কেন্দ্ৰৰ প্ৰতিশ্ৰুতি ভংগই বিধবস্ত কৰিছে ৰাজ্যসমূহক

অনাদায় জি এছ টি আদায়ৰ প্ৰসংগত এতিয়া দেশৰ বিভিন্ন ৰাজ্যই সংগ্ৰাম কৰিবলগীয়া হৈছে৷ অতিমাৰীৰ ফলত বিধ্বস্ত হৈ পৰা অৰ্থনীতি এতিয়া অধিক বিধ্বস্ত অৱস্থালৈ পৰ্যবসিত হৈছে৷ অৰ্থনীতিৰ এই মহাস্খলনৰ সময়ত কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে যি ধৰণৰ নেতৃত্বৰ গুণৰ প্ৰমাণ দিব পাৰিব লাগিছিল সেয়া পৰা নাই৷ ফলস্বৰূপে কেন্দ্ৰৰ প্ৰকৃত উদ্দেশ্যসমূহ এতিয়া মানুহৰ চকুত অতি দৃষ্টিকটুভাৱে ধৰা পৰিছে৷ বিশেষকৈ জি এছ টি ওভতাই দিয়া প্ৰসংগত চৰকাৰ বাৰুকৈয়ে ব্যৰ্থ হৈছে৷

’ৰাজ্যসমূহক চৰকাৰে সাহায্য দিবই লাগিব।’

মই এই কথা কিয় কৈ আহিছো সেয়া বহুতেই ভালদৰে বুজি পাইছে যে কেন্দ্ৰই ৰাজ্যসমূহক আৰ্থিক সাহায্য দিয়াৰ বাহিৰে আন বিকল্প পথ একো নাই৷ ইয়াৰ বিকল্প পথো একো নোলাব নেকি? কেন্দ্ৰ আৰু ৰাজ্যৰ ক্ষমতা পৃথক পৃথক৷ সেইবাবে তেওঁলোকে আৰ্থিক সাহায্য প্ৰদানৰ বিষয়তো পৃথকে পৃথকে কথাবোৰ ভাবিবলগীয়া হয়৷ এইক্ষেত্ৰত মনকৰিবলগীয়া কথাকেইটা এনেধৰণৰ–

১. কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে কোনো প্ৰতিষ্ঠানৰ পৰা ধন ধাৰে লোৱাটো তেওঁলোকৰ অধিকাৰৰ ভিতৰত পৰে৷ কিন্তু ৰাজ্য চৰকাৰসমূহে ধন ধাৰে ল’বলৈ কেন্দ্ৰৰ অনুমোদন ল’বলগীয়া হয়৷

২. কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰ ঋণ লোৱাৰ ক্ষেত্ৰত সদায় সাৰ্বভৌম অৰ্থাৎ স্বাধীন হৈ থাকে৷ কেন্দ্ৰই অতি সুদৰ হাৰত ঋণ গ্ৰহণ কৰিব পাৰে৷ কিন্তু ইয়াৰ বিপৰীতে ৰাজ্যসমূহে অতি উচ্ছ সুদৰ হাৰত ঋণ গ্ৰহণ কৰিবলগীয়া হয় আৰু ৰাজ্যভেদে এইবোৰৰ হাৰো ভিন্ন ভিন্ন হয়৷

৩. কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে ৰিজাৰ্ভ বেংক অব ইণ্ডিয়াৰ লভ্যাংশ লাভ কৰিবলৈ সক্ষম যদিও এই সুবিধা ৰাজ্যসমূহৰ ক্ষেত্ৰত নাথাকে৷ শেহতীয়া পৰিস্থিতিত ৰিজাৰ্ভ বেংক অব ইণ্ডিয়াই ৰাজ্য চৰকাৰসমূহক যি ঋণ দিবলৈ ইচ্চা কৰিছে সেয়া ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ ডিভিডেণ্টৰ পৰাই দিয়া হ’ব৷ যি ডিভিডেণ্টৰ ভাগ কেন্দ্ৰই লাভ কৰি আহিছে৷ অথচ ইয়াৰ পৰা বঞ্চিত হৈছে ৰাজ্যসমূহ৷ ৰাজ্যসমূহে কেতিয়াও ৰিজাৰ্ভ বেংক অব ইণ্ডিয়াৰ লভ্যাংশ দাবী কৰিব নোৱাৰে৷

৪. কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে ঘাটি পূৰণ কৰাৰ বাবে ৰিজাৰ্ভ বেংক অব ইণ্ডিয়াক নোট ছপা কৰিবলৈ ক’ব পাৰে৷ যি অধিকাৰ ৰাজ্য চৰকাৰসমূহৰ নাই৷ সেয়ে ঘাটি পূৰণৰ ক্ষেত্ৰত সদায় ৰাজ্য চৰকাৰসমূহে উজুটি খাবলগীয়া হয়৷ কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে ৰিজাৰ্ভ বেংকক নোট ছপাবলৈ নিৰ্দেশ দি সেয়া কেন্দ্ৰক দিবলৈ কোৱাৰ অধিকাৰ আছে৷ কিন্তু ৰাজ্যৰ এই সাৰ্বভৌম অধিকাৰ নাই৷গতিকে বৰ্তমানৰ অৰ্থনৈতিক সংকটৰ সময়ত ৰাজ্য চৰকাৰসমূহক নিশ্চিতভাৱে আৰ্থিক সহায়ৰ প্ৰয়োজন হৈছে৷ ২০২০-২১ বিত্তীয় বৰ্ষত প্ৰতিখন ৰাজ্য চৰকাৰে ইয়াৰ ঋণ লোৱাৰ সৰ্বোচ্ছ সীমা জি এছ ডি পিৰ তিনি শতাংশ কৰাৰ বিষয়ে চিন্তা-চৰ্চা কৰিছিল৷ কিন্তু কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰক এই বিষয়ে বহুকেইখন ৰাজ্যই অনুৰোধ জনোৱাৰ পাছতো ভালেকেইখন ৰাজ্যই এতিয়ালৈকে মাত্ৰ সৰ্বোচ্ছ ০.৫ শতাংশ ঋণ গ্ৰহণৰ সীমাতে সন্তুষ্ট থাকিবলগীয়া হয়৷ এই ঋণ ৰাজ্যসমূহে এই বিত্তীয় বৰ্ষৰ ভিতৰতে সঠিকভাৱে ব্যৱহাৰ কৰিব লাগিব৷ কোনো ৰাজ্য চৰকাৰে এই নিৰ্দিষ্ট সীমাতকৈ অধিক ঋণ ল’লে সেয়া চৰকাৰসমূহৰ বাবে বোজাত পৰিণত হ’ব আৰু কেন্দ্ৰই এইক্ষেত্ৰত চৰকাৰসমূহক বান্ধি দিয়া চৰ্ত ইমানেই কঠিন যে সেয়া পূৰণ কৰাটো ৰাজ্য চৰকাৰসমূহৰ বাবে দুৰূহ হৈ পৰিব৷ বিশেষকৈ বৰ্তমানৰ অৰ্থনৈতিক সংকটৰ সময়ত৷

বিশ্বাসৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল চুক্তি

জি এছ টি ওভতাই দিয়াৰ বিষয়ত দীঘলীয়া আলোচনাৰ অন্তত কেন্দ্ৰ আৰু ৰাজ্য চৰকাৰসমূহৰ মাজত চুক্তি হৈছিল৷ এই চুক্তি সম্পূৰ্ণ বিশ্বাসৰ আধাৰত হোৱা চুক্তি আছিল৷ এই চুক্তি আইনৰ অধীনত হোৱা চুক্তি আৰু সেই আইনৰ চুক্তিত নিহীত হৈ আছিল প্ৰবল কৰ্মোদ্যম আৰু বিশ্বাস৷ ৰাজ্যসমূহে জি এছ টিৰ ক্ষেত্ৰত একোখন কাউন্সিল গঠনৰ পোষকতা কৰিছিল [যি কথাত বাধা দিছিল কেন্দ্ৰই]৷ সামগ্ৰীৰ ওপৰত ‘ভেট’ আৰোপ কৰাৰ অধিকাৰ ৰাজ্যসমূহক দিয়া হোৱা নাই আৰু তেনেধৰণৰ বহু কৰ আৰোপ কৰাৰ অধিকাৰো ৰাজ্যসমূহে পোৱা নাই৷ যেনে প্ৰৱেশ কৰ আদি৷ ইয়াৰ বিপৰীতে কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে ৰাজ্য চৰকাৰসমূহক এইবোৰ আশ্বাস দিছিল–

১] জি এছ টিৰ ৰাজহ সুন্দৰভাৱে বৃদ্ধি পাব যেতিয়া বিক্ৰী কৰৰ সলনি ভেট আৰোপ কৰা হ’ব৷

২] যদি প্ৰতি বছৰত ৰাজহ বৃদ্ধিৰ হাৰ ১৪ শতাংশ কম হয় তেন্তে প্ৰথম পাঁচ বছৰত কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে ৰাজ্য চৰকাৰসমূহক সেই কম হোৱা ৰাজহ আদায় দি ঘাটি পূৰণ কৰিব৷ এনেদৰে ঘাটি পূৰণৰ প্ৰতিশ্ৰুতি কেন্দ্ৰই ৰাজ্যসমূহক লিখিত ৰূপত দিছিল৷ এনে ঘাটি পূৰণ জি এছ টি ঘাটিপূৰণ পুঁজিৰ পৰা দিয়াৰ কথা আছিল৷ এই প্ৰতিশ্ৰুতি এটা প্ৰশাসন তথা কাৰ্যকৰী ব্যৱস্থাত এতিয়াও পৰিণত হোৱা নাই৷ এই প্ৰতিশ্ৰুতি বিত্ত দপ্তৰ আৰু সেই দপ্তৰৰ কৰ্মচাৰীসকলে দেখ দেখকৈ অবজ্ঞা কৰিছে৷ পাঁচ বছৰৰ অন্তত এই ফাণ্ডত ঘাটি হ’ব পাৰে অথবা অতিৰিক্ত ধনো জমা হ’ব পাৰে৷ যদি পাঁচ বছৰৰ পাছত ইয়াত অতিৰিক্ত ধন জমা হয় তেন্তে পঞ্চাশ শতাংশ ধন কেন্দ্ৰলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ ব্যৱস্থা ৰখা হৈছে৷ কিন্তু যদি ঘাটি হয় তেন্তে কেনে ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰা হ’ব? জি এছ টি কাউন্সিলৰ সপ্তম, অষ্টম আৰু দশম বৈঠকত সেয়ে এই বিষয়টোক লৈ কেবাবাৰো সজোৰে বিতৰ্কৰ সৃষ্টি হৈছে৷ ২০১৭ চনৰ ১৮ ফেব্ৰুৱাৰীত অনুষ্ঠিত জি এছ টি কাউন্সিলৰ দশম বৈঠকত আলোচনা কৰা বিষয়টো কাউন্সিলৰ ৬.৩ দফাত এনেদৰে উল্লেখ কৰা হৈছে–

তেলেংগানাৰ সন্মানীয় মন্ত্ৰীয়ে এইবুলি মত পোষণ কৰে যে ক্ষতিপূৰণ আইনখন এনে হোৱা উচিত যদি ফাণ্ডত ধন কম পৰে তেন্তে সেয়া আন কোনো সূত্ৰৰ পৰা আহৰণ কৰিব লাগিব৷ ক্ষতিপূৰণ আইনৰ খচৰাৰ ৮[১] দফাত এইবুলি উল্লেখ কৰা হৈছিল যে পাঁচ বছৰত জি এছ টি কাউন্সিলে ইয়াৰ অনুমোদিত বিভিন্ন উৎসৰ পৰা ৰাজহ সংগ্ৰহ কৰিব৷ জি এছ টি কাউন্সিলৰ সচিব গৰাকীয়ে লগতে এইবুলি কৈছিল যে কেন্দ্ৰই ক্ষতিপূৰণৰ বাবে অন্যান্য সূত্ৰৰ পৰাও ৰাজহ সংগ্ৰহ কৰিব পাৰিব আৰু এনেদৰে পাঁচ বছৰৰ ঘাটি ৰাজহৰ পৰিমাণ পূৰাব পাৰিব৷ তেওঁ কৈছিল যে বজাৰৰ পৰা ঘাটি পূৰণৰ বাবে ঋণ লোৱাৰ প্ৰসংগত ইতিমধ্যে জি এছ টি কাউন্সিলৰ অষ্টম বৈঠক [২০১৭১ ৩, ৪ জানুৱাৰীত অনুষ্ঠিত] সিদ্ধান্ত লোৱা হৈছিল আৰু সেই বিষয়ত নতুনকৈ সিদ্ধান্ত লোৱাৰ প্ৰয়োজনীয়তা নাই৷উচ্ছাকাংক্ষী সিদ্ধান্তএয়া নিঃসন্দেহে ক’ব পাৰি যে কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে ঘাটি পূৰণৰ বাবে অন্যান্য উৎসৰ পৰা ৰাজহ সংগ্ৰহ কৰাৰ লগতে ঋণ লোৱাৰ যি সিদ্ধান্ত লৈছিল সেয়া আছিল অতি উচ্ছাকাংক্ষী সিদ্ধান্ত৷ সেই সিদ্ধান্ত কোনো পৰিস্থিতিতে কাৰ্যকৰী হোৱা দেখিবলৈ পোৱা নাই৷ কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে ৰাজ্য চৰকাৰসমূহক ঋণ লোৱাৰ ক্ষেত্ৰত যি দুটা চৰ্ত দিছে সেই চৰ্তসমূহে ৰাজ্যসমূহক বিপাঙতহে পেলাইছে৷ চলিত বিত্তীয় বৰ্ষত প্ৰতিখন ৰাজ্যৰে বাজেটত বৃহৎ ব্যৱধানৰ সৃষ্টি হৈছে, যি ব্যৱধান কেবল ঋণ গ্ৰহণৰ জৰিয়তেহে পূৰাব পৰা যাব৷ এই ঋণ এক বোজা হৈ পৰিব ৰাজ্যসমূহৰ বাবে৷ এই ঋণৰ বাবে ৰাজ্যসমূহে সূত দিব লাগিব আৰু সময়ত ঋণো পৰিশোধ কৰিব লাগিব৷ যদি ৰাজ্যসমূহে ঋণ গ্ৰহণ নকৰে আৰু কেন্দ্ৰই ৰাজ্যসমূহক আৰ্থিক ক্ষতিপূৰণ নিদিয়ে তেন্তে বাজেটত হোৱা ঘাটি ঘাটি হৈয়ে ৰ’ব আৰু ইয়াৰ পৰিণতিত ৰাজ্যসমূহে খৰচ হ্ৰাস কৰিবলৈ বা জনকল্যাণকামী ব্যয় হ্ৰাস কৰিবলৈ বাধ্য হ’ব– যি কথা কেতিয়াও গ্ৰহণযোগ্য নহয়৷ ৰাজ্যসমূহে সেয়ে কেন্দ্ৰৰ ঋণ প্ৰদানৰ ‘দুটা চৰ্ত’ মানি ল’বলৈ অসন্মত হৈছে আৰু কেন্দ্ৰক বাজেটত হোৱা ঘাটি পূৰণৰ বাবে ক্ষতিপূৰণ দিয়াৰহে পোষকতা কৰিছে৷ কেন্দ্ৰই এইক্ষেত্ৰত নিজৰ দায়বদ্ধতা প্ৰদৰ্শন কৰিব নে নিজৰ খেয়াল খুচিমতে নিজ পথেৰে অগ্ৰসৰ হ’ব?