শক-শ্ৰোতা অথবা সত্ৰাধিকাৰ; জুবিন গাৰ্গতেই বিহু-বিতৰ্ক সীমাবদ্ধ হৈ থকা নাই৷ টিভি চেনেলে চেনেলে পতা বিহু প্ৰতিযোগিতা, বিচাৰকৰ যোগ্যতা, বিহুৰ কমিটীয়ে পতা বিহু প্ৰতিযোগিতাত বিজয়ী হ’ব পৰাৰ গোপন মন্ত্ৰ, আদিও ফুচফুচনিৰ পৰা গৈ প্ৰদূষণ সৃষ্টি কৰিব পৰা মাত্ৰাৰ শব্দ-বিস্ফোৰণলৈ ৰূপান্তৰিত হৈছে৷ মুঠতে, আমাৰ সাংস্কৃতিক পৰিচয়ৰ বাহক বুলি ভবা বিহু উদ্যাপন প্ৰক্ৰিয়াটো যেন বিচাৰৰ কাঠগড়াত উঠিবলগীয়া হোৱা পৰ্যায় এটা পাইছেহি৷ অথচ, বিহু উদ্যাপনৰ নামত হোৱা অতপালিবোৰ যেন সাংস্কৃতিক বিশেষজ্ঞসকলেও ইচ্ছাকৃতভাৱে উপেক্ষা কৰি চলিছে৷ বিহুৰ বিষয়ে কোনোবাই কিবা সমালোচনাত্মক মন্তব্য দিলেই যেন অসমীয়া সংস্কৃতিৰ অপমান কৰাহে হ’ব, এনে এক ধাৰণাহে বৰ্তি থাকিবলৈ দিয়া হৈছে৷ বিশ্বৰ সকলো সভ্য দেশ অথবা জাতিৰ নিজা সংস্কৃতি আছে আৰু নিজৰ সংস্কৃতিক লৈ সকলোৱে গৌৰৱ অনুভৱ কৰে৷ অথচ, আমাৰ মাজৰ বৃহৎসংখ্যকেই ভাবে যে আমাৰ দৰে ‘ধনী-সংস্কৃতি’ আৰু কাৰোৱেই নাই৷ অন্য এক গুৰুত্বপূৰ্ণ কথা হৈছে এয়ে যে অকল বিহুৱেই আমাৰ একমাত্ৰ সাংস্কৃতিক সমল নহয়৷ লোক-সংগীত, লোক-কলা, লোক-গাথা, ভাষা-সাহিত্য, নৃত্য-গীত-নাট আদি পৰিৱেশ্য কলা-সংস্কৃতিৰ একো একোটা গুৰুত্বপূৰ্ণ উপাদান, অবিচ্ছেদ্য অংগ৷ অথচ, মাহৰ পাছত মাহজুৰি বিহু পাতি আমি কেৱল বহিঃজগতখনকেই নহয়, আমাৰ উঠি অহা প্ৰজন্মকো এনে এক ধাৰণা দিবলৈ লৈছোঁ যে বিহুৱেই আমাৰ একমাত্ৰ সাংস্কৃতিক সম্পদ, ঐতিহ্য আৰু পৰম্পৰাৰ বাহক৷ বিহু কৰ্মশালা, বিহু প্ৰতিযোগিতা, বিহুমঞ্চ আদিক লৈ যিমান সময়, সম্পদ আৰু শক্তিৰ ব্যয় হয়, সাহিত্যৰ নামত, ভাষাৰ নামত তাৰ একাংশও ব্যয় হয়নে? কিয় এনে এটা ধাৰণা দিবলৈ চেষ্টা কৰা হয় যে বিহুৱেহে বহিঃজগতত অসমীয়াক উচ্ছস্থান এখন দিব? অসমীয়া সংস্কৃতিৰ অন্যতম বাহক অসমীয়া খাদ্যৰ কথা আমি কিয় তেনেদৰে নাভাবোঁ? আজি অসমৰ বাহিৰত কলকাতা, দিল্লী বা মুম্বাইত থকা অসম ভৱন বা আছাম হাউছৰ কেণ্টিনবোৰত যদি কোনোবাই এসাঁজ সু-স্বাদু অসমীয়া খাদ্য বিচাৰে, তেন্তে বিফল মনোৰথ হ’ব৷ একে স্তৰৰ ‘বংগ ভৱন’ত কিন্তু জুতি লগা ‘বাঙালী খাদ্য’ পোৱা যাব৷ কিয় আমি এনেবোৰ ঠাইত অসমীয়া সংস্কৃতিৰ সুবাসসনা এসাঁজ খোৱা জনপ্ৰিয় কৰি তুলিব নোৱাৰোঁ? বিহু মাৰি মাৰি তৎ নোপোৱা চেনেলকেইটাই ৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰতিযোগিতাত ৰন্ধনৰ পুৰস্কাৰ কঢ়িয়াই অনা দুগৰাকীক লৈ কিমান অনুষ্ঠান পাতিলে? নে থলুৱা ‘খাদ্য’ক সংস্কৃতিৰ উপাদান বুলি আমি গণ্যই কৰিব নোখোজোঁ? নিজৰ সংস্কৃতিৰ প্ৰতি শ্ৰদ্ধাশীল জাতি এটাই আপোন ঐতিহ্য-পৰম্পৰাৰ প্ৰতিটো উপাদানকে জীয়াই ৰখাৰ প্ৰয়াস কৰে৷ নতুন প্ৰজন্মই যাতে পৰম্পৰাৰ প্ৰতি বীতশ্ৰদ্ধ নহয়, সেই কথা মনত ৰাখি নতুনে আঁকোৱালি ল’ব পৰাকৈ ‘পুৰণি’ক কৌশলেৰে উপস্থাপন কৰে৷ সেইবাবে বংগত ৰবীন্দ্ৰনাথ জীয়াই থাকে, পৰিয়ালৰ এজনে হ’লেও ৰবীন্দ্ৰ সংগীত চৰ্চা কৰে৷ আমাৰ নতুন প্ৰজন্মই লক্ষ্মীনাথৰ নামেই শুনাৰ সুবিধা নাপায়, সাধুকথা দূৰতে বিদূৰ৷ কাৰণ, আমি সংস্কৃতি মানে বিহুকেই বুজোঁ৷ বিশাল অসমৰ জিলাই জিলাই, গাঁৱে-গাঁৱে আছে প্ৰাচীন শিল্প-কলাৰ ঐতিহ্য৷ অথচ, সেইবোৰক জীয়াই ৰখাৰ কোনো অৱলম্বন নাই৷ সম্প্ৰতি, ভিতৰুৱা অঞ্চলবোৰতো মঞ্চবিহু পতা হয়৷ দূৰ-দূৰণিৰ পৰা আমন্ত্ৰণ কৰি অনা লাখটকীয়া শিল্পীৰ অনুষ্ঠানৰ বাবে ওৰেৰাতি মুনিহ-তিৰোতাই টোপনি খতি কৰে৷ থলুৱা কোনো শিল্পী বা পৰম্পৰাগত কোনো শিল্পৰ তাত স্থান নাথাকে৷ আমন্ত্ৰিত শিল্পী আহি নোপোৱা সময়খিনিত হিন্দী গীতৰ সুৰত নৃত্য প্ৰদৰ্শিত হয় দৰ্শকৰ ৰাগী লাগি থাকিবৰ বাবে৷ জনা-বুজাসকলে এইবোৰ দেখি-শুনিও মনে মনে থাকে৷ জাতিক উদ্ধাৰ কৰিবলৈ ৰাজপথত আন্দোলন কৰাসকলে অথবা নিৰ্বাচনী বতাহত উৰি ফুৰাসকলে এই ‘সাংস্কৃতিক’ কৰ্ম-কাণ্ডবোৰক লৈ কাহানিও মাত মতা দেখা নাযায়৷ চৰকাৰেতো বিহুৰ বিশ্ব-ৰেকৰ্ড পাতি থৈছে, গতিকে বিহুৰ খহনীয়াত যে অসমৰ সাংস্কৃতিক সম্পদ ডুব যাবলৈ ধৰিছে, তালৈ চকু দিয়াৰ প্ৰয়োজনবোধ কৰা নাই৷ বিহু এতিয়া সস্তীয়া বিনোদন বেছি, সংস্কৃতি কম৷ অসমীয়া সংস্কৃতিৰ প্ৰতি শ্ৰদ্ধাশীল প্ৰতিজন ব্যক্তিয়ে এই কথা উপলব্ধি কৰা উচিত আৰু মৰ্যাদাসহকাৰে বিহুক নিজৰ স্থানত জীয়াই ৰখা উচিত৷