তাহানিৰ ৰাজনীতি বনাম ঘোঁৰা কিনা-বেচাৰ ৰাজনীতি

ৰাজনীতিত নীতি কিমান প্ৰয়োগ হয় সেই সম্পৰ্কে যুগ-যুগান্তৰ ধৰি বিতৰ্ক অব্যাহত আছে৷ মহাভাৰত, ৰামায়ণৰ কালছোৱাতো ধৰ্মৰ জয় আৰু অসত্যৰ পৰাজয়ক লৈয়ে কাহিনীসমূহ ব্যাখ্যা কৰা হয় যদিও ধৰ্ম ৰক্ষাৰ বাবে স্বয়ং ভগৱানৰ লগতে ৰজা-মহাৰজা, ঋষি-মুনিসকলেও এনে কিছু কাম কৰাৰ উদাহৰণ আছে যি প্ৰকৃত নীতি ৰক্ষাৰ পৰিপন্থী আছিল৷ ধৰ্মৰাজ যুধিষ্ঠিৰে কৃষ্ণৰ পৰামৰ্শত কোৱা ‘অশ্বত্থামা হত ইতি গজ’, ভগৱান ৰামে সতী সীতাৰ সতীত্ব প্ৰমাণৰ বাবে বাৰম্বাৰ অগ্নিপৰীক্ষা কৰা, মহাবীৰ কৰ্ণৰ ৰথৰ চকা মাটিত সোমাই যোৱাৰ সময়ত যুদ্ধৰ নীতি ভংগ কৰি কৃষ্ণৰ পৰামৰ্শমতে অৰ্জুনে কৰ্ণক হত্যা কৰা, সুগ্ৰীৱৰ জ্যেষ্ঠ ভ্ৰাতৃ বালিক অতি অন্যায়ভাৱে ৰামে হত্যা কৰা আদি ঘটনাসমূহক বিচিত্ৰ যুক্তিৰে সমৰ্থন কৰিবলৈ চেষ্টা কৰা হয়৷ কিন্তু এই কাৰ্যসমূহকে ধৰি আন বহুবোৰ ঘটনা প্ৰকৃত নীতিৰ পৰা বহু দূৰৈত আছিল সেয়া নিশ্চিত৷ অৱশ্যে দাৰ্শনিক-কাব্যগ্ৰন্থ গীতাত ন্যায় ৰক্ষাৰ কাৰণে, সত্য প্ৰতিষ্ঠাৰ কাৰণে স্ব-ধৰ্ম পালন কৰাটো প্ৰয়োজন বুলি ভগৱান কৃষ্ণৰ মুখত উল্লেখ কৰা হৈছে৷ তাহানি দিনৰ ৰজা-মহাৰজা, পাত্ৰমন্ত্ৰী, সেনাপতি, মন্ত্ৰণাদাতাসকলে কৰা ৰাজনীতিৰ পৰা আজিৰ দিনৰ ৰাজনীতিলৈ লক্ষ্য কৰিলে দেখা যায় যে ৰাজনীতিৰ নীতিক লৈ সদায়ে বিতৰ্ক বা পৰস্পৰবিৰোধী মন্তব্য আছিল আৰু থাকিবও৷ ভাৰতবৰ্ষ স্বাধীন হোৱাৰ পাছত কেন্দ্ৰ-ৰাজ্যত চৰকাৰসমূহ গঠন হৈছিল৷ ব্ৰিটিছৰ দৰে প্ৰৱল পৰাক্ৰমী এটা জাতিৰ বিৰুদ্ধে সমূহ দেশবাসীক একত্ৰিত কৰি অহিংস পন্থাৰে যুঁজ দি মহাত্মা গান্ধীয়ে জাতীয়তাবাদী চিন্তা-চেতনাৰে উদ্বুদ্ধ কৰিছিল৷ নতুন চৰকাৰ গঠন হোৱাৰ পাছত এনে চেতনাৰে উজ্জীৱিত হৈ থকা দেশৰ নেতাসকলে দেশৰ উন্নতিৰ হকে আত্মনিয়োগ কৰিছিল৷ অৰ্থাৎ ভাৰতীয় ৰাজনীতিৰ ধাৰাটোত মূল্যবোধ, সততা, ন্যায়নিষ্ঠা, দায়বদ্ধতা আদিয়ে অগ্ৰাধিকাৰ লাভ কৰিছিল৷ সেই সময়ছোৱাতো একাংশ নেতাৰ মাজত আদৰ্শগত মতপাৰ্থক্য বা কেতবোৰ পলিচীক লৈ পৰস্পৰৰ মাজত সংঘাত নথকাকৈ নাছিল৷ তাৰোপৰি ভাষিক, সাংস্কৃতিক, ভৌগোলিক, অৰ্থনৈতিক ভিন্নতাৰে ভৰপূৰ বৃহৎ দেশখনৰ ৰাজ্যভেদে বিভিন্ন ইছ্যুক লৈ কেন্দ্ৰ-ৰাজ্যৰ মাজত মত-পাৰ্থক্যৰ সৃষ্টি হৈছিল৷ তেনে হ’লেও প্ৰায় ৭০-৮০ দশকমানলৈকে কিন্তু মন্ত্ৰী, বিধায়ক, সাংসদৰ বিৰুদ্ধে দুৰ্নীতিৰ অভিযোগ সীমিত আছিল, ৰাজনৈতিক সততাক লৈ বিশেষ প্ৰশ্ন উত্থাপিত হোৱা নাছিল৷ ভোটাৰ ৰাইজেও প্ৰলোভনৰ ৰাজনীতিৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱান্বিত হোৱা নাছিল, যোগ্যজনকে বিধানসভা, সংসদলৈ নিৰ্বাচিত কৰিছিল৷ ’৮০ৰ দশকৰ পৰা ৰাজনৈতিক গতি-বিধি, পৰিচালন প্ৰক্ৰিয়া আদিৰ আমূল পৰিৱৰ্তন ঘটি এতিয়া এনে পৰ্যায়লৈ অৱনমিত হ’ল যে এতিয়া জাত-পাত, ধৰ্ম, ভাষা, গোষ্ঠীগত চিন্তা, প্ৰাৰ্থীৰ ধনবল, বাহুবল, প্ৰলোভন আদিয়েহে অধিক প্ৰাধান্য লাভ কৰিবলৈ ল’লে৷ অৱধাৰিতভাৱে আজিৰ দিনত ভোটাৰসকলৰো ধ্যান-ধাৰণাৰ পৰিৱৰ্তন ঘটিল৷ কংগ্ৰেছৰ আমোলত পূৰ্বৰ সূতা-কম্বল, ধন বিতৰণ ৰাজনীতিৰ পৰা বহু ওপৰলৈ [অৱনমন?] গৈ এতিয়া আনুষ্ঠানিকভাৱে [অফিচিয়েলী] ভোটাৰৰ একাউণ্টত বিভিন্ন আঁচনিৰ নামত ধন সোমায়, বিনামূলীয়া চাউলৰ পৰা অন্যান্য সা-সুবিধাৰো পয়োভৰ ঘটোৱা হ’ল৷ অসমকে ধৰি দেশৰ প্ৰায়বোৰ ৰাজ্যতে অভূতপূৰ্ব হাৰত হিতাধিকাৰী বৃদ্ধি পালে৷ কিন্তু ইয়াৰ সংখ্যা বৃদ্ধিয়ে অৰ্থনীতিত ইন্ধন যোগোৱা নাই; এতিয়া কৰ্মৰ পৰা বিচ্ছিন্ন লোকৰ সংখ্যা বহু বৃদ্ধি পালে৷ প্ৰাৰ্থী নিৰ্বাচনৰ ক্ষেত্ৰতো মূল্যবোধ বিচৰাটো পৰ্বতত কাছকণী বিচৰা সদৃশ৷ শাসনাধিষ্ঠ বিজেপি, এ আই ইউ ডি এফ, কংগ্ৰেছ সকলো দলতে ছিণ্ডিকেট, দুৰ্নীতি, অন্যায়ত লিপ্ত প্ৰাৰ্থীৰ পয়োভৰ ঘটিছে৷ নিৰ্বাচনৰ সময়ত সভ্যতাৰ যুঁজ, অসম বচোৱা যুঁজ আদি শ্ল’গানে প্ৰাধান্য পাইছিল আৰু এতিয়া প্ৰাধান্য লাভ কৰিছে ঘোঁৰা বেচা-কিনাৰ [হৰ্ছ ট্ৰেডিং] যুঁজে৷ পৰিস্থিতি এনে পৰ্যায়লৈ অৱনমিত হৈছে যে নিজৰ দলৰ প্ৰাৰ্থী জিকাৰ পাছত বিক্ৰী যায় বুলি গোটেই সোপাকে নি সুদুৰ ৰাজস্থানৰ হোটেলৰ ৰূমত গাহৰি গৰালত ৰখাৰ দৰে আৱদ্ধ কৰি থোৱা হৈছে৷ ঘোঁৰা কিনিব বিচৰাসকলেও শাসনলৈ অহাৰ ৰেছিংটোত জিকাৰ বাবে প্ৰয়োজন সাপেক্ষে সৰ্বতোপ্ৰকাৰে চেষ্টা অব্যাহত ৰাখিছে৷ আটাইতকৈ দুঃখজনক কথা এই যে এই কিনোতা-বেচোতাসকলেই মন্ত্ৰী-বিধায়ক হোৱাৰ পাছত ৰাইজক বাণী দিব– দুৰ্নীতি নকৰিব৷ অনিয়ম নকৰিব৷ কিমাধিকম!