ছ’চিয়েল মিডিয়া, প্ৰসংগহীন ‘বাৰ্তা-বিনোদন’
টেলিভিছন অহাৰ আগতে মানুহে পুৱা বাতৰিকাকতত দেশৰ খবৰ পাইছিল৷ পুৱা আৰু গধূলি আকাশবাণীৰ আঞ্চলিক বাতৰিয়ে ১০ মিনিটৰ ভিতৰত দিব পৰা বাতৰিখিনি দিছিল৷ ইংৰাজী বুজি পোৱা আৰু পৃথিৱীৰ খবৰ ল’ব বিচৰাসকলে বিবিচিৰ ইংৰাজী বাতৰি শুনিছিল৷ চাৰিওফালে বা সমগ্ৰ পৃথিৱীত কি ঘটি আছে তাক প্ৰতি মুহূৰ্ততে জানি থাকিবলৈ কোনেও বিশেষ আগ্ৰহ অনুভৱ কৰা নাছিল৷ টেলিভিছনে বাতৰিৰ ৰূপ আৰু চৰিত্ৰ সলনি কৰিলে৷ বাতৰিকাকতত বা ৰেডিঅ’ত মানুহে কি ঘটিছে সেই সন্দৰ্ভত দিয়া এটা বৰ্ণনা পঢ়িছিল বা শুনিছিল৷ টেলিভিছনে মানুহক কি ঘটিছে দেখুৱাব পৰা হ’ল৷ ঘটনাৰ স্থান ঘটনাস্থলীৰ পৰা মানুহৰ ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হ’ল৷ মানুহে বাতৰি পঢ়িছিল আৰু শুনিছিল৷ এতিয়া বাতৰি চাব পৰা হ’ল৷ তাৰপাছত আহিল ২৪ ঘণ্টীয়া নিউজ চেনেল৷ দৰ্শক-শ্ৰোতাৰ বাবে ২৪ ঘণ্টীয়া নিউজ চেনেল প্ৰয়োজনীয় হয় নে নহয় সেয়া বিতৰ্কৰ বিষয়৷ কোনো দৰ্শকে অনবৰত বাতৰি চাই আৰু শুনি থাকিব নোৱাৰে৷ কিন্তু ২৪ ঘণ্টীয়া নিউজ চেনেলৰ বাবে দৰ্শক অপৰিহাৰ্য৷ ২৪ ঘিণ্টীয়া নিউজ চেনেলে বাতৰিক মনোৰঞ্জনৰ সামগ্ৰীলৈ উন্নীত বা অধঃপতিত কৰিলে৷ বাতৰিৰে কৰা মনোৰঞ্জন ইনফ’টেইনমেণ্ট, ‘বাৰ্তা-বিনোদন’৷ ঘটনা এটা সত্যনিষ্ঠ আৰু বস্তুনিষ্ঠ ৰূপত দাঙি ধৰাতকৈ তাক মনোৰঞ্জক ৰূপত দাঙি ধৰাটো নিউজ চেনেলৰ অস্তিত্ব ৰক্ষাৰ বাবে জৰুৰী হৈ পৰিল৷ সৰহসংখ্যক শ্ৰোতা-দৰ্শকে পৃথিৱীখনৰ ঘটনাৱলী সন্দৰ্ভত অৱগত হ’বলৈ নিউজ চেনেল নাচায়, মনোৰঞ্জনৰ বাবেহে চায়৷ এনেদৰে মনোৰঞ্জনৰ বাবে গোট খোৱা দৰ্শকৰ সংখ্যাটোকে নিউজ চেনেলে বিজ্ঞাপন দিয়া কোম্পানীসমূহক বেচি চেনেলটো চলাবলৈ ধন ঘটে৷ বহু চেনেলৰ মাজত ইটোতকৈ সিটো আৰু অধিক জনপ্ৰিয় হ’বলৈ তুমুল প্ৰতিযোগিতা চলে৷ ইয়াৰ ফলত আটাইতকৈ ক্ষতিগ্ৰস্ত হয় প্ৰকৃত সত্য আৰু সঁচা তথ্য– এটা শব্দত বাতৰি৷
নিউজ চেনেলৰ পাছত আহিল ছ’চিয়েল মিডিয়া৷ নিউজ চেনেলবোৰ আছিল ‘ৱান ৱে’, নিউজ চেনেলে দেখুৱাব, দৰ্শকে চাব আৰু শুনিব৷ বাতৰিৰ দ্বাৰা মনোৰঞ্জন লাভ কৰাৰ পাছত দৰ্শকৰ কি প্ৰতিক্ৰিয়া হ’ল তাক দৰ্শকে লগে লগে নিউজ চেনেলৰ জৰিয়তে সকলোকে জনাব নোৱাৰে৷ ছ’চিয়েল মিডিয়াই সেই অভাৱটো পূৰণ কৰিলে৷ ৱাটছএপ, ইন্ষ্টাগ্ৰাম, ফেচবুকত দৰ্শক-শ্ৰোতাই বাতৰিত লগে লগে ‘লাইভ’ অংশ ল’ব পাৰে, তৎকালীন নিজৰ মতামত প্ৰকাশ কৰিব পাৰে৷ ছ’চিয়েল মিডিয়া ‘টু ৱে’৷
প্ৰথমতে বাতৰিৰ অন্ত পৰিল৷ নিউজ চেনেলে সাংবাদিকক বিনোদনকাৰীলৈ ৰূপান্তৰ কৰিলে৷ বিনোদন অবিহনে বাতৰি অসম্ভৱ হৈ পৰিল৷ তাৰপাছত ছ’চিয়েল মিডিয়াই বিনোদনকাৰী আৰু দৰ্শক-শ্ৰোতাৰ মাজৰ ব্যৱধানো নোহোৱা কৰি পেলালে৷ ছ’চিয়েল মিডিয়াত এতিয়া প্ৰত্যেকেই একোজন বিনোদনকাৰী সাংবাদিক, প্ৰত্যেকেই একোজন দৰ্শক- শ্ৰোতা– এখন পৃথিৱীজোৰা বিনোদনৰ মঞ্চ য’ত সকলো দৰ্শকেই অভিনেতা, সকলো অভিনেতাই দৰ্শক৷ সত্য আৰু বাতৰি বহুদিনৰ আগতেই লুপ্ত হৈছিল৷ এইবাৰ লুপ্ত হ’ল ‘প্ৰসংগ’৷ কাৰণ ছ’চিয়েল মিডিয়াত সকলোৱে সকলো সময়তে সকলো প্ৰসংগ উত্থাপন কৰিব পাৰে৷ ৱাটছএপ বা ফেচবুকত কিবা এটা প্ৰসংগৰ বিষয়ে আলোচনা আৰম্ভ হোৱাৰ লগে লগে আন এজনে আন এটা প্ৰসংগ অৱতাৰণা কৰে৷ বহু প্ৰসংগই সকলো প্ৰসংগ ‘প্ৰসংগহীন’ কৰি তোলে৷ কোনো প্ৰসংগৰেই গভীৰলৈ গৈ ছিৰিয়াছ আলোচনা হোৱাৰ অৱকাশ নাথাকে৷ গতিকে ত্বৰাং আৰু তৰল চিন্তাৰেই এটা প্ৰসংগৰ অন্ত পৰে আৰু আন এটা তৰল আৰু ত্বৰাং প্ৰসংগই তাৰ ঠাই লয়৷ এনেকৈ অন্তহীনভাৱে চলি থাকে প্ৰসংগহীন তৰল বিনোদন৷ কেতিয়াবা হঠাৎ একোটা প্ৰসংগই একে সময়তে বহু লোকৰ দৃষ্টি আকৰ্ষণ কৰে আৰু সেই প্ৰসংগটোত বহুতে অংশগ্ৰহণকৰে৷ তেতিয়া সেই প্ৰসংগটো ‘প্ৰাসংগিক’ হৈ নপৰে, সি হৈ পৰে ‘ভাইৰেল’৷ শব্দটো একেবাৰে উপযুক্ত আৰু যথাযথ৷ ভাইৰাছৰ সংক্ৰমণৰ ফলত হোৱা ভাইৰেল জ্বৰৰ দৰেই লক্ষণ দেখুৱায় ছ’চিয়েল মিডিয়াৰ ভাইৰেল প্ৰসংগবোৰে৷ জ্বৰ যিদৰে দেহাৰ এক অস্বাভাৱিক আৰু চিন্তনীয় বিষয়, তেনেদৰে এই ভাইৰেল প্ৰসংগবোৰো একোটা অস্বাভাৱিক বিষয়৷ বেছিভাগ সময়তে এই ভাইৰেল জ্বৰ এদিন-দুদিনতে আঁতৰি যায়৷ ছ’চিয়েল মিডিয়াৰ পৃথিৱীত সকলোৱেই প্ৰসংগহীন আৰু অপ্ৰাসংগিক হৈ পৰে, কাৰণ অলেখ অংশগ্ৰহণকাৰীয়ে, অলেখ বাৰ্তা-বিনোদকে অনবৰত নিজকে জাহিৰ কৰিবলৈ অলেখ প্ৰসংগৰ অৱতাৰণা কৰি থাকে৷
এজনে দুখেৰে কৈছে– আগতেও [ছ’চিয়েল মিডিয়া নাথাকোতে] বন্ধুমহলৰ আড্ডাত কোনোবা এজনে নিজৰ আধাকেচেলুৱা জ্ঞান জাহিৰ কৰি সমাজ-সংস্কৃতি, ৰাজনীতি-অৰ্থনীতিৰ বা যিকোনো বিষয়ৰ উদ্ভট আধাকেচেলুৱা মন্তব্য দিছিল৷ প্ৰসংগটোৰ ওপৰত দিয়া বন্ধুজনৰ আধাকেচেলুৱা মন্তব্য শুনাৰ পাছত বিষয়টোৰ গভীৰলৈ যাব পৰালৈ সামৰ্থ্য থকা বন্ধুসকলে তেওঁক ধমক দি তেওঁৰ আধাকেচেলুৱা যুক্তি ওফৰাই দিছিল৷ বন্ধুজনেও তেওঁৰ জ্ঞান যে তেনেই অপঁইতা বুজিব পাৰিছিল৷ আজিকালি সেই বন্ধুজনৰ ফেচবুক আছে আৰু তেওঁ এতিয়া আৰু তেওঁৰ আড্ডাৰ ‘বেছি জনা বুলি ভবা’ বন্ধুসকলৰ ধমকি সহ্য কৰাৰ কোনো প্ৰয়োজন নাই৷ তেওঁ এতিয়া ছ’চিয়েল মিডিয়াত প্ৰতি দুই মিনিটৰ মূৰে মূৰে বেলেগ বেলেগ বিষয়ত তেওঁৰ মত প্ৰকাশ কৰি নিজৰ অপৰ্যাপ্ত জ্ঞান জাহিৰ কৰিব পাৰে আৰু তেওঁৰ জ্ঞানৰ প্ৰতি সম্পূৰ্ণ নিস্পৃহ বহুতৰে ‘লাইক’ পাব পাৰে৷ এতিয়া তেওঁ ছ’চিয়েল মিডিয়াৰ প্ৰসংগহীন অলীক জগতখনত নিজকে আন সকলোৰে সমকক্ষ ৰূপত তুলি ধৰিব পাৰে৷
ছ’চিয়েল মিডিয়াৰ বাবে একমাত্ৰ প্ৰয়োজন হ’ল অলেখ মানুহৰ অবিৰত অংশগ্ৰহণ৷ কিয় আৰু কি প্ৰসংগক লৈ অংশগ্ৰহণ সেয়া একেবাৰে অপ্ৰাসংগিক৷