আৰু ভাল হ’ব
কুৰি শতিকাৰ অসমীয়া মানুহে কোৱাৰি ফাটিব বুলি ভয় কৰি হাঁহিবলৈ বৰ বেয়া পাইছিল৷ ৰে’ল-বাছৰ টিকট দিয়া আৰু কৰ-মাচুল আদি লোৱা চৰকাৰী বাবুৰ লগতে বেংক-ডাকঘৰৰ কৰ্মচাৰীয়ে সেই দিনত হাঁহি-মাতি শুৱলাকৈ কথা কৈ ভাল ব্যৱহাৰ কৰাটো দূৰৰে কথা, বৰঞ্চ খিংখিঙিয়া স্বভাৱেৰে ক্ৰোধ প্ৰকাশ কৰি সঘনে জনসাধাৰণৰ লগত কাজিয়া-পেঁচাল কৰিছিল৷ ফলত এনেবোৰ নিত্য প্ৰয়োজনীয় কাম কৰিবলৈ গৈ সৰ্বসাধাৰণ লোক অহংকাৰী কৰ্মচাৰীৰ হাতত অপমানিত হোৱাটো সেই সময়ত সাধাৰণ কথা আছিল৷ কোৱা নিষ্প্ৰয়োজন যে সেইদিনৰ কাছাৰী আৰু ডিটিঅ’ অফিচৰ মহাপৰাক্ৰমী বাবু অথবা পুলিচৰ চিপাহী-দাৰোগাৰ জেপত ভেটিৰ ধন সুমুৱাই দিলেও তেওঁলোকে ‘থেংক ইউ’ বুলি কৈ হাঁহি এটা মাৰিব নাজানিছিল৷ তেতিয়া দূৰণিবটীয়া প্ৰাইভেট বাছ নচলিছিল বাবে ‘ষ্টেট ট্ৰেন্সপ’ৰ্ট’ বাছৰ ‘ড্ৰাইভাৰ’ গপতে গঙাটোপটো হৈ মুখখন ওন্দোলাই একচিত্তে ঘেগেলা বাছ এখন চলাইছিল আৰু বাৰে বাৰে সুধি থাকিলেও কাকো কোনো প্ৰশ্নৰ উত্তৰ নিদি যাত্ৰীক দুৰ্ঘটনাৰ পৰা বচাইছিল৷ সেই কালত জনপ্ৰিয় ৩০৭ নামৰ ‘স্বৰ্গগামী’ বাহনবোৰৰ ‘পাইলট’ সকলে আকৌ নিজকে পৃথিৱীৰ সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ ড্ৰাইভাৰ বুলি গণ্য কৰি বিপৰীত দিশৰ পৰা অহা সকলো গাড়ীৰ চালককে গাড়ী চলাব নাজানে বাবে গুৱালগালি পাৰি তীব্ৰ বেগেৰে অগ্ৰসৰ হৈছিল৷ আমাৰ ডেকাকালত অসমৰ টেক্সিবোৰ আছিল ঘেগেলা; টেক্সি ড্ৰাইভাৰবোৰ কানিয়ে-কাপোৰে জধলা আৰু দেখাই-শুনাই তেনেই ফেদেলা৷ সিহঁতেও মুখ ওফোন্দাই গাড়ী চলাইছিল আৰু সৰু সৰু কথাতে খং-ৰাগ কৰিছিল৷ সেইদিনৰ সীমিত অসমীয়া বেপাৰীয়েও হাঁহি-মাতি কথা ক’লে গ্ৰাহকে ছল পাই বাকী খুজিব বুলি ভয় কৰি অনবৰতে মুখখন ওন্দোলাই, কওঁ-নকওঁকৈ গ্ৰাহকৰ লগত কথা পাতিছিল৷ অসমীয়া ডাক্তৰ-উকীলেও হাঁহি-মাতি থাকিলে ৰোগী আৰু মক্কেলে মাননী কমকৈ যাচিব বুলি ধৰি লৈ অনবৰতে গহীন-গম্ভীৰ হৈ দেখুৱাইছিল৷ ফলত চাৰিওফালে সকলোৰে অনাদৰ আৰু বেয়া ব্যৱহাৰত জৰ্জৰিত হৈ কুৰি শতিকাৰ সৰ্বসাধাৰণ অসমীয়া মানুহে হাঁহিবলৈ পাহৰি গৈছিল৷ সকলোৰে মুখত যেন তেতিয়া একেটাই প্ৰশ্ন– ‘কিয় হাঁহিম’? ‘হাঁহিলে মোৰ কি লাভ হ’ব’?
একবিংশ শতিকা সোমোৱাৰ লগে লগে এক সাংস্কৃতিক বিপ্লৱে অসমৰ সমাজ ব্যৱস্থাৰ উন্নতি সাধিলে৷ এতিয়া নৱপ্ৰজন্মই হাঁহিবলৈ শিকিলে; জ্যেষ্ঠজনক খুড়া বা ‘আণ্টী’ বুলি সম্বোধি নম্ৰ-ভদ্ৰ হৈ কথা কোৱা হ’ল৷ বেংক-ডাকঘৰ আদিত নতুনকৈ চাকৰিত সোমোৱা সুশিক্ষিত ডেকা-গাভৰুৱে আজিকালি মুখখন ওফোন্দাই নাথাকে৷ বাছৰ ডেকা ড্ৰাইভাৰবোৰে এতিয়া হাঁহি হাঁহি বৰ উলাহেৰে গাড়ী চলায়, প্ৰয়োজন হ’লে কণ্ডাক্টৰে ছুটকেছটো দাঙি দিয়ে৷ ডেকা সুশিক্ষিত টেক্সি ড্ৰাইভাৰবোৰ পৰিপাটী হ’ল৷ হাঁহি হাঁহি কথা পাতি পাতি সিহঁতে নিজৰ চিকচিকীয়া গাড়ীখন চলায়; কোনোবা সৰু গলিত সোমাবলৈ ক’লে তৰ্ক-কাজিয়া নকৰে৷ বেছিভাগ অসমীয়া ব্যৱসায়ীয়ে আজিকালি হাঁহি-মাতি অমায়িক হৈ গ্ৰাহকৰ লগত কথা পাতে৷ পুলিচ অথবা অফিচৰ কৰ্মচাৰীয়ে আজিকালি হাঁহি হাঁহি ‘থেংক ইউ’ বুলি কৈহে দুপইচা খায়৷ পইচা নাযাচিলেও তেওঁলোকে হাঁহে৷ দুয়োটা হাঁহিৰ মাজত অৱশ্যে পাৰ্থক্য এটা দেখা যায়৷
ৰে’ল-মটৰ-চিনেমাৰ টিকট কৰিবলৈ অথবা চৰকাৰী বিল পৰিশোধ কৰিবলৈ বা ভিজা-পাছপ’ৰ্ট বিচাৰি আজিকালি খিৰিকীৰ সন্মুখত ঠেলা-হেঁচা কৰি শাৰী পাতি থাকিব নালাগে৷ সকলো কাম ফোনতেই হয়৷ অসমীয়া ল’ৰা-ছোৱালীয়ে এতিয়া পৰীক্ষাত ভাল নম্বৰ পাই অনবৰতে হাঁহি থাকে৷ আমি স্কুলত পঢ়োঁতে পৰীক্ষাত নম্বৰ পাইছিলোঁ, ফাৰেনহাইটৰ হিচাপত– ৩০,৮, ৪২৬, এতিয়া নম্বৰ চেণ্টিগ্ৰেডৰ হাৰত ৯৬.৪, ৯৯.২৷
অসমীয়া মানুহৰ এই স্বভাৱ পৰিৱৰ্তনৰ পাছতো এচাম বৃদ্ধই পুৰণি দিনৰ গুণ গাই গাই অনবৰতে হোৱাই-নোহোৱাই নৱপ্ৰজন্মক গালি পাৰি থাকে৷ আমাৰ দিনত বয়-বস্তুৰ দাম তেনেই কম আছিল বুলি সকলোকে কৈ ফুৰাটোও এইসকল লোকৰ আন এক বদ-অভ্যাস৷ সঘনে খোৱাবস্তুৰ দাম উল্লেখ কৰি এওঁলোকে ‘ৰাম-ৰাজ্য’ৰ কথা সোঁৱৰে৷ সঁচা কথা, আমি স্কুলত পঢ়োঁতে চাউলৰ দাম আছিল প্ৰতিকিলোত এটকা, দাইল দুটকা, মাছ ২-৫ টকা, আলু-পিঁয়াজ আঠ অনা, কুকুৰা পাঁচ টকা, গাখীৰ লিটাৰত এটকা আৰু কণী টকাত চাৰিটা৷ এতিয়া চাউল ষাঠি টকা, দাইল এশ সত্তৰ টকা, মাছ ২০০-৫০০ টকা, আলু-পিঁয়াজ ৪০ টকা, কুকুৰা দুশ টকা আৰু কণী চাৰিটাত ত্ৰিছ টকা৷ ইয়াৰ অৰ্থ এয়ে যে তুলনামূলকভাৱে খাদ্যসামগ্ৰীৰ দাম পঞ্চাছৰ পৰা শগুণপৰ্যন্ত বৃদ্ধি হোৱা কথাটো সঁচা৷
পিছে সেয়ে হ’লেও সৰ্বসাধাৰণ লোকৰ আৰ্জন জানো বঢ়া নাই? ষাঠিৰ দশকত কোৰবান আলীয়ে মাত্ৰ তিনি টকা হাজিৰা লৈ আমাৰ বাড়ীখন চিকুণাইছিল৷ এতিয়া তাৰ পুতেক কাচেম আলীয়ে একেটা কাম কৰিবলৈ ছশ টকা বিচাৰে৷ সেইদিনত এজন পিয়ন বা পুলিচ কনিষ্টবলৰ বেতন আছিল দুশ টকা, কেৰাণী-মহৰী-শিক্ষকৰ তিনিশ টকা আৰু এজন অধ্যাপক অথবা সৰু-সুৰা বিষয়াৰ দৰমহা ছশ টকা৷ এতিয়া পিয়ন-কনিষ্টবলৰ দৰমহা চল্লিছ হাজাৰ টকা, কেৰাণী-শিক্ষকৰ সত্তৰ হাজাৰ টকা আৰু প্ৰফেছৰ-অফিচাৰৰ এক লাখ বিছ হাজাৰ টকা৷ ইয়াৰ অৰ্থ, বয়বস্তুৰ মূল্য বৃদ্ধি পঞ্চাছৰ পৰা এশ গুণ, আৰ্জনৰ বৃদ্ধি দুশগুণ বা ততোধিক৷
ষাঠি-সত্তৰৰ দশকত মধ্যবিত্তই আৰ্জনৰ টকাকেইটাৰে কোনোমতে খাই-বৈ জীয়াই আছিল৷ বিহু-পূজা-বিয়া-বাৰুতহে নতুন কানি-কাপোৰ লোৱা হৈছিল৷ আমোদ-প্ৰমোদ প্ৰায় নাছিলেই৷ দেউতাৰ চাইকেলখনেই আছিল ঘৰখনৰ একমাত্ৰ বাহন৷ ভ্ৰমণৰ নামত ওচৰ-সম্পৰ্কীয়ৰ বিয়ালৈ বুলি ষ্টেট ট্ৰেন্সপ’ৰ্টৰ একোটা যাত্ৰা৷ ৰে’লত উঠি দিল্লী-আগ্ৰালৈ যোৱা মানুহে সেইদিনত তাজমহলৰ সন্মুখত তোলা ফটোখন ড্ৰইংৰূমত সজাইছিল৷ জলপানি পাই বিদেশত উচ্চ শিক্ষা ল’বলৈ যোৱা প্ৰতিভাশালী যুৱকৰ ফটো খবৰ কাগজত ওলাইছিল৷ মানুহে তেওঁলোকক বিলাত-ফেৰৎ বুলিছিল৷ দৈৱক্ৰমে এবাৰ কোনোবা বিমানত উঠিলে নিজৰ বাকচটোত এয়াৰ লাইন্সে লগোৱা লাগেজ টেগ্টো মানুহে দেখাকৈ বহুদিনলৈ সযত্নে ওলোমাই ৰখা হৈছিল৷
আমাৰ স্কুলীয়া দিনত তিনিটা ‘ফ’ অৰ্থাৎ ‘ফ্ৰীজ’, ‘ফেন’ আৰু ফিয়েট’ গাড়ী থকা ঘৰৰ মানুহক সাধাৰণ মানুহে সমীহ কৰিছিল, কিয়নো তিনিটা ‘ফ’ ঘৰলৈ অহাৰ পাছত চতুৰ্থ ‘ফ’ অৰ্থাৎ ‘ফুটনিটো’ মানুহ ঘৰৰ ব্যৱহাৰত নিজে নিজেই পৰিলক্ষিত হৈছিল৷
সেইদিনত আচবাবৰ নামত মধ্যবিত্তৰ ঘৰত আছিল তিনি-চাৰিখনমান বেতৰ চকী, দেউতাৰ এখন আৰামী চকী, কেইখনমান তক্তাপোচ্, দুই-তিনিযোৰ দগধা চকী-মেজ, এটা বা দুটা আলমাৰি, এখন টেবুল ফেন, এটা বিয়াগোম মাৰ্ফি কোম্পানীৰ ৰেডিঅ’ আৰু এটা বা দুটা কেৰাচিনৰ ষ্টোভ, লেম্প-চাকি ইত্যাদি৷ কেঁচা খৰি ফুঁৱাই মাহঁতে ভাত ৰান্ধিছিল আৰু জুহালৰ কাষতে পীৰা পাৰি বহি ঘৰৰ সকলোৱে কাঁহৰ থালত ভাত খাইছিল৷ ফুটছাইৰে ঘঁহি ঘঁহি সেই বাচন ধোওঁতে বাইদেউ-ভণ্টীহঁতৰ হাতৰ ছাল চিগিছিল৷ এতিয়া সেইবোৰ নাই৷ গেছত ভাত ৰান্ধক, মেজত বহি খাওক, বাকী থকাখিনি ফ্ৰীজত থৈ দুদিন পাছত মাইক্ৰ’ভেনত গৰম কৰি নিজেও খাওক; লোককো খুৱাওক৷ কাপোৰ লেতেৰা হ’লে মেচিনত সুমুৱাই দিয়ক৷
এতিয়া মধ্যবিত্তৰ ঘৰত বিলাসী বয়-বস্তুৰ অভাৱ নাই৷ গেৰেজত চিক্চিকীয়া নতুন গাড়ী, কাষতে বাবাৰ বাইক আৰু এচুকত বেবীৰ স্কুটী৷ ধুনীয়া আচবাব, ‘ফ্ৰীজ’, ‘ৱাছিং মেচিন’ ‘টিভি’, ‘মাইক্ৰ’অভেন’ আৰু হাতে হাতে বহুমূলীয়া ম’বাইল ফোন নথকা মানুহ আজিকালি পাবলৈ নাই৷ একৈছ শতিকাৰ মধ্যবিত্তৰ সন্তানে আমাৰ দৰে বিনামূলীয়া চৰকাৰী স্কুলত নপঢ়ে; হাজাৰ টকা ফীজ দি ইংৰাজী মাধ্যমৰ স্কুলতহে পঢ়ে৷ গৰমৰ বন্ধত ল’ৰা-ছোৱালীক লৈ তেওঁলোক থাইলেণ্ড-ভিয়েটনামলৈ ফুৰিবলৈ যায়; কোনোবা কোনোবা ইউৰোপো পায়গৈ৷ এতিয়া আপুনিয়েই কওক– বস্তুৰ দাম বাঢ়িছে যদি ইমানবোৰ উপৰুৱা পইচা ক’ৰপৰা আহে?
সীমিত উৎপাদন আৰু দুৰ্বল যোগাযোগ ব্যৱস্থাৰ বাবে আমাৰ সৰুকালত আমি বজাৰত বয়-বস্তুৰ অভাৱ দেখা পাইছিলোঁ৷ সৰু আছাম টাইপৰ ঘৰ এটা সাজিবলৈ লৈ ইটা-চিমেণ্ট বিচাৰি সাধাৰণ মানুহ হায়ৰাণ হৈছিল৷ বিয়া পাতি আটা-ময়দা বিচাৰি কইনাৰ বাপেক নৰীয়াপাটীত পৰিছিল৷ ভাল শাক-পাচলি আৰু মাছ কিছুমান বিশেষ ঠাইতহে পোৱা গৈছিল৷ লাগ বুলিলে দৈ এটেকেলি বিচাৰি মানুহে হাবাথুৰি খাইছিল৷ আন কথাত কিছুমান ঠাই ভোগী আৰু আন কিছুমান অভাৱী আছিল৷ এতিয়া সেই দুখ দূৰ হ’ল৷ পইচা দিলে আজিকালি বাঘিনীৰ গাখীৰো বেপাৰীয়ে ঘৰতে দি থৈ যায়৷
আমি স্কুলত পঢ়োঁতে ছাৰসকল গাঁৱৰ পৰা বোকাপানী খচি নগৰৰ স্কুলত আমাক পঢ়াবলৈ আহিছিল৷ এতিয়া ওলোটা হ’ল৷ নগৰৰ ডেকা-গাভৰুৱে বাইক্ অথবা মেজিক গাড়ীত উঠি গাঁৱৰ স্কুলত পঢ়াবলৈ যায়৷ কুৰি শতিকাত, পঞ্চাছ নৌ-হওঁতেই মানুহ সিপুৰী পাইছিলগৈ৷ দুৰাৰোগ্য ব্যাধিৰ চিকিৎসা নহৈছিল৷ কেঞ্চাৰ মানে মানুহে ‘ন’ এঞ্চাৰ’ বুলি ধৰি লৈছিল৷ এতিয়া আশী-নব্বৈ বছৰলৈকে অৱসৰপ্ৰাপ্তই পেঞ্চন খায়েই থাকে; আজোনাতিক দুকোলা লোৱাৰ পাছতো সিপুৰীলৈ নাযায়৷
এক কথাত দিন-কাল আগতকৈ বহু ভাল হ’ল৷ চাই থাকক, আৰু ভাল হ’ব৷