পৰিৱেশ পুনৰ উজ্জীৱন
৫ জুনত মানুহে পতা বছৰেকীয়া প্ৰকৃতি দিৱস উদ্যাপন কৰা হ’ল৷ বিগত প্ৰায় অৰ্ধশতিকাজুৰি এই এটা দিন পৰিৱেশ সুৰক্ষাৰ নামত উছৰ্গিত হৈ আহিছে৷ ১৯৭২ চনতেই ষ্টকহ’ম সন্মিলনত সংযুক্ত ৰাষ্ট্ৰসংঘই ৫ জুনৰ দিনটোক বিশ্ব পৰিৱেশ দিৱসৰূপে পালন কৰাৰ সিদ্ধান্ত লৈছিল৷ সেইমতে, ১৯৭৪ চনৰ পৰা অবিৰতভাৱে এই বিশেষ দিনটো বিশ্ব পৰিৱেশ দিৱস হিচাপে পালন কৰা হৈ আহিছে৷ সভা-সমিতি, গছ পুলি ৰোপণ কাৰ্যসূচী, সজাগতা সভা আদি বিভিন্ন কাম-কাজেৰে পৰিৱেশ সুৰক্ষাৰ গুৰুত্ব প্ৰতিপন্ন কৰিব বিচৰা হৈছে৷ বছৰৰ পাছত বছৰ ধৰি এনেবোৰ কাৰ্যসূচী ৰূপায়ণৰ নামত স্থানান্তৰত লাখ-কোটি টকীয়া বাজেটো লোৱা হৈছে৷ তদুপৰি, বিশ্বৰ বিভিন্ন ঠাইত পৰিৱেশ সুৰক্ষা সম্বন্ধীয় আন্তৰ্জাতিক নীতি নিৰ্ধাৰণৰ বাবে দেশসমূহৰ মুৰব্বীসকলৰ সন্মিলন পতা হৈছে৷ ব্যয়বহুল এই সন্মিলনবোৰত গৃহীত হৈছে এশ-এবুৰি প্ৰস্তাৱ৷ এই প্ৰস্তাৱে আকৌ দেশে দেশে নিৰ্দেশনাৰ ৰূপ পাইছে, নিৰ্দেশনাৰ আধাৰত ক’ৰবাত কেতিয়াবা আইন প্ৰণয়ন কৰা হৈছে৷ তথাপি মানুহ সজাগ হোৱা নাই৷ আমাৰ বাবে আমিয়েই প্ৰথম, আমিয়েই ‘শেষ’৷ প্ৰকৃতি-পৰিৱেশৰ কথা ভবাৰ কোনো অৱকাশেই নাই৷ নদী, সাগৰ, পাহাৰ, পৰ্বত, গছ-লতা, বায়ু– সকলো আমাৰ বাবেই; গতিকে, তাক আমাৰ স্বাৰ্থৰক্ষাৰ বাবেই ব্যৱহৃত হওক৷ বিগত অৰ্ধ-শতিকাৰ পৰিৱেশ দিৱস উদ্যাপনৰ সজাগতা সৃষ্টিয়ে আমাৰ মনত খোপনি পুতি লোৱা এই স্বাৰ্থান্বেষী-হেঁপাহক চুব পৰা নাই৷ সেই বাবে প্ৰতিনিয়ত আহত হৈছে প্ৰকৃতি, মানুহৰ হাতত ধবংসপ্ৰাপ্ত হৈছে জীৱ-বৈচিত্ৰ্য, দূষিত হৈছে বায়ু, পানী, মাটি সকলো! ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ পৰিৱেশ কাৰ্যসূচী [ইউ এন ডি পি] নামৰ প্ৰকৃতি সুৰক্ষা সম্পৰ্কীয় শাখাটিয়ে এইবাৰৰ পৰিৱেশ দিৱসত তিনিটা ‘আৰ’যুক্ত শব্দাৱলীৰে পৃথিৱীৰ মানুহক সজাগ হ’বলৈ আহ্বান জনাইছে– 'Reimagine, Recreate and Restore'; এক অস্থায়ী, নঞৰ্থক ধাৰাযুক্ত স্বাৰ্থপৰ-উন্নয়নবিলাসী মানুহে নতুন কল্পনা, নতুন সৃষ্টিৰে কিদৰে নিজহাতে ধবংস কৰি পেলোৱা ধৰিত্ৰীক পুনৰ উজ্জীৱিত কৰি তোলে, সেয়া অতি লক্ষণীয় কথা হ’ব৷ ৰাষ্ট্ৰসংঘই ২০২১-২০৩০– এই দশকটোকেই ‘পৰিৱেশ পুনৰুজ্জীৱন’ দশক হিচাপে পালন কৰাৰ কথা ঘোষণা কৰিছে৷ ক’ভিড অতিমাৰীৰ আতিশয্য চলি থকাৰ পৰত, য’ত অক্সিজেনৰ অভাৱত সহস্ৰজনে অকাল মৃত্যুবৰণ কৰিবলগীয়া হৈছে, ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ এই আহ্বান প্ৰকৃতপক্ষে অতি অৰ্থপূৰ্ণ৷ বছৰ বছৰ ধৰি মানুহে নিজৰ খাদ্য, বাসস্থান, দৈনন্দিন ব্যৱহাৰ্য লাগতিয়াল-অলাগতিয়াল সামগ্ৰী, বিলাসী বাহনকে ধৰি বিকাশক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এশ-এবুৰি সা-সৰঞ্জাম, জোতা, কাপোৰ, বেগ, প্ৰসাধন সামগ্ৰী আদিৰ নামত, উৎসৱ-আনন্দ পালনৰ নামত, ধৰ্ম-সংস্কৃতি [?] ৰক্ষাৰ নামত প্ৰকৃতি-পৰিৱেশক কেৱল শোষণ কৰি আহিছে৷ প্ৰদৰ্শনমূলকভাৱে কেতিয়াবা গছ কটা, গঁড়-হাতী হত্যা অথবা বৃহৎ বান্ধ নিৰ্মাণৰ প্ৰতিবাদত ঠায়ে ঠায়ে আন্দোলন হৈছে৷ মাথোন সিমানেই৷ সেয়া জানো পৰিৱেশ ৰক্ষাৰ বাবে যথেষ্ট? যেতিয়ালৈকে পৃথিৱীৰ প্ৰতিজন মানুহে বুজি নাপায় যে পৰিৱেশ সুৰক্ষাৰ সজাগতা মানে জীৱনক জীয়াই ৰখাৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ সজাগতা, তেতিয়ালৈ হয়তো ৰাষ্ট্ৰসংঘই পৰিৱেশ দিৱসৰ বাবে শত শত ‘বিষয়’ নিৰ্বাচন কৰি উলিয়াব লাগিব৷ ২০৩০ৰ বহনক্ষমতাযুক্ত উন্নয়নৰ সীমাৰেখাতেই পৰিৱেশ পুনৰ উজ্জীৱনৰ সীমাৰেখা টানিব পৰা যাব জানো!