জনতাক সৰ্বদা মূৰ্খ বনাই ৰখা হৈছে

মই নেশ্বনেল ছেম্পল ছাৰ্ভেৰ পৰা কেতবোৰ তথ্য [ইয়াৰে কেতবোৰ অলপ পুৰণি] লাভ কৰিছোঁ৷ সেই তথ্যৰ এখন তালিকা উল্লেখ কৰিছোঁ বিশেষ এটা উদ্দেশ্য লৈ৷ তালিকাত কৃষকসকলে তেওঁলোকৰ উৎপাদিত শস্য বিভিন্ন এজেন্সীক কিদৰে বিক্ৰী কৰে সেই কথা পৰিস্ফূত হৈছে৷

দেশৰ কৃষকসকলৰ উৎপাদিত শস্য ক্ৰয়ৰ ক্ষেত্ৰত এগ্ৰিকালচাৰেল প্ৰডিউচ মাৰ্কেট কমিটীএ [এ পি এম চি]  বিভিন্ন ৰাজ্যত মাত্ৰ কেইদশকমান আগৰ পৰাহে কাম কৰি আছে৷ এইক্ষেত্ৰত কৃষকসকলে তেওঁলোকৰ উৎপাদিত শস্য বিভিন্ন স্থানীয় ব্যৱসায়ীৰ ওচৰতে প্ৰধানকৈ বিক্ৰী কৰি আহিছে৷ ধান আৰু ঘেঁহুৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰায় ৬০ শতাংশ শস্য কৃষকসকলে স্থানীয় ব্যৱসায়ীক বিক্ৰী কৰি অহাটো এতিয়া স্পষ্ট ৰূপত প্ৰমাণ হৈছে৷ চৰকাৰী তথ্যই এই কথা স্পষ্ট কৰে যে, ১.২৪ কোটি ধানৰ খেতিয়কে [২০১৯-২০] আৰু ৪৩.৩৫ লাখ ঘেঁহুৰ খেতিয়কেহে [২০২০-২১]  তেওঁলোকৰ উৎপাদিত শস্যৰ নূ্যনতম সমৰ্থন মূল্য লাভ কৰিবলৈ সক্ষম হৈছে৷

এ পি এম চিঃ সদগুণ আৰু বদগুণ

এয়া নিতান্তই গুৰুত্বপূৰ্ণ কথা যে, ৮৫ শতাংশ কৃষকৰ মাটিৰ পৰিমাণ তেনেই কম– এক হেক্টৰতকৈয়ো কম– সেয়ে তেওঁলোকৰ বিক্ৰীৰ বাবে শস্য কমেইহে ৰাহি হয়৷ এ পি এম চিয়ে য’ত শস্য ক্ৰয় কৰে সেয়া কৃষকৰ কৃষি ক্ষেত্ৰৰ পৰা বেছি দূৰৈত হ’লে তালৈ কৃষিজাত সামগ্ৰী বান্ধি-কুন্ধি গাড়ীত বোজাই দি কঢ়িয়াই নিয়া আৰু সেই স্থানত শস্য গাড়ীৰ পৰা নমোৱাৰ ক্ষেত্ৰত যি খৰচ হ’ব সেয়া ক্ষুদ্ৰ খেতিয়কৰ বাবে বহন কৰাতো সহজসাধ্য কথা নহয়৷ সেইবাবে এ পি এম চিৰ ওচৰত ক্ষুদ্ৰ খেতিয়কসকলে তেওঁলোকৰ উৎপাদিত খাদ্য শস্য বিক্ৰী কৰাৰ সলনি স্থানীয় ব্যৱসায়ীৰ ওপৰতে শস্য বিক্ৰী কৰাৰ বাবে অধিক নিৰ্ভৰ কৰিবলগীয়া হয়৷ স্থানীয় ব্যৱসায়ীসকলে কৃষি ক্ষেত্ৰৰ পৰাই কৃষকৰ উৎপাদিত শস্য ক্ৰয় কৰে আৰু ঠাইতে তাৰ দামো আদায় দিয়ে৷ এই মূল্য নূ্যনতম সমৰ্থন মূল্যতকৈয়ো কেতিয়াবা কম হ’লেও কৃষকে বিভিন্ন কাৰকৰ বশৱৰ্তী হৈ স্থানীয় ব্যৱসায়ীৰ ওচৰতে খাদ্য শস্য বিক্ৰী কৰিবলগীয়া হয়৷

এপি এম চিৰ বজাৰখন পঞ্জাৱ, হাৰিয়ানা আদিৰ দৰে ৰাজ্যৰ বাবে অতি প্ৰয়োজনীয়, য’ত কৃষকে বিক্ৰী কৰিব পৰাকৈ অতিৰিক্ত ৰাহি খাদ্য শস্য উৎপাদন কৰে৷ এই দুখন ৰাজ্যত উৎপাদিত ধান আৰু ঘেঁহুৰ ৭৫ শতাংশই চৰকাৰী এজেন্সীসমূহে ক্ৰয় কৰি আহিছে৷ বাকী ৰাজ্যৰ ক্ষেত্ৰত বহু বিশেষজ্ঞই এইবুলি মত পোষণ কৰি আহিছে যে, কৃষকৰ খাদ্য ক্ৰয় কৰিব পৰাকৈ সেই ৰাজ্যসমূহত বজাৰৰ অভাৱ আৰু যিবোৰ বজাৰ আছে সেয়া কৃষকৰ পৰা বহু দূৰৈত অৱস্থিত৷ উদাহৰণ স্বৰূপে তামিলনাডুৰ ৩৬খন জিলাত ২৮৩খন বজাৰ আছে৷ গড় হিচাপত প্ৰতিখন জিলাত আছে আঠ শতাংশ বজাৰ৷ কিন্তু এই বজাৰসমূহত ২০১৯-২০বৰ্ষত হোৱা লেন-দেনৰ পৰিমাণ আছিল মাত্ৰ ১২৯.৭৬ কোটি টকা৷ একেদৰে, মহাৰাষ্ট্ৰত কৃষকৰ শস্য ক্ৰয় কৰা বজাৰৰ সংখ্যা হৈছে ৩২৬ খন৷ কিন্তু গড় হিচাপত প্ৰতিখন বজাৰলৈ কৃষকে যোৱাৰ বাবে ২৫ কিলোমিটাৰ পথ অতিক্ৰম কৰিবলগীয়া হয়৷ নিঃসন্দেহে এপিএমচিয়ে কৃষকৰ শস্য ক্ৰয় কৰাৰ ক্ষেত্ৰত এক উল্লেখযোগ্য ভূমিকা পালন কৰি আহিছে৷ কিন্তু বজাৰসমূহৰ অৱস্থান আৰু অন্যান্য কাৰকৰ বাবে বহু কৃষকে এই সংস্থাৰ সুবিধা গ্ৰহণৰ পৰা বঞ্চিত হৈছে৷ পঞ্জাৱ আৰু হাৰিয়ানাত বজাৰত সংগ্ৰহ কৰা মাছুল ৰাজ্য চৰকাৰৰ ৰাজহ শিতানলৈ যায়৷ যি ৰাজহ পৰৱৰ্তী সময়ত কৃষি আৰু গ্ৰাম্য উন্নয়নৰ পৰিকাঠামোৰ উন্নয়নত ব্যৱহাৰ কৰা হয়৷ এইক্ষেত্ৰত মই এই মতেই আগবঢ়াব বিচাৰোঁ যে এ পি এম চিয়ে সময়োপযোগী ব্যৱস্থা গ্ৰহণেৰে কৃষকৰ বাবে এনে পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰিব লাগে যাতে কৃষকে অনায়াসে এই সংস্থাৰ ওচৰত শস্য বিক্ৰী কৰাৰ বাবে বজাৰ কাষতে লাভ কৰে৷

কংগ্ৰেছৰ ইস্তাহাৰ বনাম বিজেপিৰ বিধেয়ক

২০১৯ চনত কংগ্ৰেছে ইস্তাহাৰত এইবুলি প্ৰকাশ কৰিছিল– ‘খাদ্য শস্য উৎপাদনকাৰী সংস্থা/কোম্পানীক সক্ৰিয় কৰি তোলা যাতে সেইবোৰে কৃষকৰ শস্য সহজে গ্ৰহণ কৰিব পাৰে আৰু প্ৰযুক্তিৰ ব্যৱহাৰ তথা উন্নয়নৰ জৰিয়তে বজাৰৰ সম্প্ৰসাৰণ ঘটাব পাৰে৷’ ইস্তাহাৰত লগতে এইবুলিও কোৱা হৈছিল–‘কৃষকৰ বাবে উপযুক্ত পৰিকাথামোৰে বজাৰ সৃষ্টি কৰা আৰু সেই বজাৰলৈ সৰু সৰু চহৰ তথা গাঁৱৰ পৰা কৃষকে যাতে তেওঁলোকৰ উৎপাদিত শস্য সহজে আনিব পাৰে তাৰ ব্যৱস্থা কৰা৷’ কংগ্ৰেছৰ নিৰ্বাচনী ইস্তাহাৰৰ মূল উদ্দেশ্যই আছিল সমগ্ৰ দেশতে কৃষকক উপকৃত কৰিব পৰাকৈ হাজাৰ হাজাৰ বজাৰৰ সৃষ্টি কৰা৷ এনে বজাৰ ৰাজ্য চৰকাৰ, স্থানীয় পঞ্চায়ত, সমবায় সমিতি বা অনুজ্ঞাপত্ৰ প্ৰাপ্ত ব্যক্তিয়ে খুলিব পাৰিব৷ এনে বজাৰত কৃষকে যাতে নূ্যনতম সমৰ্থন মূল্যতকৈ শস্যৰ দাম কম নাপায় তাৰ প্ৰতিও লক্ষ্য ৰখা হ’ব৷ এ পি এম চি বিলোপ কৰি তাৰ ঠাইত এনে ধৰণৰ কৃষকৰ সহজলভ্য বজাৰ সৃষ্টিৰ প্ৰস্তাৱ ৰখা হৈছিল৷ ইয়াৰ বিপৰীতে মোদীৰ চৰকাৰে যি কৰিছে সেয়া কৃষকৰ সুৰক্ষা কৱচক [নূ্ন্যতম সমৰ্থন মূল্য] দুৰ্বল কৰি পেলোৱাৰ লগতে চৰকাৰীভাৱে কৃষকৰ শস্য সংগ্ৰহৰ ব্যৱস্থাটোকো দুৰ্বল কৰিছে৷ কৃষকসকলে সেইবাবেই নূ্ন্যতম সমৰ্থন মূল্য হেৰুওৱাৰ ভয়ত এতিয়া ৰাজপথলৈ ওলাই আহি প্ৰতিবাদ সাব্যস্ত কৰিবলৈ ধৰিছে৷ ৰাজ্য চৰকাৰসমূহ এই কথাত ভীতিগ্ৰস্ত হৈ পৰিছে যে, চৰকাৰীভাৱে শস্য সংগ্ৰহ আৰু ৰাজহুৱা ব্যৱস্থাটো বিধ্বস্ত হৈ পৰিব৷ খাদ্য সুৰক্ষাৰ তিনিটা স্তম্ভ এবাৰ বিধ্বস্ত হৈ পৰিলে ২০১৩ত গ্ৰহণ কৰা ৰাষ্ট্ৰীয় খাদ্য সুৰক্ষা আইনখন অৰ্থহীন হৈ পৰিব৷ মোদীৰ চৰকাৰৰ নতুন আইনে হাজাৰ হাজাৰ বিকল্প বজাৰ সৃষ্টিৰ কথা কোৱা নাই৷ ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে তেওঁলোকে ঠিকাভিত্তিক কৃষিৰ কথা কৈ কৃষিখণ্ডত কৰ্প’ৰেটৰ প্ৰৱেশৰ দুৱাৰ মুকলি কৰি দিছে৷ এনে কৰ্প’ৰেটসমূহৰ ক্ৰয় ক্ষমতা ইমানেই বেছি যে ক্ষুদ্ৰ আৰু মজলীয়া কৃষকসকলে তেওঁলোকৰ সৈতে শস্যৰ দাম সন্দৰ্ভত কোনো আলোচনা কৰিব নোৱাৰিব৷ সেইবাবেই কৃষকসকল হ’ব ক্ষতিৰ সন্মুখীন৷

আন এটা নিৰৰ্থক প্ৰতিশ্ৰুতি

কৃষিমন্ত্ৰীয়ে সংসদত এইবুলি কৈছে যে, নতুন কৃষি আইনে নূ্যনতম সমৰ্থৰ্ন মূল্য সন্দৰ্ভত কৰিবলগীয়া একো নাই৷ সঁচাকৈয়ে এয়া বাস্তৱিক সত্য/ তেওঁ লগতে কৈছে যে, চৰকাৰে কৃষকসকলক নূ্ন্যতম সমৰ্থন মূল্যৰ ‘নিশ্চিতি’ দিব৷ কিন্তু এয়া এক আকাশত চাং পতা ধৰণৰ কথাহে৷ চৰকাৰে কিদৰে কোন ক্ৰেতাক কোনজন কৃষকে কি সামগ্ৰী বিক্ৰী কৰিছে সেই বিষয়ে জানিব? যদি সকলো কৃষকে নূ্যনতম সমৰ্থন মূল্য পোৱাটো বাধ্যতামূলক কৰা হয় তেন্তে নতুন আইনত ইয়াৰ কোনো দফা ৰখা হোৱা নাই কিয়? দেশৰ অৰ্থনীতি ২০১৭-১৮  চনৰ পৰা যিধৰণে অৱনতিৰ দিশে ধাৱমান হৈছে তাত বিমুদ্ৰাকৰণে অনুঘটকৰ দৰে অধিক বিধ্বস্ত কৰাত সহায় কৰিলে৷ ইয়াৰ ওপৰত ভুতৰ ওপৰত দানহ পৰাদি দুখনকৈ কৃষি বিধেয়কে ভাৰতীয় কৃষি ব্যৱস্থাটোৰ মেৰুদণ্ড সম্পূৰ্ণৰূপে ভাঙি পেলোৱাৰ উপক্ৰম ঘটাইছে৷ আইনত পৰিণত হ’বলৈ ওলোৱা এই বিধেয়কে ৰাজ্যসমূহৰ অধিকাৰ আৰু যুক্তৰাষ্ট্ৰীয় চৰকাৰৰ চৰিত্ৰৰ ওপৰতো আঘাত হানিছে৷ মোদীৰ চৰকাৰে ভাবি আহিছে যে জনতাক সদায় মুৰ্খ বনায়েই ৰাখিব পৰাটো সম্ভৱ৷