‘নৃত্যৰতা পৃথিৱী’ৰ কবি নীলমণিলৈ জ্ঞানপীঠ

অ’ মোৰ সপোনৰ সূৰ্যৰ মানুহ, চকু মেলি চা,

চকু মুদি চা, মৃত্যুৰ দাপোণত চা তোক...

আমাৰ অসম,৮ ডিচেম্বৰঃ নিৰ্জনতাৰ কবি নীলমণি ফুকনলৈ জ্ঞানপীঠ৷ অসমীয়াৰ ভাষাৰ এই দুঃসময়ত ইয়াতকৈ ভাল খবৰ আৰু একোৱেই হ’ব নোৱাৰে৷ যাৰ কবিতাৰ পংক্তি প্ৰাৰ্থনাৰ দৰে আওৰাব পাৰি, সেই মহান কবিলৈ দেশৰ সৰ্বোচ্ছ সাহিত্য সন্মান৷ উল্লেখ্য, কবিতাৰ বাবে জ্ঞানপীঠ লাভ কৰা নীলমণি ফুকনেই প্ৰথম অসমীয়া৷

‘বতাহৰ দৰে ঘোঁৰাবোৰ আহিয চোতালত জঁপিয়াই আছেহিযশুনা হিঁ-হিয়নিযযোৱা ৰাতি মৃত্যু হ’ল তোমাৰ দৰেই অনুচ্ছ কণ্ঠৰ এজন কবিৰ...’৷ কবিতাত দুঃসময়ৰ ছবি অঁকা কবি নীলমণি ফুকনৰ স্বদেশৰ চোতালত অস্থিৰতা থাকিলেও সকলো ম্লান পৰে এনে সুখৰ সংবাদত৷ এয়া অসমীয়া সাহিত্যলৈ তৃতীয়বাৰৰ বাবে দেশৰ সৰ্বোচ্ছ স্বীকৃতি৷ ২১ বছৰৰ মূৰত অসমীয়া কাব্য সাহিত্যই লাভ কৰা এই সন্মান জাতীয় জীৱনৰ বাবে শিৰৰ মুকুট স্বৰূপ৷ উল্লেখ্য, ১৯৭৯ চনত ড॰  বীৰেন্দ্ৰ কুমাৰ ভট্টাচাৰ্য, ২০০০ চনত মামণি ৰয়ছম গোস্বামী আৰু ২০২১ চনত নীলমণি ফুকনে লাভ কৰে জ্ঞানপীঠ৷ ২১টা বছৰৰ বিৰতিত অসমীয়া সাহিত্যৰ তিনি মহাৰথীয়ে লাভ কৰা এই জ্ঞানপীঠ আমাৰ বাবে নোবেলৰ সমতুল্য৷

‘ৰাতি হ’লেযসূৰ্য হেনোযনামি আহিযএই নদীয়েদি৷’

অসমীয়া ভাষালৈ আহিছে বিপৰ্যয়ৰ পাছত বিপৰ্যয়/ ‘কা’ আন্দোলনৰ সময়ত অসমীয়া ভাষাক লৈ উচুপি উঠা কবি নীলমণি ফুকনে আজি উচুপনিবোৰ নিচুকাই সকলোৰে মুখত বিৰিঙাই তুলিলে অম্লান হাঁহি৷ 

অসমৰ দ্বিতীয়গৰাকী জ্ঞানপীঠ বঁটাপ্ৰাপক মামণি ৰয়ছম গোস্বামীয়ে এদিন কৰা ভৱিষ্যদ্বাণী আজি হাতে হাতে ফলিয়ালে৷ মামণি ৰয়ছম গোস্বামীয়ে জ্ঞানপীঠ বঁটা পোৱাৰ সুদীৰ্ঘ ২১টা বছৰৰ পাছত আজি অসমীয়া সাহিত্যলৈ আহিল সেই বিৰল সন্মান৷ প্ৰতীক্ষাৰ অন্তত, জাতিৰ দুৰ্দিনৰ সময়ত কবি নীলমণি ফুকনে লাভ কৰা জ্ঞানপীঠ বঁটাই জাতীয় জীৱনলৈও যেন আনিলে নতুন প্ৰাণ প্ৰৱাহ৷ যাৰ কবিতাৰ প্ৰতিটো পংক্তি আমি একোটা প্ৰাৰ্থনাৰ দৰে আওৰাব পাৰো৷ মানুহৰ জীৱন জিজ্ঞাসাক অতুলনীয় ৰূপত কবিতাৰ মাধ্যমেৰে তুলি ধৰা নীলমণি ফুকনৰ কবিতাই পাঠকক কেৱল মুগ্ধ কৰাই নহয়, ক্ষণিকৰ বাবে হ’লেও মন-মগজুত চেতনাৰ ঢৌ তোলে৷ জ্ঞানপীঠ বঁটাৰে সন্মানিত হোৱা নীলমণি ফুকনৰ আশাৰেই– এই নদীয়েদি যেন সঁচাকৈয়ে সূৰ্য নামি আহিল৷ 

তেওঁ আমাৰ জাতীয় কবি, কাব্য শিৰোমণি৷ ভাৰতীয় সাহিত্যৰ সৰ্বোচ্ছ সন্মান জ্ঞানপীঠ লাভ কৰা নীলমণি ফুকনৰ– সূৰ্য হেনো নামি আহে এই নদীয়েদি [১৯৬৩], নিৰ্জনতাৰ শব্দ [১৯৬৫], আৰু কি নৈঃশব্দ [১৯৬৮], ফুলি থকা সূৰ্যমুখী ফুলটোৰ ফালে [১৯৭১], কাঁইট আৰু গোলাপ আৰু কাঁইট [১৯৭৫], গোলাপী জামুৰ লগ্ন [১৯৭৭], কবিতা [১৯৮১], নৃত্যৰতা পৃথিৱী [১৯৮৫], সাগৰ তলিৰ শংখ [১৯৯৪], অলপ আগতে আমি কি কথা পাতি আছিলো [২০০৩], সম্পূৰ্ণ কবিতা  [২০০৬]৷

কবিতাৰ সোণালী বুনিয়াদ গঢ়ি তোলা নীলমণি ফুকনে দেশ-বিদেশৰ বহুকেইজন যশস্বী কবিৰ কবিতা অসমীয়ালৈ অনুবাদ কৰিও এক বিৰল কৰ্ম সম্পাদন কৰে৷ নীলমণি ফুকনৰ অনুবাদত জাপানী কবিতা, গাৰ্থিয়া লৰকাৰ কবিতা, চীনা কবিতা আদি অসমীয়া কাব্যপ্ৰেমীৰ মাজত জনপ্ৰিয় হৈ উঠে৷ একেদৰে  ১৯৯২ চনত অৰণ্যৰ গান,  ২০১৪ চনত প্ৰকাশ পোৱা অনুসৃষ্টি উল্লেখনীয়৷ দেশ-বিদেশৰ জনপ্ৰিয় কবিসকলৰ মাজত নীলমণি ফুকন এক শ্ৰদ্ধেয় নাম৷ বিভিন্ন ভাষালৈ তেওঁৰ কবিতা অনূদিত হৈছে৷ সাহিত্য অকাদেমিয়ে নীলমণি ফুকনৰ কবিতা ইংৰাজীলৈ অনুবাদ কৰি ‘ছিলেক্টটেড পয়েমছ’ হিচাপে ২০০৭ চনত প্ৰকাশ কৰে৷ নীলমণি ফুকনৰ কবিতাত ব্যৱহাৰ হোৱা চিত্ৰকল্প, উপমা ব্যঞ্জনাই কবিৰ মনোজগতৰ দীপ্তমান গভীৰতাকে প্ৰকট কৰে৷ নিজকে কবিতাৰ এজন সাধাৰণ পঢ়ুৱৈ হিচাপে গণ্য কৰা নীলমণি ফুকন তেওঁৰ কাব্যৰ সীমাৱদ্ধতাৰ প্ৰতি খুবেই সচেতন৷ কেতিয়াও যেন তেওঁ কবিতাক লৈ সন্তুষ্ট হ’ব পৰা নাই৷ প্ৰাপ্তি-অপ্ৰাপ্তিৰ দোমোজাত ৰৈ কবিয়ে যেন কেতিয়াবা নিজৰ সৈতেও দ্বন্দ্বত উপনীত হৈছে৷ কবি নীলমণি ফুকনৰ কবিতাত কবিৰ এক গভীৰ পৰ্যৱেক্ষণ স্বতঃস্ফূৰ্তভাৱে উজ্বলি উঠে৷ কবিতাৰ মাধ্যমত জীৱনৰ ৰূপ-ৰঙৰ সন্ধান কৰা কবিৰ একোটা কবিতাই যেন এখন মহাকাব্যৰ সমান৷ 

‘ৰাতিৰ বৃন্দাবনৰ মাজেৰেযগৈ আছোঁযজোনাকত ছাঁ এটা হৈ তিৰোতা এজনীযমোৰ লগে লগে গৈ আছেযতাই চিঞৰিবলৈ বিচাৰিছে৷যচিঞৰিব নোৱাৰেযতাই তাইৰ জৰায়ুটো বিচাৰিছেযতাই তোমালোক প্ৰেমিকবোৰক বিচাৰিছে [ৰাতিৰ বৃন্দাবনৰ মাজেৰে]

শব্দৰ শংখযসেই ৰহস্যযনিৰ্জন আৰ্তিযসেই ৰহস্যযঅহৰহ মই আৱহমান ৰহস্যৰ অনুসন্ধান কৰোঁ [সেই ৰহস্য নীল ধতুৰা]

চৰাইৰ গানযতেজৰ টোপালযপ্ৰতিটো ফুল নীৰৱ চকুলো [আচ্ছাদিত দুখ]যফেঁকুৰি ফেঁকুৰি কেঁচুৱাটোৱে মৰা মাকৰ পিয়াহ চুপিছে

কেলৈ লাগে মুখত দিব সোণৰূপযপিয়াহ দুটা স্বাধীনতাৰযউচুপি উচুপি মাকে মৰা কেঁচুৱাটোৰ গা ধুৱাইছেযকেলৈ লাগে গাত দিব হালধি-মাহযকেঁচুৱাটো স্বাধীনতাৰযক’লৈ উৰি গ’ল সহস্ৰ সূৰ্যৰ সেই চন্দ্ৰতাপ [ফেঁকুৰি ফেঁকুৰি কেঁচুৱাটোৱে]

নীলমণি ফুকনৰ কবিতা ইতিমধ্যে গুজৰাটী ওড়িয়া, বাংলা, ইংৰাজী, জাৰ্মান আদি ভাষালৈ অনূদিত হৈছে৷ ‘ফুলি থকা সূৰ্যমুখী ফুলটোৰ ফালে’ গ্ৰন্থৰ বাবে অসম সাহিত্য সভা পুৰস্কাৰ আৰু কাঁইট গ্ৰন্থৰ বাবে প্ৰকাশন পৰিষদৰ বঁটা, অসম উপত্যকা সাহিত্য বঁটা আৰু কমল কুমাৰী বঁটাও লাভ কৰিছিল৷ ১৯৮২ চনত যুগোশ্লোভিয়াৰ ষ্টুটগাত অনুষ্ঠিত আন্তৰ্জাতিক কবি সন্মিলনত তেওঁৱে আছিল একমাত্ৰ ভাৰতীয় প্ৰতিনিধি৷ কবিতাৰ সমানে তেওঁ গদ্যও মননধৰ্মী আৰু ব্যঞ্জনাময়৷ 

তেওঁৰ উল্লেখনীয় প্ৰবন্ধ সংকলন– লোক কল্পদৃষ্টি, ৰূপ বৰ্ণ বাক, শিল্প কলা দৰ্শন, পাতি সোণাৰুৰ ফুল [স্মৃতিকথা] বিচিত্ৰ লেখা, বনফুল, শিল্পকলাৰ উপলব্ধি আৰু আনন্দ৷ [শিল্পকলা বিষয়ক সম্পূৰ্ণ ৰচনা] অন্বেষা, পাহৰিব নোৱাৰিলোঁ যি [স্মৃতিকথা]৷

অসমীয়া ভাষাৰ প্ৰসিদ্ধ কবি, কলা সমালোচক, অধ্যাপক নীলমণি ফুকনৰ কবিতাত আছে প্ৰতীকবাদ আৰু চিত্ৰকল্পবাদৰ গভীৰতা৷ গোলাপী জামুৰ লগ্ন, সূৰ্য হেনো নামি আহে এই নদীয়েদি কবি নীলমণিৰ জাউতি-যুগীয়া স্বাক্ষৰ৷  ডিব্ৰুগড় বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা সন্মানীয় ডিলীট উপাধি লাভ কৰা নীলমণি ফুকন১১৯৩৩ চনত গোলাঘাট জিলাৰ দেৰগাঁৱত  জন্ম৷ দেৰগাঁও হাইস্কুলত অধ্যায়ন কৰাৰ পাছত গুৱাহাটীৰ বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা তেওঁ স্নাতকোত্তৰ ডিগ্ৰী লাভ কৰে৷ ইতিহাস বিষয়ৰ ছাত্ৰ নীলমণি ফুকনে ১৯৫০ চনৰ পৰা কবিতা লিখিবলৈ আৰম্ভ কৰে৷ ১৯৬৪ চনত গুৱাহাটীৰ আৰ্য বিদ্যাপীঠ মহাবিদ্যালয়ত অধ্যাপক হিচাপে যোগদান কৰে৷ ১৯৯২ চনত  তেওঁ অৱসৰ লয়৷ জীৱনৰ সুদীৰ্ঘ পৰিক্ৰমাত তেওঁ সৃষ্টি কৰা কবিতাই অসমীয়া কবিতাৰ ধাৰাক দিলে এক বিশাল আয়তন৷

জীৱনকলৈ গভীৰ আস্থাশীল কবিয়ে তেওঁৰ বিভিন্ন কবিতাত নিসংগ জীৱন, নৃশংস সময়, হিংসা-দ্বেষ যিদৰে ভয়ংকৰ সুন্দৰ ৰূপত প্ৰকট, সেইদৰে জীৱনৰ মধুৰতম অনুভৱকো তেওঁৰ কবিতাৰ মৰ্মস্বৰ হিচাপে গ্ৰহণ কৰিছে৷ কবি প্ৰচণ্ড আশাবাদী কেতিয়াবা ক্ষত-বিক্ষত৷ ৰক্তাক্ত সময়কলৈ কবি কেতিয়াবা অসহায় হৈ উঠে৷ 

কাহানিও নিনাদিত হৈ নুঠা কিছুমান শব্দৰযহাতৰ এটা মুদ্ৰাযহে হূদয়ৰ ভগা ডালত ওলমি থকাযগোপাপী জামুৰ লগ্ন/যজুই জ্বলি থকা নগৰৰ ওপৰত উৰি ফুৰাযএটা সামুদ্ৰিক চৰাইযক্ৰমশঃ মৰি অহা এটা আঙুলিযবৰফ হৈ অহা এটা জুৰিযঅন্তৰৰো অন্তৰ খহাই বৈ যোৱা তপত লাভাৰযআন্ধাৰৰ পাগলাদিয়াযডিঙিলৈকে সাগৰত ডুব গৈ থকা দীঘল এটা গান... [ওলমি থকা গোলপী জামুৰ লগ্ন]

জন্মস্থান দেৰগাঁৱত আনন্দৰ বন্যা

আমাৰ অসমঃ দেৰগাঁও নগৰৰ চকিয়াল গাঁৱত জন্মগ্ৰহণ কৰা অসমৰ কাব্য সাহিত্যৰ অন্যতম মহীৰূহস্বৰূপ নীলমণি ফুকনক ভাৰতৰ সাহিত্য ক্ষেত্ৰৰ সৰ্বোচ্ছ সন্মান জ্ঞানপীঠ সন্মান প্ৰদান কৰাত জন্মস্থান দেৰগাঁৱত বিভিন্ন দল-সংগঠন, অনুষ্ঠান-প্ৰতিষ্ঠানে আনন্দ প্ৰকাশ কৰিছে৷ ড॰ বীৰেন্দ্ৰ কুমাৰ ভট্টাচাৰ্য আৰু ড॰ মামণি ৰয়ছম গোস্বামীৰ পাছত তৃতীয়জন অসমীয়া সাহিত্যিক নীলমণি ফুকনে জ্ঞানপীঠৰ এই সৰ্বোচ্ছ সন্মান লাভ কৰাত কবিজনৰ স্মৃতিবিজড়িত আজাদ পুস্তকালয়ত আজি সন্ধ্যা আলোকসজ্জাৰে সুশোভিত কৰি শতাধিক কাব্যনুৰাগীয়ে আনন্দ উল্লাস প্ৰকাশ কৰে৷ দেৰগাঁও সাহিত্য সভা, দেৰগাঁও সাংবাদিক সংস্থা, দেৰগাঁও নাগৰিক সন্থা, দেৰগাঁও ছাত্ৰ সন্থা, লেখিকা সমাৰোহ সমিতি, বাপুজী মন্দিৰ, দেৰগাঁও কবি সন্মিলন, সাহিত্য সন্মিলনী,আপকু,আদিয়ে কবিজনক যথাযোগ্যভাৱে এই সন্মান প্ৰদান কৰাত গভীৰ সন্তুষ্টি প্ৰকাশ কৰাৰ লগতে অশীতিপৰ কবিজনক অভিনন্দন জ্ঞাপন কৰিছে৷ সমাজপ্ৰাণ অতুল গোস্বামী, লেখক পদ্মলোচন নাথ, নুৰুল চুলতান, সুৰেন্দ্ৰ মোহন হাজৰিকা, শিল্পী ৰাণা কলিতা, প্ৰভাত চন্দ্ৰ মহন্ত, ৰাজেন পূজাৰী, বিচিত্ৰ ভূষণ কলিতা, ভাস্কৰ জ্যোতি বৰদলৈ ইন্দুভূষণ মহন্ত, অশ্বিনী বৰঠাকুৰ, প্ৰশান্ত মাধৱ বৰা, আছুৰ মুখ্য সাংগঠনিক সম্পাদক অভিৱৰ্তন গোস্বামী, প্ৰণৱ চক্ৰৱৰ্তী, প্ৰমুখ্যে বিভিন্ন ব্যক্তি, দল-সংগঠন, অনুষ্ঠান-প্ৰতিষ্ঠানে দেৰগাঁৱৰ অমৰ কবিজনক উষ্ণ অভিনন্দন জ্ঞাপন কৰাৰ লগতে তেওঁৰ সুস্বাস্থ্য আৰু দীৰ্ঘজীৱন কামনা কৰে৷