ৰাজনীতি কাৰ বাবে

এসময়ত ৰজাৰ নীতিয়েই ৰাজনীতি আছিল৷ কিন্তু তেনে ৰাজনীতিৰ দিন আনকি ৰজা থকা দেশতো বহু পৰিমাণে সলনি হ’বলৈ বাধ্য হ’ল৷ এতিয়া ৰাজ্য সকলো দিশতে ‘সঠিক’ভাৱে চলাবৰ বাবে গ্ৰহণ কৰা নীতিয়েই ৰাজনীতি৷ সঠিক শব্দটোৰ অৰ্থ স্থান, কাল, পাত্ৰভেদে আপেক্ষিক৷ তথাপি যি ব্যক্তি বা দলে ৰাজ্য চলায়, তেনে ব্যক্তি বা দল ৰাজ্যৰ উন্নয়ন আৰু বিকাশৰ বাবে গ্ৰহণ কৰা প্ৰণালীৰ লগত জড়িত হৈ থাকে৷ দেশৰ জনসাধাৰণৰ সাৰ্বিক মংগল আৰু উন্নয়নৰ প্ৰতি শাসনত থকা ব্যক্তি, দল বা গোট সদায় সতৰ্ক হৈ থাকিবই লাগিব৷ মুখ্যতঃ অৰ্থনীতিয়ে ৰাজনীতিৰ দিশ নিৰ্দেশ কৰে৷ এনে অৰ্থনীতি গ্ৰহণ কৰোঁতেও এতিয়া বিশ্বৰ বিভিন্ন দেশৰ আৰ্থ-ৰাজনৈতিক অৱস্থাৰ তথা চৰিত্ৰৰ বিচাৰ নকৰাকৈ নিজৰ দেশৰ বাবে অৰ্থনীতি গ্ৰহণ কৰা ক্ৰমাৎ কঠিন হৈ আহি আছে৷ এই কথা নক’লেও হ’ব যে ৰাজতন্ত্ৰ আৰু সামন্ততন্ত্ৰৰ পাছত গণতন্ত্ৰৰ প্ৰতিষ্ঠাই আৰ্থ-ৰাজনৈতিক বিষয়ৰ চৰিত্ৰ সলনি কৰিছে৷ কোনো দেশেই এতিয়া অকলশৰীয়াকৈ উন্নয়ন সাধন কৰিব নোৱৰা হৈছে৷ এতেকে বিশ্ব অৰ্থনীতি আৰু ৰাজনীতিৰ লগত পৃথিৱীৰ প্ৰত্যেক দেশৰ সম্পৰ্ক স্বাভাৱিকভাৱেই এৰাব নোৱৰা৷ আনকি বিশ্বৰ যি যি দেশত এতিয়াও প্ৰকৃত অৰ্থতে ৰজাৰ শাসন আছে আৰু যিকেইখন দেশত ৰজাৰ শাসন কেৱল আলংকাৰিক ৰূপত আছে এই সকলো দেশেই সমগ্ৰ বিশ্বৰ আৰ্থ-ৰাজনৈতিক বিভিন্ন ব্যৱস্থাৰ লগত নিজৰ প্ৰয়োজন অনুসৰি সম্পৰ্ক স্থাপন নকৰাকৈ নিজৰ দেশৰ উন্নয়ন আৰু বিকাশ সাধন কৰিব নোৱাৰে৷

শিক্ষাই বিজ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তিক এনে এটা অৱস্থালৈ লৈ আহি আছে যে ইয়াৰ প্ৰভাৱৰ পৰা পৃথিৱীৰ কোনো দেশৰ মানুহেই হাত সাৰি থাকিব নোৱাৰে৷ এনে এক আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় পৰিৱেশৰ লগত খাপ খুৱাই নিজৰ দেশৰ কেনেভাৱে উন্নয়ন আৰু বিকাশ সাধনৰ যোগেদি দেশৰ স্থিতি শক্তিশালী কৰি তুলিব পাৰি তাৰ বাবে গ্ৰহণ কৰা অৰ্থনীতিয়ে ৰাজনীতিৰ চৰিত্ৰ সলনি কৰিছে৷ মুখ্যতঃ একো একোখন দেশে হয় পুঁজিবাদী অৰ্থনীতি গ্ৰহণ কৰিছে নাইবা সমাজবাদী অৰ্থনীতি গ্ৰহণ কৰিছে নাইবা মিশ্ৰ অৰ্থনীতি গ্ৰহণ কৰিছে৷ আৰু এই অৰ্থনৈতিক ভেটিৰ ওপৰতে গঢ়ি উঠিছে ৰাজনৈতিক দলসমূহ৷ যিসকলে পুঁজিবাদী অৰ্থনীতি গ্ৰহণ কৰিছে তেওঁবিলাকে ব্যক্তিগত খণ্ডক শক্তিশালী কৰাৰ যোগেদি দেশৰ উন্নয়ন সাধন কৰিব বুলি বিশ্বাস কৰে৷ কিন্তু ব্যক্তিগত খণ্ডৰ ওপৰত যদি দেশৰ চৰকাৰৰ নিয়ন্ত্ৰণ ক্ষমতা নাথাকে, তেনে অৰ্থনীতিয়ে ব্যক্তিগত খণ্ডক এনেভাৱে স্বেচ্ছাচাৰী কৰি তুলিব পাৰে যে তেওঁলোকৰ গধূৰ চকাৰ তলত সাধাৰণ মানুহ পিষ্ট হৈ পৰাৰ সম্ভাৱনা ক্ৰমাৎ বৃদ্ধি হোৱাৰ বাট মুকলি হয়৷ গণতান্ত্ৰিক দেশ এখনত এনে ব্যৱস্থাই গণতন্ত্ৰৰ মূল শক্তিটোকে দুৰ্বল কৰি মৃত্যুৰ মুখলৈ ঠেলি দিব পাৰে৷ তেনে অৱস্থাত দেশত কেৱল এমুঠি ধনাঢ্য মানুহৰ উত্থান ঘটিব আৰু সাধাৰণ মানুহৰ নিৰাপত্তা নোহোৱা হ’ব৷ এনে অৱস্থা সৃষ্টি হোৱাৰ বাবেই অষ্টাদশ শতিকাত ফৰাছী বিদ্ৰোহ হৈছিল৷ তেতিয়া ফ্ৰান্সত মানুহৰ সংখ্যা আছিল চৌব্বিছ নিযুত৷ তাৰে তেইছ নিযুতে ৰজাৰ পৰা সকলো সুবিধা লাভ কৰিছিল আৰু বাকী মানুহ আধাপেটীয়া হৈ থাকিব লাগিছিল৷ এই  আধাপেটীয়া মানুহখিনিয়ে ৰজাৰ বিৰুদ্ধে বিদ্ৰোহ কৰি কম সময়ৰ বাবে হ’লেও ৰজাক সিংহাসনচ্যুত কৰি ৰাখিছিল৷ গণতন্ত্ৰৰ জন্ম এনেকৈয়ে হৈছিল৷

স্বাধীন ভাৰতবৰ্ষই গ্ৰহণ কৰা নীতিটো আছিল মিশ্ৰ অৰ্থনীতি৷ স্বাধীন দেশ এখনে উন্নত দেশসমূহৰ লগত ফেৰ মাৰি আগবাঢ়ি যাবলৈ স্বাধীনতা পোৱাৰ লগে লগেই সকলো দিশত অৰ্থনৈতিক বিকাশ সাধন কৰা সম্ভৱ নাছিল৷ সেইবাবেই দেশত উদ্যোগ, ব্যৱসায়-বাণিজ্যকে ধৰি সকলো দিশৰ উন্নয়নৰ বাবে  ৰাজহুৱা আৰু ব্যক্তিগত দুয়োটা খণ্ডৰ বিকাশৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিছিল৷ ভাৰতবৰ্ষই স্বাধীনতা লাভৰ ৭৩ বছৰ পূৰ্ণ হোৱাৰ পাছতো দেখা গ’ল যে ৰাজহুৱা খণ্ডৰ বিভিন্ন উদ্যোগ, ব্যৱসায়-বাণিজ্য আদিৰ পৰা যেনেভাৱে দেশ উপকৃত হ’ব লাগিছিল তেনেভাৱে নোহোৱাৰ ঘাই কাৰণবোৰ নাতৰোৱাৰ বাবে বা আঁতৰাব নোৱৰাৰ বাবে ৰাজহুৱা খণ্ড ক্ৰমাৎ দুৰ্বল হ’বলৈ ধৰিলে৷ দুৰ্বল হোৱাৰ ঘাই কাৰণ হ’ল ৰাজহুৱা খণ্ডত অথাৰ্ৎ চৰকাৰী খণ্ডত পৰিচালনাৰ উচ্ছস্তৰৰ পৰা নিম্নস্তৰলৈকে নিযুক্ত মানুহে নিজৰ ব্যক্তিগত লাভৰ বাবে দুনীৰ্তিৰ আশ্ৰয় লৈ এই খণ্ডবোৰ ৰুগীয়া আৰু দুৰ্বল কৰি পেলাবলৈ ধৰাটো৷ দৰাচলতে দেশৰ চৰকাৰৰ দায়িত্ব আছিল প্ৰয়োজন হ’লে এনে দুনীৰ্তিৰ পথ বন্ধ কৰিবৰ নিমিত্তে সংবিধান আৰু সংশ্লিষ্ট আইন সংশোধন কৰি লোৱা৷ বিশেষকৈ কামৰ দায়িত্বত থকাসকলৰ অপৰিপক্কতা, অযোগ্যতা আৰু দুনীৰ্তিপৰায়ণতাৰ অভিযোগৰ ভিত্তিত এক নিৰ্দিষ্ট কম সময়ৰ ভিতৰত তদন্ত কৰোৱাই তেনে ব্যক্তিক দায়িত্বৰ পৰা অপসাৰণ কৰা৷ কিন্তু আমাৰ দেশৰ আইনৰ সুৰুঙাৰে এনে দোষত দোষী ব্যক্তিও সাৰি যোৱাৰ ফলত সমগ্ৰ ৰাজহুৱা খণ্ডই ক্ৰমাৎ ক্ষতিৰ মুখ দেখিবলৈ ধৰিলে৷

আনহাতে যিবোৰ উদ্যোগ বা ব্যৱসায়-বাণিজ্য ব্যক্তিগত খণ্ডৰ হাতত আছিল সেইবিলাকত অযোগ্যতা, অপৰিপক্কতা বা দুনীৰ্তিপৰায়ণতা দেখিলেই চাকৰিৰ পৰা অপসাৰণ কৰাৰ ক্ষমতা থকাৰ বাবে ব্যক্তিগত খণ্ডৰ বিকাশ আৰু উন্নয়ন স্তব্ধ হোৱা নাছিল৷ এতেকে মিশ্ৰ অৰ্থনীতিৰ মাজত থকা এনে দোষ-ত্ৰুটীবোৰ আঁতৰোৱাৰ আইনসংগত ব্যৱস্থা কঠোৰ নোহোৱাৰ নিমিত্তে দোষীসকল আইনৰ সুৰুঙাৰে সাৰি যোৱাৰ অজস্ৰ উদাহৰণ আছে৷ ভাৰতবৰ্ষই সংবিধানত নিজকে এখন সমাজবাদী আৰু ধৰ্মনিৰপেক্ষ ৰাষ্ট্ৰস্বৰূপে ঘোষণা কৰি থৈছে৷ কিন্তু ৰাজহুৱা খণ্ডৰ পঁয়ালগা অৱস্থাই সমাজবাদী যিটো তত্ত্ব আৰু আদৰ্শ, সেই তত্ত্ব আৰু আদৰ্শকো বহু পৰিমাণে দুৰ্বল কৰি তুলিলে৷ এনেভাৱে দুৰ্বল কৰাত আমাৰ দেশৰ নিবাৰ্চন ব্যৱস্থায়ো আওপকীয়াকৈ সহায় কৰি আহিছে বুলি ক’ব পাৰি৷ বিশেষকৈ ইন্দিৰা গান্ধীৰ প্ৰধানমন্ত্ৰিত্বৰ সময়ৰ পৰা ক্ষমতাত অধিস্থিত থাকিবৰ বাবে গ্ৰহণ কৰা বিভিন্ন কৌশলে ভোটদাতাসকলক দলীয় অনুগ্ৰহ তথা সুবিধা লাভৰ বাবে লাহে লাহে লালায়িত হোৱাৰ বাট মুকলি কৰি দিলে৷ ফলস্বৰূপে নিবাৰ্চনৰ সময়ৰ পৰা আৰ্থ-ৰাজনৈতিক তত্ত্ব আৰু আদৰ্শৰ ঠাইত ধনৰ প্ৰতিপত্তি বাঢ়িবলৈ ধৰিলে৷ ই ক্ৰমাৎ এনে এটা অৱস্থালৈ আহিল যে এতিয়া আনকি কোনো দলে নিজৰ সংখ্যা বঢ়াবলৈ অন্য দলৰ মানুহক লাখ লাখ কোটি কোটি টকাৰ ভেটী খুউৱাৰ ঘৃণনীয় পন্থা চোৰাংকৈ চলিবলৈ ধৰিলে৷ তদুপৰি অৰ্থনীতি আৰু ৰাজনীতিৰ অ, আ, ক, খ নজনা, দুনীৰ্তিপৰায়ণ ধনাঢ্য লোকেও ধনৰ বলত নিবাৰ্চনত প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা কৰি বিধানসভা বা লোকসভালৈ নিবাৰ্চিত হ’ব পৰা হ’ল৷ অথাৰ্ৎ ৰাজনীতিৰ পৰা আদৰ্শ এতিয়া ক্ৰমাৎ পৰিত্যক্ত হ’বলৈ ধৰিছে৷ এখন গণতান্ত্ৰিক দেশৰ বাবে ইয়াতকৈ ডাঙৰ দুভাৰ্গ্যৰ কথা কি হ’ব পাৰে?

কংগ্ৰেছ দলৰ শাসনৰ অন্তিম পযাৰ্য়ৰ ফালে হোৱা এই অৱস্থাই পুঁজিবাদী আদৰ্শ আৰু তত্ত্বত বিশ্বাসী আৰু ভাৰতবৰ্ষক ধৰ্মনিৰপেক্ষ ৰাষ্ট্ৰৰ পৰা হিন্দু ৰাষ্ট্ৰ কৰাৰ বাবে প্ৰতিজ্ঞাবদ্ধ ভাৰতীয় জনতা দলক জনসাধাৰণৰ মনত প্ৰভাৱ পেলাব পৰাকৈ বিভিন্ন কৌশলেৰে প্ৰচাৰ চলাই ২০১৪ খ্ৰীষ্টাব্দত ক্ষমতাধিস্থিত হোৱাত সহায় কৰিলে৷ সংবিধানৰ প্ৰস্তাৱনা সলাব নোৱাৰিলেও তেওঁলোকে লাহে লাহে ৰাজহুৱা খণ্ডসমূহ পুঁজিপতিসকলক বিক্ৰী কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰি এতিয়া প্ৰায় শেষ স্তৰত উপনীত হৈছেহি বুলিব পাৰি৷ এতিয়া দেশৰ অৰ্থনীতি পুঁজিপতিসকলৰ আঙুলিৰ ঠাঁৰত চলিব লগা হোৱাৰ পৰ্বৰ আৰম্ভণি ঘটিছে৷ ইয়াৰ ফলত যদি সাধাৰণ মানুহে ক্লিষ্ট, পিষ্ট হৈও প্ৰাণ হেৰুৱাবলগীয়া হয় তেতিয়াও চৰকাৰে জনসাধাৰণক ৰক্ষা কৰিবলৈ কোনো ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰিবলৈ প্ৰয়োজন নাথাকিব৷ পুঁজিবাদী অৰ্থনীতিৰ যিটো আটাইতকৈ ভয়াবহ ৰূপ, এতিয়া আমাৰ দেশ তাৰ গৰ্ভলৈ লাহে লাহে সোমাবলৈ ধৰিছে৷ একেসময়তে ভাৰতবৰ্ষক হিন্দু ৰাষ্ট্ৰ কৰাৰ বাবে সংবিধান সংশোধন কৰাটো এতিয়াই সহজ নহ’ব বুলি বিশ্বাস কৰি এই চৰকাৰে হিন্দু বিদেশীসকলক ভাৰতবৰ্ষত নাগৰিকত্ব মুকলিভাৱে দিব পৰাকৈ ইতিমধ্যে আইন প্ৰণয়ন কৰি লৈছে৷ অতি কৌশলেৰে সংবিধান সংশোধন নকৰাকৈয়ে ভাৰতবৰ্ষক এখন পুঁজিবাদী হিন্দু ৰাষ্ট্ৰলৈ ৰূপান্তৰ কৰাৰ সকলো আয়োজন সম্পূৰ্ণ কৰিছে৷ সমগ্ৰ বিশ্বৰ বাবে একোটা জাতিৰ পৰিচয় ভাষা আৰু সংস্কৃতি হ’লেও হিন্দীবলয়ৰ বাহিৰে আৰু বিজেপিয়ে বলে নোৱৰা দক্ষিণ ভাৰতৰ কেইখনমান ৰাজ্যৰ বাহিৰে ভাৰতৰ বাকী ৰাজ্যবিলাকৰ ভাষিক-সাংস্কৃতিক পৰিচয় মচি পেলাবলৈ তেওঁলোকে কুণ্ঠাবোধ যে নকৰে সেই কথাও এতিয়া দেশৰ মানুহে অনুভৱ নকৰাকৈ থকা নাই৷ কিন্তু ৰাজনৈতিক ক্ষমতালোভীসকলক জাতীয় ভাষা-সংস্কৃতি একো নালাগে, লাগে কেৱল পদ, ক্ষমতা আৰু ধন৷

এইবাৰৰ নিবাৰ্চনত কোনো ৰাজনৈতিক তত্ত্ব আৰু আদৰ্শৰে মানুহক ভুলাব পৰাৰ আশা নেদেখি কেনেভাৱে টকাৰে নাইবা উপঢৌকনেৰে ভোট কিনাৰ ব্যৱস্থা কৰিছে, কেনেকৈ অনেক সদস্যক আন দলক সমৰ্থন কৰাৰ পৰা বিৰত কৰি ৰাখিবলৈ মানুহভিন্ন অন্য প্ৰাণীক বান্ধি ৰখাদি দিনৰ পাছত দিন ডাঙৰ হোটেলত খুৱাই-বুৱাই ৰাখি দিছেগৈ তাৰ প্ৰমাণ বি টি এ ডিৰ পৰিষদীয় নিবাৰ্চনেই দাঙি ধৰিছে৷ এতিয়া অসমৰ নিবাৰ্চনৰ সময়তো যে এনেকুৱা খেলা নেখেলিব তাৰ কোনো নি(য়তা নাই৷ এওঁবিলাকৰ বাবে ন্যায়-অন্যায়, সৎ-অসৎ, নিয়ম-অনিয়মৰ কোনো কথা নাই৷ যিকোনো প্ৰকাৰে সদস্য সংখ্যা বৃদ্ধি কৰি ক্ষমতালৈ আহিব লাগে সেইটোৱেই তেওঁবিলাকৰ শেষ লক্ষ্য৷

সচাকৈ আমি এটা অত্যন্ত দুঃসময়ৰ মাজত জীয়াই আছোঁ৷ এই কথা বুজিব পাৰি যে সৰ্বসাধাৰণ অনেক মানুহে হয়তো নিজৰ অৱস্থাহীনতাৰ বাবে সামান্য ধন, টকা-পইচা বা বয়-বস্তুৰ আশাত বিজেপিৰ মুখলৈ আশাৰ চকুৰে চাব পাৰে, কিন্তু শিক্ষা-দীক্ষা থকা তথাকথিত অনেক মানুহৰ বিচাৰ-বুদ্ধি, জ্ঞান-বিবেচনা নোহোৱা হৈছে কিয়? ক্ষমতাৰ লোভে এওঁবিলাকক অন্ধ কৰিছে কেনেকৈ? আমি সচাকৈয়ে শিক্ষিত, সভ্য মানুহ হৈ আছোঁনে? আদৰ্শ বিশ্বাস কৰা এটা কথা, কিন্তু অন্যায়, অবিচাৰ, দুৰ্নীতি কৰা আৰু সহ্য কৰা আন এটা কথা৷ সততাৰ মৃত্যু প্ৰাণহানিতকৈও ডাঙৰ ক্ষতি৷ ক্ষমতাৰ লোভত দল এৰি আন এটা দললৈ ততালিকে যাব পৰাসকলক কোনটো স্তৰত ৰাখিব পাৰি নাজানো৷ ঊনবিংশ শতিকাত আনন্দৰাম ঢেকীয়াল ফুকনে অসমক হাবি গুচি ফুলনি হোৱাৰ সপোন দেখিছিল৷ এতিয়া আমি তাৰ ঠাইত ফুলনি হ’বলগীয়া ঠাইত ডাঠ হাবি গজি উঠা দেখিবলৈ পাইছোঁ৷ এতিয়া ঢেকীয়াল ফুকনৰ ভাষা ধাৰ কৰি বেলেগে ক’বৰ মন গৈছে– ‘হে কৃপাময় জগদ্বীশ্বৰ, এই অৱস্থাৰ সোনকালে অন্ত পেলোৱাঁ৷’ এতিয়া একমাত্ৰ ভৰষা জনতা জনাৰ্দনৰ ওপৰত৷ বিশ্ববিদ্যালয়ৰ ল’ৰা-ছোৱালীসকলে, শিক্ষক, শিক্ষিত কৰ্মচাৰীসকলে এই কথাবোৰ বুজি নাপাবনে?