ৰাজনীতিত বংশবাদ

ছেপ্টেম্বৰত এছ’চিয়েশ্বন অৱ ডেমক্ৰেটিক ৰিফৰ্মছে  প্ৰকাশ কৰা এক প্ৰতিবেদনত ভাৰতৰ ৰাজনীতিত বংশবাদৰ প্ৰভাৱৰ এক বিস্তৃত ৰূপ প্ৰকাশ পাইছে৷  এই প্ৰতিবেদন অনুসৰি, ভাৰতৰ বৰ্তমানৰ ৫,২০৪জন বিভিন্ন পৰ্যায়ৰ জনপ্ৰতিনিধিৰ ভিতৰত প্ৰায় ২১ শতাংশ জনপ্ৰতিনিধিয়ে বংশবাদী ৰাজনীতিৰ পৃষ্ঠভূমিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছে৷ এই জনপ্ৰতিনিধিসমূহৰ ৩১ শতাংশ হৈছে লোকসভাৰ সাংসদ, আৰু ৰাজ্যসভা আৰু ৰাজ্যৰ বিধানসভাসমূহত এনে প্ৰতিনিধিৰ পৰিমাণ হৈছে ক্ৰমে ২১ শতাংশ আৰু ২২ শতাংশ৷

একেদৰে এই প্ৰতিবেদনত উল্লেখ কৰা ৰাষ্ট্ৰীয় ৰাজনৈতিক দলসমূহৰ ৩,২১৪জন বিভিন্ন পৰ্যায়ৰ জনপ্ৰতিনিধিৰ ভিতৰত ৬৫৭জন জনপ্ৰতিনিধি, অৰ্থাৎ ২০ শতাংশই হৈছে বংশবাদী ৰাজনীতিৰ দ্বাৰা ৰাজনীতিৰ পথাৰত খোজ পেলাইছে৷ ইয়াৰে কংগ্ৰেছ দলত সৰ্বোচ্চ ৩২ শতাংশ এনে লোকৰ উপস্থিতি দেখা পোৱাৰ বিপৰীতে ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টীত ১৮ শতাংশ আৰু চিপিআই [এম] দলত ৮ শতাংশ এনে বংশবাদী ৰাজনীতিকৰ উপস্থিতি দেখিবলৈ পোৱা গৈছে৷ একেদৰে, আঞ্চলিক দলসমূহৰ ক্ষেত্ৰত দেখা গৈছে যে, সৰ্বমুঠ ১,৮০৯জন বিভিন্ন স্তৰৰ জনপ্ৰতিনিধিৰ ভিতৰত ৪০৬জন অৰ্থাৎ ২২ শতাংশ জনপ্ৰতিনিধি হৈছে বংশবাদী ৰাজনীতিক৷ এই আঞ্চলিক দলসমূহৰ ভিতৰত ৰাষ্ট্ৰবাদী কংগ্ৰেছ পাৰ্টী[শাৰদ পাৱাৰ]ত ৪২ শতাংশ, জম্মু আৰু কাশ্মীৰৰ নেচনেল কনফাৰেঞ্চত ৪২ শতাংশ, অন্ধ্ৰপ্ৰদেশৰ ৱাই এছ আৰ কংগ্ৰেছ দলত ২৮ শতাংশ, তেলুগু দেশম পাৰ্টীত ৩৬ শতাংশ আৰু ৰাষ্ট্ৰবাদী কংগ্ৰেছ দলত ৩৪ শতাংশ এনে বংশবাদী ৰাজনীতিকৰ উপস্থিতি দেখিবলৈ পোৱা গৈছে৷ ইয়াৰ বিপৰীতে অন্যান্য আঞ্চলিক দলসমূহ যেনে তৃণমূল কংগ্ৰেছত ১০ শতাংশ আৰু এ আই ডি এম কেত ৪ শতাংশ এনে বংশবাদী ৰাজনীতিকৰ উপস্থিতি দেখিবলৈ পোৱা গৈছে৷ সম্ভৱতঃ এই দলসমূহত আন আঞ্চলিক দলতকৈ অধিক আকৰ্ষণীয় ব্যক্তিত্বৰ ৰাজনীতিকৰ উপস্থিতি থকাৰ বাবেই বংশবাদী ৰাজনীতিকৰ পয়োভৰ তুলনামূলকভাৱে কমকৈ দেখা  গৈছে৷

ৰাজ্যসমূহত সংখ্যাৰ ভিত্তিত যদি এই তথ্য চোৱা যায়, তেনেহ’লে দেখা যাব যে, উত্তৰ প্ৰদেশত ৬০৪জন জনপ্ৰতিনিধিৰ ভিতৰত সৰ্বাধিক ১৪১জন অৰ্থাৎ ২৩ শতাংশ বংশবাদী ৰাজনীতিকৰ উপস্থিতি দেখা পোৱাৰ সমান্তৰালভাৱে মহাৰাষ্ট্ৰত ৪০৩জনৰ ভিতৰত ১২৯জন অৰ্থাৎ ৩২ শতাংশ বংশবাদী ৰাজনীতিকক ৰাজনীতিৰ পথাৰত দেখা গৈছে৷

যদিহে শতাংশৰ ভিতৰত এই তথ্য চোৱা যায়, তেনেহ’লে দেখা যাব যে, অন্ধ্ৰ প্ৰদেশত ২৫৫জনৰ ভিতৰত ৮৬জন অৰ্থাৎ ৩৪ শতাংশ এনে জনপ্ৰতিনিধি থকাৰ সমান্তৰালভাৱে মহাৰাষ্ট্ৰত ৪০৩জনৰ ভিতৰত ১২৯জন অৰ্থাৎ ৩২ শতাংশ আৰু কৰ্ণাটকত মুঠ ৩২৬জন জনপ্ৰতিনিধিৰ ভিতৰত ৯৪জন অৰ্থাৎ ২৯ শতাংশ এনে বংশবাদী ৰাজনীতিকৰ উপস্থিতি দেখিবলৈ পোৱা গৈছে৷

এই প্ৰতিবেদনত উল্লেখ কৰা ৪,৬৬৫জন পুৰুষ জনপ্ৰতিনিধিৰ ভিতৰত ৮৫৬জন অৰ্থাৎ ১৮ শতাংশ জনপ্ৰতিনিধি হৈছে বংশবাদী ৰাজনীতিক৷ একেদৰে, মহিলা ৰাজনীতিকৰ ক্ষেত্ৰত দেখা যায় যে, সৰ্বমুঠ ৫৩৯জনৰ ভিতৰত ২৫১জন অৰ্থাৎ ৪৭ শতাংশই হৈছে বংশবাদী ৰাজনীতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা জনপ্ৰতিনিধি৷

এই প্ৰতিবেদন অনুসৰি, বাঁওপন্থী বা নতুন সংস্কাৰকামী ৰাজনৈতিক দলসমূহ যেনে চি পি আই [এম] বা আম আদমী পাৰ্টীত এনে বংশবাদী ৰাজনীতিকৰ উপস্থিতি তুলনামূলকভাৱে কমকৈ দেখা গৈছে৷ ইয়াৰ বিপৰীতে, বিভিন্ন ‘সামাজিক ন্যায়’ বা জাতিভিত্তিক দল যেনে সমাজবাদী পাৰ্টী, ৰাষ্ট্ৰীয় জনতা দল বা জনতা দল [ইউনাইটেড] আদিত ৩০-৪০ শতাংশ এনে বংশবাদী ৰাজনীতিকৰ উপস্থিতি দেখিবলৈ পোৱা গৈছে৷ দেশৰ শক্তিশালী গণতান্ত্ৰিক ব্যৱস্থাৰ বাবে ভাৰতৰ ৰাজনীতিত বংশবাদী ৰাজনীতিৰ এনে ব্যাপক পয়োভৰ কিমান ফলপ্ৰসূ হ’ব, সেয়া নিশ্চিতভাৱে বিচাৰ্যৰ বিষয়৷