বহু খহনীয়াগ্ৰস্ত আজিও সংস্থাপনহীন

খহনীয়াত ভূমি হেৰুওৱা লোকসকলক পুনঃসংস্থাপন দিবলৈ স্বাধীনতাৰ আগৰে পৰা অসম চৰকাৰে বিভিন্ন আঁচনি লৈছিল৷ স্বৰাজোত্তৰ কালতো ভূমি আবণ্টন আৰু বন্দৱস্তিৰ বিষয়ত সৰ্বোচ্ছ অগ্ৰাধিকাৰ দিয়া হৈছিল খহনীয়াত ভূমি হেৰুওৱা লোকসকলে ভূমি লাভ কৰাত৷ স্বাধীনতাৰ আগত আৰু পাছত ৰাজ্যখনৰ ভূমি আঁচনিসমূহত খহনীয়াত ভূমি হেৰুওৱা লোকসকলৰ বাবে কি কি প্ৰস্তাৱ লোৱা হৈছিল তালৈ এবাৰ চকু ফুৰাওঁ আহক৷ ১৯৪২ চনৰ ভূমি বন্দৱস্তি সম্পৰ্কীয় প্ৰস্তাৱৰ কিয়দংশ আছিল এনেধৰণৰ–‘অসম চৰকাৰে কিছুসংখ্যক প্ৰব্ৰজনকাৰীৰ ভূমি বন্দৱস্তিৰ দাবীলৈ লক্ষ্য ৰাখি নিম্নলিখিত শ্ৰেণীৰ লোকসকলক ‘উপনিৱেশ এলেকাৰ’সম্প্ৰসাৰণ কৰি বন্দৱস্তি দিয়াৰ সিদ্ধান্ত লয় [ক] যিসকলক পূৰ্বতে বন্দৱস্তি দিয়া হৈছিল, অথচ সেইভূমি ব্ৰহ্মপুত্ৰ বা আন নৈৰ খহনীয়াত জাহ গৈছে৷’

১৯৪৫ চনৰ ভূমি বন্দৱস্তিৰ প্ৰস্তাৱত দিয়া দুটা গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰস্তাৱ আছিল এনেধৰণৰ– 

[ক] অসম উপত্যকাৰ চাৰিখন জিলাত সকলো শ্ৰেণীৰ ভূমিহীন লোকৰ মাজত পতিত মাটিৰ বন্দৱস্তি দিয়াৰ ব্যৱস্থা লোৱা হ’ব৷ যিসকল লোকে ১৯৩৮ চনৰ ৰ জানুৱাৰীৰ আগতে প্ৰদেশখনলৈ বাহিৰৰ পৰা আহিছে, সেইসকলৰ আৱেদনো গ্ৰহণ কৰা হ’ব৷ [খ] যিসকল লোকে খহনীয়া বা সামৰিক বাহিনীয়ে কৰা ভূমি অধিগ্ৰহণৰ বাবে ভূমিহীন হৈছে সেইসকলক ভূমি আবণ্টন দিয়াৰ ক্ষেত্ৰত অগ্ৰাধিকাৰ দিয়া হ’ব৷ যদি এনেভাৱে আবণ্টন দিবলৈ মাটিৰ অভাৱ হয়, তেন্তে লখিমপুৰ মহকুমাত ভূমি আবণ্টন দিয়া হ’ব৷ 

১৯৫৮ চনৰ কৃষিভূমি বন্দৱস্তিত কি উল্লেখ আছিল তালৈ লক্ষ্য কৰক– [১] যিহেতু প্ৰতিজন ব্যক্তিৰ প্ৰয়োজন সাপেক্ষে ভূমিৰ আবণ্টন দিয়াটো সম্ভৱপৰ নহয়, সেয়েহে চৰকাৰে ভৱিষ্যতলৈ সমবায়ভিত্তিক ভূমি বন্দৱস্তিৰ জৰিয়তে খেতিয়কৰ মাটিৰ চাহিদা পূৰণ কৰিব৷ ব্যক্তিগতভাৱে দিয়া বন্দৱস্তি ৮১ পৰা ১২ বিঘাৰ ভিতৰত সীমাবদ্ধ হ’ব৷ তদুপৰি ব্যক্তিগত বন্দৱস্তি দিয়াৰ ক্ষেত্ৰত চৰকাৰে নিম্নলিখিত শ্ৰেণীৰ লোকসকলক ক্ৰমাগত অগ্ৰাধিকাৰ প্ৰদান কৰিব– [ক] যিসকল বন্দৱস্তি অধিকাৰীয়ে বান, খহনীয়া বা ভূমিকম্পৰ বাবে ভূমিহীন হৈছে আৰু যিসকলৰ মাটি চৰকাৰে ৰাজহুৱা কাৰণত অধিগ্ৰহণ কৰিছে৷ [খ] ভূমিহীন খেতিয়ক আৰু স্থানান্তৰিত লোক [গ] যিসকল বন্দৱস্তি অধিকাৰীয়ে খহনীয়াৰ বাবে ভূমিহীন হৈ পৰিছে আৰু জিলাধিপতিৰ অনুমতি সাপেক্ষে সংৰক্ষিত এলেকা দখল কৰি আছে৷ এনে দখলকাৰীক যেতিয়ালৈকে বিকল্প ভূমি প্ৰদান কৰা নহয়, তেতিয়ালৈকে আঁতৰ কৰিব পৰা নাযাব৷ 

১৯৮৯ চনৰ ভূমি আঁচনিত আবণ্টন তথা সাধাৰণ খেতিৰ বাবে বন্দৱস্তি দিয়াৰ ক্ষেত্ৰত চৰকাৰে নিম্নলিখিত লোকসকলক অগ্ৰাধিকাৰ দিব বুলি প্ৰতিশ্ৰুতি দিছিল– [ক] যিবোৰ ভূ-মালিক খেতিয়কে বান, খহনীয়া, ভূমিকম্প আৰু আন দুৰ্যোগৰ বাবেভূমিহীন হৈ পৰিছে, [খ] ৰাজহুৱা কাৰণত ভূমি অধিগ্ৰহণ কৰাৰ ফলত যিসকল লোক ভূমিহীন হৈছে, [গ] স্থানীয় ভূমিহীন খেতিয়ক৷ এনে খেতিয়কৰ ভিতৰত অনুসূচিত জনজাতি, অনুসূচিত জাতি আৰু এম অ’ বি চিৰ লোকক অগ্ৰাধিকাৰ দিয়া হ’ব৷ [ঘ] ভূমিহীন প্ৰাক্তন চৰকাৰী কৰ্মচাৰী৷

এতিয়া আহিছোঁ ২০১৯ চনত ঘোষিত অসম চৰকাৰৰ ভূমি আঁচনিখনলৈ৷ এই আঁচনিখনৰ ৰ.জ্জ দফাত কোৱা হৈছিল যে গ্ৰাম্য এলেকাত সাধাৰণ খেতিৰ বাবে যি ভূমি আবণ্টন দিয়া হ’ব, সেই বিষয়ত যিমানদূৰ সম্ভৱ নিম্নলিখিত শ্ৰেণীৰ লোকসকলে অগ্ৰাধিকাৰ  লাভ কৰিব৷

[ক] যিসকল খিলঞ্জীয়া ভূমি স্বত্বাধিকাৰী কৃষকে বান, খহনীয়া আৰু আন প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ বাবে ভূমিহীন হৈ পৰিছে, [খ] খিলঞ্জীয়া ভূমিহীন খেতিয়ক৷ অনুসূচিত জনজাতি, অনুসূচিত জাতি আৰু অ’ বি চি / এম অ’ চি চিৰ ভূমিহীন খিলঞ্জীয়া খেতিয়কক অগ্ৰাধিকাৰ দিয়া হ’ব৷ [গ] খিলঞ্জীয়া বিধৱা মহিলা যাৰ উপাৰ্জনক্ষম ল’ৰা বা ছোৱালী নাই [বিবাহিত ছোৱালীক বাদ দি ] তেওঁলোকক অগ্ৰাধিকাৰ দিয়া হ’ব৷ অৱশ্যে, তেনে ক্ষেত্ৰত মহিলাগৰাকীয়ে কৃষিকে জীৱন নিৰ্বাহৰ উৎস কৰি ল’ব লাগিব৷ [ঘ] খিলঞ্জীয়া অকলশৰীয়া মহিলা, শাৰীৰিকভাৱে অক্ষম ব্যক্তি আৰু প্ৰাক্তন চাকৰিয়াল যিসকল লোকে জীৱন-জীৱিকাৰ বাবে কৃষিকাৰ্য কৰিবলৈ আগ্ৰহী আৰু সক্ষম৷ ২০১৯১ এই আঁচনিত গ্ৰাম্য এলেকা বুলি সেইবোৰ এলেকাক বুজোৱা হৈছিল যিবোৰ এলেকা গুৱাহাটী পৌৰ নিগমৰ এলেকাৰ পৰিধিৰ পৰা ১৫ কিঃমিঃ, আন পৌৰসভাৰ পৰিধিৰ পৰা ৫ কিঃমিঃ আৰু ৰাজহ চহৰৰ পৰিধিৰ পৰা ৩ কিল’মিটাৰ বাহিৰত অৱস্থিত৷

এই আঁচনিৰ ৰ.ৰনং দফাত কোৱা হৈছে যে চৰকাৰৰ জিম্মাত থকা মাটি সাধাৰণ খেতিৰ বাবে যেতিয়া খিলঞ্জীয়া ভূমিহীন খেতিয়কক দিয়া হ’ব, তেতিয়া যদিহে তিনি বছৰ ধৰি আবণ্টন পোৱাজনে আবণ্টনৰ চৰ্ত অনুযায়ী সেই মাটি ব্যৱহাৰ কৰে, তেন্তে তেনে মাটিত বন্দৱস্তি দিয়া হ’ব৷ অৱশ্যে চৰকাৰে ধাৰ্য কৰা প্ৰিমিয়াম আদায় দিলেহে এনে বন্দৱস্তি প্ৰদান কৰা হ’ব৷ 

এতিয়া আহিছোঁ অসম চৰকাৰৰ সদিচ্ছাৰ প্ৰসংগলৈ৷ অসম চৰকাৰে ধাৰাবাহিকভাৱে খহনীয়াত উচ্ছেদিত লোকক পুনঃ সংস্থাপন নিদিয়াৰ পৰিণতিতে অসমৰ চুকে-কোণে মথাউৰি, বনাঞ্চল, চৰকাৰী খাছ ভূমি, ভি জি আৰ, পি জি আৰ, ধৰ্মীয় সংগঠনৰ মাটি আদিত আজি বহু বছৰ ধৰি খহনীয়াত উচ্ছেদিত হ’বলৈ বাধ্য হ’ব লগা লোকসকলে বাস কৰি আছে৷ এনে লোকসকলক ভূমি প্ৰদানৰ কথা প্ৰতিবাৰৰ আঁচনিতে ঘোষণা দিয়া হয় অথচ বাস্তৱত এনে লোকৰ দুখ-দুৰ্যোগ সামান্যতমো লাঘৱ নহয়৷ তাৰ মাজতে অসম চৰকাৰে আঁচনিৰ জৰিয়তে এনে লোকৰ মাজত কেনেদৰে শ্ৰেণী বিভাজন কৰিব বিচাৰিছে তাৰ এক উদাহৰণ দাঙি ধৰিছোঁ৷ ২০১৫ চনত অসম চৰকাৰে RGR ৭৮৫ / ২০১৪ /৬ শীৰ্ষক অধিসূচনাযোগে ‘Chief Minister’ব্দ Special Scheme for Rehabilitation of Erosion Affected Families in Assam’ শীৰ্ষক এখন আঁচনি যুগুত কৰি উলিয়াইছিল৷ এই আঁচনিযোগে ভূমি প্ৰদান কৰিবলৈ বিচৰা শ্ৰেণীকেইটা আছিল এনেধৰণৰ– 

[১] যিবোৰ পৰিয়ালে আৱাস আৰু কৃষিভূমি উভয়ৰে মাটি খহনীয়াৰ বাবে হেৰুৱাইছে আৰু যাৰ ৰাজ্যখনত আন প্ৰান্তত কোনো মাটি নাই৷ [২] যিবোৰ পৰিয়ালে কেৱল আৱাসভূমিহে হেৰুৱাইছে, কৃষিভূমি হেৰুওৱা নাই৷ [৩] যিবোৰ পৰিয়ালে কৃষিভূমি হেৰুৱাইছে, কিন্তু আৱাসভূমি হেৰুওৱা নাই৷ 

হিতাধিকাৰী পৰিয়াল নিৰ্বাচনৰ ক্ষেত্ৰত এই আঁচনিয়ে দিয়া অগ্ৰাধিকাৰসমূহ আছিল এনেধৰণৰ– [১] খহনীয়াৰ বাবে ভূমিহীন আৰু গৃহহীন হৈ পৰা পৰিয়াল [২] কেৱল গৃহহীন হৈ পৰা পৰিয়াল৷ [৩] যিবোৰ পৰিয়ালৰ কৃষিমাটি তিনি বিঘাতকৈ কম হৈছে অথচ গৃহহীন হৈ পৰা নাই৷

তাৎপৰ্যপূৰ্ণভাৱে ২০১৫ চনত ঘোষিত আঁচনিখনত হিতাধিকাৰী নিৰ্বাচনত মাটিৰ পট্টা থকা-নথকাটো প্ৰাসংগিক নাছিল৷ সেইখন আঁচনিত হিতাধিকাৰী নিৰ্বাচন কৰাৰ সময়ত কোনো খহনীয়াৰ বাবে উচ্ছেদিত লোকে মাটি পট্টা জমা দিয়াৰ প্ৰয়োজন আছে বুলিও কোৱা হোৱা নাছিল৷ সেয়েহে পট্টাবিহীন যিকোনো লোকে চৰকাৰী, বনাঞ্চলৰ মাটিত বাস কৰি থাকিলেও হিতাধিকাৰী হোৱাৰ সুযোগ পাইছিল৷ আমি জানো যে অসমৰ লাখ লাখ লোকৰ এতিয়াও সাময়িক পট্টা  বা বছৰেকীয়া পট্টা নাই আৰু যুগ যুগ ধৰি তেওঁলোকে পট্টা নোহোৱাকৈয়ে খেতি-বাতি কৰি জীৱন নিৰ্বাহ কৰি আহিছে৷ এনে লোকসকলক পৰিকল্পিতভাৱে খহনীয়া আক্ৰান্ত হিতাধিকাৰীৰ তালিকাৰ পৰা আঁতৰ কৰিবলৈ ২০২১ চনৰ ৬ জানুৱাৰীত অসম চৰকাৰে RGR ৭৮৫/২০১৪/৯১ শীৰ্ষক অধিসূচনাযোগে ‘Rehabilitation Policy for Erosion Affected Families in Assam ২০২০’শীৰ্ষক এখন আঁচনি প্ৰণয়ন কৰি উলিয়াইছে৷ পূৰ্বৰ ২০১৫ আঁচনিৰ দৰে তিনিটা শ্ৰেণীৰ হিতাধিকাৰী শ্ৰেণীভুক্তিকৰণ কৰা হৈছে আৰু তেওঁলোকক দিব লগা অগ্ৰাধিকাৰো ২০১৫ নিচিনাই কৰা হৈছে৷ কেৱল হিতাধিকাৰী হ’বলৈ যি যোগ্যতা তাত নকৈ সন্নিৱিষ্ট কৰা চৰ্তবোৰ হৈছে  এনেধৰণৰ– [১] পৰিয়ালসমূহৰ খহনীয়াত জাহ যোৱা মাটি তেওঁলোকৰ নামত জমাবন্দীত সাময়িক পট্টা  বা একচনীয়া পট্টা বা আবণ্টিত ভূমি হিচাপে লিপিবদ্ধ হৈ থাকিব লাগিব৷ [২] যিবোৰ পৰিয়ালে চৰকাৰী ভূমিত বেদখলকাৰী হিচাপে আছে তেওঁলোকক পুনঃ সংস্থাপনৰ বাবে যোগ্য বুলি বিবেচিত নহ’ব৷ 

আমি জানো যে অসমৰ বান আৰু খহনীয়াত আক্ৰান্ত সৰহভাগ লোকৰ নিজৰ বুলিবলৈ মাটিৰ পট্টা নাই আৰু ৰাজ্যজুৰি সৰ্বাত্মক ৰূপত যথাযথ জৰীপ নকৰা, ৰায়তী মাটিত মালিকীস্বত্ব প্ৰদান নকৰা, চিলিং আইনযোগে অধিগ্ৰহণ কৰা মাটিত বন্দৱস্তি নিদিয়া আদি অলেখ চৰকাৰসৃষ্ট আসোঁৱাহৰ বাবে লাখ লাখ লোক আজিও পট্টাবিহীন হৈ আছে৷ চৰকাৰী দৃষ্টিত এওঁলোকে এতিয়াও চৰকাৰী মাটিতে বহি আছে৷ এতিয়া যদি এনে লোকসকলৰ ভূমিস্বত্ব অভিলেখ বা জমাবন্দীত নাম নথকাৰ বাবে খহনীয়াত ভূমিহীন হোৱা বুলি ধৰা নহয়, তেন্তে বুজিব লাগিব যে চৰকাৰে খহনীয়াত ভূমিহীন হোৱা লোকক মাটি আৰু ধন সাহায্য দিয়াৰ নামত এক বৃহৎ ভেঁকো-ভাওনাহে কৰি আছে৷