বিবেক ভোটৰ প্ৰাসংগিকতা

যিকোনো নিৰ্বাচনৰ সময়তে ভোটাৰে বিবেক ভোট প্ৰদানৰ দ্বাৰা গণতন্ত্ৰক শক্তিশালী কৰাৰ প্ৰসংগই ঠাই পায়৷ কিন্তু জাতি, জনগোষ্ঠী, ধৰ্ম, ভাষা, ভৌগোলিক অৱস্থিতি, ধনবল, সামাজিক স্থিতি আদি বহু বিষয়ে প্ৰাধান্য লাভ কৰা ভাৰতীয় গণতান্ত্ৰিক ব্যৱস্থাটোত বিবেক ভোট কিমান প্ৰযোজ্য হয় সেয়া প্ৰশ্নৰ বিষয়৷ সাম্প্ৰতিক সময়ত বিশেষকৈ বিগত প্ৰায় কিছু বছৰৰ মানৰ পৰা দেশত তথা বিভিন্ন ৰাজ্যত ‘হিতাধিকাৰী ৰাজনীতি’য়ে অধিক অগ্ৰাধিকাৰ পোৱাৰ পাছত এতিয়া ‘বিবেক’ৰ গুৰুত্ব আৰু হ্ৰাস পাবলৈ আৰম্ভ কৰা যেন পৰিলক্ষিত হৈছে৷ শাসনত যিটো দলেই আহে সেই দলে চৰকাৰ গঠন কৰাৰ পাছত উন্নয়ন, প্ৰগতিৰ বাবে বহু আঁচনি, প্ৰকল্প গ্ৰহণ কৰে যদিও কেৱল ইয়াৰ দ্বাৰাই যে এটা দল শাসনত টিকি থাকিব তাক লৈ শাসনকৰ্তা, নেতাসকল নিশ্চিত নহয়৷ সেয়েহে প্ৰয়োজন নথকাৰ সত্ত্বেও প্ৰতিখন চৰকাৰে জনতাক সন্তুষ্ট কৰাৰ বাবে বৃহৎসংখ্যক আঁচনি প্ৰয়োগ কৰিছে৷ কোৱা বাহুল্য, ইয়াৰ ফলত ৰাজকোষৰ পৰা বৃহৎ ধনৰ অপচয় হোৱাৰ লগতে এচাম কৰ্মবিমুখ লোকৰ সৃষ্টি হৈছে৷ নকলেও হ’ব এনে বহু অপ্ৰয়োজনীয় আঁচনিৰ বাবে দেশৰ অৰ্থনৈতিক প্ৰগতিতো বাধাৰ সৃষ্টি হৈছে৷ কিন্তু চৰকাৰে এইবোৰলৈ কেৰেপ নকৰে৷ যিমানেই হিতাধিকাৰীৰ সৃষ্টি হ’ব সিমানেই সংশ্লিষ্ট দলৰ ভেটি মজবুত হ’ব; পুনৰ সেই দলৰ চৰকাৰ শাসনৰ গাদীত বহাটো নিশ্চিত হৈ পৰিব৷ দৰিদ্ৰতা, ক্ষুধা আৰু আন বহু সমস্যাৰে জৰ্জৰিত ভাৰতবৰ্ষত কিছু আঁচনিৰ প্ৰয়োজন নোহোৱা নহয় আৰু এনে আঁচনিৰ বাবে বহু দুখীয়া লোক উপকৃতও হৈছে৷ কৃষি খাদ্য সুৰক্ষা, শিক্ষা, গ্ৰামোন্নয়ন, জলসিঞ্চন, জনস্বাস্থ্য, স্বাস্থ্য, বন-পৰিৱেশ আদি বিভিন্ন বিভাগত অজস্ৰ  আঁচনি বিগত বিশ বছৰ ধৰি চলি আছে৷ এই আঁচনিসমূহৰ পৰা কোটি কোটি হিতাধিকাৰী সৃষ্টি হৈছে৷ কিন্তু যি হাৰত এনে আঁচনিসমূহৰ নামত ধনৰ বিনিয়োগ হৈছে সেই অনুপাতে দেশৰ আৰ্থ-সামাজিক বিকাশ হৈছেনে? দেশত এই সময়ছোৱাত ‘সম্পদ’ কিমান সৃষ্টি হ’ল যাৰ যোগেদি ৰাইজ উপকৃত হ’ব? বহু ক্ষেত্ৰত চাকৰি-বাকৰি, আৰ্থিক স্বচ্ছলতা থকা সত্ত্বেও  লক্ষ লক্ষ লোকক ভোটৰ আশাত হিতাধিকাৰী সজোৱা হৈছে৷ দৰিদ্ৰ কৃষকে পাব লগা কৃষি সামগ্ৰী, অনুদান লাভ কৰে ধনবান লোকে৷ শিক্ষাক বিনামূলীয়া কৰাৰ বাবে ধনী, চাকৰিয়ালৰ সন্তানেও এতিয়া চৰকাৰী মাধ্যমৰ স্কুল-কলেজ, বিশ্ববিদ্যালয়ত পঢ়াৰ সুযোগ পায়৷ এনে কৰাৰ ফলত সংশ্লিষ্ট শৈক্ষিক অনুষ্ঠানসমূহৰ অৱস্থা কি হৈছে তাক ভাবিবলৈ কাৰো আহৰি নাই৷ মূল কথা হ’ল এনে বহু আঁচনিৰ যোগেদি হিতাধিকাৰীৰ জন্ম হ’ব, যি নিজ দলৰ পক্ষে ‘ভোটাৰ’লৈকো পৰ্যবসিত হ’ব৷ এনে বহু ‘কাৰক’ আৰু ‘কাৰণ’ৰ বাবে সম্প্ৰতি সমগ্ৰ দেশতে ‘বিবেক ভোট’ৰ গুৰুত্ব হ্ৰাস পাইছে৷ ইফালে জাত-পাত, ধৰ্ম-ভাষা আদিৰ ভিত্তিতে বিভিন্ন সমষ্টিসমূহত দলে প্ৰাৰ্থিত্ব প্ৰদান কৰে৷ দলে যাকে যোগ্য বুলি ভাবে তেঁৱেই নিৰ্বাচনত সংশ্লিষ্ট দলৰ প্ৰাৰ্থী হয়৷ এই ক্ষেত্ৰত ৰাইজৰ মতামত গুৰুত্বহীন৷ ফলত বিবেক ভোট প্ৰদান কৰিম বুলি ভাবি থকা সকলেও দলসমূহে নিৰ্বাচন কৰা প্ৰাৰ্থীৰ ভিতৰতে ‘বিবেকৰ আহ্বান শুনিবলৈ বাধ্য হয়৷ তাৎপৰ্যপূৰ্ণভাৱে ভাল প্ৰাৰ্থী নিৰ্বাচনত অৱতীৰ্ণ হ’লেও আজিৰ যুগৰ নিৰ্বাচনী প্ৰয়োজনীয়তাবোৰ পূৰণ কৰিবনোৱাৰাৰ বাবে তেওঁলোকে নিৰ্বাচনৰ কাচিৎহে জয়ী হয়৷ বিবেক ভোটে তেওঁলোকক জয়ী কৰাব নোৱাৰে৷ সদ্য অনুষ্ঠিত বিটিএডি নিৰ্বাচনৰ ৰেহৰূপ চালে দেখা যায় যে এই নিৰ্বাচনতো যি ধৰণে বিশেষকৈ বিজেপি দলৰ একাংশ নেতা আৰু বিপিএফ নেতৃত্বৰ মাজত  যিধৰণে বাক্যবান, নাচবাগ হ’ল তাত ‘বিবেক ভোটে’ কিমান গুৰুত্ব পালে? গণতন্ত্ৰক যদি সঁচা অৰ্থত সৱল কৰিব বিচাৰোঁ তেন্তে ‘বিবেক ভোট’ক উলাই কৰিব পাৰি জানো?