অসম বনাম অৰুণাচল

অসমৰ অৰুণাচলৰ স’তে সীমাবিবাদ আছে৷ আন চুবুৰীয়া ৰাজ্যৰ স’তেও তেনে বিবাদ আছে৷ ব্ৰিটিছে গঢ়া তথাকথিত ‘বৰ অসম’খন পাছত ভাঙি নাগালেণ্ড, মিজোৰাম, অৰুণাচল আৰু মেঘালয় ৰাজ্য গঠন হৈছে৷ গঠন কৰাৰ সময়তেই সুনিৰ্দিষ্টকৈ সীমা নিৰ্ধাৰণ কৰা হ’লে অসমৰ নিজৰ গাৰ পৰা ফাটি গৈ গঠন হোৱা ৰাজ্যৰ স’তে সীমা বিবাদ নহ’লহেঁতেন৷ ৰাজ্য গঠন কৰা হ’ল, অৰুণাচল ৰাজ্য সৃষ্টি হ’ল, কিন্তু অসম আৰু অৰুণাচলৰ সীমা নিৰ্ধাৰণ কৰা নহ’ল৷ কিয় নহ’ল? কাৰোবাৰ গাফিলতিৰ বাবে? ভৱিষ্যতে হ’ব পৰা সীমা বিবাদ আওকাণ কৰাৰ বাবে? নে ৰাজ্যকেইখনৰ মাজত অসূয়া-অপ্ৰীতিত সাৰপানী যোগাই থকা উৎস এটা ইচ্ছাকৃতভাৱে ৰৈ যাবলৈ দিয়াৰ বাবে? 

কামেং, সোৱণশিৰি, চিয়াং, লোহিত আৰু টিৰাপ– এই জিলাকেইখন অৰুণাচল প্ৰদেশ হোৱাৰ আগতে অসমৰ অংগ আছিল৷ তেতিয়াও এই জিলাকেইখনৰ স’তে দৰং আৰু লখিমপুৰ জিলাৰ সীমা আছিল৷ ১৯৭২ চনত এই জিলাকেইখনক অৰুণাচল নামেৰে এখন কেন্দ্ৰীয়শাসিত প্ৰদেশলৈ ৰূপান্তৰিত কৰোঁতেও এই কেন্দ্ৰীয়শাসিত প্ৰদেশখনৰ সীমা নিৰ্ধাৰণ কৰা হোৱা নাছিল জানো? তাৰ পাছত ১৯৮৭ চনত এই অৰুণাচল পূৰ্ণাংগ ৰাজ্যত পৰিণত হওঁতে সেই ৰাজ্যখনৰ সীমা নিৰ্ধাৰণ কৰা হোৱা নাছিল জানো? অৰুণাচল অসমৰ পৰা আঁতৰি কেন্দ্ৰীয়শাসিত প্ৰদেশ আৰু তাৰপাছত পূৰ্ণাংগ ৰাজ্য হোৱা ৫১ বছৰ হ’ল৷ এই অৰ্ধশতিকাৰো অধিক কাল ৰাজ্য দুখনৰ মাজৰ সীমা নিকপকপীয়াকৈ নিৰ্ধাৰণ কৰাৰ বাবে পৰ্যাপ্ত নহয়নে? ৫১ বছৰৰ পাছতো যদি অৰুণাচলে সীমা সন্দৰ্ভত নিশ্চিত নহয়, তেনেহ’লে এই অনি(য়তা অহা ৫০ বা ১০০ বছৰত আঁতৰ হোৱাৰ কি নিশ্চয়তা আছে? এই অনিশ্চয়তা অনন্তকাললৈ চলি নাথাকিবনে? 

নে অৰুণাচলে জানে সীমাডাল কোনখিনিত আছে আৰু ইচ্ছাকৃতভাৱে সেই সীমা উলংঘা কৰি আহিছে বা তেওঁলোকৰ নাগৰিকে উলংঘা কৰিলেও কোনো ব্যৱস্থা লোৱা নাই, নেদেখাৰ ভাও জুৰিছে? যদি তেনেকুৱা হয়, তেনেহ’লে অৰুণাচল চৰকাৰ দেখদেখকৈ দুখন ৰাজ্যৰ মাজত সৌহাৰ্দ্য নষ্ট কৰা আৰু দুখন ৰাজ্যৰ মানুহৰ, বিশেষকৈ সীমান্তত বাস কৰা মানুহৰ মাজত শত্ৰুতা সৃষ্টি কৰাৰ দোষত দোষী নহ’বনে?

ৰাজ্যৰ সীমা কেন্দ্ৰই নিৰ্ধাৰণ কৰে৷ অসমৰ চুবুৰীয়া ৰাজ্যৰ স’তে থকা সীমা বিবাদ স্থায়ী ৰূপত নিষ্পত্তি কৰিবলৈ কেন্দ্ৰই যি তৎপৰতাৰে ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰিব লাগিছিল, তাৰ কোনো চিন-মোকাম দেখা নাযায়৷ কেন্দ্ৰ অক্ষম নে কেন্দ্ৰই ৰাজনৈতিক কাৰণত সীমা বিবাদ নিষ্পত্তি নকৰাকৈ ৰাখিব বিচাৰে? নতুনকৈ গঠন কৰা অৰুণাচলৰ স’তে অসমৰ কোনো সীমা বিবাদ থাকিব নালাগিছিল, কাৰণ নতুনকৈ গঠন কৰা ৰাজ্যখনৰ সীমা কেন্দ্ৰই নিকপকপীয়াকৈ নিৰ্ধাৰণ কৰি দিয়াৰ সুযোগ আছিল৷ বিবদমান অঞ্চল থকাৰ বা পাছত উদ্ভৱ হোৱাৰ কোনো কাৰণ নাছিল৷ 

অৰুণাচলে যদি প্ৰত্যক্ষ বা পৰোক্ষভাৱে সীমা উলংঘা কৰি অসমৰ ভূমিত অধিকাৰ সাব্যস্ত কৰিব বিচাৰে, তেনেহ’লে সেয়া সংবিধানে অসম বুলি স্বীকৃতি দিয়া ভূ-খণ্ডৰ ওপৰত কৰা আগ্ৰাসন আৰু ই ভাৰতৰ সংবিধানৰ উলংঘা৷ এই উলংঘন বন্ধ কৰাৰ বাবে কেন্দ্ৰৰ চৰকাৰ সাংবিধানিকভাৱে দায়ৱদ্ধ৷ সীমা বিবাদ নিষ্পত্তি কৰিব নোৱৰাটো কেন্দ্ৰৰ সাংবিধানিক দায়িত্ব পালনৰ ক্ষেত্ৰত ব্যৰ্থতা৷ এই ব্যৰ্থতাৰ বাবেই ৰাজ্য এখনে প্ৰত্যক্ষ বা পৰোক্ষভাৱে সীমা উলংঘা কৰিবলৈ লাই পায়৷ 

সীমা বিবাদ থাকিলে সি দুখন ৰাজ্যৰ অধিবাসীৰ মাজত অসূয়া বিয়পায়৷ অৰুণাচলৰ সীমামূৰীয়া অঞ্চলৰ অসমৰ অধিবাসীৰ মাজত সেই সীমামূৰীয়া অঞ্চলৰ অৰুণাচলৰ জনজাতীয় লোকসকল সন্দৰ্ভত বিৰূপ মন্তব্য সঘনাই শুনিবলৈ পোৱা যায়৷ একোটা জনগোষ্ঠীৰ ওপৰত দিয়া এনে সাধাৰণীকৃত মন্তব্যই অসূয়া, ঘৃণা, বিদ্বেষ আদি বিয়পাই আৰু দুয়োপক্ষই পৰস্পৰক শত্ৰুৰ দৰে আচৰণ কৰিবলৈ উদ্বুদ্ধ হয়৷ ইয়াৰ ফলত ৰক্তক্ষয়ী সংঘৰ্ষৰো সৃষ্টি হ’ব পাৰে৷ অসমৰ সীমাত তেনে বহু উদাহৰণ আছে, বহু প্ৰাণহানি হোৱাৰ উদাহৰণ আছে৷

অসম-অৰুণাচল সীমা ৮০৪ কিলোমিটাৰ দীঘল৷ সমস্ত সীমাজুৰি সীমা ৰখিবলৈ নিৰাপত্তাৰক্ষী মোতায়েন কৰা অসম্ভৱ৷ অৰুণাচলে বা অসমে যদি সীমাডালৰ অলংঘনীয়তাক গ্ৰাহ্য নকৰে, তেনেহ’লে নানা অজুহাতত সীমা ঠেলি মাটি দখল কৰাৰ কামটো সহজতে কৰিব পাৰে৷ এজন ব্যক্তিৰ সামান্য পৰিমাণৰ ম্যাদী পট্টাৰ মাটিৰ অধিকাৰক সুৰক্ষা দিব পৰা ৰাজ্য চৰকাৰ এখনে নিজৰ ৰাজ্যখনৰ সীমা সুৰক্ষিত কৰিব নোৱাৰে, ফলত ৰাজ্যখনৰ মাটি সুৰক্ষিত কৰিব নোৱাৰে৷ এইক্ষেত্ৰত প্ৰধান দায়িত্ব কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ৷ কিন্তু কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে নিজৰ দায়িত্ব পালন নকৰিলে তাৰ ফল ভোগ কৰিব লাগে সংশি¡ষ্ট ৰাজ্য দুখনে৷ সীমান্তত দুয়োপক্ষৰ মানুহৰ মাজত অসূয়া-অপ্ৰীতি বাঢ়িলে সীমান্ত অঞ্চলৰ পৰিস্থিতি উত্তেজনাপূৰ্ণ হৈ পৰে আৰ তাৰ সুদুৰপ্ৰসাৰী প্ৰভাৱ দুয়োখন দেশৰ সমাজ জীৱনত পৰে৷ দিল্লীয়ে কাজিয়া কৰি থকা বান্দৰ দুটাৰ মাজত পিঠা ভগোৱা মেকুৰীৰ ভূমিকা লৈ পিঠাখনৰ সৰহভাগ নিজেই খাই থ’ব পাৰে৷ 

অৰুণাচল বন আৰু জল সম্পদত চহকী৷ সেই সম্পদৰ ওপৰত বৃহৎ ভাৰতীয় কৰ্প’ৰেট গোষ্ঠীৰ লুণ্ঠনৰ বিৰুদ্ধে অসমৰ মানুহৰ সহযোগিতা অবিহনে অৰুণাচলৰ এমুঠিমান মানুহে প্ৰতিৰোধ গঢ়িব নোৱাৰে, আনকি প্ৰতিবাদো কৰিব নোৱাৰে৷ অসমতকৈও ডাঙৰ অৰুণাচল প্ৰদেশখন ৭৮,৪৩৮ বৰ্গ কিলোমিটাৰ আকাৰৰ আৰু সেই বৃহৎ দেশখনত মাত্ৰ ১৪ লাখ মানুহ থাকে৷ প্ৰতি বৰ্গ কিলোমিটাৰত মাত্ৰ ১৭জন মানুহ৷ অসমত প্ৰতি বৰ্গ কিলোমিটাৰত প্ৰায় ৪০০ মানুহ থাকে৷ বৃহৎ ভাৰতীয় কৰ্প’ৰেটে অৰুণাচলৰ সম্পদ লুণ্ঠন কৰিলে, জধে-মধে নদীবান্ধ নিৰ্মাণ কৰি অৰুণাচলৰ পৰিৱেশ ধবংস কৰিলে আৰু ভৱিষ্যৎ সংকটাপন্ন কৰিলে স্থানীয়ভাৱে প্ৰতিৰোধ গঢ়ি উঠাৰ কোনো সম্ভাৱনা নাই৷ অসম আৰু উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ আন ৰাজ্যৰ সহযোগিতাতহে তেনে লুণ্ঠনৰ বিৰুদ্ধে সবল প্ৰতিবাদ হ’ব পাৰে, প্ৰতিৰোধ গঢ়ি উঠিব পাৰে৷ এইক্ষেত্ৰত অসমে নেতৃত্বৰ ভূমিকাত অৱতীৰ্ণ হ’ব লাগিব৷ কিন্তু তাৰ বাবে ৰাজ্যসমূহৰ জনতাৰ মাজত সৌহাৰ্দ্যপূৰ্ণ সম্পৰ্ক থাকিব লাগিব৷ সীমা বিবাদে আৰু তাৰ ফলত হোৱা সংঘৰ্ষই তেনে সৌহাৰ্দ্য গঢ়ি উঠিবলৈ নিদিয়ে৷ অসম আৰু অৰুণাচলৰ ৰাইজে, বিশেষকৈ সীমামূৰীয়া ৰাইজে ভালকৈ ভাবি চাওক এই বিবাদবোৰ কিয় হৈছে আৰু ই কাৰ স্বাৰ্থ পূৰণ কৰিব?