প্ৰদূষণমুক্ত সেউজ পৃথিৱীৰ সন্ধানত...

... আজিৰ প্ৰজন্মই নিজৰ লগতে আন দুজনক সেউজ চিন্তাৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত কৰিব পাৰিব লাগিব৷ একে সময়তে আমি ভৱিষ্যতৰ প্ৰজন্মৰ কথাও মনত ৰাখিব লাগিব৷ আজিৰ শিশু কাইলৈৰ দেশৰ ভৱিষ্যৎ৷ আমাৰ শিক্ষাব্যৱস্থাই পৰিৱেশ ৰক্ষাৰ কথা বহল অৰ্থত পাঠ্যপুথিত অন্তৰ্ভুক্ত কৰিব লাগিব৷ লগতে এই অন্তৰ্ভুক্তিতে আমি কাম শেষ বুলি ভাবিলে নহ’ব৷ বিদ্যালয়ৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীক আমাৰ শিক্ষাব্যৱস্থাই হাতে-কামে আৱৰ্জনা ব্যৱস্থাপনাৰ প্ৰশিক্ষণ দিব পাৰিব লাগিব লগতে সেই ব্যৱস্থাপনাৰ পৰা উৎপাদিত সামগ্ৰিক বাণিজ্যিকীকৰণ কৰি সিহঁতক এই কামৰ প্ৰতি অনুপ্ৰাণিত কৰিব লাগিব ... 

‘... ৰ’দৰ পোহৰত মই বাহিৰলৈ যাবলৈ ভয় কৰোঁ, কাৰণ আমাৰ অ’জন স্তৰত সৃষ্টি হোৱা ফুটাৰ কাৰণে৷ মই উশাহত বায়ু ল’বলৈ ভয় কৰোঁ, কাৰণ মই নাজানো তাত কি ৰাসায়নিক পদাৰ্থ মিহলি হৈ থাকে...৷’ – এয়া আছিল ১৯৯২ চনৰ ৰাষ্ট˜সংঘৰ মজিয়াত ১২ বছৰীয়া ছেভাৰ্ন ছুজুকিৰ বিখ্যাত ভাষণটোৰ দুটামান শাৰী৷ আজিৰ পৰা ২৮ বছৰ আগতে সেই কিশোৰীগৰাকীয়ে অনুভৱ কৰিছিল ভৱিষ্যত প্ৰজন্মৰ সংকটৰ কথা৷ কিন্তু দুৰ্ভাগ্যবশতঃ বিশ্ববাসীয়ে সেই ভয়ংকৰ বিপদৰ কথা অনুভৱ কৰিব নোৱাৰিলে, যাৰ ফলত আজি আমি দিল্লীৰ দৰে চহৰত অক্সিজেন বাৰৰ কথা চিন্তা কৰিবলগা হৈছে৷ বৰ্ধিত প্ৰদূষণে পৃথিৱীখনক ক্ৰমান্বয়ে অধিক উত্তপ্ত কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছে৷ ইয়াৰ ফলাফল হিচাপে লীডছ ইউনিভাৰ্ছিটী, এডিনবাৰ্গ ইউনিভাৰ্ছিটী আৰু ইউনিভাৰ্ছিটী কলেজ লণ্ডনৰ বিজ্ঞানীৰ দলৰ সমীক্ষা অনুসৰি ১৯৯৪-২০১৭লৈকে ২৮ ট্ৰিলিয়ন টন বৰফ পৃথিৱীপৃষ্ঠৰ পৰা হেৰাই গ’ল৷ তেওঁলোকৰ মতে বৰফ গলাৰ বাবে এই শতিকাৰ শেষৰফালে সাগৰপৃষ্ঠৰ জলৰাশি ৩ ফুট বৃদ্ধি হোৱাৰ সম্ভাৱনা আছে৷ অ’হিঅ’ ষ্টেট ইউনিভাৰ্ছিটীৰ গৱেষকৰ মতে গ্ৰীনলেণ্ডৰ বৰফৰ আৱৰণখন [যাক পৃথিৱীৰ দ্বিতীয় বৃহৎ বৰফৰ আৱৰণ বুলি কোৱা হয়] ক্ৰমান্বয়ে এনেদৰে গলিবলৈ ধৰিছে যে ই আকৌ আগৰ অৱস্থালৈ ঘূৰি নাহে৷ গৱেষকসকলে কৈছে যে পৃথিৱীৰ উষ্ণতা বৃদ্ধি বন্ধ হৈ গ’লেও সেই গ্ৰীনলেণ্ডৰ বৰফৰ আৱৰণ গলিয়েই থাকিব৷ কাৰণ গ্ৰীনলেণ্ডৰ তুষাৰপাতে ইয়াৰ মোকাবিলা কৰিবলৈ ক্ৰমান্বয়ে অসমৰ্থ হৈছে৷

সেই ছেভাৰ্ন ছুজুকিৰ ভাষণৰ পৰৱৰ্তী সময়ত যেনেকৈ আমি আমাৰ ভুলৰ ফল ভুগিবলগা হৈছে, তেনেকৈয়ে যদি আজিও ভৱিষ্যতৰ পৃথিৱীখনৰ কথা আমি চিন্তা নকৰোঁ, তেন্তে নি(য়কৈ আহি থকা ৩০-৪০ বছৰত গুৱাহাটী মহানগৰত বহুকেইখন অক্সিজেন বাৰৰ লাইন লাগিব৷ এনে এক সময়ত আমাৰ প্ৰধান উদ্দেশ্য হোৱা উচিত যে আমি কেনেকৈ প্ৰদূষণ কমাব পাৰোঁ৷ তাৰ বাবে আমি প্ৰকৃতিৰ সেউজ উপহাৰসমূহক আঁকোৱালি লোৱাৰ অভ্যাস কৰিব লাগিব৷ আমি সাধাৰণ মানুহবোৰে অন্ততঃ অধিক গাড়ী-মটৰমুখী হোৱা কমাই আনিব লাগিব, গৰমৰ পৰা ৰক্ষা পাবলৈ এ চি নলগাই দুজোপা গছ ৰোৱাৰ চিন্তা কৰিব লাগিব৷ নিজৰ খেতিপথাৰত ৰাসায়নিক সাৰ ব্যৱহাৰ নকৰি জৈৱিক সাৰ ব্যৱহাৰৰ চিন্তা কৰিব লাগিব৷ পলিথিন য’তে-ত’তে পেলাই নিদি নিৰ্দিষ্ট স্থানত পেলোৱাৰ ব্যৱস্থা কৰিব লাগিব তথা আমাৰ চৌপাশৰ জলাশয়বোৰ পুতি ঘৰ বনোৱাৰ পৰা আঁতৰি থাকিব লাগিব৷ প্ৰয়োজনত এজোপা গছ কাটিবলগা হ’লেও তাৰ ঠাইত আন এজোপা ৰোৱাৰ ব্যৱস্থা কৰিব লাগিব৷ উক্ত ব্যৱস্থাসমূহ প্ৰদূষণ নিৰাময়ত প্ৰত্যক্ষ আৰু পৰোক্ষভাৱে জড়িত হৈ আছে৷ আমাৰ দৰে উন্নয়নশীল দেশ এখনৰ চৰকাৰসমূহে যে পৰিৱেশ সংৰক্ষণৰ কথা মন দি প্ৰকল্পসমূহ তৈয়াৰ কৰিব, সেয়া সন্দেহৰ আৱৰ্তত আৰু ই ইতিমধ্যে প্ৰমাণো হৈছে৷ এনে এক প্ৰেক্ষাপটত আমি আনলৈ বাট নাচাই নিজেই উদাহৰণ সৃষ্টি কৰিব লাগিব যাতে আন দুজন মানুহ সেই একেই কামৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত হৈ সেউজীয়া পৰিৱেশ সৃষ্টিৰ দিশত এখোজ দিব পাৰে৷ আপুনি ভাবি আচৰিত হ’ব যে ষ্টেন গুষ্টাফ থুলিনে ১৯৫৭ চনত পৰিৱেশ ৰক্ষাৰ বাবেই পালিষ্টিক বেগৰ উদ্ভাৱন কৰিছিল৷ সেই সময়ত কাগজৰ বেগ নিৰ্মাণৰ বাবে যি বৃহৎ পৰিমাণৰ গছ কটা হৈছিল, তাক যাতে কমাই আনিব পাৰি, সেয়াই ষ্টেনৰ উদ্দেশ্য আছিল৷ তেওঁ ভাবিছিল যে আমি মানুহে প্লাষ্টিকৰ বেগৰ পুনঃ পুনঃ ব্যৱহাৰ কৰিম৷ কিন্তু কাৰ্যতঃ সেয়া হৈ নুঠিল৷ প্লাষ্টিক ৰিচাইক্লিং ডাইৰেক্টৰী, ছ’চাইটী অৱ প্লাষ্টিক ইণ্ডাষ্ট্ৰীৰ তথ্যমতে প্লাষ্টিকৰ বেগতকৈ কাগজৰ বেগ নিৰ্মাণ কৰোঁতে বেছি শক্তিৰহে প্ৰয়োজন হয়৷ কথাখিনিয়ে এইটো প্ৰমাণ কৰে যে প্লাষ্টিক আৰু কাগজৰ বেগ দুয়োটাই পৰিৱেশৰ বাবে অপকাৰী৷ এতেকে আমাৰ উদ্দেশ্য এইটো হোৱা উচিত যে যি বেগেই আমি ব্যৱহাৰ নকৰোঁ কিয়, তাক পুনঃ ব্যৱহাৰৰ অভ্যাস কৰিব লাগিব৷ আমাৰ উন্নয়নৰ জখলাডালে যাতে আমাৰ ভৱিষ্যতৰ প্ৰজন্মক এটা পংগু জীৱনৰ বাবে ঠেলি নিদিয়ে, সেয়া আমিয়েই বুজি উঠিব লাগিব৷ সেইধৰণৰ বহনক্ষম চিন্তাবোৰ আমি কৰিবৰ হ’ল৷ এনে বহু উদাহৰণ পৃথিৱীৰ বিভিন্ন কোণৰ মানুহে সময়ে সময়ে দেখুৱাই আহিছে৷ ৰিচাইকল মেন অৱ ইণ্ডিয়া বুলি জনাজাত ড॰ বিনিশ দেশায়ে কিছুদিনৰ আগতে পেলনীয়া মাস্ক আৰু পি পি ই কিটৰ পৰা তৈয়াৰ কৰিছে এক বিশেষধৰণৰ ইটা৷ তেওঁ ইতিমধ্যে পেলনীয়া প্লাষ্টিকৰ পৰা উৎপাদিত সামগ্ৰীৰ বাণিজ্যিকীকৰণত সফল হৈছে৷ আনহাতে, ভিয়েটনামৰ ব্যৱসায়িক প্ৰতিষ্ঠান Ong Hut Co.এ শীতল পানীয় খাবৰ বাবে তৈয়াৰ কৰিছে ঘাঁহৰ পাইপ [প্লাষ্টিকৰ পাইপৰ ব্যৱহাৰ কমাবৰ বাবে], এড্ৰিয়ান লোপেজ ভেলাৰডে’ আৰু মাৰ্টে কাজাৰেজ নামৰ দুজন মেক্সিকান উদ্যমীয়ে কেকটাছৰ পৰা তৈয়াৰ কৰিছে এবিধ জৈৱিক চামৰা৷ এনেদৰে পুনঃ ব্যৱহাৰ আৰু বহনক্ষম চিন্তাৰে উজ্জীৱিত ব্যৱসায়ক আমি আমাৰ দৈনন্দিন জীৱনৰ সৈতে সংলগ্ন কৰি আগুৱাই যাব লাগিব৷ এই কথাৰ গুৰুত্ব উপলব্ধি কৰিয়েই হয়তো 3Rৰ ধাৰণা আমাৰ মাজলৈ আহিছিল৷ আমাৰ বাবে উন্নয়নৰ বাটৰ সাৰথি ব্যৱসায়-বাণিজ্যৰ বাবে আমি সেউজ আৰু বহনক্ষম দ্ৰব্য আৰু সেৱাৰ কথা চিন্তা কৰাৰ এয়া উচিত সময়৷ 

উক্ত আলোচনাই এই কথা আমাক অনুভৱ কৰাইছে যে আজিৰ প্ৰজন্মই নিজৰ লগতে আন দুজনক সেউজ চিন্তাৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত কৰিব পাৰিব লাগিব৷ একে সময়তে আমি ভৱিষ্যতৰ প্ৰজন্মৰ কথাও মনত ৰাখিব লাগিব৷ আজিৰ শিশু কাইলৈৰ দেশৰ ভৱিষ্যৎ৷ আমাৰ শিক্ষাব্যৱস্থাই পৰিৱেশ ৰক্ষাৰ কথা বহল অৰ্থত পাঠ্যপুথিত অন্তৰ্ভুক্ত কৰিব লাগিব৷ লগতে এই অন্তৰ্ভুক্তিতে আমি কাম শেষ বুলি ভাবিলে নহ’ব৷ বিদ্যালয়ৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীক আমাৰ শিক্ষাব্যৱস্থাই হাতে-কামে আৱৰ্জনা ব্যৱস্থাপনাৰ প্ৰশিক্ষণ দিব পাৰিব লাগিব লগতে সেই ব্যৱস্থাপনাৰ পৰা উৎপাদিত সামগ্ৰিক বাণিজ্যিকীকৰণ কৰি সিহঁতক এই কামৰ প্ৰতি অনুপ্ৰাণিত কৰিব লাগিব৷ তদুপৰি বিদ্যালয়ৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীক বিদ্যালয়তে ধাৰণা ঠিক কৰিব পৰাকৈ হ’লেও জৈৱিক খেতি-বাতিৰ প্ৰশিক্ষণ [কেঁচু সাৰ প্ৰস্তুত, জৈৱিক শাক-পাচলি উৎপাদন] দি তাৰ উৎপাদিত সামগ্ৰীক বজাৰলৈ উলিয়াই দিব পাৰিলে এখন সেউজ পৃথিৱীৰ দিশত আগুৱাই যাব পাৰিম৷ এনে অনুপ্ৰেৰণাৰ বাবেই অৰণ্য মানৱ যাদৱ পায়েঙে কৈছিল যে যদি ছাত্ৰ-ছাত্ৰীক এজোপাকৈ গছ ৰুবলৈ দি লালন-পালন কৰিবলৈ শিকোৱা হয়, তেন্তে ডাঙৰ হৈ সেই গছজোপাৰ অক্সিজেন সিহঁতৰ নিজৰ হ’ব, সেই গছৰ ছাঁত সিহঁতে জিৰাব পাৰিব৷ গতিকে আমাৰ শিক্ষাব্যৱস্থাই যদি বহনক্ষমতাৰ নিশ্চিতি দিব পাৰে, তেন্তে আহিবলগীয়া সময়খিনিত আমাৰ ভৱিষ্যৎ প্ৰজন্মই মুক্তভাৱে বায়ু সেৱন কৰিব পাৰিব৷