বিদ্যালয়ত খেতি-বাতি
বাতৰিকাকত নে টিভি নিউজতে কিছুদিন পূৰ্বে ‘অকণিৰ বজাৰ’ শীৰ্ষক ফটো এখন প্ৰচাৰ হৈছিল, য’ত কণ-কণ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়ে পাচলি বিক্ৰীৰ বাবে বজাৰলৈ আনিছিল৷ কেইদিনমান পাছত শিক্ষামন্ত্ৰী ড॰ ৰণোজ পেগুৱে ব্যক্তিগত টিভি চেনেল এটাত দিয়া সাক্ষাৎকাৰত এই ‘অকণিৰ বজাৰ’ৰ উদাহৰণটোকে দি জনালে যে এতিয়া অসমত চৰকাৰী বিদ্যালয়সমূহত ‘কিট্চেন গাৰ্ডেন’ৰ ব্যৱস্থা কৰা হৈছে৷ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়ে নিজে হাতে-কামে লাগি বিদ্যালয়ৰ শিক্ষকৰ সহযোগত শাক-পাচলিৰ খেতি কৰিব আৰু নিজ হাতে উৎপাদন কৰা পুষ্টিযুক্ত এইবোৰ পাচলি ‘মিড-ডে’ মিল’ত ৰান্ধি-বাঢ়ি খাব৷ যি আত্মপ্ৰত্যয়েৰে মন্ত্ৰীজনে কথাখিনি উপস্থাপন কৰিছিল, তাত বিতৰ্ক কৰি প্ৰশ্ন উত্থাপন কৰিবলৈ বোধহয় সাক্ষাৎ গ্ৰহণ কৰোঁতাজনৰো মন যোৱা নাছিল৷ চাবলৈ গ’লে আইডিয়াটো বেয়া নহয়৷ ইতিমধ্যে, সমগ্ৰ দেশতেই হেনো ‘মিড-ডে’ মিল’ আঁচনিখনৰ সৈতে সংগতি ৰাখি তিনি লাখৰো অধিক স্কুলত এনে শাকনি-বাৰী পতা হৈছে৷ অসমতো দহ-হাজাৰৰো অধিকসংখ্যক স্কুলত এনে খেতি-বাতিৰ কাম কৰা হৈছে৷ তাৰে ভিতৰত ২০১৮-১৯ বৰ্ষত বানে এনে খেতি উটুৱাই নিয়াৰ খবৰো পোৱা গৈছে৷ আচলতে, কোনো প্ৰকল্প-আঁচনি এখন আপাত দৃষ্টিত ভাল লাগিলেই নহয়, তাৰ বাস্তৱ ব্যৱহাৰযোগ্যতা থাকিব লাগে৷ চৰকাৰী বিদ্যালয়সমূহত অভাৱ-অনাটন আৰু সমস্যাৰ প্ৰকাণ্ড পাহাৰ, তাৰ ওপৰত কেতবোৰ পৰীক্ষামূলক আঁচনি জাপি দি সমস্যাবোৰ বঢ়াই দিব নালাগে৷ আৱাসিক স্কুল এখনৰ বাবে এনে কিট্চেন গাৰ্ডেন এখন থকাটো বিশেষ সমস্যাৰ কাৰক নহয়৷ দেশৰ নৱোদয় বিদ্যালয়সমূহত এনে কাম কৰাৰ সুৰুঙা থাকে৷ কিন্তু বাকীবোৰত এনে আঁচনি ৰূপায়ণ কৰাটো যথেষ্ট অসুবিধাজনক৷ অৱশ্যে প্ৰতিখন স্কুলতে সৰুকৈ ফুলনি একোখন পতাটো এটা বাস্তৱসন্মত ধাৰণা হ’ব পাৰে৷ এতিয়াও অসমৰ বহুতো বিদ্যালয়ত প্ৰাথমিক সা-সুবিধা, যেনে, প্ৰস্ৰাৱাগাৰ-শৌচাগাৰ [পৰিষ্কাৰ-বিজ্ঞানসন্মত], পুথিভঁৰাল, খেল-ধেমালিৰ বাবে ইনড’ৰ আৰু আউটড’ৰৰ সুবিধাবোৰেই ভালকৈ নাই৷ সৃজনীমূলক প্ৰতিভা উলিয়াই আনি বিকশিত হ’বলৈ দিব পৰাৰ কোনো সা-সুবিধা চৰকাৰী স্কুলসমূহৰ আন্তঃগাঁথনিত নাই৷ ক’ৰবাত দুই-এখন ব্যতিক্ৰম থাকিব পাৰে; কিন্তু, তাক সাধাৰণীকৰণ কৰিব নোৱাৰি৷ এনে প্ৰেক্ষাপটত এই খেতি-বাৰীৰ কথাবোৰনো কি যুক্তিত অন্তৰ্ভুক্ত কৰিলে তাক বুজা টান৷ যদিহে চৰকাৰৰ কৃষি বিভাগ, কৃষি বিশ্ববিদ্যালয়, কৃষি গৱেষণা কেন্দ্ৰ আদিৰ অধীনত বিশেষ আঁচনিসহকাৰে নিৰ্দিষ্ট কিছুসংখ্যক বিদ্যালয়ত হাতে-কামে কৃষি কাৰ্য সংযোজিত কৃষি-পাঠ্যক্ৰম আনুষংগিকভাৱে মূল পাঠ্যক্ৰমৰ সৈতে আন কোনো বিষয়ৰ পৰিৱৰ্তে অন্তৰ্ভুক্ত কৰিলেহেঁতেন, তেতিয়া ই নিশ্চয়কৈ এক নিৰ্দিষ্ট উদ্দেশ্য-প্ৰণোদিত পদক্ষেপ হ’লহেঁতেন৷ ৰাজ্যৰ আৰ্থ-সামাজিক স্থিতি আৰু প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ অৱস্থান আদিৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি নিৰ্বাচিত বিদ্যালয় কেতবোৰত মূল পাঠ্যক্ৰমৰ লগত আনুষংগিক বিষয় হিচাপে ব্যৱহাৰিক-অনুশীলন সংযোজন কৰি পূৰ্বৰ বুনিয়াদী তথা বৃত্তিমূলক শিক্ষাৰ ধাৰণাটোক নতুনত্বৰ প্ৰয়োগেৰে যদিহে কিছুমান ‘বিষয়’ আৰম্ভ কৰা হয়, তেন্তে ই এক মানৱ-পৰিকল্পনাসদৃশেই হয়গৈ৷ এনে ধাৰণাবোৰ বাস্তৱায়িত কৰিব পাৰিলে দীৰ্ঘকালত কিছু সুফল আশা কৰিব পৰা যায়৷ তাকে নকৰি কেৱল শুনিবলৈ ভাল লগা আঁচনি লৈ সময় আৰু সম্পদৰ অপচয় কৰাৰ কোনো যুক্তি নাই৷ সিদিনাৰ সাক্ষাৎকাৰত মন্ত্ৰীজনে কৈছিল যে অসমৰ এই বিদ্যালয়-কিট্চেন গাৰ্ডেনৰ ধাৰণাটোৱে হেনো গোটেই দেশতেই প্ৰশংসা বুটলিবলৈ সক্ষম হৈছে৷ কেৱল ‘ৰেকৰ্ড কৰা’, ‘প্ৰশংসা বোটলা’ৰ লক্ষ্যৰে কৰা কামবোৰ সাধাৰণতেই দীৰ্ঘস্থায়ী নহয়৷ তদুপৰি, এই কথা আমি সকলোৱেই জানো যে দেশজোৰা প্ৰশংসা পাব পৰাকৈ অসমৰ বিদ্যালয়সমূহত বিশেষ একো ঘটনা ঘটা নাই৷ বিদ্যালয়ৰ সৈতে জড়িতসকলৰ সৈতে কথা পাতিলেই ছবিবোৰ স্পষ্ট হৈ উঠে৷ কিন্তু, এজন দূৰদৃষ্টিসম্পন্ন মন্ত্ৰীয়ে বিদ্যালয়সমূহক পৰিকল্পিতভাৱে আৰু সংশ্লিষ্টসকলক লগত লৈ নিশ্চয় বাস্তৱসন্মত আঁচনিৰে পৰিৱৰ্তনৰ দিশে, প্ৰশংসা বোটলাৰ দিশে আগবঢ়াই নিব পাৰে৷