ভোজন বিলাস
খাদ্য মানুহৰ মৌলিক প্ৰয়োজন৷ কেৱল পেট ভৰাই ৰাখিবলৈকেই মানুহে খাদ্য নাখায়৷ শৰীৰটো সুস্থ ৰাখিবলৈ মানুহে পৰ্যাপ্ত পৰিমাণৰ খাদ্য খাব লাগে৷ এই ‘পৰ্যাপ্ত পৰিমাণ’টো বয়স অনুসৰি ভিন্ন ভিন্ন৷ কোৱা হয় যে মানুহে জন্মতেই খোৱা মুখখন আৰু পেটটো লৈ আহে৷ অৱশ্যে, মানুহেই নহয়, অন্যান্য জীৱ-জন্তু, চৰাই-চিৰিকটি, আনকি উদ্ভিদকো আহাৰ লাগে আৰু প্ৰকৃতিৰ কি চমৎকাৰ যে সকলোৱেই নিজৰ নিজৰ আহাৰ নিজৰ ভাগেই খাবলৈ শিকে৷ খাদ্যৰ ক্ষেত্ৰত বোধহয় মানুহৰ তুলনাত আন জীৱ-জন্তু অধিক আত্মনিৰ্ভৰশীল; নিজৰ খাদ্য নিজে বিচাৰি সংগ্ৰহ কৰি লয়, আনকি গছ-গছনিয়েও৷ মানুহ হৈছে এনে জীৱ, যিয়ে পৰৰ ওপৰত পালে জ্বৰৰ গাৰেও খায়৷ কথাতে কয় বোলে মানুহ নাখাই নমৰে, খাইহে মৰে৷ মানুহৰ ভোকতকৈ খক্ বেছি৷ খকৰ উৎপাততেই মানুহক ৰোগে আহি হেঁচা মাৰি ধৰে৷ লিভাৰ গেলি-পচি যায়, তথাপি মদ নেৰে, মধুমেহ বাঢ়ি চকু-কিডনীলৈ বিপদ আনে, তথাপি মিঠাই চুৰকৈ খাবলৈ নেৰে, পেট বাঢ়ি গেৰেলা দিয়ে, তথাপি একাঁহী ভাত, খাহীৰ তেল, মাংসৰ বাটিৰ লোভ নকমে৷ মানুহ যেন খাবলৈহে জীয়াই থাকে, জীয়াই থাকিবলৈ নাখায়৷ দুই-একে একাঁহী ভাত, এমুঠিমান জলকীয়া, কেঁচা পিঁয়াজ, মাছে-কণীয়ে-মঙহেৰে মোকোৰা-মোকোৰে খাই ‘ৰীল’ বনাই ফেচবুকত প্ৰদৰ্শন কৰে৷ যুগ যুগ ধৰি যেন খাবলৈহে পোৱা নাই! কেনে নিকৃষ্ট ৰুচিৰ প্ৰদৰ্শন! আচলতে মানুহে খাবলৈকে নিশিকিলে৷ বয়স অনুপাতে দেহৰ প্ৰয়োজনীয়তা অনুসৰি সন্তুলিত খাদ্য খোৱাৰ অভ্যাস আমাৰ যেন কাহানিও গঢ়িয়েই নুঠিল৷ আমাৰ বিজ্ঞানসন্মত ধাৰণাৰ উপস্থিতিয়েই নাই৷ এটা সময়ত পৰম্পৰাগত থলুৱা আহাৰকেই মানুহে খাইছিল৷ পছন্দ-অপছন্দই তাত বিশেষ গুৰুত্ব পোৱা নাছিল৷ সেই দিশৰ পৰা চালে খাদ্যই মানুহৰ সংস্কৃতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল৷ খাদ্য প্ৰকৃততেই সংস্কৃতিৰ অবিচ্ছেদ্য অংগ৷ সংস্কৃতিৰ লগে লগে সুৰক্ষাৰ ধাৰণাটোৱেও গুৰুত্ব পাবলৈ ধৰিলে৷ খাদ্য সুৰক্ষাৰ ধাৰণাটোৱে পৰ্যাপ্ত পৰিমাণত সন্তুলিত খাদ্য প্ৰাপ্তিকেই বুজায়৷ ক্ৰমশঃ এই ধাৰণাটো ৰাজনৈতিক ক্ষেত্ৰত সমাদৃত হ’ল৷ জনসাধাৰণৰ খাদ্য সুৰক্ষা নিশ্চিত কৰাটো চৰকাৰী দায়িত্বত চামিল হ’ল৷ আমাৰ দেশত স্বাধীন চৰকাৰ অহাৰ পাছৰে পৰা খাদ্য সুৰক্ষা সুনিশ্চিত কৰাৰ বাবে চৰকাৰে ৰাজহুৱা বিতৰণ ব্যৱস্থা আঁচনি গ্ৰহণ কৰিলে৷ ৰাজসাহায্যযুক্ত চাউল-দাইল, আটা আদি সুলভ মূল্যৰ দোকানযোগে ৰেহাই দামত জনসাধাৰণৰ মাজত বিলাই দাৰিদ্ৰ্য সীমাৰেখাৰ তলত থকা মানুহৰ খাদ্য সুৰক্ষা নিশ্চিত কৰাৰ ব্যৱস্থা ল’লে৷ ক্ৰমশঃ শিশু আৰু মাতৃ কল্যাণৰ বিভাগলৈও খাদ্য সুৰক্ষাৰ ধাৰণাটো অনা হয় আৰু চৰকাৰৰ পৰা পুষ্টিবৰ্ধক খাদ্য প্ৰাপ্তিৰ ব্যৱস্থা আগবঢ়াবলৈ লয়৷ তেনেদৰে মধ্যাহ্ন ভোজনৰ আঁচনি বিদ্যালয়বোৰত ৰূপায়ণ কৰিবলৈ লোৱা হয়৷ বঞ্চিত, বৃদ্ধ লোকৰ খাদ্য-সুলভতা নিশ্চিত কৰিবলৈ চৰকাৰে অন্নপূৰ্ণা, অন্তে্যাদয়া আদি আঁচনি ৰূপায়ণ কৰি বিনামূলীয়া চাউল যোগানৰো ব্যৱস্থা কৰিলে৷ এই আঁচনিবোৰৰ দ্বাৰা দৰিদ্ৰ লোকৰ খাদ্য সুৰক্ষা নিশ্চিত হওক বা নহওক, এইবোৰৰ যোগেদি অসাধু ব্যৱসায়ী, চৰকাৰী কৰ্মচাৰী-বিষয়াৰ একাংশই পিছদুৱাৰেদি বহুত ‘টকা’ও খালে৷ আনকি, বিদ্যালয়সমূহৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ পৰিপুষ্টিৰ নামত চৰকাৰে যোগান ধৰা বিনামূলীয়া খাদ্যৰ হৰলুকী হোৱাৰ অনেক মুখৰোচক কাহিনী শুনিবলৈ পোৱা যায়৷ যি নহওক, বিগত বৰ্ষৰ বাজেটত মধ্যাহ্ন ভোজনৰ নতুন আঁচনি ‘পি-এম-পোষণ’ৰ নামত ১১,৬০০ কোটি টকা ধাৰ্য কৰা হৈছিল৷ আকৌ, ৰাজহুৱা বিতৰণ ব্যৱস্থাৰ অধীনত প্ৰতিমাহে দেশৰ ৮০০ নিযুত লোকক বিনামূলীয়া চাউলৰ যোগান ধৰা হৈছে৷ এই দুই সৰু তথ্যই দেশৰ মানুহৰ খাদ্য সুৰক্ষা যে এতিয়াও চৰকাৰ মুখাপেক্ষী হৈ আছে, তাকেই নুবুজায়নে? তেনেস্থলত দেশৰ শিক্ষিত, জনা-বুজা লোকসকলে অতি ভোজনৰ বিলাসিতা প্ৰদৰ্শন কৰাটো উচিতনে? দেশৰ ধনকুবেৰসকলৰতো কথা বাদেই তথাকথিত উচ্ছ বা নিম্ন মধ্যবিত্তসকলৰো অধিকাংশই বিয়া-বাৰু অথবা কোনো পাৰিবাৰিক অনুষ্ঠানত ইমান খাদ্যৰ প্ৰদৰ্শন কৰে যে হিচাপ কৰিবলৈ হাতৰ আঙুলিৰ পাববোৰো কম হৈ যায়৷ এনে খাদ্য মহাভোজবোৰত প্ৰচুৰ পৰিমাণৰ খাদ্যৰ অপচয় হয়৷ কোনেও সেইবোৰ কথালৈ কেৰেপ নকৰে; বৰঞ্চ কোনে কিমান খুৱাব পাৰে আৰু কোনে কিমান খাব পাৰে, তাৰহে অঘোষিত প্ৰতিযোগিতা নিৰন্তৰ চলি থাকে৷ এনে ভোজনবিলাস দেশৰেই নহয়, বিশ্বৰ কোটি কোটি দৰিদ্ৰ লোকৰ প্ৰতি এক চৰম উপহাস৷ শেহতীয়াকৈ চৰকাৰী বিষয়ায়ো তেনে মহাভোজ পাতি আমাৰ ৰাজ্যৰ মুখ্যমন্ত্ৰীৰ ৰোষত পৰা বুলি বাতৰি ওলাইছে৷ চৰকাৰৰ কেবিনেটৰ দুপৰীয়াৰ আহাৰৰ ‘আইটেম’ হেনো ডেৰকুৰিৰো অধিক!সন্ধিয়াৰ টিভিৰ বাতৰিত সু-সজ্জিত ডাইনিং হল আৰু লেতেৰা ৰান্ধনী ঘৰৰ ফটোও এচমকা দেখিবলৈ পোৱা গ’ল৷ এনে বকাসুৰী-ভোজনৰ খৰচ ক’ৰপৰা আহে, সেয়া এক অন্য প্ৰশ্ন৷ কিন্তু, এনে আয়োজনৰ আঁৰত থকা প্ৰধান চৰকাৰী বিষয়াজনেকে ধৰি সমগ্ৰ ‘টীম’টোৰ ‘খাদ্য-সংস্কৃতি’ অথবা ‘খাদ্য-সুৰক্ষা’ৰ কোনো ধাৰণা নাই নেকি? কাৰোবাক দেখুৱাবলৈ নে কাৰোবাক সন্তুষ্ট কৰিবলৈ গৈ নিজকে আনতকৈ বেলেগ দেখুৱাবলৈ কৰা হৈছিল সেই বিৰাট আয়োজন? ই কেনে বিকৃত ভোজন বিলাসঙ্গ