বুধ সন্ধ্যা চন্দ্ৰজয়
‘আমাৰ অসম’ৰ বিশেষ প্ৰতিবেদন, ২৪ আগষ্ট ঃমঙলে ঊষা, বুধে পা যথা ইচ্ছা, তথা যা খনাৰ এই প্ৰাচীন বচনক লৈ নাস্তিক আৰু আস্তিকৰ মাজত দুৰ্ঘোৰ বিৰোধ থাকিব পাৰে, তাত কাৰো দ্বিমত নাই৷ কিন্তু সেই বচনৰো যে সত্যতা আছে তাৰ যথাৰ্থতা প্ৰমাণ কৰি ভাৰতৰ চন্দ্ৰযান-৩য়ে বুধবাৰে পুৱাতেই চন্দ্ৰৰ দক্ষিণ গোলাৰ্ধত সফল অৱতৰণ কৰিলে৷ ৪০ দিনীয়া যাত্ৰাৰ অন্তত জোনবাইৰ বুধৰ পুৱাতেই ইতিহাস সৃষ্টি কৰিলে ভাৰতৰ চন্দ্ৰযানে৷ ‘মঙলে ঊষা, বুধে পা...’ৰ গূঢ়াৰ্থ হৈছে– যেতিয়া মঙলবাৰৰ নিশাৰ অন্তত বুধবাৰৰ পুৱাৰ আৰম্ভণি হয়, তেতিয়া কৰা যাত্ৰা সদায় সফল হয়৷ পৃথিৱীৰ আহ্নিক গতিৰ অনিবাৰ্য ফলস্বৰূপে অৱশ্যেই সেই ক্ষণ আছিল দেশবাসীৰ বাবে বুধবাৰৰ ৬.০৪ বজাৰ সন্ধ্যা৷ ভাৰতৰ সেই বুধৰ সন্ধ্যাতেই আমাৰ চন্দ্ৰজয় হ’ল৷ কিন্তু চন্দ্ৰযান-৩ক চন্দ্ৰপৃষ্ঠৰ পুৱাৰ জলমলীয়া সূৰ্যৰ পোহৰে স্বাগতম জনালে৷ যথাৰ্থতা প্ৰতীয়মান হ’ল– মঙলে ঊষা, বুধে পা, যথা ইচ্ছা তথা যা৷
মিডিয়াৰ চৰম উৎকৰ্ষৰ যুগত আৰু ছ’চিয়েল মিডিয়াৰ অবাধ ব্যাপ্তিত অন্ততঃ আজিৰ দিনটোত দেশবাসীৰ বাবে ‘ছফ্ট লেণ্ডিং’ আৰু ‘ক্ৰেছ লেণ্ডিং’ পৰিচিত শব্দ হৈ পৰিছিল৷ একে সময়তে ১৪০ কোটি ভাৰতীয়ৰ প্ৰাৰ্থনা আছিল চন্দ্ৰযান-৩ৰ ছফ্ট লেণ্ডিঙৰ৷ ইছৰ’ৰ সহস্ৰাধিক বিজ্ঞানীৰ, যি এই চন্দ্ৰযানক যোৱা ১৪ জুলাইত চন্দ্ৰ অভিমুখে প্ৰেৰণ কৰিছিল, তেওঁলোকৰো তেতিয়া সফলতা কামনাৰ প্ৰাৰ্থনাৰ বাহিৰে আন বিকল্প নাছিল৷ কিয়নো তেওঁলোকো তেতিয়া সকলো ভাৰতীয়ৰ দৰেই সাধাৰণ দৰ্শক হৈ পৰিছিল৷ চন্দ্ৰযান-৩ তেতিয়া চলিছিল নিজ ইচ্ছাত, স্বয়ংক্ৰিয়ভাৱে পূৰ্ব নিৰ্ধাৰিত কম্পিউটাৰৰ প্ৰগ্ৰেমৰ জৰিয়তে৷ ইয়াৰ পৰা চন্দ্ৰযানক নিয়ন্ত্ৰণ কৰাৰ ক্ষমতা কাৰো নাছিল৷ নিয়ম মানি যোৱা বৃহস্পতিবাৰেই চন্দ্ৰযান-৩ৰ পৰা পৃথক হৈছিল ভাৰতৰ চন্দ্ৰযানৰ ‘লেণ্ডাৰ মডিউল’ বিক্ৰম৷ ১৭০০ কিলোগ্ৰাম ওজনৰ বিক্ৰমৰ বুকুত সোমাই আছিল ২৬ কিলোগ্ৰাম ওজনৰ ‘ৰ’ভাৰ মডিউল’ প্ৰজ্ঞান৷ সাতদিনতে সাবালক হোৱাটো প্ৰমাণ কৰি লেণ্ডাৰ বিক্ৰমে অন্তিম ১৫ মিনিটত চন্দ্ৰৰ বুকুত অৱতৰণৰ বাবে সঠিক পথেৰে আগবাঢ়ি গ’ল৷ চন্দ্ৰপৃষ্ঠৰ ৩০ কিলোমিটাৰ উচ্ছতাৰ পৰা যেতিয়া বিক্ৰমে অৱতৰণৰ প্ৰক্ৰিয়া আৰম্ভ কৰিলে তেতিয়া লক্ষ্যস্থান অৰ্থাৎ ‘লেণ্ডিং স্পট’লৈ হেলনীয়াকৈ দূৰত্ব আছিল ৭৪৭.৫ কিলোমিটাৰ৷ গতি আছিল প্ৰতি ছেকেণ্ডত ১.৬ কিলোমিটাৰ৷ তেতিয়াই বিক্ৰমে ব্ৰেক ধৰি নিজৰ গতি কমাই আনিলে৷ অৱতৰণৰ বাবে বাকী থাকিল ৬৯০ ছেকেণ্ড অথবা ১১.৫ মিনিট৷ বিক্ৰমে তেতিয়া নিজৰ তিনিটা চিলিণ্ডাৰত জুই দি গতি আৰু পথ নিৰ্ধাৰণ আৰু নিয়ন্ত্ৰণ কৰিলে৷ আলফুলকৈ বিক্ৰমে যেতিয়া চাইকেলৰ দৰে ব্ৰেক ধৰিলে তেতিয়া নিজৰ গতি ৪ ভাগৰ এভাগলৈ কমি আহিল৷ তেতিয়াই চন্দ্ৰৰ অভিকৰ্ষ বলে বিক্ৰমক আকৰ্ষণ কৰিলে, য’ৰ গতি হৈ পৰিল ছেকেণ্ডত ৬০ মিটাৰ৷ বিক্ৰম সামান্য বেঁকা হ’ল, চাইকেল চলাওতে বেঁকা হোৱাৰ দৰে৷ এই কামেৰে বিক্ৰমে ‘লেণ্ডিং স্পট’ৰ সৈতে নিজৰ শৰীৰ সামান্য পোনাই ল’লে৷ তেতিয়া অৱতৰণস্থলীৰ পৰা দূৰত্ব আছিল ৩২ কিলোমিটাৰ আৰু চন্দ্ৰপৃষ্ঠৰ পৰা উচ্ছতা আছিল ৭.৫ কিলোমিটাৰ৷ বিক্ৰমে তাৰ পৰা ‘লেণ্ডিং স্পট’ পৰীক্ষা কৰিলে, শৰীৰৰ চেন্সৰ, কেমেৰা জাৰি-জোকাৰি [কেলিব্ৰেট] ল’লে৷ সাজু হ’ল ‘বিগ মমেণ্ট’ৰ বাবে৷ যোৱাবাৰ এইখিনিতে অথন্তৰ ঘটিছিল৷ পিছে এইবাৰ বিক্ৰম আছিল পূৰ্বতকৈ ‘স্মাৰ্ট’৷ তেতিয়া ‘লেণ্ডিং’ নিশ্চিত কৰি বিক্ৰমে নিয়ন্ত্ৰিত ব্ৰেক মাৰিলে, সেয়া আছিল ‘ফাইন ব্ৰেকিং ফেজ’৷ চন্দ্ৰযান তাৰ পাছত উলম্ব হ’ল ঠিক ‘লেণ্ডিং স্পট’ৰ ৮০০-১৩০০ মিটাৰ ওপৰত৷ ১২ ছেকেণ্ডৰ পাছত বিক্ৰম চন্দ্ৰপৃষ্ঠৰ ১৫০ মিটাৰ উচ্ছতালৈ নামি আহিল৷ আকৌ এবাৰ ‘লেণ্ডিং স্পট’ পৰীক্ষা কৰিলে, সঠিক যেন নেদেখি ১৫০ মিটাৰ দূৰলৈ আঁতৰি ‘লেণ্ডিং স্পট’ সলনি কৰিলে৷ আৰু শেষ ৭৩ ছেকেণ্ডত নতুনকৈ নিৰ্ধাৰিত ‘লেণ্ডিং স্পট’লৈ ওপঙি ওপঙি নামি গ’ল৷ লগে লগে বিক্ৰমৰ সফল অৱতৰণ হ’ল চন্দ্ৰৰ দক্ষিণ গোলাৰ্ধত৷ সকলোৰে পৰিচিত ছফ্ট লেণ্ডিং৷
সেয়া হৈ পৰিল এক ঐতিহাসিক ক্ষণ৷ ভাৰতৰ বাবে, বিশ্বৰ বাবে আৰু মহাকাশ বিজ্ঞানৰ বাবে৷ একেলগে ভাৰতে দুটা অভিলেখ গঢ়িলে৷ চন্দ্ৰৰ বুকুত বিশ্বৰ চতুৰ্থ দেশ হিচাপে সফল অৱতৰণ আৰু চন্দ্ৰৰ দক্ষিণ মেৰুত প্ৰথম দেশ হিচাপে অৱতৰণৰ৷ চন্দ্ৰজয় কৰা ‘এলিট ক্লাব’ৰ ৪খন দেশৰ মাজত সোমাই পৰিল ভাৰত৷ বিক্ৰমে বাৰ্তা পঠিয়ালে ইছৰ’লৈ– আই ৰিছ্ড মাই ডেষ্টিনেচন এণ্ড ইউ টু৷ মই গন্তব্যস্থল পালোহি, একেলগে তোমালোকো৷ মানে ১৪০ কোটি ভাৰতীয়ও, যি অতদিনে প্ৰাৰ্থনা কৰি আছিল সফল অৱতৰণৰ৷ সকলোৰে চিনাকি হৈ পৰা ‘ছফ্ট লেণ্ডিঙ’ৰ৷ দক্ষিণ আফ্ৰিকাৰ পৰা এই ঐতিহাসিক মুহূৰ্তৰ সাক্ষী হৈ থকা প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে অভিনন্দন জনালে ইছৰ’ৰ বিজ্ঞানীক, দেশবাসীক৷ তেওঁ ক’লে– অন্তৰীক্ষত নতুন ভাৰতৰ উদয়৷ এয়া অমৃতকালৰ আহ্বান৷
জোনবাই দেশতে সাজিম গাঁও এখনি
তৰাৰে জ্বলামে বাতি, তৰাৰে জ্বলামে...
অসমৰ কবিয়েও দূৰতম কল্পনা কৰিছিল জোনবাইৰ বুকুত এদিন গাঁও সজাৰ৷ গাঁও সাজিবলৈ কিছুদিনৰ প্ৰয়োজন হ’ব, তৰাৰ বাতি জ্বলাবলৈ আৰু কিছুদিন৷ কিন্তু ভাৰতৰ চন্দ্ৰযানে আমাৰ চিনাকি জোনবাইৰ অচিনাকি স্থানত অৱতৰণ কৰি তেনে এটা সম্ভাৱনাৰে সৃষ্টি কৰিলে৷ ৪০ দিনৰ যাত্ৰাৰ অন্তত চন্দ্ৰযানে য’ত অৱতৰণ কৰিলে, সেয়া চন্দ্ৰৰ কঠিনতম অঞ্চল, য’ত আমেৰিকাৰ দৰে দেশেও নমাৰ সাহস কৰা নাই৷ অতিকায় শিল-পাহাৰ-কন্দৰেৰে পৰিপূৰ্ণ এই অঞ্চলটো অৱশ্যে একেসময়তে চন্দ্ৰৰ আন ঠাইতকৈ সজীৱো৷ মানৱৰ আকৰ্ষণৰ কেন্দ্ৰবিন্দু৷ বিপজ্জনক, ৰহস্যময় কিন্তু সম্ভাব্য বাসপোযোগী চন্দ্ৰৰ এই দক্ষিণ গোলাৰ্ধ৷ প্ৰায়ান্ধাকাৰ এই অঞ্চলটোৰ সামান্য অংশতহে সূৰ্যৰ ৰশ্মি আলোকিত হয়৷ অতি শীতল এই স্থানৰ তাপমাত্ৰা হিমাংকৰ ৩০০ ডিগ্ৰী ফাৰেণহাইট তললৈ নামে সময়ে সময়ে৷ আছে দুৰ্গম গিৰিখাদ৷ কিন্তু ইয়াতে আছে হাইড্ৰ’স্কিল আৰু পানীৰ উপস্থিতি৷ চন্দ্ৰযান-১য়ে ২০০৮ চনতে সেই তথ্য নিশ্চিত কৰিছে, যি তথ্য নাছায়ো পাছত নিশ্চিত কৰিছে৷ সেয়ে এই দক্ষিণ মেৰু এদিন মানুহৰ বসবাসৰ উপযোগী হৈ উঠিব পাৰে৷ যদিহে অদূৰ ভৱিষ্যতে চন্দ্ৰত মানৱ ক’লনি হয়, তেন্তে সেয়া হ’ব পাৰে এই দক্ষিণ গোলাৰ্ধতে৷ তাৰেই সন্ধান কৰিবলৈ চন্দ্ৰৰ বুধৰ পুৱা আৰু আমাৰ দেশৰ বুধৰ সন্ধিয়া চন্দ্ৰজয় কৰিলে ভাৰতে৷