লৰ্ড মেকলেই ১৮৩৫ চনতে ব্ৰিটিছ পাৰ্লিয়ামেণ্টত ভাৰতত ব্ৰিটিছে ভবাৰ ধৰণে শিক্ষাৰ প্ৰয়োগৰ বিষয়ে উল্লেখ কৰি কৈছিল যে ভাৰতৰ গৌৰৱময় ধাৰাটোক থৰক-বৰক কৰিব পাৰিলেহে ব্ৰিটিছৰ ভাৰতত শাসন দীঘলীয়া হ’ব৷ অৰ্থাৎ ব্ৰিটিছসকলক নিজৰ শাসন চলোৱাৰ বাবে তেওঁলোকক এচাম ইংৰাজী শিক্ষাৰে শিক্ষিত মানুহৰ প্ৰয়োজন হৈছিল যি হ’ব ভাৰতীয় বৰণৰ কিন্তু ধ্যান-ধাৰণা হ’ব ব্ৰিটিছে ভবাৰ ধৰণে৷ মেকলেৰ সেই প্ৰস্তাৱৰ আঁত ধৰিয়েই পৰৱৰ্তী পৰ্যায়ত ভাৰতৰ শিক্ষা ব্যৱস্থাত ইংৰাজী ভাষাৰ বহুল প্ৰয়োগ আৰম্ভ হ’ল আৰু ইংৰাজী জনাটো এক প্ৰকাৰ বাধ্যতামূলক হোৱাৰ বাবে ব্ৰিটিছৰাজ দেশখনত প্ৰসাৰিত কৰাত সুচল হ’ল৷ উল্লেখ্য দেশ স্বাধীন হোৱাৰ আগলৈকে এচাম দেশপ্ৰেমিক, জাতীয়তাবোধ থকা লোকৰ প্ৰচেষ্টাত প্ৰকৃত শিক্ষাৰ যোগেদি ভাৰতীয়সকলক শিক্ষিত কৰাৰ প্ৰচেষ্টা চলি আছিল যদিও সংস্কৃতকে ধৰি অন্যান্য ভাষাৰ শিক্ষানুষ্ঠানসমূহ চৰকাৰী পৃষ্ঠপোষকতা নথকাৰ বাবে কালক্ৰমত সেই শিক্ষানুষ্ঠানসমূহলৈকে প্ৰত্যাহ৩ান আহিল৷ তাৎপৰ্যৰ বিষয় গোপালকৃষ্ণ গোখলে, বালগংগাধৰ তিলক প্ৰভৃতি লোকে আজিৰ পৰা এশ বছৰৰ আগতেই ভাৰতত প্ৰাথমিক শিক্ষাক বিনামূলীয়া আৰু বাধ্যতামূলক কৰাৰ বাবে দাবী উত্থাপন কৰাৰ লগতে ভাৰতীয় ভাষাসমূহৰ যোগেদি শিক্ষা প্ৰদানৰ ক্ষেত্ৰত অধিক গুৰুত্ব আৰোপ কৰাৰ বাবে ব্ৰিটিছ চৰকাৰক আৰ্জি জনাইছিল৷ লক্ষণীয়ভাৱে সেই সময়ত ব্ৰিটিছে এক পদলেহনকাৰী ভাৰতীয়ৰ সৃষ্টিতহে গুৰুত্ব আৰোপ কৰাৰ বাবে সেই দাবী নস্যাৎ কৰিছিল৷ আ(ৰ্যজনকভাৱে সেই সময়ছোৱাত ব্ৰিটিছ অনুৰক্ত এচাম ভাৰতীয়ইও গোখলেৰ বিৰোধিতা কৰিছিল৷ বহু স্কুল- কলেজ, বিশ্ববিদ্যালয় আদি ব্ৰিটিছ শাসনৰ সময়ছোৱাত গঢ় লৈ উঠাৰ বাবে অৱশ্যে ভাৰতীয়সকলে সেই সময়ৰ পাশ্চাত্য জগতত বিজ্ঞান, সাহিত্য-সংস্কৃতিত ঘটা আমূল পৰিৱৰ্তনৰ সৈতে চিনাকি হোৱাৰ এক সুযোগ লাভ কৰিছিল আৰু ইংৰাজী ভাষাৰে শিক্ষিত হৈ একাংশই ভাৰতৰ ঐতিহ্যময় ধাৰাৰ লগত সম্পৰ্কিত বিভিন্ন বিষয়ক লৈ বিভিন্ন ৰচনা কৰিছিল৷ ব্ৰিটিছে স্থাপন কৰি যোৱা ইংৰাজী ভাষাৰ প্ৰতি গভীৰ অনুৰাগৰ কেৱল নেতিবাচক দিশ আছে বুলি মন্তব্য কৰিব নোৱাৰি যদিও তাৰ পিছৰ পৰা এই ভাষাই সৰ্বস্তৰত এনেকৈ পোখা মেলি উঠিল যে ইংৰাজী শিক্ষাৰে শিক্ষিত নহ’লে বা ইংৰাজী নাজানিলে তেনে ব্যক্তিৰ কোনো গুৰুত্ব নাই যেন ধাৰণাৰ সৃষ্টি হ’ল৷ দেশ স্বাধীন হোৱাৰ পাছত স্বাধীন দেশৰ চৰকাৰে নতুন শিক্ষানীতি, শিক্ষা আয়োগ, বহু কমিটী গঠন কৰি বহু প্ৰতিবেদন দাখিল কৰিলে যদিও মাতৃভাষাৰ দ্বাৰা উচ্ছ পৰ্যায়ত শিক্ষা প্ৰদানৰ বিষয়টো কাৰ্যকৰী কৰা নহ’ল৷ ভাৰতৰ প্ৰাক্তন ৰাষ্ট্ৰপতি, পণ্ডিত ড॰ সৰ্বেপল্লী ৰাধাকৃষ্ণণৰ নেতৃত্বত গঠন কৰা বিশ্ববিদ্যালয় শিক্ষা আয়োগ- ১৯৪৮-৪৯ (ৰাধাকৃষ্ণণ আয়োগ)-এ ১৯৪৯ চনতে উচ্ছ শিক্ষাৰ মাধ্যম ইংৰাজীৰ সলনি ভাৰতীয় ভাষা কৰাৰ বাবে আহ্বান জনাইছিল৷ ড॰ ডি এছ কোঠাৰী নেতৃত্বাধীন প্ৰথমখন ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষানীতি-১৯৬৮তো শিক্ষা ব্যৱস্থাক সৰ্বস্তৰত প্ৰসাৰিত কৰাৰ স্বাৰ্থত ভাৰতীয় ভাষাসমূহে অধিক গুৰুত্ব পোৱা উচিত বুলি মন্তব্য কৰিছিল৷ বহু বছৰ পাৰ হৈ গ’ল, বহু দশক পাৰ হৈ গ’ল– কিন্তু মাতৃভাষা বা ভাৰতীয় ভাষাত উচ্ছশিক্ষা লাভ কৰাৰ বিষয়টো উপেক্ষিত হৈ থাকিল৷

ড॰ কস্তুৰীৰংগণৰ নেতৃত্বত নতুন ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষানীতি (এনইপি-২০২০)ৰ যোগেদি পুনৰবাৰ প্ৰাথমিক পৰ্যায়ৰ পৰা উচ্ছ পৰ্যায়লৈকে মাতৃভাষা বা আঞ্চলিক ভাষাৰ মাধ্যমত শিক্ষাদান কৰাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হৈছে৷ শেহতীয়াকৈ ইউজিচিয়ে চলিত বৰ্ষৰ ১৯ এপ্ৰিলত লেখা এক নিৰ্দেশনাৰ যোগেদি মাতৃভাষা, স্থানীয় ভাষাৰ যোগেদি শিক্ষাদানৰ দ্বাৰা শিক্ষাৰ্থীৰ আয়ত্ত কৰা শক্তি, বৌদ্ধিকতাৰ বিকাশ আৰু শিকাৰুৰ ব্যক্তিত্বৰ সামগ্ৰিক বিকাশৰ ক্ষেত্ৰত বিশেষ ভূমিকা লোৱালৈ লক্ষ্য ৰাখি এই ভাষাসমূহৰ যোগেদি শিক্ষণ-শিকণ (টিছিং এণ্ড লাৰ্ণিং) প্ৰক্ৰিয়াটোক সফল কৰিবলৈ কোৱা হৈছে৷ ইউজিচিয়ে জাৰি কৰা নিৰ্দেশনাযোগে শিক্ষণৰ মাধ্যম ইংৰাজী হ’লেও কলেজ-বিশ্ববিদ্যালয়ৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়ে নিজৰ ভাষাত, স্থানীয় ভাষাত প্ৰশ্নোত্তৰ লিখিব পাৰিব৷ ইউজিচিৰ এনে নিৰ্দেশনা অতি আশাপ্ৰদ হ’লেও সমান্তৰালকৈ প্ৰশ্নৰ উদয় হ’ব যে উচ্ছ পৰ্যায়ৰ শিক্ষাদানৰ বাবে যি পাঠ্যপুথি আৰু অন্যান্য সমলৰ প্ৰয়োজন হ’ব তাক প্ৰস্তুত কৰিব পৰাকৈ লেখক, প্ৰকাশক কিমান পোৱা যাব সেয়া এক বিচাৰ্যৰ বিষয়৷ সেয়েহে এক দীৰ্ঘকাল বিৰতিৰ মূৰত নিজ ভাষাৰে প্ৰাথমিকৰ পৰা উচ্ছ শিক্ষালৈকে শিক্ষণ-শিকণৰ সুযোগটো অপব্যৱহাৰ নকৰি তৎকালেই ইয়াক কাৰ্যকৰী কৰাৰ বাবে এচাম লেখক, প্ৰকাশকে দায়িত্ব গ্ৰহণ কৰা উচিত৷ সম্প্ৰতি তথ্য-প্ৰযুক্তিৰ অভূতপূৰ্ব বিকাশৰ বাবে বেলেগ ভাষাৰ পৰা স্থানীয় ভাষালৈ সৃষ্টিশীল, বিচিত্ৰ লেখনিৰ অনুবাদ নহ’লেও অনুবাদৰ প্ৰক্ৰিয়াটো আৰম্ভ হৈছে৷ বৈজ্ঞানিক ৰচনাৰ ক্ষেত্ৰত এই অনুবাদসমূহ অধিক সুচল হৈছে৷ গতিকে সময়ে আনি দিয়া সুযোগৰ সৎ ব্যৱহাৰ কৰি বিশেষকৈ ইউজিচিৰ নিৰ্দেশনাক কাৰ্যকৰী কৰাৰ বাবে উচ্ছ শিক্ষাৰ লগত জড়িতসকলৰ লগতে বৌদ্ধিক সমাজে এই ক্ষেত্ৰত আগভাগ লোৱা সময় সমাগত৷