বটবৃক্ষস্বৰূপ এজন ট্ৰেড ইউনিয়ন নেতা
... ৰে’ল ধৰ্মঘট আন্দোলনটো কেৱল ৰে’ল শ্ৰমিকৰে আন্দোলন নাছিল৷ দেশৰ
অনা-শ্ৰমিক গণতান্ত্ৰিক সমাজখনৰো ই সমৰ্থন আৰু স্বীকৃতি লভিছিল৷ সেয়েহে ই ভাৰতৰ ৰাজনৈতিক ইতিহাসৰ এক উল্লেখযোগ্য অধ্যায় বুলি পৰিগণিত হৈছিল৷ বিভিন্ন ৰাজনৈতিক বিশ্লেষকৰ উপৰি এই সংক্ৰান্তত ষ্টিফেন ছাৰ্লকৰ ‘দি ইণ্ডিয়ান ৰেইলৱে ষ্ট্ৰাইক অৱ ১৯৭৪: এ ষ্টাডী অৱ পাৱাৰ এণ্ড অৰ্গেনাইজ্ড লেবাৰ’ শীৰ্ষক বহুলপ্ৰচাৰিত গ্ৰন্থত তেওঁ উল্লেখ কৰিছিল যে ন্যায্যপ্ৰাপ্তিৰ এই গণতান্ত্ৰিক শ্ৰমিক আন্দোলনটো অন্যায় আৰু বঞ্চনাৰ বিৰুদ্ধে কেৱল ৰে’ল শ্ৰমিকৰে আন্দোলন নাছিল ...
ছফুটৰো অধিক উচ্ছতাৰ আজীৱন ধুতী পৰিহিত হূষ্ট-পুষ্ট এজন লোক৷ ইটো তেওঁৰ কায়িক ৰূপহে৷ দৰাচলতে বিশালকায় শৰীৰটোৰ দৰেই বিশাল এই লোকজন আছিল এক অনুষ্ঠান৷ বিগত পাঁচ দশকৰো অধিক উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চল তথা ভাৰতৰ লাখ লাখ ৰে’ল শ্ৰমিকৰ হিয়াৰ আমঠু আৰু স্বৰাজোত্তৰ অসমৰ এজন আমৃত্যু নিষ্ঠাৱান, নিঃস্বাৰ্থ আৰু সংগ্ৰামী ট্ৰেড ইউনিয়ন নেতা৷ নাম তেওঁৰ ৰাখাল দাসগুপ্তা৷
তেওঁ আছিল উত্তৰ-পূব সীমান্ত ৰে’লৱে মজদুৰ ইউনিয়নৰ সাধাৰণ সম্পাদক আৰু নিখিল ভাৰত ৰে’লৱেমেনছ্ ফেডাৰেশ্বনৰ সভাপতি৷
১৯৩২ চনৰ ৩০ ডিচেম্বৰত ব্ৰিটিছ ইণ্ডিয়াৰ অবিভক্ত বংগৰ ঢাকাত জন্মা ৰাখাল দাসগুপ্তাই বাল্যকালতে পৰিয়ালৰ সৈতে আহি কলিকতাত নিজৰ স্কুলীয়া আৰু কলেজীয়া শিক্ষাৰ পৰিক্ৰমা পাৰ কৰিছিল৷ ১৯৫৪ চনত আমিনগাঁৱত ৰে’লৱে ছাৰ্ভিচৰ এজন কেৰাণীৰূপে প্ৰথম চাকৰিত যোগদান কৰিছিল৷ ৰে’ল কৰ্মচাৰীৰূপে চাকৰিৰ প্ৰাৰম্ভিক সময়ছোৱাতে তেওঁ সমাজবাদী নেতা হৰেশ্বৰ গোস্বামী, হেম বৰুৱা, লক্ষ্যধৰ চৌধুৰী, বিশ্ব গোস্বামী আদিৰ সান্নিধ্যলৈ আহি ট্ৰেড ইউনিয়নৰ প্ৰতি আকৃষ্ট হৈছিল৷ ১৫ জানুৱাৰী ১৯৫৮ চনত উত্তৰ-পূব সীমান্ত ৰে’লৱে গঠন হোৱাৰ পাছতে হৰেশ্বৰ গোস্বামী আৰু প্ৰিয় গুপ্তাৰ নেতৃত্বত উত্তৰ-পূব সীমান্ত ৰে’লৱে মজদুৰ ইউনিয়ন গঠিত হৈছিল আৰু এই ইউনিয়নৰ যাৱতীয় পঞ্জীয়ন আৱেদনৰ সহ স্বাক্ষৰকাৰী আছিল ৰাখাল দাসগুপ্তা৷
তেতিয়াৰে পৰা আৰম্ভ হৈছিল ট্ৰেড ইউনিয়ন সংগঠন আৰু সংগ্ৰামৰ পৰিক্ষেত্ৰত তেওঁৰ আজীৱন অবিৰত যাত্ৰা৷ যি যাত্ৰা আমৃত্যু চলাই যোৱা ২১ ডিচেম্বৰত ৮৮ বছৰ বয়সত তেওঁ মৃত্যুক আঁকোৱালি লৈছিল৷
১৯৬৪ চনত তেওঁ AIRFৰ ৱৰ্কিং কমিটীৰ সদস্য হোৱাৰ লগতে উত্তৰ-পূব সীমান্ত ৰে’লৱেৰ লগতে সমগ্ৰ ভাৰতৰ ৰে’ল শ্ৰমিক-কৰ্মচাৰীৰ ট্ৰেড ইউনিয়ন আন্দোলন আৰু ভিন্ন কাৰ্যসূচীত অংশগ্ৰহণ কৰি অচিৰেই এজন লেখত ল’বলগীয়া ট্ৰেড ইউনিয়নৰ নেতা হৈ পৰিছিল৷
১৯৬৮ চনৰ ১৯ ছেপ্টেম্বৰত অসম-ভাৰতৰ সৰ্বত্ৰ ৰে’ল মজদুৰ-কৰ্মচাৰীৰ লগতে কেন্দ্ৰীয় খণ্ডৰ ডাক-টেলিগ্ৰাফ আদিকে ধৰি বিভিন্ন বিভাগৰ শ্ৰমিক-কৰ্মচাৰী সংগঠন একত্ৰিত হৈ প্ৰয়োজনভিত্তিক নূ্যনতম মজুৰি [need based minimum wage], দীৰ্ঘকাল ধৰি ঠিকাভিত্তিত খটুৱাই থকা শ্ৰমিক-কৰ্মচাৰীৰ চাকৰি নিয়মিতকৰণকে ধৰি কেতবোৰ ন্যায্য দাবীৰ হকে দেশজোৰা সৰ্বাত্মক ধৰ্মঘটৰ সূচনা কৰিছিল৷ স্বৰাজোত্তৰ অসম-ভাৰতত ই আছিল এক সৰ্ববৃহৎ গণতান্ত্ৰিক ট্ৰেড ইউনিয়ন আন্দোলন৷ আটায়ে ধৰ্মঘট জাননী [Strike notice] জাৰি কৰিছিল৷ এনে প্ৰত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হৈ তদানীন্তন ইন্দিৰা গান্ধীৰ চৰকাৰে ১৮ ছেপ্টেম্বৰৰ দিনাই অসম-ভাৰতৰ শ্ৰমিক সংগঠনসমূহৰ নেতা-সদস্য-সমৰ্থকৰ ধৰ পাকৰ আৰম্ভ কৰিছিল৷ ২৪ ঘণ্টাৰ ভিতৰতে কেৱল দিল্লীতেই ৩ হাজাৰ আৰু দেশজুৰি ১২ হাজাৰ শ্ৰমিক-কৰ্মচাৰী নেতাক আটক কৰা হৈছিল৷ ৬৪ হাজাৰ শ্ৰমিক-কৰ্মচাৰীক চাটাই কৰাৰ উপৰি অন্য ৪০ হাজাৰক চাকৰিৰ পৰা নিলম্বন কৰা হৈছিল৷ ১৯ ছেপ্টেম্বৰৰ দিনা পাঠানকোট, বিকানীৰ, দিল্লীৰ ইন্দ্ৰপ্ৰস্থ ভৱন, অসমৰ মৰিয়নী আৰু বঙাইগাঁও ৰে’ল ষ্টেচনত ১৭জনকৈ ধৰ্মঘটকাৰী শ্ৰমিকক পুলিচ আৰু কেন্দ্ৰীয় সশস্ত্ৰ বাহিনীয়ে নৃশংসতাৰে গুলীয়াই মাৰিছিল৷ অসমৰ দুজন মৃত্যুবৰণ কৰা শ্ৰমিক আছিল ৰমেন আচাৰ্য আৰু পৰেশ সান্যাল৷
এই সৰ্বাত্মক প্ৰাৰম্ভিক ধৰ্মঘটেই পাছলৈ ১৯৭৪ চনত দেশজোৰা সৰ্বাত্মক ৰে’ল ধৰ্মঘটৰ ৰূপ ধাৰণ কৰি ইন্দিৰা গান্ধীৰ স্বৈৰাচাৰী শাসনক পৰৱৰ্তী কালত ক্ষমতাচ্যুত কৰাৰ মুখ্য কাৰক হৈছিল৷ জৰ্জ ফাৰ্ণাণ্ডেজ, হেম বৰুৱা, প্ৰিয় গুপ্তা, গোলাপ বৰবৰা, বিশ্ব গোস্বামী আদিৰ সৈতে ৰাখাল দাসগুপ্তাই এই সৰ্বাত্মক ৰে’ল ধৰ্মঘটত মুখ্য ভূমিকা গ্ৰহণ কৰিছিল৷ উল্লেখ্য, আন্দোলনটো কেৱল ৰে’ল শ্ৰমিকৰে আন্দোলন নাছিল৷ দেশৰ অনা-শ্ৰমিক গণতান্ত্ৰিক সমাজখনৰো ই সমৰ্থন আৰু স্বীকৃতি লভিছিল৷ সেয়েহে ই ভাৰতৰ ৰাজনৈতিক ইতিহাসৰ এক উল্লেখযোগ্য অধ্যায় বুলি পৰিগণিত হৈছিল৷ বিভিন্ন ৰাজনৈতিক বিশ্লেষকৰ উপৰি এই সংক্ৰান্তত ষ্টিফেন ছাৰ্লকৰ ‘দি ইণ্ডিয়ান ৰেইলৱে ষ্ট্ৰাইক অৱ ১৯৭৪: এ ষ্টাডী অৱ পাৱাৰ এণ্ড অৰ্গেনাইজ্ড লেবাৰ’ শীৰ্ষক বহুলপ্ৰচাৰিত গ্ৰন্থত তেওঁ উল্লেখ কৰিছিল যে ন্যায্যপ্ৰাপ্তিৰ এই গণতান্ত্ৰিক শ্ৰমিক আন্দোলনটো অন্যায় আৰু বঞ্চনাৰ বিৰুদ্ধে কেৱল ৰে’ল শ্ৰমিকৰে আন্দোলন নাছিল৷ ই আছিল এক সামাজিক আন্দোলন৷
পৰৱৰ্তী কালছোৱাত ১৯৮৮ চনত ৰাখাল দাসগুপ্তা উত্তৰ-পূব সীমান্ত ৰে’ল মজদুৰ ইউনিয়নৰ সাধাৰণ সম্পাদক পদত আৰু ২০১৪ চনৰ AIRFৰ অধিৱেশনত এই ফেডাৰেশ্বনৰো সভাপতিৰূপে নিৰ্বাচিত হয়৷ তদুপৰি বিশ্বৰ অনেক শ্ৰমিক অভিৱৰ্তন-সভাত এজন আজীৱন ট্ৰেড ইউনিয়নৰ নেতা হিচাপে বিভিন্ন সময়ত নিমন্ত্ৰিত হৈ জাৰ্মানী, ইংলেণ্ড, ফ্ৰান্স, ৰুছদেশ, জাপান আদিত AIRFৰ প্ৰতিনিধিৰূপে উপস্থিত হৈ অংশগ্ৰহণ কৰিছিল৷
লাখ লাখ শ্ৰমিকৰ বাবে নমস্য ৰাখাল দাসগুপ্তা মোৰ দৰে অনেক গণতান্ত্ৰিক সংগ্ৰামত বিশ্বাসী অনা-শ্ৰমিকৰ বাবেও চিৰনমস্য৷ মোৰ প্ৰয়াত পিতৃ গোলাপ বৰবৰাৰ সৈতে প্ৰায় অৰ্ধশতিকা কালজোৰা সতীৰ্থ ৰাখাল দাসগুপ্তাই মোক সদায়েই চেনেহ কৰিছিল৷ বিশেষকৈ উল্লিখিত দুয়োটা সংগঠনৰ সৈতে আজীৱন জড়িত হৈ থকা মোৰ পিতৃৰ মৃত্যুৰ [২০০৬ চন] পাছৰে পৰা ৰাখাল দাসগুপ্তাই ভিন্নধৰণে মোকো NFRMU আৰু AIRFৰ বিভিন্ন সভা- সমিতিকে ধৰি অন্যান্য ক্ষেত্ৰত জড়িত কৰাইছিল৷ বিগত ১৪ বছৰত সেয়েহে তেওঁৰ চেনেহমিশ্ৰিত অনুৰোধ-তাগিদাত ময়ো শিলিগুৰি, মালিগাঁও, মৰিয়নি আদিত দুয়োটা ভগ্নী ট্ৰেড ইউনিয়নৰ সভা-সমিতিকে ধৰি বিভিন্ন কাৰ্যসূচীত জড়িত হৈ অংশগ্ৰহণ কৰি আহিছোঁ৷ তেওঁৰ অনুৰোধ উপেক্ষা কৰিব নোৱাৰি ২০০৮ চনত শিলিগুৰিত NRMU আৰু AIRMFএ যৌথভাৱে নিৰ্মাণ কৰা ‘গোলাপ বৰবৰা ভৱন’টো [প্ৰেক্ষাগৃহসহ] মই উন্মোচন কৰিবলগীয়া হৈছিল৷ সেইদিনা মই অভিভূত হৈ ভাষণত কৈছিলোঁ যে অসমত নিজৰ কোনো মাটি-ঘৰ নথকা এজন অসমীয়া লোকৰ শিলিগুৰিত নিজা নামত ভৱন এটা হোৱাটো এক অভূতপূৰ্ব কথা৷
শেহতীয়াকৈ ৰাখাল দাসগুপ্তাৰ [ৰাখালদা] মৃত্যুৱে অসম উত্তৰ-পূবৰ ট্ৰেড ইউনিয়নৰ পৰিক্ষেত্ৰখনলৈ, বিশেষকৈ ৰে’ল শ্ৰমিক-কৰ্মচাৰীৰ মাজত এক শূন্যতাৰ সৃষ্টি কৰিলে৷ ইউনিয়নৰ ভিন্ন পৰ্যায়ৰ, ভিন্ন স্থানৰ বিষয়ববীয়া, কৰ্মী-সদস্য আৰু লাখ লাখ ৰে’ল শ্ৰমিক-কৰ্মচাৰীয়ে অনাথ হোৱাৰ দৰে অনুভৱ কৰিছে৷ কাৰণ সমগ্ৰ ৰে’ল শ্ৰমিক-কৰ্মচাৰীৰ বাবে ৰাখাল দাসগুপ্তা আছিল এজোপা বটবৃক্ষৰ দৰে৷ তথাপি মোৰ দৃঢ় বিশ্বাস যে অচিৰেই সমূহ ৰে’ল-শ্ৰমিকৰ গণতান্ত্ৰিক চেতনা, ন্যায্য প্ৰাপ্তিৰ চিৰন্তন সংগ্ৰামে এক সংকল্পৰ জৰিয়তে ৰাখালদাৰ অৱৰ্তমানত সৃষ্ট সাময়িক শূন্যতাক অতিক্ৰমি বলিষ্ঠভাৱে আগবাঢ়ি যাব৷
কাকতালীয় সংযোগ যে আজি ৩০ ডিচেম্বৰৰ দিনটো তেওঁৰ ওপজা দিন আৰু কাইলৈ তেওঁৰ আদ্যশ্ৰাদ্ধৰ দিন৷ এনে সংযোগতে তেওঁৰ প্ৰতি সশ্ৰদ্ধ প্ৰণিপাত জনাইছোঁ৷
ফোনঃ ৯৮৬৪০-১৫১১০