ডিজিটেল ইণ্ডিয়া সমৃদ্ধিৰ দিশত ভাৰত
কিছুদিনৰ আগলৈকে ম’বাইলটো কথা পতাৰ বাদেও যে বেলেগ কামত ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি মানুহে হয়তো ভাবিবই পৰা নাছিল!মানুহে হয়তো ভাবিবই পৰা নাছিল যে হাতত এটকাও নথকাকৈ কেৱল ম’বাইলটোৰ সহায়ত মোনা ভৰাই বজাৰ কৰি আহিব পাৰিব, পেট ভৰাই হোটেল-ৰেস্তোৰাঁত খাব পাৰিব, গাড়ীত তেল ভৰাব পাৰিব; ঘৰতে থাকি কেৱল ম’বাইল টিপিয়েই ইলেক্ট্ৰিচিটী, ফোন, জীৱন বীমা, চিনেমাৰ টিকট, আৰ ডি, এফ ডিকে ধৰি সকলো বেংকৰ লেনদেন কৰিব পাৰিব, ম’বাইলটোৰ সহায়তে পাচলিৰ পৰা আৰম্ভ কৰি সকলো প্ৰয়োজনীয় বস্তু কিনিব পাৰিব; ম’বাইলটোৰ সহায়তে ছ’চিয়েল মিডিয়াৰ এখন বিশাল সাম্ৰাজ্যত প্ৰৱেশ কৰি বিশ্বৰ চুকে-কোণে থকা লোকৰ লগত সম্পৰ্ক স্থাপন কৰিব পাৰিব! মুঠতে সমগ্ৰ বিশ্ব যে এতিয়া হাতৰ মুঠিত আৰু প্ৰতিটো কামেই যে কেৱল আঙুলিৰ নিৰ্দেশত কৰিব পৰা যাব, কিছুদিনৰ আগলৈকে হয়তো কোনেও ভাবিবই পৰা নাছিল৷ মাত্ৰ কেইবছৰমানৰ ভিতৰতে ডিজিটেল ইণ্ডিয়াই ম’বাইলটোৰ ধাৰণাই সলনি কৰি দিলে৷ ম’বাইলটোক কথা পতাতকৈ ডেটাৰ ক্ষেত্ৰত যে বেছি ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি, সেই কথাৰ লগত আমি প্ৰত্যেকেই অভ্যস্ত হৈ পৰিলোঁ৷ বিশেষকৈ অৰ্থনীতিৰ ক্ষেত্ৰত ইয়াৰ ব্যৱহাৰ ব্যাপক৷ বছৰ বছৰ ধৰি ভাৰতীয় অৰ্থনীতিত নগদ ধনে বিশেষ স্থান অধিকাৰ কৰি আহিছিল৷ সমীক্ষা অনুসৰি দুবছৰমান আগলৈকে দেশৰ প্ৰায় ৭৫ শতাংশ লেনদেন নগদ ব্যৱস্থাৰে হৈছিল৷ এই বৃহৎ শতাংশ নগদ লেনদেনৰ সুবিধা লৈয়েই দেশত এক সমান্তৰাল অৰ্থনীতিয়ে গা কৰি উঠিছিল৷ সন্দেহ কৰা অনুসৰি ভাৰতৰ সমান্তৰাল অৰ্থনীতিত অৰিহণা যোগোৱা ধনসমূহৰ গৰিষ্ঠসংখ্যকেই নগদ লেনদেনৰ যোগেদি হয়৷ কৰ ফাঁকি বা আন অসৎ উপায়েৰে সংগ্ৰহ কৰা ধনসমূহ বেংক একাউণ্টৰ মাধ্যমেৰে লেনদেন নহ’লে আয়কৰ বিভাগৰ চকুত পৰাৰো উপায় নাই৷ তদুপৰি দেশজুৰি বিয়পি থকা ক’লাধনৰ বৃহৎ চক্ৰটো উৎখাত কৰিবলৈ দেশৰ নগদ ধন নিৰ্ভৰশীল অৰ্থনীতিক নগদবিহীন অৰ্থনীতি বা ডিজিটেল অৰ্থনীতিলৈ ৰূপান্তৰ কৰাটো অতিকৈ জৰুৰী হৈ পৰিছিল৷ সেয়েহে বিমুদ্ৰাকৰণৰ পাছত নগদবিহীন লেনদেন বা ডিজিটেল লেনদেনৰ বাবে চৰকাৰে সৰ্বতোপ্ৰকাৰে চেষ্টা চলাবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল৷ প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ লগতে বিভিন্ন মন্ত্ৰী বা ৰাজ্য চৰকাৰেও নগদবিহীন লেনদেনৰ বাবে জনসাধাৰণক উৎসাহ যোগাবলৈ বিভিন্ন পন্থা অৱলম্বন কৰিছিল৷ সকলোৰে মনত এক স্বাভাৱিক সন্দেহৰ সৃষ্টি হৈছিল যে ভাৰতৰ আন্তঃগাঁথনি ইমান খৰটকীয়া নগদবিহীন লেনদেনৰ বাবে প্ৰস্তুতনে? দেশত ডিজিটেল লেনদেনক আদৰি লোৱাৰ পূৰ্বে সকলোৱে ইয়াৰ লগত জড়িত আশংকা আৰু উপযোগিতাক নানাভাৱে সমালোচনা কৰিছিল৷ এক পূৰ্ব পৰিকল্পনা নোহোৱাকৈ, কোনোধৰণৰ পৰিকাঠামো নিৰ্মাণ নকৰাকৈ সমগ্ৰ অৰ্থনীতিক ডিজিটেল মাধ্যমলৈ ৰূপান্তৰিত কৰিলে তাৰ ফল সন্তোসজনক নহ’বও পাৰে বুলি বহুতে সন্দেহ প্ৰকাশ কৰিছিল৷ যিখন দেশত ৬৬ শতাংশ লোক গাঁৱত বাস কৰে, যিসকলৰ অধিকাংশই খেতি-বাতি, দিন হাজিৰা বা সৰু-সুৰা ব্যৱসায়ৰ লগত জড়িত, সেইসকল লোক ডিজিটেল অৰ্থনীতিৰ বাবে কিমান প্ৰস্তুত? তদুপৰি চাইবাৰ নিৰাপত্তাৰ ক্ষেত্ৰতো দেশবাসী সমূলি নিৰাপদ নহয়৷ তথ্য-প্ৰযুক্তিৰ নিৰাপত্তাৰ ক্ষেত্ৰতো ভাৰতীয় বিজ্ঞান অতিকৈ আগবঢ়া নহয়৷ ই-ব্যৱস্থাৰ লগত জড়িত একাংশই নেট বেংকিং বা ডেবিট-ক্ৰেডিট কাৰ্ডৰ জৰিয়তে ডিজিটেল লেনদেনৰ চেষ্টা নকৰা নহয়; কিন্তু দুবছৰমান আগলৈকে দেশৰ ম’বাইল তথা ইণ্টাৰনেট ব্যৱস্থাৰ শোচনীয় ৰূপটোৱে এই কাম সহজসাধ্য কৰি তুলিব পৰা নাছিল৷ দুৰ্বল ইণ্টাৰনেট সেৱাৰ বাবে বহু গ্ৰাহকৰ বহু টকা মৰাও পৰিছে বা বহুতে বহু ক্ষেত্ৰত জ্বলা-কলা খাবলগীয়াও হৈছে৷ সেয়েহে ডিজিটেল অৰ্থনীতিৰ সপোন বাস্তবায়িত কৰাৰ আগতে ডিজিটেল ইণ্ডিয়াৰ সপোনক বাস্তৱায়িত কৰিব লাগিব৷ চহা খেতিয়কৰ কষ্টোপাৰ্জিত ধন যাতে কোনো চাইবাৰ অপৰাধীয়ে হৰলুকী কৰিব নোৱাৰে, তাৰ বাবে ডিজিটেলাইজ্ড সুৰক্ষা ব্যৱস্থাটো অধিক টনকিয়াল কৰিব লাগিব৷ বিষয়বস্তু সন্দৰ্ভত মানুহৰ চিনাকি আৰু দক্ষতা ব্যৱহাৰৰ যোগেদিয়েই আহি যাব৷ কিন্তু তাৰ আগতে গাঁৱে-ভূঁয়ে, চহৰে-নগৰে সকলোতে সহজলভ্য আৰু বিনামূলীয়া ইণ্টাৰনেট সেৱাৰ প্ৰৱৰ্তন কৰিব লাগিব৷ দেশৰ মানৱ সম্পদ উন্নয়ন মন্ত্ৰণালয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সেৱা আঁচনিৰ কেডেটসকলৰ জৰিয়তে বিত্তীয় সাক্ষৰতা অভিযানৰ যি পাতনি মেলিলে, সিয়ে দেশখনক নগদবিহীন অৰ্থনীতিৰ দিশে ভবাতকৈ বহু সোনকালে আগুৱাই লৈ গ’ল৷ চাইবাৰ সুৰক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত ভাৰত অতি শক্তিশালী হৈ পৰিল৷ সাধাৰণ চহা কৃষক এজনেও, বা গাঁৱৰ সৰু ঘুমটিখনেও ডিজিটেল মাধ্যমৰ যোগেদি টকাৰ লেনদেন কৰিব পৰা হ’ল৷ ইউ পি আইৰ ব্যৱহাৰ অতি সুৰক্ষিত আৰু সুনিশ্চিত হৈ পৰিল৷ কম দিনৰ ভিতৰতে ডিজিটেল ইণ্ডিয়াই ভাৰতক সমৃদ্ধিৰ দিশত খৰতকীয়াকৈ আগবঢ়াই লৈ গ’ল৷