লাহে লাহে ৰবীন্দ্ৰনাথৰ কাষ চাপিছে নৰেন্দ্ৰ মোদী

পাঞ্জাৱী পৰে বাঙালী হওৱা যায় না৷ দাড়ি ৰাখলে ৰবীন্দ্ৰনাথ হওৱা যায় না– পশ্চিমবংগৰ নিৰ্বাচন সমাগত দেখি প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে নাটকৰ অভিনেতাৰ দৰে অতি সম্প্ৰতি ৰবীন্দ্ৰনাথ, ৰবীন্দ্ৰনাথ ভাব এটা দিবলৈ আৰম্ভ কৰাৰ সময়তে উগ্ৰ ৰবীন্দ্ৰপ্ৰেমী এজন বিদ্বান বাঙালীয়ে প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীক উদ্দেশ্যি এই শাণিত বাক্য-শৰ প্ৰয়োগ কৰিছে৷ দীঘলীয়া লকডাউনে কেৱল ঘৰত সোমাই থকাৰ বাবে বাধ্য কৰাৰ সময়তে দেশৰ বহুতৰে দাড়ি-চুলি সন্ন্যাসীৰ দৰে দীঘল হৈ পৰিছিল৷ সকলোৰে বাবে বাধ্যতামূলক সেই বিকল্পহীন অৱস্থা নাটকত সিদ্ধহস্ত নৰেন্দ্ৰ মোদীৰ বাবে যেন হৈ পৰিল সোণালী সুযোগহে৷ লাহে লাহে দাড়ি দীঘল হৈ আহিল আৰু মোদীৰ ৰবীন্দ্ৰনাথৰ কবিতা আওৰোৱাৰ অভ্যাসো সময়ে-অসময়ে বাঢ়ি আহিল৷ থিতাতে ৰবীন্দ্ৰপ্ৰেমী হ’লে বেয়া দেখি, আনৰ সন্দেহো হয়৷ সেয়ে যোৱা আগষ্টৰ পৰাই আৰম্ভ হৈ গ’ল নৰেন্দ্ৰ মোদীৰ ৰবীন্দ্ৰনাথ প্ৰেম৷ এতিয়া লাহে লাহে মোদীৰ দাড়ি দীঘল হৈ আহিছে আৰু ক্ৰমাৎ ৰবীন্দ্ৰনাথৰ কবিতা আওৰোৱাৰ সময়ৰ ব্যৱধানো ছুটি হৈ আহিছে৷ একেলগে তেওঁ বিচাৰি উলিয়াইছে গুজৰাটৰ সৈতে কবিগুৰুৰ পৰিয়ালৰ সংযোগ৷

নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে ৰবীন্দ্ৰনাথৰ ‘কোটেচন’ যোৱা আগষ্টত তেওঁৰ ৬৮সংখ্যক ‘মন কি বাত’ত দিবলৈ আৰম্ভ কৰোতেই নিন্দুক বাঙালীৰ সন্দেহ হৈছিল৷ প্ৰসংগহীনভাৱে ৰবীন্দ্ৰনাথৰ পুতলাপ্ৰীতি আৰু কবিতাৰ পংক্তি প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ জিভাত আৰু দীঘল হৈ অহা দাড়ি মুখত৷ এয়া ৰবীন্দ্ৰনাথ সজাৰ আখৰা নহয়তো? আচলতে মোদীক ৰবীন্দ্ৰনাথপ্ৰেমী বাঙালীয়ে অপছন্দ কৰাৰ কাৰণ তেওঁৰ মুখত পৰি উচ্ছাৰণ বিসদৃশ হৈ পৰা কবিগুৰুৰ কবিতাৰ বাবে নহয়, অপছন্দৰ কাৰণ হৈ থিয় দিছে তেওঁ নিজৰ ৰূপ সলাই দাড়ি-চুলি দীঘল কৰি নিজকে ৰবীন্দ্ৰনাথ ভাব এটা দিবলৈ অপচেষ্টা কৰাৰ বাবেহে৷

তামাম বাঙালীৰ চিৰপূজ্য ৰবীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰৰ নকল কৰিবলৈ গৈ প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীয়ে কবিগুৰুক আশ্চৰ্য কিছুমান বিষয়ৰ সৈতে মিলাবলৈ কৰা চেষ্টাত অতিকে ক্ষুণ্ণ ৰবীন্দ্ৰপ্ৰেমী বাঙালী৷ স্বাধীনতাৰ আগতে বিলাতৰ পৰা অহা পুতলাক লৈ অসন্তুষ্ট হৈ লিখা নিবন্ধ এটা উদ্ধাৰ কৰি মোদীয়ে এদিন হঠাতে জনালে, তেওঁ তেতিয়াই আত্মনিৰ্ভৰ ভাৰতৰ কথা কৈছিল৷ মোদীয়ে ২০২০ চনত ৰবীন্দ্ৰনাথক ১৯৩০ চনৰ বক্তব্যৰে এতিয়াৰ চৰকাৰৰ আত্মনিৰ্ভৰ ভাৰতৰ ‘আইকনে’ই সজাই পেলালে৷

সেয়া আছিল যোৱা আগষ্টৰ কথা৷ এতিয়া ডিচেম্বৰৰ শেষলৈ মোদীৰ দাড়িও দীঘল হৈ আহিছে, পশ্চিমবংগৰ নিৰ্বাচনো কাষ চাপি আহিছে আৰু নৰেন্দ্ৰ মোদীৰ কবিগুৰুৰ কবিতা আওৰোৱা তথা তেওঁৰ পৰিয়ালৰ কোন মহিলাই শাৰীৰ আঁচল লোৱাৰ ধৰণ গুজৰাটী মহিলাৰ পৰা কেনেদৰে শিকিছিল সেয়া বাঙালী ভোটাৰক জনোৱাও ঘন ঘন হৈ আহিছে৷ সৌ সিদিনা বিশ্বভাৰতীৰ শতবৰ্ষ অনুষ্ঠানত ভাছুৰ্ৱেল ভাষণ প্ৰদান কৰা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ আচাৰ্য নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে নিজকে বাঙালী সজাই ল’ব, দাড়ি-চুলি ৰবীন্দ্ৰনাথৰ দৰে কৰিব, তাত কাৰো সন্দেহেই নাছিল৷ কিন্তু তেওঁ যে আন স্থানতো, আন অনুষ্ঠানতো বাঙালীৰ দৰে সাজ-পোছাক পৰিধান কৰে সেয়া প্ৰমাণ কৰিবলৈ ৰাম মন্দিৰৰ শিলান্যাস অনুষ্ঠানতো বাঙালীৰ সাজ পৰিধান কৰিছিল, তাতহে আশ্চৰ্যান্বিত হৈছিল পশ্চিমবংগবাসী৷ বিশ্বভাৰতীৰ শতবাৰ্ষিকী অনুষ্ঠানত মোদীয়ে হুবহু নকল কৰিবলৈ প্ৰয়াস চলাইছিল কবিগুৰুক৷ অনুষ্ঠানেই যেতিয়া কবিগুৰুৱে প্ৰতিষ্ঠা কৰা শান্তিনিকেতনত, নাটকত পাৰ্গত মোদী কিয় বাৰু ৰবীন্দ্ৰনাথ নহ’ব! কাপোৰে কানিয়ে, দীঘল দাড়ি, পিছফালে বাঢ়ি যোৱা চুলিৰে মোদী যেন সেইদিনা সাইলাখ কবিগুৰু ৰবীন্দ্ৰনাথ৷ মুখত ‘গুৰুবৰ টেগোৰ’৷ কবিতাও আওৰালে অনেক৷ পিছে কি বিসদৃশ বাঙালী ভাষাৰ উচ্ছাৰণ! ‘ঠাকুৰ’ মুখেৰে ফুটাব নোৱাৰি ‘টেগোৰ’ বুলিয়েই ক’লে বাৰে বাৰে৷ ‘টেগোৰ’ পৰিয়ালৰ ইজনৰ পাছত সিজনৰ নাম ল’লে৷ ৰবীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰৰ মাজু দাদা সত্যেন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰক মোদীয়ে ‘বড়দাদা’ [ডাঙৰ দাদা] বুলি উল্লেখ কৰিলে বাৰে বাৰে৷ তেওঁৰ পত্নী জ্ঞানদানন্দিনী দেবীয়ে গুজৰাটী মহিলাৰ পৰা শাৰীৰ আঁচল বাওঁকান্ধৰ পৰিৱৰ্তে সোঁকান্ধত ল’বলৈ শিকা বুলিও উল্লেখ কৰিলে৷ এই বক্তৃতাৰ বাবে মোদীৰ ‘টীমে’ ৰবীন্দ্ৰনাথৰ পৰিয়ালৰ বিষয়ে অলেখ ‘ৰিছাৰ্চ’ কৰিলে সঁচা, কিন্তু বহু ভুল ৰৈ গ’ল মোদীৰ বাবে কৰা সেই গৱেষণাত৷ ‘জ্ঞানদানন্দিনী’ক উচ্ছাৰণ কৰিলে ‘জ্ঞানন্দিনী’ বুলি৷ তেওঁ শাৰীৰ আঁচল সোঁকান্ধত ল’বলৈ শিকিছিল পাৰ্ছীৰ পৰা, গুজৰাটীৰ পৰা  নহয়৷ সেই ভুল তথ্য দিয়েই গুজৰাটৰ সৈতে ৰবীন্দ্ৰ সংযোগ ঘটালে গুজৰাটী মোদীয়ে৷ আচলতে নাটকত ভুল ৰয়েই, অবিকল কেতিয়াও নহয়৷  দাড়ি ৰাখি, পাঞ্জাৱী পিন্ধি ভোটৰ বৈতৰণীহে পাৰ হ’ব পাৰি, ৰবীন্দ্ৰনাথৰ প্ৰজ্ঞা, পাণ্ডিত্য অৰ্জন কৰিব নোৱাৰি৷ যিদৰে পাঞ্জাবী পিন্ধিলেই বাঙালী হ’ব নোৱাৰি, সেইদৰে দাড়ি দীঘল কৰিলেও ৰবীন্দ্ৰনাথ  হ’ব নোৱাৰি৷ ৰবীন্দ্ৰনাথ বিশ্বত একমেব দ্বিতীয়ম৷