সান্নিধ্যৰ সুবাস [৫]
... লেঃ জেঃ এছ কে সিন্হা দেশপ্ৰেমিক আৰু আত্মসন্মানবোধসম্পন্ন মানুহ আছিল৷ তেওঁ অসমক বৰ ভাল পাইছিল আৰু সেইবাবেই ব্যক্তিগত প্ৰভাৱ খটুৱাই নেশ্বনেল ডিফেন্স একাডেমীত মহাবীৰ লাচিত বৰফুকনৰ নামত বেষ্ট কেভেটৰ বঁটা প্ৰচলন কৰিছিল ...
[যোৱা সংখ্যাৰ পিছৰ পৰা]
চলিহাই শ্বেয়াৰৰ পৰা বাগানৰ একাউণ্টত থকা ধনৰ পৰা নিয়মিতভাৱে পইচা উলিয়াই বিভিন্নধৰণৰ মানুহক আৰু অনুষ্ঠানক সহায় কৰিছিল৷ এটা সময়ত গাণনিকে জনালে যে চলিহাৰ জমা বুলিবলৈ মাত্ৰ ইমান টকাহে আছে৷ তেতিয়া বাকী থকা টকাখিনি উলিয়াই চলিহাই অভাৱগ্ৰস্তক সহায় কৰিলে৷ সেইদৰে বেংকৰ জমাৰ তলি উদং হৈছিল বিষ্ণুৰাম মেধিৰো৷ অতি সুদক্ষ উকীল হিচাপে মেধিয়ে বহু উপাৰ্জন কৰিছিল আৰু মন্ত্ৰী হোৱাৰ সময়ত তেওঁৰ বেংকত জমা আছিল পোন্ধৰ লাখ টকা৷ কিন্তু ৰাজ্যপাল নিযুক্তি হোৱাৰ সময়ত তেওঁৰ বাবে যেতিয়া এখন হিন্দুস্তান মটৰ কিনা হ’ল, তেতিয়া বেংকৰ পৰা জনোৱা হ’ল যে মেধিয়ে দিয়া চেকখনৰ জোখাৰে বেংকত তেওঁৰ জমা ধন নথকাৰ বাবে চেকখন এতিয়া বাউন্স হ’ব৷ তেতিয়া পি পি এছ যতীন হাজৰিকাই কিবাপ্ৰকাৰে পইচা জমা দি মেধিৰ সন্মান ৰক্ষা কৰে৷ স্বাধীন অসমৰ প্ৰথমজন মুখ্যমন্ত্ৰী গোপীনাথ বৰদলৈ আছিল অতি সৎ ব্যক্তি৷ এবাৰ তেওঁৰ কোনো এটি সন্তানৰ জন্মদিন পালনৰ বাবে জেপত পইচা নাছিল বাবে সেইদিনা ড্ৰ হ’বলগীয়া ৩০০ টকাৰ টি এ বিলখনৰ কাৰণে তেওঁ অপেক্ষা কৰি আছিল৷ কিবা কাৰণত টি এ বিলখনৰ পইচাকেইটা সংগ্ৰহ কৰিব নোৱৰাত বৰদলৈৰ মুখখন শেঁতা পৰি গ’ল৷ তেতিয়া তেওঁৰ প্ৰাইভেট ছেক্ৰেটৰী প্ৰয়াত গণেশ খাউণ্ডে অফিচৰ জমাৰ পৰা টকাকেইটা দি মুখ্যমন্ত্ৰীৰ সন্মান ৰক্ষা কৰে৷ গোপীনাথ বৰদলৈক মই প্ৰথম লগ পাওঁ ১৯৪৭ চনৰ নৱেম্বৰত গোলাঘাটত অনুষ্ঠিত ছাত্ৰ কংগ্ৰেছৰ বাৰ্ষিক অধিৱেশনত৷ মই বৰদলৈক লগ ধৰি আমাৰ বালিগাঁও ছাত্ৰ কংগ্ৰেছৰ সভাত যোগ দিবলৈ নিমন্ত্ৰণ কৰোঁ আৰু তেওঁ সন্মতি দিয়ে৷ কিন্তু যোৰহাটৰ কাৰ্যসূচীলৈ আহি আমাৰ গাঁৱলৈ যাব নোৱাৰি তেওঁ আমালৈ খবৰ পঠালে যে আমাৰ ল’ৰাবোৰে যোৰহাট জিলা ছাত্ৰ কংগ্ৰেছৰ সভাতে তেওঁৰ ভাষণ শুনিব পাৰিব৷ আমি সেই মতে কাছাৰী ফিল্ডত অনুষ্ঠিত সভাতে তেওঁৰ ভাষণ শুনিলোঁ৷
অসমৰ ৰাজ্যপাল ফজল আলী আছিল অতি সাধু প্ৰকৃতিৰ সহজ-সৰল মানুহ৷ মই তেওঁৰ লগত ডিব্ৰুগড় চাৰ্কিট হাউছত বহু সময় ধৰি লখিমপুৰ জিলা সম্পৰ্কত কথা পাতিছিলোঁ৷ মই তেওঁক মুৰ্কংচেলেক আদি ঠাইৰ মিচিং জনজাতি সম্পৰ্কত কিছু কথা কৈছিলোঁ৷ তেওঁ বৰ মনোযোগ দি শুনিছিল৷ আগৰ দিনৰ মন্ত্ৰী-এম এল এসকল অতি সহজ-সৰল আছিল৷ পি চৌধুৰী আছিল অতি চহকী মানুহ৷ তেওঁ মোক কৈছিল– চক্ৰৱৰ্তী বুজিছে, মইহে কেবিনেটৰ একমাত্ৰ মন্ত্ৰী যি প্ৰপাৰ্টী টেক্স দিওঁ৷ ফখৰুদ্দিন আলী আহমদ, কামাখ্যা প্ৰসাদ ত্ৰিপাঠী, ৰূপনাথ ব্ৰহ্ম আৰু মইনুল হক চৌধুৰীৰ লগত মোৰ মধুৰ সম্পৰ্ক আছিল৷ কামাখ্যা ত্ৰিপাঠী আছিল উচ্ছমানৰ পণ্ডিত ব্যক্তি৷ মইনুল হক আছিল সুদক্ষ মন্ত্ৰী৷ দেৱকান্ত বৰুৱাই মোৰ হৈ বহুবাৰ ওকালতি কৰিছিল৷ যোগেন হাজৰিকা এম পি হৈ থাকোঁতে আৰু দেৱেন হাজৰিকা এম এল এ হৈ থাকোঁতে আমাৰ পাব্লিচিটীৰ গাড়ীৰ কাৰণে আলিবাটৰ ডাঙৰ গছৰ তলত ছাতি লৈ অপেক্ষা কৰি আছিল৷ আজিৰ দিনত এম পি, এম এল এই ভাবিব পাৰিব জানো?
মই ১৯৭৬ চনত অসম চৰকাৰৰ পৰা ডেপুটেশ্বনত উত্তৰ-পূব পৰিষদৰ [এন ই চি] প্ৰচাৰ বিষয়া হিচাপে যাওঁ৷ সেই সময়ত এন ই চিৰ অধ্যক্ষ আছিল অতি সুদক্ষ আই চি এছ বিষয়া লালন প্ৰসাদ সিং৷ তেওঁ ওখই ছফুট দুই নে তিনি ইঞ্চি আছিল৷ তেওঁৰ আগতে অধ্যক্ষ আৰু গৱৰ্নৰ আছিল ব্ৰজকুমাৰ নেহৰু৷ সুদৰ্শন পুৰুষ নেহৰু আছিল কথাই-কামে ইংৰাজৰ দৰেই৷ সেয়েহে শ্বিলঙৰ ৰাজভৱনত অনুষ্ঠিত তেওঁৰ বিদায় সভাত এজন খাচী নেতাই কৈছিল– ‘শেষ ইংৰাজ ৰাজ্যপালজনৰ কাৰ্যকাল অন্ত পৰিল’ বুলি৷ শ্বিলং প্ৰেছ ক্লাবত নেহৰুৱে মাজে-সময়ে গৈ ভোজমেলত যোগ দিছিল আৰু সাংবাদিকসকলক বিলাতী মদৰ সোৱাদ দিছিল৷ দেখাই-শুনাই আৰু কথাই-বতৰাই নেহৰু আছিল এজন বিৰল ব্যক্তিত্বসম্পন্ন পুৰুষ৷ এল পি সিং আছিল অতি সুদক্ষ আই চি এছ বিষয়া৷ তেওঁ লগতে ভাৰতৰ গৃহ সচিব আছিল আৰু খুব নাম কৰিছিল৷ এন ই চিৰ অধ্যক্ষ হিচাপে সিঙে প্ৰতিমাহে প্ৰথমটো সোমবাৰে এন ই চিৰ এডভাইজাৰসকলৰ একোখন সভাৰ আয়োজন কৰি সমগ্ৰ অঞ্চলটোৰ আইন-কানুন আৰু উন্নয়নমূলক কাম-কাজ সম্পৰ্কত বিতং আলোচনা কৰিছিল৷ এন ই চিৰ এডভাইজাৰসকল নিজ নিজ ক্ষেত্ৰত প্ৰসিদ্ধ বিষয়া আছিল৷ তেওঁলোকৰ দৰমহাও বহু আছিল৷ চেয়াৰমেন এল পি সিং আৰু ছেক্ৰেটাৰী কে এম মিৰানীৰ আছিল ইগ’ ক্লেছ৷ এল পি সিঙে ভাবে যে তেওঁ ইংৰাজ চাহাবৰ লগত ১২০০০ নম্বৰৰ কেইবাখনো প্ৰশ্নকাকতৰ উত্তৰ লিখি আই চি এছ হৈছে আৰু মিৰানীয়ে মাত্ৰ কেইশমান নম্বৰৰ পাঁচ-ছখন কাকতৰ উত্তৰ দিয়েই আই এ এছ হৈছে৷ ইফালে মিৰানীয়ে ভাবে যে তেওঁ দহ হাজাৰ ল’ৰাৰ মাজত মেট্ৰিকত প্ৰথম, এম-এত প্ৰথম আৰু দহ হাজাৰ ল’ৰাৰ মাজত আই এ এছ দি প্ৰথম হৈ কামত সোমাইছে৷ সিঙে মাত্ৰ কেইশমান ল’ৰাৰ মাজতহে প্ৰতিযোগিতা কৰিছিল৷ এল পি সিঙৰে মোৰ সম্পৰ্ক অতি মধুৰ আছিল৷ তেওঁৰ ৰাজভৱনত মই নিয়মীয়াভাৱে চাহ-জলপান খাই অসমৰ সামাজিক আৰু ৰাজনৈতিক জীৱনৰ কথা পাতিছিলোঁ৷ তেওঁ এবাৰ কৈছিল– ‘চক্ৰৱৰ্তী তোমালোকৰ চাহ-বনুৱাসকলে যিদিনাই অসমীয়া নহওঁ বুলি ক’ব, তোমালোকে তেতিয়া ব্ৰহ্মপুত্ৰত জাঁপ মাৰিব লাগিব৷’ সিঙে অসমক বৰ ভাল পাইছিল৷ অসমৰ কাৰণে এল পি সিঙে বহু কৰি গ’ল, যাৰবাবে অসমীয়া জাতি কৃতজ্ঞ৷ এল পি সিঙৰ পাছত যিকেইজন লোক অসমত ৰাজ্যপাল হ’ল, তেওঁলোকৰ ভিতৰত মোৰ ভাল সম্পৰ্ক আছিল কেৱল প্ৰকাশ মেহৰোট্টা, ভীষ্মনাৰায়ণ সিং আৰু লেঃ জেঃ এছ কে সিন্হাৰ লগতহে৷ ভীষ্মনাৰায়ণে মোক পণ্ডিতজী বুলি মাতিছিল আৰু সঘনে কামত লগাইছিল৷ তেওঁৰ ব্যৱহাৰ অতি মধুৰ আছিল৷ তেওঁ ৰাইজৰ মাজতো জনপ্ৰিয় আছিল৷ প্ৰকাশ মেহৰোট্টাই ঘৰুৱা কথাবোৰ কৈছিল আৰু সৰুকালত আয়াই শিকাই দিয়া মতে চাহাব দেখিলেই ছেলিউট দিয়া আৰু মন্দিৰ দেখিলেই নমস্কাৰ দিয়াৰ অভ্যাস হৈছিল বুলি কৈছিল৷ তেওঁৰ পৰিবাৰ বৰ ভাল মানুহ নাছিল৷ লেঃ জেঃ এছ কে সিন্হা দেশপ্ৰেমিক আৰু আত্মসন্মানবোধসম্পন্ন মানুহ আছিল৷ তেওঁ অসমক বৰ ভাল পাইছিল আৰু সেইবাবেই ব্যক্তিগত প্ৰভাৱ খটুৱাই নেশ্বনেল ডিফেন্স একাডেমীত মহাবীৰ লাচিত বৰফুকনৰ নামত বেষ্ট কেভেটৰ বঁটা প্ৰচলন কৰিছিল৷ বিমলা প্ৰসাদ চলিহাৰ পাছত মহেন্দ্ৰ মোহন চৌধুৰী, শৰৎ চন্দ্ৰ সিংহ আৰু গোলাপ বৰবৰাকে ধৰি মুঠতে তিনিজন মুখ্যমন্ত্ৰীৰ দিনত মই অসম চৰকাৰত কাৰ্য সম্পাদন কৰিছিলোঁ৷ তিনিওজন মহান ব্যক্তিৰ মধুৰ সান্নিধ্যৰ কথা মই শ্ৰদ্ধাৰে সদায়েই সোঁৱৰোঁ৷ বাকীসকল মুখ্যমন্ত্ৰীৰ ভিতৰত কেশৱ চন্দ্ৰ গগৈ, হিতেশ্বৰ শইকীয়া, তৰুণ গগৈ, ডাঃ ভূমিধৰ বৰ্মন আৰু সৰ্বানন্দ সোণোৱালৰ লগত তেওঁলোক মুখ্যমন্ত্ৰী হোৱাৰ আগৰে পৰাই ভাল সম্পৰ্ক আছিল৷ হিতেশ্বৰ শইকীয়া মোৰ মাজু ভাইৰ ক্লাছ ফ্ৰেণ্ড আছিল বাবে মোক বৰ সন্মান কৰিছিল আৰু আদেশৰ সলনি সদায়েই অনুৰোধহে কৰিছিল৷ সৰ্বানন্দ সোণোৱালক ছাত্ৰনেতা থকাৰ দিনৰে পৰা চিনি পাওঁ৷ তেওঁ মোক খুৰা বুলি সম্বোধন কৰে৷ আমাৰ সম্পৰ্ক সম্পূৰ্ণ সুকীয়া৷ মোৰ চাকৰি কালত লগ পোৱা ব্যক্তিসকলৰ ভিতৰত পণ্ডিত নেহৰু, জয়প্ৰকাশ নাৰায়ণ, আচাৰ্য কৃপালনি, ইন্দিৰা গান্ধী, জগজীৱন ৰাম, লালবাহাদুৰ শাস্ত্ৰী, ফখৰুদ্দিন আলী আহমদ, কামাখ্যা প্ৰসাদ ত্ৰিপাঠী, ৰমেশ চন্দ্ৰ বৰুৱা, দেৱকান্ত বৰুৱা, হৰেশ্বৰ গোস্বামী, হেম বৰুৱা, লালন প্ৰসাদ সিং, প্ৰকাশ মেহৰোট্টা, ভীষ্মনাৰায়ণ সিং, লেঃ জেঃ এছ কে সিন্হা, শৰৎ চন্দ্ৰ সিংহ, গোলাপ চন্দ্ৰ বৰবৰা, দীনেশ চন্দ্ৰ গোস্বামী, গৌৰী শংকৰ ভট্টাচাৰ্য, ফণী বৰা, লক্ষ্মীনাথ ফুকন, সতীশ চন্দ্ৰ কাকতি, ৰবীন্দ্ৰনাথ বৰুৱা, পুলিন বিহাৰী বৰঠাকুৰ, কম্পেনী এগজেকিউটিভ প্ৰয়াত প্ৰফুল্ল কুমাৰ মহন্ত আৰু ভ¸দ্ৰকৃষ্ণ গোস্বামীৰ মধুৰ সান্নিধ্যৰ কথা সদায়েই স্মৰণ কৰোঁ৷ মই হাইস্কুলত পঢ়ি থাকোঁতেই বিখ্যাত লোকৰ দৃষ্টি আকৰ্ষণ কৰা আৰু সান্নিধ্য লাভৰ এক দুৰ্বাৰ বাসনা সদায়েই মনতে পুহি ৰাখিছিলোঁ আৰু সুযোগ পালেই সেই ব্যক্তিসকলৰ কাষ চাপি যিকোনো কথা হৈছিলোঁ৷ ১৯৪৭ চনৰ নৱেম্বৰ মাহ৷ মই তেতিয়া মেট্ৰিক পাছ কৰি জে বি কলেজত নাম লগাইছিলোঁ৷ কলেজীয়া জীৱনৰ প্ৰথম বছৰটোত লোকৰ দৃষ্টি আকৰ্ষণ কৰিবৰ বাবে কলেজত লেকচাৰ দিবলৈ অহা বিখ্যাত লোকসকলক হোৱাই-নোহোৱাই প্ৰশ্ন কৰি বিব্ৰত কৰিব খুজিছিলোঁ৷ মই ফাষ্ট ইয়েৰত থাকোঁতেই আমাৰ কলেজৰ অধ্যক্ষ বিখ্যাত পণ্ডিত কৃষ্ণকান্ত সন্দিকৈৰ বিদায়সভা অনুষ্ঠিত হৈছিল৷ মই সেই সভাত বিশ্ববিদ্যালয় কেনে হ’ব লাগে সেই সম্পৰ্কত দেৱকান্ত বৰুৱাই ‘দৈনিক অসমীয়া’ কাকতত লিখা সম্পাদকীয়টোৰ পৰা ধাৰ কৰি কিছু কথা কৈছিলোঁ৷ মোৰ ভাষণৰ অন্তত অধ্যাপকসকলৰ ভাষণত অধ্যাপক নবীন চন্দ্ৰ গোস্বামীয়ে ক’লে– ‘শ্ৰদ্ধেয় কৃষ্ণকান্ত সন্দিকৈৰ দৰে বিশ্ববিখ্যাত পণ্ডিত এগৰাকীক বিশ্ববিদ্যালয়খন কেনে হ’ব লাগে এই সম্পৰ্কত পৰামৰ্শ দিয়াৰ মোৰ ধৃষ্টতা নাই৷ মই মাত্ৰ তেখেতৰ সুদীৰ্ঘ জীৱন, সুস্বাস্থ্য আৰু চিৰস্থায়ী সন্মান আৰু কীৰ্তিৰ বাবেহে প্ৰাৰ্থনা কৰোঁ৷ তেতিয়া সভাঘৰৰ সকলোতে চকু মোৰ ওপৰত পৰিল আৰু মোৰ লাজৰ সীমা নোহোৱা হ’ল৷ ১৯৪৯ আৰু ১৯৫০ চন দুটা বছৰৰ বাবে মই জে বি কলেজৰ ইউনিয়ন ছেক্ৰেটাৰী নিৰ্বাচিত হওঁ৷ সেই দুবছৰত ভালেকেইগৰাকী ডাঙৰ বিখ্যাত লোকক কলেজত বক্তৃতা দিবলৈ নিমন্ত্ৰণ কৰোঁ৷ প্ৰথমেই নিমন্ত্ৰণ কৰিছিলোঁ বিখ্যাত চাহ খেতিয়ক আৰু গোলাঘাট কলেজৰ অধ্যক্ষ হেৰম্ব প্ৰসাদ বৰুৱাক৷ তেওঁ আছিল এজন বিশেষ ব্যক্তিত্বসম্পন্ন লোক৷ তেওঁৰ গুৰুগম্ভীৰ ইংৰাজী ভাষণে সকলোকে মুগ্ধ কৰিছিল৷ অম্বিকাগিৰী ৰায়চৌধুৰীৰ লগতে তেওঁৰ বৰজীয়ৰী শুচিব্ৰতা ৰায়চৌধুৰী আৰু পুত্ৰ ভৱগিৰি ৰায়চৌধুৰীও গৈছিল৷ হেম বৰুৱাৰ সাৱলীল আৰু উদাত্ত ইংৰাজী ভাষণে অধ্যক্ষসহ সকলো অধ্যাপককে মুগ্ধ কৰিছিল৷ জে চি কুমাৰাপ্পাই মহাত্মা গান্ধী আৰু গান্ধীবাদ সম্পৰ্কত উচ্ছ চিন্তামূলক ভাষণ দিছিল৷ আৰ্য নায়কমৰ ইংৰাজী তীব্ৰ বেগ দেখি সকলো বিস্মিত হৈছিল৷ আমাৰ ইউনিয়নৰ উপ-সভাপতি ছফিকুল হুছেইন চৌধুৰীৰ পৰা গম পাইছিলোঁ যে অসমৰ প্ৰথমজন মুখ্যমন্ত্ৰী ছাৰ ছাদুল্লা কেৰামত আলীৰ ঘৰত আছেহি৷ মই ছাদুল্লা চাহাবক লগ ধৰি আমাৰ কলেজলৈ নিমন্ত্ৰণ জনালোঁ৷ তেওঁ অসমীয়া ভাষাতেই অসমীয়া মানুহৰ ৰাজনৈতিক আৰু অৰ্থনৈতিক স্বাৰ্থ ৰক্ষাৰ বাবে অধিক সচেতনতা বৃদ্ধি আৰু দক্ষতা বৃদ্ধিৰ প্ৰয়োজনীয়তা সম্পৰ্কত এঘণ্টাজোৰা বক্তৃতা দিলে৷ [ক্ৰমশঃ]