অৱসৰৰ চিন্তা

অৱসৰ বুলি কোৱা শব্দটোৰ লগত সম্পৰ্ক থাকে কোনো এক চৰকাৰী-বেচৰকাৰী সংস্থাপনৰ৷ এটা নিৰ্দিষ্ট সময়ত কোনো এজন ব্যক্তিৰ বয়স ষাঠি বছৰত ভৰি দিয়াৰ লগে লগে গণ্য কৰা হয় অৱসৰৰ সময়৷ অসম চৰকাৰৰ অধীনত চাকৰি কৰা প্ৰতিজন কৰ্মচাৰীৰে অৱসৰৰ বয়স ষাঠি বছৰ হোৱা বাবে মাহৰ শেষৰ দিনটোত কোনোবা এজন কৰ্মচাৰীয়ে অৱসৰ গ্ৰহণ কৰাটো নিশ্চিত৷ অৱসৰ মানেই চৰকাৰী দায়িত্বৰ পৰা অব্যাহতি৷ অৱসৰ মানেই এজন ব্যক্তিৰ কাৰণে আৰম্ভ হয় জীৱনৰ নতুন প্ৰত্যাহ৩ান৷ অৱসৰ মানেই প্ৰতিটো মাহতেই এটা নিশ্চিত আয়ৰ পথ বন্ধ হোৱাৰ এটা নতুন দিনৰ আৰম্ভণি৷ চাকৰি জীৱনটোত প্ৰতিটো পুৱাই নিজ কৰ্মস্থলীলৈ ঢাপলি মেলা কৰ্মচাৰীজন অৱসৰৰ পিছদিনাৰ পৰাই মুক্ত হৈ পৰে তেনে দায়ৱদ্ধতাৰ পৰা৷ পুৱতিনিশাতে শোৱাপাটী ত্যাগ কৰি ঘৰৰ প্ৰয়োজনীয় কাম কৰি নিৰ্দিষ্ট সময়ত কাৰ্যালয়ত উপস্থিত থকাটো প্ৰতিজন কৰ্মচাৰীৰ দায়িত্ব৷ দায়িত্ব-কৰ্তব্যৰ পৰা সততে আঁতৰি থকা চৰকাৰী কৰ্মচাৰীসকলৰ মাজৰ একাংশ কৰ্মচাৰীয়েও অৱসৰৰ পূৰ্বে সচকিত হৈ উঠে দায়িত্ব পালনত৷

অসম চৰকাৰৰ বিভিন্ন বিভাগত কৰ্মৰত কৰ্মচাৰীসকলৰ অৱসৰৰ দিনা অনুষ্ঠিত হোৱা বিদায়ৰ মুহূৰ্তবোৰো হয় বেলেগ বেলেগ৷ চৰকাৰী বিদ্যালয়ত কৰ্মৰত এজন শিক্ষকৰ বিদায় সভাত সহকম¹ আৰু ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ মাজত বিৰাজ কৰে শোকৰ পৰিৱেশে৷ গামোচা, চেলেং, শৰাই, এটা ছাতি, এটা কিতাপৰ টোপোলা দি বিদায় দিয়া শিক্ষকজনৰ মুখত ফুটি উঠে বিষাদৰ ছবি৷ চৰকাৰী কাৰ্যালয়ত কৰ্মৰত এজন কৰ্মচাৰীৰ অৱসৰৰ সভাখন কাৰ্যালয়ৰ ভিতৰতে বিয়লি বেলা অনুষ্ঠিত হোৱাৰ এক পৰম্পৰা আছে৷ সহকম¹ৰ প্ৰশংসা আৰু কাৰ্যালয়ৰ মুৰব্বীজনৰ চমু ভাষণতেই সমাপ্ত হয় বিদায় সভাৰ কাৰ্যসূচী৷ আৰক্ষী বিভাগত কাম কৰি জীৱনটো আইন ৰক্ষকৰ ভূমিকা পালন কৰা এজন কৰ্মচাৰীয়ে অৱসৰৰ দিনা থানাখনতেই বিনা সভাত অৱসৰ লৈ ঘৰমুৱা হয়৷

কিছুমান চৰকাৰী কৰ্মচাৰীৰ অৱসৰৰ খবৰে কাকতৰ শিৰোনাম দখল কৰে যদিও প্ৰায়বিলাক কৰ্মচাৰীৰ অৱসৰৰ খবৰৰ ভুকে নাপায় সাধাৰণ নাগৰিকে৷ অৱসৰৰ দিনটো কেতিয়া বুলি কৰা প্ৰশ্নৰ উত্তৰ দিব লাগে পঞ্চাছৰ ঊধবৰ্ৰ প্ৰায়বিলাক কৰ্মচাৰীয়ে৷ এজন কৰ্মচাৰীয়ে চাকৰিত যোগদান কৰাৰ সময়ত দাখিল কৰা জন্মৰ প্ৰমাণপত্ৰ বা জন্মৰ তাৰিখ উল্লেখ থকা মেট্ৰিক বা উচ্ছ মাধ্যমিক পৰীক্ষাৰ প্ৰমাণ পত্ৰখনেই নিৰ্ধাৰণ কৰে অৱসৰৰ তাৰিখ৷ অতীতত চতুৰ অভিভাৱকে সন্তানৰ বয়স কমাই চাকৰি জীৱনৰ কাৰ্যকাল বৃদ্ধি কৰাৰ এক প্ৰৱণতা আছিল যদিও বৰ্তমান জন্মৰ প্ৰমাণ-পত্ৰই নিৰ্ধাৰণ কৰে অৱসৰৰ তাৰিখ৷ অসমত আজিও বহুতো কৰ্মচাৰীয়ে চৰকাৰী চাকৰি কৰি আছে, যিসকলৰ সহপাঠী বন্ধু-বান্ধৱসকলে কেইবা বছৰ পূৰ্বে অৱসৰ লৈছে৷ বৰ্তমান এজন ছাত্ৰই হাইস্কুল শিক্ষান্ত পৰীক্ষা ষোল্ল বছৰ বয়সত অৱতীৰ্ণ হ’ব লাগে যদিও অতীতত বহু চতুৰ অভিভাৱকে বাৰ বছৰ বা ন বছৰ বয়সতেই সন্তানক মেট্ৰিক পৰীক্ষা পাছ কৰাই চাকৰিৰ কাৰ্যকাল দুই-তিনিবাৰ বৃদ্ধি কৰাই সুফল [!] দিছে সন্তানক৷

চতুৰ কৰ্মচাৰীৰ অৱসৰৰ দিনক লৈ অৱশ্যে উৎসাহ নাথাকে সহকৰ্মীসকলৰ৷ দুই-তিনি বছৰৰ পূৰ্বেই অৱসৰ লোৱা বন্ধুজনে যেতিয়া চতুৰ কৰ্মচাৰীজনক পথৰ ওপৰত বা বজাৰত লগ পায়, তেতিয়া অচিনাকীৰ ভাবত মুখ ঘূৰাই আঁতৰি যোৱাৰ বাদে গত্যন্তৰ নাথাকে কৰ্মচাৰীজনৰ কাৰণে৷ অকল যে কৰ্মচাৰীয়ে চতুৰতাৰে নিজৰ অৱসৰৰ বয়স বৃদ্ধি কৰে তেনে নহয়, চৰকাৰেও বিভিন্ন সময়ত অৱসৰৰ বয়স বৃদ্ধি কৰে শাসকীয় দলৰ নেতাৰ লগত সু-সম্পৰ্ক থকা একাংশ আমোলা আৰু শিক্ষাবিদৰ৷ অসমৰ কেইবাজনো মুখ্য সচিব আৰু কলেজৰ অধ্যক্ষৰ অৱসৰৰ বয়স বৃদ্ধি কৰাৰ সিদ্ধান্ত অতীতত গ্ৰহণ কৰিছিল অসম চৰকাৰে৷ চৰকাৰৰ তেনেবোৰ সিদ্ধান্তই সমাজক কিমান উপকৃত কৰিলে, তাৰ খতিয়ানহে আজিকোপতি পোৱা নগ’ল৷ ৰাজ্য চৰকাৰৰ বিভিন্ন বিভাগত আজিও বহুতো কৰ্মচাৰী আছে যিসকলে অভিভাৱকৰ ভুলৰ বাবে [অভিভাৱক চতুৰ নোহোৱা বাবে] সময়ৰ পূৰ্বেই অৱসৰ লয় চাকৰি জীৱনৰ পৰা৷

কৰ্মচাৰীৰ অৱসৰৰ আঁৰত থাকে বিজ্ঞানসন্মত তত্ত্ব৷ এজন ব্যক্তিৰ ষাঠি বছৰ হোৱাৰ পৰাই আৰম্ভ হোৱা শাৰীৰিক দুৰ্বলতাৰ বাবে প্ৰয়োজন হয় বিশ্ৰামৰ৷ সম্পূৰ্ণ চাপবিহীন জীৱন কটাবলৈ চৰকাৰে প্ৰদান কৰা পেন্সনৰ সহায়ত জীৱনৰ দ্বিতীয়টো ইনিংছ আৰম্ভ কৰা অৱসৰী কৰ্মচাৰীসকলৰ গুৰুত্ব থাকে পৰিয়ালৰ মাজত৷ অৱসৰ কোনো এজন কৰ্মচাৰীৰ কাৰণে যন্ত্ৰণা হোৱা অনুচিত৷ অৱসৰৰ দিনাও কৰ্মচাৰীজনে দেখুৱাব পাৰে দায়বদ্ধতাৰ প্ৰকৃত পৰিচয়৷ ২০০২ চনৰ কোনোবা এটা দিনত অৱসৰ লৈছিল নগাঁও কলেজৰ এজন অধ্যাপকে৷ প্ৰাক্তন অধ্যাপকজনে অৱসৰৰ দিনা পুৱাৰ পৰাই আৰম্ভ কৰিছিল বন্ধু-বান্ধৱক পৰিশোধ কৰিব লগা ব্যক্তিগত ঋণৰ টকা৷ চাকৰি জীৱনত লোৱা প্ৰতিটো ঋণৰ পৰিশোধ কৰি বিয়লি খালী হাতেৰে ঘৰমুৱা হোৱা অধ্যাপকজনে বিচাৰি লৈছিল ঋণবিহীন নতুন জীৱন৷ উল্লেখযোগ্য যে উক্ত সময়ত কলেজৰ অধ্যাপকসকলে পোৱা নাছিল আজিৰ দৰে উচ্ছ হাৰৰ দৰমহা৷ ২০১৬ চনৰ কোনোবা এটা দিনত অসম চৰকাৰৰ উচ্ছ শিক্ষা সঞ্চালকৰ কাৰ্যালয়ৰ উচ্ছবৰ্গ সহায়িকা হিৰণ্ময়ী গগৈ নামৰ এগৰাকী মহিলা কৰ্মচাৰীয়ে অৱসৰ গ্ৰহণ কৰিছিল৷ জীৱনত এটা টকাও ঘোচ নোখোৱা বুলি সুনাম থকা মহিলাগৰাকীৰ অৱসৰৰ দিনটোত কাৰ্যালয়টোত উপস্থিত হৈছিল অসমৰ বিভিন্ন প্ৰান্তৰ পৰা অহা অধ্যাপকসকল৷ পুৱাই নিজৰ টেবুলৰ সকলো ফাইলৰ কাম সম্পূৰ্ণ কৰি এখন খালী টেবুল এৰি বিয়লি খোজকাঢ়ি কাৰ্যালয়ৰ পৰা বিদায় লোৱা মহিলাগৰাকীয়ে প্ৰত্যাখ্যান কৰিছিল উপহাৰৰ টোপোলা৷

অসমত কৰ্মৰত এনে বহুতো কৰ্মচাৰী আছে যিসকলৰ নিষ্ঠা-ত্যাগ আৰু দায়বদ্ধতাই গতিশীল কৰি ৰাখিছে চৰকাৰক৷ অৱসৰী কৰ্মচাৰীৰ জীৱনৰ কথা কাচিৎহে মনত পেলায় সহকৰ্মীসকলে৷ অৱসৰৰ পাছত পোৱা গ্ৰেচুইটীৰ টকাকেইটাৰে ব্যক্তিজনে কেনেদৰে কন্যাৰ বিবাহ পাতিছে বা নিবনুৱা পুত্ৰৰ সংস্থাপনৰ কাৰণে এখন দোকান দিছে, তাৰ খবৰ লোৱাৰ অৱকাশ নাথাকে সহকৰ্মীৰ৷