বাদ-বিসংগতিসৃষ্ট বিভ্ৰান্তি
বহু আগৰে পৰা ভাৰতৰ প্ৰায় সকলো কাকত আৰু আলোচনীত সৰৱ আলোচনা হৈছিল যে হিন্দু ধৰ্ম আৰু হিন্দুত্বৰ মাজত এক সাংঘাতিক পাৰ্থক্য আছে৷ সৰলভাৱে চাবলৈ গ’লে সমাজ-ৰাজনৈতিক উদ্দেশ্য সিদ্ধিৰ বাবে হিন্দু ধৰ্মক ঢালস্বৰূপে ব্যৱহাৰ কৰা পদ্ধতিটোৱেই হৈছে হিন্দুত্ব৷ হিন্দুত্বৰ বিৰোধিতা কোনোপধ্যে হিন্দু ধৰ্মৰ বিৰোধিতা হ’ব নোৱাৰে৷ কিন্তু এতিয়া দেখা গৈছে, সকলো স্তৰতে হিন্দু ধৰ্ম আৰু হিন্দুত্বক একাকাৰ কৰি কেৱল হিন্দুত্ব শব্দটো ব্যৱহাৰ কৰা হয়৷ সাধাৰণ মানুহৰ মনত হিন্দু ধৰ্ম আৰু হিন্দুত্বৰ মাজত কোনো পাৰ্থক্য নোহোৱা হ’ল৷ তেওঁলোকৰ মনত দকৈ সুমুৱাই দিয়া হ’ল যে হিন্দুত্বৰ বিৰোধী মানেই হিন্দু ধৰ্মৰ বিৰোধী৷ হিন্দু সংখ্যাগৰিষ্ঠ দেশখনৰ জনতাক হিন্দু ধৰ্ম সংকটত পৰা বুলি এইদৰেই মূৰ্খ সজোৱা হৈছে৷
সাম্প্ৰতিক ৰাজনৈতিক চৰ্চাসমূহত ‘ৰাষ্ট্ৰীয়তাবাদ’ নামৰ এক শব্দৰ বহুল প্ৰয়োগ দেখা গৈছে৷ নৱগঠিত ৰাজনৈতিক দল অসম জাতীয় পৰিষদৰ কিছু প্ৰচাৰ-কৰ্মৰ ক্ষেত্ৰতো এই শব্দৰ প্ৰয়োগ আমি লক্ষ্য কৰিছোঁ৷ ২৫ ডিচেম্বত এই কাকতত প্ৰকাশিত এটা প্ৰবন্ধৰ শীৰ্ষক আছিল ‘জাতীয়তাবাদ বনাম ৰাষ্ট্ৰীয়তাবাদ’৷ য’ত প্ৰবন্ধ লেখক দেৱাঞ্জন বৰঠাকুৰে ‘জাতীয়তাবাদ বনাম ৰাষ্ট্ৰীয়তাবাদ’ৰ আলোচনা কৰিবলৈ গৈ ‘ভাষিক জাতীয়তাবাদ বনাম হিন্দুত্ববাদী ধৰ্মীয় ৰাষ্ট্ৰীয়তাবাদ’ৰ আলোচনা কৰিলে৷ আমাৰ দৃষ্টিত দেৱাঞ্জন বৰঠাকুৰৰ প্ৰবন্ধটোৱে অসমৰ সাম্প্ৰতিক ৰাজনৈতিক প্ৰেক্ষাপটৰ কেতবোৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ দিশ দাঙি ধৰিছে যদিও প্ৰবন্ধটোত বহু ‘বাদ-বিসংগতিসৃষ্ট বিভ্ৰান্তি’ আছে৷
ইংৰাজী শব্দ নেশ্বনেলিজ্মৰ অসমীয়া প্ৰতিশব্দ হৈছে জাতীয়তাবাদ৷ বিভিন্ন ভিত্তিত জাতীয়তাবাদ গঢ় ল’ব পাৰে৷ যেনে ভাষিক জাতীয়তাবাদ, ধৰ্মীয় জাতীয়তাবাদ, গোষ্ঠীভিত্তিক জাতীয়তাবাদ, বৰ্ণভিত্তিক জাতীয়তাবাদ ইত্যাদি৷ স্বৰাজোত্তৰ ভাৰতত জাতীয়তাবাদৰ প্ৰসংগ সদায়েই সমস্যাজৰ্জৰ৷ ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিকতাৰ বিৰুদ্ধে গঢ় লোৱা ভাৰতীয় জাতীয়তাবাদ সামগ্ৰিক জাতীয়তাবাদৰ এক উৎকৃষ্ট উদাহৰণ৷ য’ত ভাৰতৰ বিভিন্ন ক্ষুদ্ৰ জাতীয়তাবাদসমূহ সমাহিত হৈ আছিল৷ কিন্তু স্বাধীনতাৰ পাছত এই ক্ষুদ্ৰ জাতীয়তাবাদসমূহে স্বাধিকাৰ বিচাৰি ঠন ধৰে উঠিল৷ ভাৰতৰ গৰিষ্ঠসংখ্যক জাতীয়তাবাদ হৈছে ভাষিক জাতীয়তাবাদ, য’ত ধৰ্মীয় জাতীয়তাবাদ গৌণ তথা সমাহিত হৈ থাকে৷ ১৯৪৭ চনত স্বাধীন হোৱা দেশখনৰ ভৌগোলিক সীমাৰ ভিত্তিত দেশৰ আভ্যন্তৰীণ সকলো জাতিসত্তাক সম অধিকাৰেৰে সামৰি লোৱা জাতীয়তাবাদকে বৃহত্তৰ ভাৰতীয় সামগ্ৰিক জাতীয়তাবাদ বুলি ক’ব পৰা যায়৷
এতিয়া প্ৰশ্ন হয়– ‘ৰাষ্ট্ৰীয়তাবাদ’ কি? সৰলভাৱে চাবলৈ গ’লে ৰাষ্ট্ৰ শব্দৰ পৰা ৰাষ্ট্ৰীয়তাবাদ আহিছে৷ ইয়াত এক দেশপ্ৰেমৰ আৱেদনময়ী মায়া সমাহিত আছে৷ এই মায়াৰ মোহত আচ্ছন্ন মানুহে এই শব্দৰ বিৰুদ্ধ একোৱেই শুনিব নিবিচাৰে৷ এই শব্দৰ প্ৰচাৰ আৰু প্ৰসাৰৰ আঁৰতো এক ৰাজনৈতিক উদ্দেশ্য আছে৷ ইংৰাজী শব্দ নেশ্বনেলিজ্মৰ হিন্দী প্ৰতিশব্দ হৈছে ৰাষ্ট্ৰবাদ৷ এই ৰাষ্ট্ৰবাদ শব্দটোৱেই আমাৰ অসমীয়া বৌদ্ধিক আলোচনাত ৰাষ্ট্ৰীয়তাবাদ হৈ গ’ল৷ এক ধৰ্ম [জাতি], এক ভাষা, এক দেশ– এই ৰাজনৈতিক বিচাৰধাৰাক সুদৃঢ় কৰিবৰ বাবেই এই শব্দৰ ইমান প্ৰচাৰ আৰু প্ৰসাৰ কৰা হৈছে৷ এই ৰাষ্ট্ৰীয়তাবাদে ভাৰতৰ ঐতিহ্যময় বিভিন্নতাক নস্যাৎ কৰে৷ এই ৰাষ্ট্ৰীয়তাবাদ শব্দটোক যে বৃহত্তৰ ভাৰতীয় সামগ্ৰিক জাতীয়তাবাদক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হোৱা নাই, সেই কথা মানুহে বুজা উচিত৷ এই ৰাষ্ট্ৰীয়তাবাদ সৰ্বগ্ৰাসী৷ ই এক হিন্দুত্ববাদী ৰাজনৈতিক কূটকৌশল৷
অসমৰ ৰাজনৈতিক প্ৰেক্ষাপটৰ কথা ওলালেই আমাৰ মনত প্ৰশ্ন হয়– ‘আঞ্চলিকতাবাদ’ কি? অসমক ৰাজ্যিক অঞ্চল হিচাপে ধৰি তাক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা ‘বাদ’টোৱেই কিজানি আঞ্চলিকতাবাদ! আমাৰ যদি চিন্তাত কোনো ভুল হোৱা নাই, তেন্তে এই ‘বাদ’ৰ কোনো তাত্ত্বিক ভিত্তি থাকিব নোৱাৰে৷ তেনেস্থলত ইয়াক কিয় প্ৰয়োগ কৰা হৈছে? অসমীয়া জাতীয়তাবাদ হৈছে এক ভাষিক জাতীয়তাবাদ৷ ৰাজ্যখনত বিভিন্ন ভাষা, বিভিন্ন জনগোষ্ঠী, বিভিন্ন কলা-কৃষ্টি আৰু সংস্কৃতি থকা বাবেই এই ভাষিক জাতীয়তাবাদ এক পৰ্যাপ্ত ৰাজনৈতিক শক্তি হ’ব পৰা নাই৷ কাৰণ এতিয়ালৈকে অসমীয়া জাতীয়তাবাদে এক সামগ্ৰিক ৰূপ ল’বলৈ সক্ষম হোৱা নাই৷ বৰঞ্চ বহুক্ষেত্ৰত ইয়াৰ আধিপত্যবাদী ৰূপ এটাহে দেখা যায়৷ কাজেই, ৰাজনৈতিক যুঁজত কেৱল অসমীয়া জাতীয়তাবাদী আৱেগক সমল হিচাপে লৈ আগ্ৰাসী ৰাষ্ট্ৰীয়তাবাদী শক্তিৰ মুখামুখি হ’ব পৰা নহ’ব৷ এই সমাজ-ৰাজনৈতিক বিফলতাক লুকুৱাবলৈকে আঞ্চলিকতাবাদ সৃষ্টি কৰা হৈছে৷ সমাজ-ৰাজনৈতিক সমস্যা তথা দুৰ্বলতাবোৰক এনেকুৱা কাৰচাজীৰে কিমান দিনলৈ লুকুৱাই ৰাখিব পৰা হ’ব? নিৰ্বাচনী কুচকাৱাজ আৰম্ভ কৰাৰ সমান্তৰালকৈ অসমৰ নৱগঠিত ৰাজনৈতিক দল অসম জাতীয় পৰিষদ, ৰাইজৰ দল তথা পুৰণা দল অসম গণ পৰিষদে জনমানসৰ পৰা এই বিভ্ৰান্তিসমূহ দূৰ কৰা উচিত৷
দেৱাঞ্জন বৰঠাকুৰে তেওঁৰ প্ৰবন্ধটোৰ এঠাইত কৈছে–‘বৰ্তমান ভাষিক জাতীয়তাবাদৰ বাহিৰে আন একো শক্তিয়েই আগ্ৰাসী সাংস্কৃতিক সাম্ৰাজ্যবাদৰ পাতনি মেলা হিন্দুত্ববাদী ধৰ্মীয় ৰাষ্ট্ৰীয়তাবাদক প্ৰতিহত কৰিব নোৱাৰে’ আৰু আন এঠাইত কৈছে– ‘ধৰ্ম ভিন ভিন হ’লেও আমাৰ ক্ষেত্ৰত অসমীয়াত্ব এটা আৱেগিক সংযোগৰ মাধ্যম হ’ব পাৰে৷’ প্ৰশ্ন জাগে– বিভিন্ন ভাষা প্ৰচলিত ৰাজ্যখনত ভাষিক জাতীয়তাবাদৰ স্বৰূপটো কেনেকুৱা হ’ব লাগিব? অসমীয়াত্বৰ ভিত্তি কি হ’ব? ইয়াত তেওঁ কেনেবাকৈ ভাষিক জাতীয়তাবাদ আৰু অসমীয়াত্বক সমাৰ্থক কৰিব বিচাৰিছে নেকি?
ফোনঃ ৬০০০৬-৪৬৬২৬