টিএল-ডিআৰ যুগত কিতাপৰ অস্তিত্ব

ছপা কিতাপৰ সংখ্যা আৰু বিক্ৰী বছৰি বাঢ়ি আহিছে৷ ২০২০ আৰু ২০২১ৰ মাজত ছপা কিতাপৰ বিক্ৰী ১৩.২ শতাংশ বাঢ়িছে৷ মানুহে যেতিয়া কম্পিউটাৰত, স্মাৰ্টফোনত বা আমাজনৰ  কিণ্ডেলৰ দৰে ইলেক্ট্ৰ’নিক আহিলাত ইলেক্ট্ৰ’নিক ৰূপত কিতাপ পঢ়া আৰম্ভ কৰিলে, তেতিয়া বহুতে ভবিষ্যদ্বাণী কৰিলে যে ছপা কিতাপৰ আয়ুস টুটি আহিছে৷ কিন্তু এই ইলেক্ট্ৰ’নিক আহিলাসমূহে মানুহক অতি সোনকালে আমুৱালে আৰু মানুহ পুনৰ ছপা কিতাপলৈ উভতি আহিল৷  

মানুহৰ মনোযোগ দিব পৰা শক্তি ক্ৰমান্বয়ে টুটি আহিছে৷ এটা সমীক্ষা মতে, মানুহে ২০০০ চনত ১২ ছেকেণ্ড মনোযোগ দিব পাৰিছিল, এতিয়া সেই ক্ষমতা ৮ ছেকেণ্ডলৈ কমি আহিছে৷ একুৱাৰিয়ামত থকা গ’ল্ড ফিছ এটাৰ মনোযোগ দিব পৰা শক্তি হ’ল ৯ ছেকেণ্ড, গতিকে আজিৰ আধুনিক মানুহৰ মনোযোগ দিব পৰা শক্তি এটা গ’ল্ড ফিছতকৈও কম৷ ইয়াৰ কাৰণ হ’ল মানুহৰ হাতত থকা স্মাৰ্টফোনকে আদি কৰি ইলেক্ট্ৰ’নিক আহিলাসমূহ৷ স্মাৰ্টফোনটোত মানুহে এটা বিষয়বস্তুৰ পৰা আন এটালৈ বগাই ফুৰিব পাৰে৷ এখন কিতাপৰ পৰা আন এখনলৈ এনেকৈ বগাই ফুৰা সম্ভৱ নহয়৷ কিন্তু মনোযোগ দিব পৰা শক্তি কমি অহাৰ পাছতো কিতাপ পঢ়া মানুহে নিতৌ ঘণ্টাজুৰি একোখন কিতাপত মনোযোগ দিব পাৰিছে৷ এতিয়াও কেইবাশ পৃষ্ঠাৰ কিতাপ মানুহে পঢ়ি আছে৷ 

কুৰি শতিকাৰ শেষৰপিনে আৰু একৈছ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে জন্মলাভ কৰা প্ৰজন্মটো এতিয়া যুৱক হৈছে৷ এই নতুন  প্ৰজন্মটোৱে যেনেদৰে গঢ় দিব, ভৱিষ্যতৰ পৃথিৱীখন বহু পৰিমাণে তেনেকুৱা হ’ব৷ প্ৰৌঢ়চামটো যিমানেই ক্ষমতাশীল নহওক কিয়, যিমানেই নিয়ন্ত্ৰকৰ আসনত বহি নাথাকক কিয়, লাহে লাহে তেওঁলোক অপ্ৰাসংগিক হৈ পৰিব৷ নতুন প্ৰজন্মই যদি ছপা কিতাপ পঢ়ি থাকে, কিতাপ প্ৰকাশ হৈ থাকিব৷ ভাল খবৰটো হ’ল যে নতুন প্ৰজন্মই কিতাপ পঢ়িবলৈ বাদ দিয়া নাই, বৰং পঢু.ৱৈৰ সংখ্যা বাঢ়িছেহে৷ ছপা কিতাপৰ সংখ্যা আৰু কিতাপ বিক্ৰীৰ সংখ্যাও বাঢ়ি গৈ আছে৷ 

নতুন প্ৰজন্মই হেনো ছ’চিয়েল মিডিয়াত প্ৰায়ে মন্তব্য কৰে  ‘টি এল– ডিআৰ’ [টু লং, ড’ণ্ট ৰীড] ‘বৰ দীঘল, নপঢ়িলোঁ৷’ মনোযোগ দিব পৰা ক্ষমতা একুৱাৰিয়ামৰ গ’ল্ড ফিছতকৈও কমি যোৱা নতুন প্ৰজন্মৰ একাংশই দীঘল হ’লে একো নপঢ়ে বা তেওঁলোকে ইতিমধ্যে দীঘলীয়া লেখা এটা, কিতাপ এখন পঢ়ি শেষ কৰিব পৰা সামৰ্থ্য হেৰুৱাই পেলাইছে৷ কিন্তু এই ‘টিএল–ডিআৰ’ প্ৰজন্মৰ মাজতেই দীঘলীয়াকৈ পঢ়িব লগা ছপা কিতাপৰ সংখ্যা কমক চাৰি বাঢ়িছেহে৷ ইয়াৰ কাৰণ হ’ল স্মাৰ্টফোনৰ স্ক্ৰীনখনে বৰ সোনকালে মানুহক আমুৱায়৷ ইংৰাজীত যাক কয় ‘স্ক্ৰীন ফেটিগ’৷ স্মাৰ্টফোনৰ স্ক্ৰীনখনে মানুহক অতি সোনকালে ক্লান্ত কৰি তোলে৷  ইয়াৰ বিপৰীতে ছপা কিতাপ এখন হাতত ল’লেই ইয়াৰ ৰূপ, বৰ্ণ, গোন্ধই মানুহক এটা আনন্দময় অনুভূতিৰে আপ্লুত কৰে৷ কিতাপ এখন পঢ়ি শেষ কৰাটো এটা কষ্টসাধ্য, সময়সাধ্য কাম, আৰু ইয়াৰ পৰা পোৱা প্ৰাপ্তি– সি আনন্দই হওক বা জ্ঞানেই, আন একোৰে পৰা পাব নোৱাৰি৷ সেই অৰ্থত কিতাপ একক আৰু অনন্য৷ সেয়েহে আন একো মাধ্যমে কিতাপৰ স্থান ল’ব পৰা নাই, নোৱাৰে৷ 

ডক্টৰেট ডিগ্ৰী ল’বলৈ আমেৰিকালৈ যোৱা ভূপেন হাজৰিকাই তেওঁৰ অমৰ গান ‘সাগৰ সংগমত’ শীৰ্ষক গানটোত লিখিছে, ‘সংঘাতে আনে মোৰ প্ৰশান্ত সাগৰত প্ৰগতিৰ নতুন দিগন্ত৷’ অধ্যয়নশীন ব্যক্তি এজনেহে এনেকৈ ক’ব পাৰে৷ ভূপেন হাজৰিকাক জীৱন সংঘাতবোৰে জুৰুলা কৰা নাই, সেইবোৰে তেওঁৰ বাবে উন্মোচিত কৰিছে প্ৰগতিৰ নতুন দিগন্ত৷ জনৈক ব্যক্তিয়ে কৈছে– তেওঁক জীৱনৰ দুখ-কষ্ট-ট্ৰেজেডীয়ে এজন সাধাৰণ মানুহৰ দৰে বিচলিত নকৰে, কাৰণ তেওঁ শ্বেইক্সপিয়েৰৰ ‘কিং লিয়েৰ’ পঢ়িছে৷ কিতাপে মানুহক নতুন দৃষ্টিকোণেৰে পৃথিৱীখনক, জীৱনটোক চাবলৈ শিকায়, নতুন দৃষ্টিভংগী আয়ত্ত কৰিবলৈ শিকায়, নিজকে উন্নত কৰিবলৈ, বিৱৰ্তনৰ মাজেৰে নিজকে বিকশিত কৰিবলৈ শিকায়৷ 

প্ৰথমতে মানুহে কথা ক’বলৈ শিকিলে, ভাষাৰ উদ্ভৱ হ’ল মূলতঃ ধবনিৰ পৰা৷ সেই ধবনিয়ে সৃষ্টি কৰিলে শব্দৰ৷ তাৰপাছত ধবনিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা প্ৰতীক ৰূপত আখৰৰ উদ্ভৱ হ’ল৷ মানুহে কোৱাখিনি আখৰৰ প্ৰতীকেৰে লিখিবলৈ শিকিলে৷ তাৰপাছত উদ্ভৱ হ’ল কিতাপৰ৷ মানুহৰ সভ্যতাৰ নিৰৱচ্ছিন্ন প্ৰক্ৰিয়াটো সম্ভৱ হৈছে কিতাপৰ বাবে৷ এটা প্ৰজন্মই নিজৰ অভিজ্ঞতা, অন্বেষণ, সন্ধান, আৱিষ্কাৰ, সমস্ত জ্ঞান পিছৰ প্ৰজন্মলৈ লিখিত ৰূপত কিতাপৰ মাধ্যমত এৰি থৈ যাব পাৰিছে; মুখৰ কথাৰে সিমানখিনি পিছৰ প্ৰজন্মলৈ এৰি থৈ যোৱাটো সম্ভৱ নহ’লহেঁতেন৷  কিতাপৰ মাধ্যমেৰে সমৃদ্ধ হৈ মানুহৰ সভ্যতা আগবাঢ়িছে৷

ৰেডিঅ’, টেলিভিছন, চিনেমা আৰু এতিয়া ইণ্টাৰনেটৰ যুগত ছ’চিয়েল মিডিয়াৰ বিচিত্ৰ আহিলা৷ কিন্তু এইবোৰৰ মাজতো কিতাপে তাৰ নিজৰ মাহাত্ম্যৰে সৰ্ববিৰাজমান হৈ আছে৷ শব্দ ব্ৰহ্মই তাৰ মহিমা অকণো হেৰোৱা নাই৷ লিখিত শব্দৰ অমোঘ শক্তি এতিয়াও অব্যৰ্থ৷ আন একোৱেই মানুহৰ হূদয়ক, মানুহৰ কল্পনাক, অনুভৱক লিখিত শব্দই কৰাৰ দৰে বা লিখিত শব্দৰ সমান আলোড়িত কৰিব নোৱাৰে৷ সাধাৰণ মনোৰঞ্জন-আনন্দ লাভেই হওক, কষ্টসাধ্য জ্ঞানৰ সাধনাই হওক, আধ্যাত্মৰ অন্বেষণেই হওক, আৱেগৰ প্ৰকাশেই হওক– কিতাপ অবিহনে সি সম্ভৱ নহয়৷ মানুহে যেতিয়ালৈ নিজকে প্ৰকাশ কৰাৰ, আনৰ স’তে যোগাযোগ কৰাৰ প্ৰয়োজন অনুভৱ কৰিব, তেতিয়ালৈ কিতাপ থাকিব৷ মানুহৰ যেতিয়ালৈ জনাৰ আগ্ৰহ থাকিব, গল্প কোৱাৰ আৰু গল্প শুনাৰ-পঢ়াৰ আগ্ৰহ থাকিব, তেতিয়ালৈ কিতাপ থাকিব৷ কিতাপ মানুহৰ অমৰ সৃষ্টি৷ মানুহ থকালৈ কিতাপ থাকিব৷