কেৱল অযুক্তিয়ে গ্ৰাস কৰা আসুৰিক আদিম সমাজখনে আধুনিকতাৰ দিশত বাট বুলিবলৈ ভালকৈ আৰম্ভ কৰিছিল ত্ৰয়োদশ শতিকামানৰ পাছৰ পৰা৷ অসংগঠিত আদিম সমাজখনক যুক্তি আৰু বিজ্ঞানৰ ধাৰণাৰে সংগঠিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ বিশ্বৰ বিভিন্ন প্ৰান্তত বহুকেইজন মনীষীয়ে অহোপুৰুষাৰ্থ কৰিছিল৷ তাৰে ভিতৰত লিঅ’নাৰ্ড, ৰ’জাৰ বেকন, ৰেনে ডেকাৰ্ট, নিউটন, কপাৰনিকাছ, কেপলাৰ আদি অন্যতম৷ জীৱনৰ দৰ্শন আৰু বিজ্ঞানৰ ধাৰণাৰে আদিম সমাজখনক মানুহ বনোৱাত এইসকল ব্যক্তিৰ অৱদান অপৰিসীম৷ যি সময়ত লিঅ’নাৰ্ড, ৰ’জাৰ বেকন, ৰেনে ডেকাৰ্ট, নিউটন, কপাৰনিকাছ, কেপলাৰ আদিৰ দৰে দাৰ্শনিক বিজ্ঞানীয়ে বিজ্ঞান আৰু দৰ্শনেৰে সমাজখনক সংগঠিত কৰাত ভূমিকা লৈছিল, সেই একেই সময়তে বিশ্বৰ আন এটা প্ৰান্তত শংকৰদেৱ নামৰ এজন বিজ্ঞানী আৰু দাৰ্শনিকে বিজ্ঞান দৰ্শনক ধৰ্মীয় ডোলেৰে বান্ধি বিশৃংখল সমাজখনক সংগঠিত কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিছিল৷ বিজ্ঞান আৰু বিশ্বাসৰ মাজৰ সংঘাতৰ বাবে গেলিলিঅ’, ব্ৰুনো আদিৰ দৰে বিজ্ঞানীয়ে যিদৰে আতিশয্য ভুগিবলগীয়া হৈছিল, শংকৰদেৱেও তদ্ৰুপ আতিশয্য ভুগিবলগীয়া হৈছিল সমাজখনক সু-সংগঠিত কৰাৰ নামত৷ জাতি-ধৰ্ম-বৰ্ণ নিৰ্বিশেষে এটা জাতিক সংগঠিত কৰি সমগ্ৰ জাতিটোৰ মনত বৈজ্ঞানিক মানসিকতাৰ বীজ সিঁচিবলৈ সক্ষম হৈছিল শংকৰদেৱে৷ চাবলৈ গ’লে মানৱ জাতিৰ মাজত বিজ্ঞান চিন্তাৰ অংকুৰণ ঘটোৱাত নিউটন, কেপলাৰৰ যি অৱদান আছে, তাতকৈ কোনোগুণে কম অৱদান নাছিল শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱৰ৷ কিন্তু দুৰ্ভাগ্যজনক কথাটো হ’ল, আজি বিশ্বত লিঅ’নাৰ্ড, ৰ’জাৰ বেকন, ৰেনে ডেকাৰ্ট, নিউটন, কপাৰনিকাছ, কেপলাৰ আদি যিদৰে প্ৰতিষ্ঠিত, সেইদৰে গুৰুজনা নহয়৷ বিশ্বতো বাদেই, ভাৰতৰ চুকে-কোণেও আমি গুৰুজনাৰ নাম, আদৰ্শ আৰু দৰ্শনক লৈ যাব পৰা নাই৷ 

অসমৰ সমাজ জীৱনৰ ৰূপান্তৰ খনিকৰ যুগদ্ৰষ্টা শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱৰ আদৰ্শত প্ৰতিষ্ঠিত আধুনিক অসমৰ বৰেণ্য জাতীয় অনুষ্ঠান শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ সংঘই অসমৰ সমাজ জীৱনত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা লৈ আহিছে৷ সক্ৰিয় সদস্যৰ ফালৰ পৰা চাবলৈ গ’লে ভাৰতৰ ভিতৰতে অন্যতম সৰ্ববৃহৎ অনুষ্ঠান শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ সংঘই বিচাৰিলে অসমৰ জাতীয় জীৱনৰ পৰিকাঠামো সলনি কৰি দিব পাৰে৷ গুৰুজনাৰ আদৰ্শৰে সমগ্ৰ জাতিটোক একত্ৰিত কৰি ৰখাৰ লগতে বিশ্বৰ প্ৰান্ত-প্ৰান্তলৈ গুৰুজনাৰ আদৰ্শক ক্ষিপ্ৰতাৰে লৈ যোৱাৰ ক্ষেত্ৰত সংঘই উল্লেখনীয় ভূমিকা ল’ব পাৰে৷ বহুক্ষেত্ৰত সংঘই যথেষ্ট ইতিবাচক ভূমিকা গ্ৰহণ কৰিছেও৷ কিন্তু গুৰুজনাৰ দৰ্শনৰ প্ৰকৃত বৈজ্ঞানিক মূল্যায়ন কৰাৰ লগতে জাতিটোক গুৰুজনাৰ আদৰ্শৰে প্ৰগতিশীল কৰি তোলাত শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ সংঘ যেন ক’ৰবাত ভবাধৰণে সফল নহয়৷ প্ৰায় শ বছৰীয়া পৰিক্ৰমাত সংঘৰ পৰা জাতিটোৱে যিমান পাব লাগিছিল, একবিংশ শতিকাৰ আধুনিকতাৰ দিনত জাতিটোক যিমানখিনি প্ৰগতিশীল কৰি তুলিব লাগিছিল, গুৰুজনাক বিশ্বৰ দৰবাৰলৈ যিমানখিনি লৈ যাব পাৰিব লাগিছিল, ক’ৰবাত যেন সিমানখিনি পৰা নাই৷ শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱৰ দৰে এজন জাতিনিৰ্মাতা যুগদ্ৰষ্টা থকাৰ পাছতো নানা অন্ধবিশ্বাস, কু-সংস্কাৰেৰে পৰিপূৰ্ণ আমাৰ জাতিটোৱে যেন অজ্ঞানতাৰ পাহাৰ নেওচি জ্ঞানৰ দিশলৈ আজিও গতি কৰিব পৰা নাই৷ 

ইয়াৰ বাবে দায়ী কোন? দায়ী কেৱল আমাৰ চিন্তা আৰু কাৰ্যপন্থা৷ আমি শংকৰদেৱক ধৰ্মীয় ৰীতি-নীতিৰ ঠেক গণ্ডীৰ পৰা উলিয়াই আনি বিজ্ঞানী শংকৰদেৱজনক বিশ্লেষণ কৰিবলৈ যত্নই কৰা নাই৷ আমি তেওঁৰ মাজত কেৱল এজন ধৰ্মগুৰুক দেখা পাইছোঁ৷ তেওঁৰ সৃষ্টিৰাজিত সাধাৰণ ৰাইজে কেৱল আধ্যাত্মিকতা দেখিছোঁ৷ কেৱল ভকতীয়া পৰম্পৰাৰ মাজত আমি গুৰুজনাক বান্ধি ৰাখিবলৈ যত্ন কৰিছোঁ৷ ইমান এজন আধুনিক আৰু প্ৰগতিশীল চিন্তাৰ ব্যক্তিক আমি আমাৰ ঠেক চিন্তাৰ ডোলেৰে বান্ধি পেলাইছোঁ৷ যেতিয়ালৈকে শংকৰদেৱৰ সৃষ্টিত আধ্যাত্মিকতাৰ লগতে বিজ্ঞান দৰ্শন দেখা নাপাম, তেতিয়ালৈকে গুৰুজনাক বিশ্বজনীন কৰি তোলা অসম্ভৱ৷ ধৰ্ম লাগিবই, কিন্তু ধৰ্মৰ লগতে গুৰুজনাৰ ধৰ্মীয় দৰ্শনত সন্নিবিষ্ট সকলো কথাৰ প্ৰথমে বৈজ্ঞানিক বিশে¡ষণ কৰি ৰাইজক তাৰ মাজত থকা বিজ্ঞান দৰ্শনটো বুজাব পাৰিব লাগিব৷ আমি সকলো যিমান পাৰি প্ৰগতিশীল হ’ব লাগিব৷ গুৰুজনাই কোৱাৰ দৰে সকলো জীৱক সমান চকুৰে চাব পাৰিব লাগিব৷ সমাজৰ প্ৰতিজন ব্যক্তিৰ ব্যক্তি স্বাধীনতাক সন্মান জনাব পাৰিব লাগিব৷ ধৰ্মৰ নামত কোনো ব্যক্তিবিশেষক সামাজিক আতিশয্য চলোৱাৰ বিপৰীতে ধৰ্মত থকা বিজ্ঞান বিচাৰি সমাজক একতাৰ ডোলেৰে বান্ধিবলৈ যত্ন কৰিব লাগিব৷ শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ সংঘই এইক্ষেত্ৰত আগভাগ ল’ব লাগিব৷ সংঘই চিন্তা আৰু কাৰ্যপন্থাৰ পৰিৱৰ্তন নঘটালে নৱপ্ৰজন্মই সংঘৰ প্ৰতি আস্থা হেৰুওৱাটো ধুৰুপ৷