ধৰ্মঘটৰ যুক্তি ক’ত?

২৮-২৯ মাৰ্চত  দেশৰ এঘাৰটা ট্ৰেড ইউনিয়ন আৰু কেইবাটাও ফেডাৰেশ্বনে দেশজোৰা ধৰ্মঘট ঘোষণা কৰিছে৷ দেশৰ সংগ্ৰামী কৃষকৰ ঐক্যবদ্ধ মঞ্চ সংযুক্ত কিষাণ মৰ্চায়ো ধৰ্মঘট কাৰ্য্যসূচীৰ প্ৰতি সমৰ্থন আগবঢ়াইছে৷ যোৱা দুটা বছৰ কৰ’নাৰ কৱলত পৰি দেশৰ অৰ্থনীতি বিধস্ত হৈ পৰিছে৷ পৰিবহণ,পৰ্যটন,উৎপাদন আদি বিভিন্ন খণ্ডসমূহৰ অৱস্থা অতি শোচনীয় হৈ পৰিছে৷ বিমুদ্ৰাকৰণ, অপৰিকল্পিত লকডাউন আদিয়ে ভাঙি থৈ যোৱা কঁকাল পোনাব পৰা অৱস্থা ঘূৰি নাহোঁতেই দেশৰ ট্ৰেড ইউনিয়নসমূহে ৪৮ ঘন্টীয়া ধৰ্মঘট ঘোষণা কৰি সমগ্ৰ দেশ স্তব্ধ কৰিব বিচৰাৰ যুক্তি ক’ত? কৃষক, শ্ৰমিকসকলে দেশৰ প্ৰগতি নিবিচাৰে নেকি? কল-কাৰখানা, উদ্যোগ,পৰিবহণ, ব্যৱসায়, বাণিজ্য আদি দুটা দিনৰ বাবে স্তব্ধ কৰি দেশৰ অৰ্থনীতি পুনৰ আৰু কেইমাহমানৰ বাবে পিছলৈ ঠেলি দিব বিচাৰিছে নেকি? আপাতদৃষ্টিৰে চালে ভাৱ হয় যে ধৰ্মঘট, আন্দোলনৰ সমৰ্থক এই শ্ৰমিক, কৃষকসকল দেশৰ প্ৰগতিৰ প্ৰধান অন্তৰায়৷ হয়তো শাসকীয় দলৰ ব্যক্তিসকলে আৰু তেওঁলোকৰ আশীৰ্বাদপুষ্ট সংবাদ মাধ্যম কিছুমানে তেওঁলোকক দেশৰ উন্নতিৰ বাটত হেঙাৰ হোৱাৰ বাবে কাইলৈ দেশদ্ৰোহী হিচাপে ঘোষণা কৰাটোও একো আচৰিত নহয়৷ সঁচাকৈয়ে এই ধৰ্মঘট কাৰ্য্যসূচী প্ৰগতিৰ বিৰোধীনে? কিহৰ বাবে এই জটিল সময়তো তেওঁলোকে এইধৰণৰ কঠোৰ সিদ্ধান্ত ল’বলৈ বাধ্য হৈছে সেয়া আমি চিন্তা কৰিছোনে? ধৰ্মঘট, কৰ্মবিৰতি পালন কৰিলে আটাইতকৈ ক্ষতিগ্ৰস্ত হয় এই শ্ৰেণীটোৱে৷ কল-কাৰখানাৰ শ্ৰমিকেই হওক বা পৰিবহণ শ্ৰমিক হওক; তেওঁলোকে এই দুদিনৰ মজুৰি লাভ নকৰিব৷ শ্ৰমিক এজনে মাহত দুদিনৰ মজুৰি কমকৈ পালে তেওঁৰ মাহটো চলাবলৈ কিমান সমস্যা হয়, সেয়া সহজে অনুমেয়৷ বৰ্তমান চৰকাৰখনে  যোৱা সাত বছৰে যিদৰে পুঁজিপতি সকলৰ প্ৰধান পৃষ্ঠপোষক ৰূপে কাম কৰি আছে সেয়া সকলোৰে জ্ঞাত৷ দেশত আৰ্থিক বৈষম্য বৃদ্ধি হৈ সৰ্বকালৰ ভিতৰতে সৰ্বাধিক হৈছেগৈ৷ দেশৰ মুঠ সম্পদৰ ৭৬% মাত্ৰ ১০% লোকে হস্তগত কৰিছে৷ মাক্সেৰ্ৰ্ কোৱাৰ দৰে এটা মেৰুত সৃষ্টি হৈছে সম্পত্তি আৰু আনটোত দৰিদ্ৰতা৷ দেশৰ প্ৰবৃদ্ধিৰ হাৰ বৃদ্ধি পোৱা বুলি চলোৱা প্ৰচাৰৰ সময়তে ৮০ শতাংশতকৈয়ো অধিক লোকৰ ক্ৰয় ক্ষমতা উদ্বেগজনকভাবে হ্ৰাস পাইছে; সমান্তৰালভাৱে আয় কমি সম্বলহীন হৈ পৰিছে৷ অ’ফামৰ ইনইকুৱেলিটি কিলছ শীৰ্ষক প্ৰতিবেদনত প্ৰকাশ পোৱা মতে আৰ্থিক বৈষম্যৰ এনে অধোগতিয়ে দেশত প্ৰতি চাৰি ছেকেণ্ডত এজন পীড়িত ব্যক্তিক মৃত্যুৰ মুখলৈ ঠেলি দিছে৷ আৰ্থিক বিকাশৰ হাৰত সংকোচন আহিছে৷ কৰ্মস্থানৰ অভাৱত নৱপ্ৰজন্ম দিশহাৰা হৈছে, কৰ্মৰত বহুসংখ্যক লোক কৰ্মহীন হৈ পৰিছে৷ ২০২০ চনৰ ক’ভিড কালতে প্ৰায় ১০ কোটিতকৈয়ো অধিক লোক কৰ্মহীন হৈ পৰিছিল৷ পৰৱৰ্তী সময়ত এই পৰিসংখ্যা কেইবাগুনো বৃদ্ধি পাইছে৷ একমাত্ৰ বেচৰকাৰী খণ্ডতে নহয়, ৰাজহুৱা খণ্ডৰ উদ্যোগ, চৰকাৰী বিভিন্ন বিভাগ আদি সকলোতে বহুসংখ্যক পদ বিলুপ্ত কৰা হৈছে৷ ৰাজহুৱা খণ্ডৰ উদ্যোগসমূহ পুঁজিপতিৰ হাতত গতাই দিয়া হৈছে৷ চৰকাৰী বা বেচৰকাৰী খণ্ডৰ চাকৰিয়ালৰ বাদেও বৃহৎ পুঁজিপতিৰ স্বাৰ্থ অনুকূলৰ উদ্দেশ্য ক্ষুদ্ৰ, মজলীয়া শ্ৰেণীৰ ব্যৱসায়ী, উদ্যোগ আদিৰ ওপৰত জি এছ টি কে ধৰি নানান কৰ-কাটল অতিৰিক্তভাৱে আৰোপ কৰি সেই সকলোকে মৃত্যুৰ মুখলৈ ঠেলি দিছে৷ বিমুদ্ৰাকৰণ, জি এছ টি আদিৰ হেঁচাত ককাল ভাঙি যোৱা ক্ষুদ্ৰ, মজলীয়া শ্ৰেণীৰ প্ৰায় ৬৭% উদ্যোগ কভিড কালত মৃত্যুমুখত পৰে৷এই উদ্যোগ সমূহত কৰ্মৰত বৃহৎ সংখ্যক লোকে জীৱিকা হেৰুৱাবলগীয়া হৈছে৷ এনে বহু সংখ্যক লোকে উপযুক্ত চিকিৎসাৰ অভাৱত  মৃত্যুমুখত পৰে আৰু আত্মহত্যা কৰিবলৈয়ো বাধ্য হয়৷ উপাৰ্জনহীনতাৰ ফলত শ্ৰমজীৱী লোকৰ কি চৰম অৱস্থা হ’ব পাৰে তাৰ প্ৰত্যক্ষ উদাহৰণ হ’ল কাগজ কলৰ কৰ্মচাৰী সকল৷ এতিয়ালৈ প্ৰায় ৮৮ জন কাগজ কলৰ কৰ্মচাৰী মৃত্যুমুখত পৰিছে; তাৰ ভিতৰত চাৰিজনে আত্মহত্যা কৰিব লগীয়া হৈছে৷ শ্ৰমিক শ্ৰেণীৰ লেখীয়াকৈ কৃষক শ্ৰেণীৰ অৱস্থাও অতি শোচনীয়৷ নেশনেল ক্ৰাইম ৰেকৰ্ড অৱ ইণ্ডিয়াৰ তথ্যমতে যোৱা ২৫ বছৰত [১৯৯৫ চনৰ পৰা] দেশত ২,৯৬,৪৪০ জন কৃষকে আত্মহত্যা কৰিবলৈ বাধ্য হৈছে৷ ২০১৯ বৰ্ষৰ দেশৰ মুঠ আত্মহত্যাৰ ঘটনাৰ ভিতৰত কৃষি খণ্ডৰ লগত জড়িত লোকৰ আত্মহত্যাৰ ঘটনা ৭.৪ শতাংশ৷ বিতৰ্কিত তিনিখন কৃষি আইন বাতিলৰ বাবে প্ৰতিবাদ কৰিও ৭০০ জন কৃষকে প্ৰাণ দিব লগা হৈছে৷ ২০১৪ চনৰ লোকসভা নিৰ্বাচনৰ প্ৰচাৰত মোডীয়ে কৃষকৰ মুনাফাৰ হাৰ ৫০ শতাংশলৈ বৃদ্ধি কৰাৰ কথা ঘোষণা কৰাৰ উপৰি ড॰ এম এছ স্বামীনাথন সমিতিৰ প্ৰতিবেদন অনুসৰি কৃষি কাৰ্য্যৰ মুঠ উৎপাদন ব্যয়ৰ লগত ৫০ শতাংশ যোগ দি নূ্যনতম সমৰ্থন মূল্য [MSP] নিৰ্ধাৰণ কৰাৰো ঘোষণা কৰিছিল৷ কিন্তু বিজয়ী হোৱাৰ পাছত পুঁজিপতিৰ স্বাৰ্থত পাভলুটি মাৰিলে৷ দেশৰ কৃষক, শ্ৰমিকৰ এনেধৰণৰ দুৰৱস্থাৰ মাজতে চৰকাৰে গ্ৰহণ কৰিছে কেইবাটাও শ্ৰমিক বিৰোধী অমানৱীয় সিদ্ধান্ত৷ তাৰ ভিতৰত প্ৰধানকৈ কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে শ্ৰম আইনসমূহ সলনি কৰিছে৷ ২৯টাকৈ শ্ৰম আইনক চাৰিটা শ্ৰম সংহিতালৈ [Labour Code]লৈ পৰিণত কৰি শ্ৰমিক-কৰ্মচাৰীক পুঁজিপতি শ্ৰেণীৰ গোলামলৈ ৰূপান্তৰিত কৰিব বিচাৰিছে৷ কামৰ সময় ৮ ঘন্টাৰ পৰিবৰ্তে ১২ ঘন্টালৈ বৃদ্ধি কৰি শ্ৰমিকসকলক যন্ত্ৰলৈ ৰূপান্তৰ কৰিব বিচাৰিছে৷ গণতান্ত্ৰিকভাৱে সংগঠন কৰাৰ আৰু হক কথাত আন্দোলন, প্ৰতিবাদ কৰাৰ অধিকাৰ ছিন্ন কৰি ৰাইজৰ কণ্ঠৰোধ কৰিব বিচৰা হৈছে৷ কিন্তু সুস্থ গণতন্ত্ৰৰ বাবে বিৰোধ বা সমালোচনাৰ প্ৰয়োজন আছে৷ কৰ্মৰ স্থায়িত্ব অৰ্থাৎ স্থায়ী নিযুক্তি প্ৰথা বিলোপ কৰি এক নিদিষ্টৰ্ সময়ৰ বাবে নিযুক্তি প্ৰদান কৰিব পৰা Fixed Term Employment ব্যৱস্থা প্ৰৱৰ্তন কৰিছে৷ আটাইতকৈ উদ্বেগজনক কথাটো হ’ল যে শ্ৰমিকক নিজ ইচ্ছানুসৰি অবাধে কামৰ পৰা অব্যাহতি দিয়াৰ ক্ষমতা আৰু অধিকাৰ মালিক গোষ্ঠীক প্ৰদান কৰা হৈছে৷ একমাত্ৰ পুঁজিপতি গোষ্ঠীৰ স্বাৰ্থত একনায়কত্ববাদী চৰকাৰখনে শ্ৰমিকৰ শ্ৰমৰ চৰ্তসমূহ সলনি কৰি পুঁজিবাদী শোষণৰ অনুকূল কৰিছে আৰু কৃষক-শ্ৰমিকৰ স্বাৰ্থৰ পৰিপন্থী নীতি গ্ৰহণ কৰিছে৷ ভাৰত ৰাষ্ট্ৰৰ যি জনকল্যাণমুখী চৰিত্ৰ আছিল তাক সম্পূৰ্ণৰূপে ন্যসাৎ কৰি কেন্দ্ৰীয় বাজেটত সামাজিক সুৰক্ষাৰ বাবে মাত্ৰ 0.৬% ব্যয় ধাৰ্য্য কৰিছে৷ যিখন দেশত শ্ৰমিকৰ প্ৰায় ৯৪% অসংগঠিত খণ্ডৰ লগত জড়িত, সেইখন দেশৰ চৰকাৰে সামাজিক সুৰক্ষাৰ বাবে মাত্ৰ ০.৬% ধন ধাৰ্য কৰি শ্ৰমিক শ্ৰেণীটোক উপহাস কৰিছে৷ তদুপৰি শ্ৰমিকসকলে উপযোগী শ্ৰম প্ৰদানৰ বিনিময়তো উচিত প্ৰাপ্য পোৱা নাই৷ নূ্যনতম মজুৰিও পোৱা নাই৷ অৰ্থাৎ উৎপাদিত পণ্যৰ মূল্য আছে কিন্তু তেওঁলোকৰ শ্ৰম শক্তিক ক্ৰমাৎ মূল্যহীন কৰি পেলোৱা হৈছে৷ শ্ৰমিকসকলক কৰ্মক্ষম হৈ থকাৰ বাবে প্ৰয়োজনীয়খিনি আহৰণ কৰাৰ জোখাৰে শ্ৰম শক্তিৰ মূল্যও প্ৰদান কৰা হোৱা নাই৷ গতিকে শ্ৰম প্ৰদানৰ সঠিক বিনিময় মূল্য লাভ কৰাৰ বাবেও সংগ্ৰাম কৰাটো প্ৰয়োজনীয় হৈ পৰিছে৷ চৰকাৰৰ এনেধৰণৰ জনবিৰোধী কাৰ্য্য প্ৰতিহত কৰাৰ উদ্দেশ্যে ট্ৰেড ইউনিয়নসমূহে দহ দফীয়া দাবী চনদ উত্থাপন কৰি ধৰ্মঘট কাৰ্য্যসূচী ঘোষণা কৰিছে৷ তাৰ ভিতৰত প্ৰধানকৈ শ্ৰম সংহিতাসমূহ বাতিল কৰা, বিদু্যৎ সংশোধনী বিধেয়ক বাতিল,পেট্ৰ’লজাতীয় সামগ্ৰীৰ ওপৰত কেন্দ্ৰীয় আৱকাৰী কৰ হ্ৰাস,মূল্যবৃদ্ধি ৰোধ, অসংগঠিত খণ্ডত কৰ্মৰত শ্ৰমিকসকলৰ সামাজিক সুৰক্ষাৰ দিশ নিশ্চিতকৰণ, ৰাজহুৱা খণ্ডৰ বেচৰকাৰীকৰণ বন্ধ কৰা, শিক্ষা, স্বাস্থ্য আদি মৌলিক অধিকাৰৰ সৈতে জড়িত খণ্ড সমূহত বিনিয়োগ বৃদ্ধি আদি৷ অসমৰো ৰাজ্যিক ট্ৰেড ইউনিয়নে কাগজ কল দুটা পুনৰুজ্জীৱিত কৰা, বন্ধ হোৱা সৰু-মজলীয়া কল-কাৰখানা খোলাৰ ব্যৱস্থা কৰা, নিবনুৱা সমস্যাৰ সমাধানৰ দাবী উত্থাপন কৰিছে৷ তদুপৰি মটৰ শ্ৰমিক সংগঠনসমূহে ৰাজ্যৰ প্ৰায় ৮ লাখ মটৰ পৰিবহণ শ্ৰমিকৰ কল্যাণ আঁচনি কাৰ্যকৰীকৰণৰ দাবী উত্থাপন কৰিছে৷ আজি দেশৰ সম্পূৰ্ণ অৰ্থনৈতিক ক্ষমতা বৃহৎ পুঁজিবাদী সকলৰ হাতত কেন্দ্ৰীভূত হৈছে৷ ফলস্বৰূপে দেশত ফেচিবাদৰ পথ মুকলি হৈছে৷ দেশৰ অৰ্থনৈতিক স্বতন্ত্ৰতা, জাতীয় অৰ্থনীতি– সকলো ক্ৰমে ধবংস কৰি আনিছে৷ গতিকে এই বৃহৎ একচেটিয়া ব্যৱস্থাটোৰ শোষণৰ বিভিন্ন স্বৰূপ আৰু তাৎপৰ্য অনুভৱ কৰি মেহনতী জনতাই সন্মিলিত শক্তিশালী প্ৰতিৰোধ, আন্দোলন গঢ়ি তোলাৰ বিকল্প নাই৷

দিগন্ত ৰাগ