ভাৰত অৰ্থনৈতিক দিশত যদিও চহকী, তথাপি দৰিদ্ৰতা যেন বিৰাজমান ভাৰতীয় নাগৰিকৰ মাজত৷ দেশৰ বিভিন্ন চহৰে-নগৰে আজিও আছে কেইবা লক্ষাধিক নাগৰিক যাৰ প্ৰকৃত পৰিচয় ভিক্ষাৰী৷ দৈনন্দিন জীৱনত খাদ্য, বস্ত্ৰ আৰু বাসস্থানৰ সন্ধানত পথৰ ওপৰত ভিক্ষাবৃত্তিত নিয়োজিত এইসকল নাগৰিকৰ জীৱনশৈলীৰ বিষয়ে কাচিৎহে চৰ্চা হয় চৰকাৰৰ বৰঘৰত৷ চহৰৰ বিভিন্ন পথ, ষ্টেচন, ফ্লাই-অভাৰ, বজাৰ, মন্দিৰ, হোটেল বা ৰেস্তোৰাঁৰ সন্মুখত নাগৰিকক পইচা বিচৰা এইসকল ব্যক্তিৰ প্ৰতি অনুকম্পা অতিকৈ সীমিত মধ্যবিত্ত বা চহকী নাগৰিকৰ কাৰণে৷ দৈনিক নিৰ্দিষ্ট স্থানত পুৱাৰ পৰা নিশালৈ ভিক্ষাবৃত্তিত ব্ৰতী হৈ থকা ভিক্ষাৰী নামৰ এইসকল ব্যক্তিৰ সংখ্যা ২০১১ চনত আছিল ৪,১৩,৬৭০জন৷ বৰ্তমান ভাৰতত এইসকল ব্যক্তিৰ সংখ্যা (বেচৰকাৰী সূত্ৰত) প্ৰায় দহ লাখ৷ দেশৰ বিভিন্ন ৰাজ্যৰ ভিতৰত সৰ্বাধিক ভিক্ষাৰী থকা ৰাজ্যকেইখন হৈছে– পশ্চিমবংগ (৭৫,০৮৩), উত্তৰ প্ৰদেশ (৫৭,০৩৮), অন্ধ্ৰপ্ৰদেশ (৪,৪৭৮), বিহাৰ (২৫,৮৫৭), মধ্যপ্ৰদেশ (২৫,৬০৩), মহাৰাষ্ট্ৰ (২২,৭৩৭), ৰাজস্থান (২২,৫৪৮) আৰু অসমত (২০,৩১৪)৷

স্বাধীনতাৰ ৭৫টা বৰ্ষৰ পাছতো আজিও ভাৰতত ভিক্ষাৰীৰ স্বাৰ্থ ৰক্ষা বা ভিক্ষাৰীৰ অৰ্থনৈতিক উদ্ধাৰৰ বিষয়টোৱে স্থান নাপালে চৰকাৰৰ বাজেটত৷ প্ৰকৃততে ভাৰতত এই শ্ৰেণীৰ নাগৰিকৰ কল্যাণৰ দায়িত্ব চৰকাৰীভাৱে ন্যস্ত কৰা হৈছিল বেচৰকাৰী সংস্থা-সংগঠনক৷ ভিক্ষাবৃত্তিত নিয়োজিত অধিকাংশ ব্যক্তিৰ মাজত সততে দেখা যায় শিশু আৰু বৃদ্ধ নাগৰিকক৷ শিশুৰ ভিক্ষাবৃত্তি ৰোধৰ কাৰণে যদিও একাংশ বেচৰকাৰী সংস্থাই প্ৰচেষ্টা চলাইছে, তথাপি এই বৃত্তিত নিয়োজিতৰ সংখ্যা ক্ৰমবৰ্ধমান৷ পৰিয়ালৰ পৰা বিচ্চিন্ন হৈ মহানগৰত বা চহৰত ভিক্ষাবৃত্তিত নিয়োজিত শিশুসকলক উদ্ধাৰ কৰিবলৈ ২০০৪ চনত বাংলাদেশত এক বৃহৎ প্ৰচেষ্টা লৈছিল দেশখনৰ গ্ৰামীণ বেংকে৷ অৰ্থনীতিবিদ মোহামদ ইউনুছৰ দ্বাৰা স্থাপিত বেংকটোৱে ঢাকা চহৰত স্থাপন কৰিছিল ভিক্ষাবৃত্তিত নিয়োজিত শিশুৰ কল্যাণ গৃহ৷ আৰক্ষীৰ সহায়ত পথৰ পৰা উদ্ধাৰ কৰা শিশুসকলক প্ৰাথমিক শিক্ষাদানৰ উপৰি দিয়া হয় কৌশল বৃদ্ধিৰ প্ৰশিক্ষণ৷ বৰ্তমান ঢাকা চহৰতেই কাৰ্যক্ষম হৈ থকা প্ৰায় বিছটা তেনে শিশুগৃহই হ্ৰাস কৰিছে দেশখনৰ ভিক্ষাৰীৰ সংখ্যা৷

আ(ৰ্যকৰ কথা যে আজিও দেশখনৰ গ্ৰামীণ বেংকে পথৰ ভিক্ষাৰীক প্ৰদান কৰে ঋণ৷ ঋণৰ টকাৰে কিবা এটা অৰ্থনৈতিক কৰ্মত নিয়োজিত কৰা ভিক্ষাৰীসকলৰ ঋণ ঘূৰাই দিয়াৰ হাৰ ৮০ শতাংশ৷ আজিও দৰিদ্ৰতাৰ লগত সংঘাত কৰি থকা বাংলাদেশত প্ৰতিটো বেংক দায়বদ্ধ ভিক্ষাৰীৰ স্বাৰ্থত কিছু কৰ্ম কৰাত৷ অৰ্থনৈতিক দিশত বিশ্বত এক বৃহৎ গুৰুত্বপূৰ্ণ স্থান লাভ কৰা ভাৰতত বৃহৎ কোম্পানী আৰু বেংকসমূহ নিৰ্লিপ্ত দৰিদ্ৰ নাগৰিকৰ স্বাৰ্থৰক্ষাত৷ ভাৰতৰ প্ৰায়বোৰ মহানগৰত বাণিজ্যিক বেংকসমূহে ৰাজহুৱা স্থানত পাৰ্ক নিৰ্মাণ কৰে যদিও ভিক্ষাৰীৰ কল্যাণৰ বাবে নকৰে একো ব্যয়৷ বৃহৎ বৃহৎ কোম্পানীবোৰে মন্দিৰ নিৰ্মাণৰ বাবে মুক্তহস্তে পুঁজিৰ যোগান ধৰে যদিও মন্দিৰৰ সন্মুখত অৱস্থান লোৱা ভিক্ষাৰীৰ বাবে নকৰে ব্যয়৷

অসমৰ গুৱাহাটী মহানগৰৰ লগতে প্ৰতিখন জিলাৰ সদৰ স্থানসমূহত প্ৰত্যক্ষ কৰা ভিক্ষাৰীসকলৰ স্বাৰ্থতো ৰাজ্য চৰকাৰ সৰৱ হোৱাটো কামনা কৰোঁ৷ অসমত কাৰ্যক্ষম ৰাজহুৱা খণ্ডৰ প্ৰতিষ্ঠান, কোম্পানীসমূহেও নিজস্বভাৱে ভিক্ষাৰীৰ কল্যাণত কিছু কাম কৰাৰ আঁচনি ল’ব পাৰে৷ এখন ৰাজ্যৰ অৰ্থনৈতিক উন্নয়ন বুলিলে চাৰিলেনযুক্ত পথৰ সম্প্ৰসাৰণ, উৰণীয়া সেতুৰ নিৰ্মাণ বা ব্যৱসায়-বাণিজ্যৰ সম্প্ৰসাৰণতেই সীমাবদ্ধ থকাটো অনুচিত৷ অৰ্থনৈতিক উন্নয়নে যেতিয়ালৈকে দৰিদ্ৰতা নিৰ্মূল নকৰিব, তেনে উন্নয়নৰ অৰ্থইবা ক’ত?