এসময়ত এটা চোৰ
... পুৱা অনিলে নি(য় মোক দুই বা তিনি টকা চিনেমা চাবলৈ দিলেহেঁতেন৷ কিন্তু এতিয়া তাৰ গোটেই টকাখিনিয়েই মোৰ হাতত৷ মই তাৰ আহাৰ ৰান্ধিব নোৱাৰিলোঁ; বজাৰলৈও নগ’লোঁ৷ চুৰি কৰাৰ উত্তেজনাত মই সকলো পাহৰি গ’লোঁ৷ মোৰ কাৰণে চুৰি কৰি ধৰা পৰাটো সহজ কথা৷ কিন্তু এজন ডাঙৰ মানুহ হোৱাটো, চমজদাৰ বা সন্মানীয় মানুহ হোৱাটো এটা সম্পূৰ্ণ বেলেগ কথা৷ মই নিজেকে নিজে ক’লোঁ– ‘মই অনিলৰ ঘৰলৈ ঘূৰি যোৱা উচিত৷ মোৰ যদি লিখা-পঢ়াৰ প্ৰতি ধাউতি আছে, তেন্তে মই এইটোৱেই কৰা উচিত৷’ ...
অনিলক লগ পোৱাৰ সময়তো মই এটা চোৰেই আছিলোঁ৷ যদিও মোৰ বয়স তেতিয়া পোন্ধৰ বছৰহে, তথাপি মই অভিজ্ঞ আৰু পটু হাতৰ আছিলোঁ৷
মই অনিলৰ ওচৰত প্ৰৱেশ কৰাৰ সময়ত তেওঁ এখন মালযুঁজ উপভোগ কৰি আছিল৷ অনিল প্ৰায় পঁচিছ বছৰ বয়সৰ ক্ষীণ যুৱক৷ কথা-বতৰা আৰু আচৰণত সহজ৷ মই যি উদ্দেশ্যৰে তেওঁৰ কাষ চাপিছোঁ তাৰ বাবে সহজ চিকাৰ৷ তেওঁ দয়ালু আৰু সৰল৷ ইপিনে অযথা পলম কৰিবলৈ মোৰ সময়ো নাছিল, ইচ্ছাও নাছিল৷
সেয়ে বন্ধুত্বসুলভ মনোভাবেৰে মই ক’লোঁ– ‘আপোনাকো মল্লযুঁজাৰু যেনেই লাগিছে৷’
: তুমিও মল্লযুঁজাৰু নেকি? – অনিলে ওলোটাই মোক প্ৰশ্ন কৰিলে৷
প্ৰশ্নটোত মই বিব্ৰত হ’লোঁ৷ কাৰণ সেই সময়ত ময়ো বহুত ক্ষীণ আছিলোঁ৷
: ‘আপুনি ঠিকেই কৈছে৷ ময়ো মাজে মাজে কৰোঁ৷’ –মই নম্ৰভাৱে উত্তৰ দিলোঁ৷ 
: ‘তোমাৰ নাম কি?’ –তেওঁ সুধিলে৷
: ‘হৰি সিং৷’ –মই আসৈ মাতিলোঁ৷ কাৰণ প্ৰতিমাহতে মই বেলেগ বেলেগ নাম লওঁ৷ পুলিচ আৰু পূৰ্বৰ মালিকসকলৰ পৰা হাত সাৰি থাকিবলৈ তেতিয়া সুবিধা হয়৷
চিনাকি পৰ্বৰ পাছত অনিলে মালযুঁজ সম্পৰ্কে কিবাকিবি ক’লে৷ মোৰ ক’বলগা বিশেষ একো নাছিল৷ অনিল আগবাঢ়িল৷ ময়ো ধীৰে ধীৰে তেওঁক অনুসৰণ কৰিলোঁ৷
কিছুসময়ৰ পাছত মোক দেখি তেওঁ হাঁহি মাৰি ক’লে– ‘আকৌ ইয়াত যে?’
মই সৌহাৰ্দ্যপূৰ্ণ হাঁহি এটা মাৰি ক’লোঁ– ‘মই আপোনাৰ ঘৰত কাম কৰিব বিচাৰোঁ৷’
: ‘কিন্তু মইতো তোমাক দৰমহা দিব নোৱাৰিম৷’
তেওঁৰ কথা শুনি মই ভাবিলোঁ– সম্ভৱতঃ মানুহ নিৰ্বাচন কৰাত মোৰ ভুল হ’ল৷ ক্ষন্তেক পাছতে মই সুধিলোঁ– ‘আপুনি মোক খুৱাব পাৰিবনে?’
: ‘তুমি ৰন্ধা-বঢ়া জানানে?’ –ওলোটাই তেওঁ মোক প্ৰশ্ন কৰিলে৷
: ‘জানো৷’ –মই পুনৰ মিছা মাতিলোঁ৷
: ‘যদি তুমি ৰান্ধিব জানা তেন্তে মই তোমাক খুৱাব পাৰিম চাগে৷’ এইবুলি কৈ তেওঁ ‘জুম্মা ছুইটছ্ শ্বপ’ৰ ওপৰত থকা তেওঁৰ কোঠালৈ মোক লৈ গ’ল আৰু বেলকনীতে মই শুব পাৰিম বুলি ক’লে৷
কিন্তু সেইদিনা ৰাতিলৈ মই ৰন্ধা মাংসৰ সোৱাদ বোধহয় ভয়ংকৰ আছিল৷ কাৰণ অনিলে মাংসখিনি এটা ভতুৱা কুকুৰক দিয়া মই দেখিছিলোঁ৷ তদুপৰি তেওঁ মোক গুচি যাবলৈও ক’লে৷ কিন্তু মই গুচি নগৈ মৰ্মস্পৰ্শী হাঁহি এটা মাৰি তেওঁৰ আশে-পাশেই ঘূৰি ফুৰিলোঁ৷ মোৰ এই কাণ্ডত তেৱোঁ নহঁহাকৈ থাকিব নোৱাৰিলে৷
তাৰ পাছত তেওঁ আলসুৱাকৈ মোৰ মূৰত থপৰিয়াই ক’লে যে তেওঁ মোক ৰন্ধনপ্ৰণালী শিকাব৷ তেওঁ মোক মোৰ নামটো লিখিবলৈও শিকালে আৰু বাকী বৰ্ণমালা আৰু সংখ্যাবোৰো শিকোৱাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দিলে৷ মই তেওঁৰ প্ৰতি কৃতজ্ঞ হ’লোঁ আৰু এজন শিক্ষিত মানুহৰ দৰেই এসময়ত লিখা-পঢ়া পাৰিম বুলি আনন্দত আত্মহাৰা হৈ পৰিলোঁ৷
অনিলৰ লগত কাম কৰাৰ মজাই বেলেগ৷ পুৱা তেওঁক চাহকাপ বাকি দিয়েই মই দিনটোৰ বাবে লগা বস্তুবোৰ আনিবলৈ বজাৰলৈ যাওঁ৷ এই কাৰ্যত মোৰ এদিনত এটাতকৈ বেছি লাভত থাকে৷ মই জানিছিলোঁ যে এই উপায়েৰে পইচা সৰকোৱা কথাটো তেওঁ জানিছিল৷ কিন্তু গুৰুত্ব দিয়া নাছিল৷
অনিলে অনিয়মিতভাৱেহে টকা উপাৰ্জন কৰিছিল৷ এসপ্তাহ যদি তেওঁ কাৰোবাৰ পৰা ধাৰে লয়, পাছৰ সপ্তাহত ধাৰ মাৰে৷ পাছৰবাৰ হাতত ধন পোৱালৈকে তেওঁ উদ্বিগ্ন হৈ থাকে৷ কিন্তু যেতিয়াই হাতলৈ ধন আহে, উপভোগ কৰিবলৈ ওলাই যায়৷ এনেকুৱা লাগে যেন তেওঁ আলোচনীত লিখা-মেলা কৰে! –জীৱিকা নিৰ্বাহৰ এটা আচহুৱা উপায়!
এদিন আবেলি এটা সৰু নোটৰ বাণ্ডিল লৈ অনিল ঘৰ সোমালহি আৰু মোক ক’লে যে তেওঁ প্ৰকাশকক এখন কিতাপ বিক্ৰী কৰিছে৷ ৰাতি টকাখিনি মেট্ৰেছৰ তলত সুমুৱাই থোৱা মই দেখিবলৈ পালোঁ৷
ইতিমধ্যে অনিলৰ ঘৰত কাম কৰিবলৈ লোৱা মোৰ প্ৰায় এমাহ হ’ল আৰু এই এমাহত পুৱা বজাৰলৈ যাওঁতে এটকা হাত কৰাৰ বাহিৰে মোৰ লাইনৰ আন একো কাম কৰা নাছিলোঁ৷ অনিলে মোক ইমানেই বিশ্বাস কৰিছিল যে যেতিয়াই মন যায় ওলাই-সোমাই ফুৰিবলৈ ঘৰৰ এপাত চাবি মোক দিয়েই দিছিল৷ মই এতিয়ালৈকে লগ পোৱা সকলো মানুহৰ ভিতৰত অনিলেই মোক আটাইতকৈ বিশ্বাসত লৈছিল৷
আৰু সেই বিশ্বাসৰ বাবেই তেওঁক ডকাইতি কৰিবলৈ অসুবিধা হৈছিল৷ এজন লুভীয়া মানুহক ডকাইতি কৰিবলৈ সহজ, কাৰণ তেওঁ আন কাৰোবাক ঠগায় আৰু সাৱধান হৈ থাকে৷ কিন্তু এজন অসাৱধান মানুহক ডকাইতি কৰিবলৈ অসুবিধা৷ কেতিয়াবা এনেকুৱাও হয় যে তেওঁক যে ডকাইতি কৰা হ’ল, তেওঁ গমেই নাপায়৷ ফলত কামটোৰ মজা নাইকিয়া হয়৷
গতিকে মই কিছু বাস্তৱসন্মত কথা ভাবিবলৈ ধৰিলোঁ৷ মই নিজকে ক’লোঁ– যদি মই টকাখিনি নলওঁ, তেন্তে তেওঁ অবাবত ব্যয় কৰি শেষ কৰিব৷ আনকি মোৰ দৰমহাটোও নিদিব৷
নিশা অনিল শুই আছিল৷ চন্দ্ৰৰ পোহৰৰ এটা ৰেঙণি বেলকনীয়েদি তেওঁৰ বিছনাত পৰিছিল৷ মই ভাবিলোঁ– যদি মই এতিয়াই টকাখিনি লওঁ, তেন্তে চাৰে দহ বজাৰ লক্ষ্ণৌ এক্সপ্ৰেছখন ধৰিব পাৰিম৷ কম্বলৰ তলৰ পৰা বগুৱা বাই মই তেওঁৰ বিছনাৰ ওচৰ পালোঁগৈ৷ অনিল শান্তিৰে শুই আছিল৷ তেওঁৰ মুখ পৰিষ্কাৰ আৰু মসৃণ৷ এডালো বলিৰেখা নাই৷ অথচ মোৰ পোন্ধৰ বছৰীয়া মুখখন বলিৰেখা আৰু ক্ষত চিহ্নৰে ভৰা৷
মোৰ হাতখন নোটৰ বাণ্ডিলটোৰ বাবে মেট্ৰেছৰ তললৈ আগবাঢ়িল৷ যেতিয়া নোটৰ বাণ্ডিলত হাত লাগিল, মই নিঃশব্দে উলিয়াই আনিলোঁ৷ অনিলে টোপনিতে মোৰফালে মূৰ কৰিলে৷ মই বিবুদ্ধিত পৰি তৎক্ষণাৎ কোঠাটোৰ পৰা ওলাই আহিলোঁ৷
ৰাস্তাত উঠি মই দৌৰিবলৈ ধৰিলোঁ৷ নোটৰ বাণ্ডিলটো মই কঁকালত বান্ধি লৈছিলোঁ৷ লাহে লাহে খোজৰ গতি কমাই দি মই নোটবোৰ গণিবলৈ ধৰিলোঁ৷ পঞ্চাছ টকীয়া নোটৰ বাণ্ডিলটোত পূৰা ছশ টকা আছিল৷ তাৰমানে মই আৰবৰ তেলক লৈ ধনী হোৱা এজন মানুহৰ দৰে পূৰা এসপ্তাহ বা দুসপ্তাহ কটাব পাৰিম! 
ষ্টেচন পাই মই টিকেট অফিচত নৰ’লোঁ [কাৰণ জীৱনত মই টিকেট কিনিয়েই পোৱা নাই] চিধাই প্লেটফৰ্মলৈ পোনালোঁ৷ লক্ষ্ণৌ এক্সপ্ৰেছখন যাবলৈ উদ্যত হৈছিল৷ মই উঠোঁ বুলিলে জাঁপ মাৰি এটা দবাত উঠি ল’ব পাৰোঁ৷ কিন্তু কিয় জানো মই দ্বিধাগ্ৰস্ত হৈ পৰিলোঁ! মই ৰে’লত উঠিব নোৱাৰিলোঁ৷ মোৰ দ্বিধাগ্ৰস্ততাৰ প্ৰকৃত কাৰণো মই বিচাৰি পোৱা নাছিলোঁ৷
ৰে’লখন গুচি যোৱাৰ পাছত মই নিজকে পৰিত্যক্ত প্লেটফৰ্মখনত অকলশৰে থিয় হৈ থকা অৱস্থাত আৱিষ্কাৰ কৰিলোঁ৷ ৰাতিটো ক’ত কটাম একো ভাবি পোৱা নাছিলোঁ৷ মোৰ তেনে কোনো বন্ধু-বান্ধৱো নাছিল৷ বন্ধুৰ পৰা সহায় হোৱাতকৈ সমস্যা হয় বুলিহে মোৰ বিশ্বাস আছিল৷ তদুপৰি ষ্টেচনৰ ওচৰৰ সৰু হোটেলবোৰত আশ্ৰয় লোৱাটোও মই সুবিধাজনক বুলি ভবা নাছিলোঁ৷ কাৰণ তেনে কৰিলে আনে মোৰ প্ৰতি সন্দেহৰ ভাবহে ল’ব বুলি মোৰ ধাৰণা হৈছিল৷ মই ভালকৈ চিনি পোৱা একমাত্ৰ মানুহজনেই আছিল অনিল; যাক মই ডকাইতি কৰিছোঁ৷ ষ্টেচনৰ পৰা লাহে লাহে মই বজাৰৰ ফালে খোজ ল’লোঁ৷
মোৰ চৌৰ্যবৃত্তিৰ চমু কালছোৱাত মই সা-সম্পত্তি হেৰুওৱা মানুহৰ মুখাৱয়ব অধ্যয়ন কৰিবলৈ শিকিছিলোঁ৷ লুভীয়া লোকে ভয় খায়, ধনী লোকে খং প্ৰকাশ কৰে, দুখীয়া লোকে সমস্যাটো স্বীকাৰ কৰি লয়৷ কিন্তু টকাখিনি হেৰোৱা গম পালে অনিলে যে কেৱল দুখ পাব সেইটো মই জানিছিলোঁ৷ সেই দুখ টকাখিনি হেৰোৱাৰ দুখ নহয়, সেই দুখ বিশ্বাস হেৰুওৱাৰ দুখ!
মই আগতে কাহানিও অনুভৱ নকৰা পৰিস্থিতিত পৰিলোঁ আৰু এখন বেঞ্চত বহি পৰিলোঁ৷ নৱেম্বৰৰ পহিলাভাগৰ নিশাটো আছিল শীতল৷ তাতে কিনকিনীয়া বৰষুণজাকে মোক অসুবিধাত পেলাইছিল৷ লাহে লাহে বৰষুণজাক ডাঙৰ হৈ আহিল আৰু মই তিতি জুৰুলি-জুপুৰি হ’লোঁ৷ ইপিনে ঠাণ্ডা বতাহজাকে মোক হাড়লৈকে কঁপাইছিল৷
মই বজাৰৰ ক্লক টাৱাৰটোত আশ্ৰয় ল’বলৈ পুনৰ ঘূৰি গ’লোঁ৷ কেইটামান ভিক্ষাৰী পাতল কম্বল মেৰিয়াই শুই আছিল৷ ঘড়ীয়ে মাজনিশাৰ সংকেত দিছিল৷ নোটবোৰ তিতি যোৱা বাবে মোৰ চিন্তা হৈছিল৷
পুৱা অনিলে নিশ্চয় মোক দুই বা তিনি টকা চিনেমা চাবলৈ দিলেহেঁতেন৷ কিন্তু এতিয়া তাৰ গোটেই টকাখিনিয়েই মোৰ হাতত৷ মই তাৰ আহাৰ ৰান্ধিব নোৱাৰিলোঁ; বজাৰলৈও নগ’লোঁ৷ চুৰি কৰাৰ উত্তেজনাত মই সকলো পাহৰি গ’লোঁ৷ মোৰ কাৰণে চুৰি কৰি ধৰা পৰাটো সহজ কথা৷ কিন্তু এজন ডাঙৰ মানুহ হোৱাটো, চমজদাৰ বা সন্মানীয় মানুহ হোৱাটো এটা সম্পূৰ্ণ বেলেগ কথা৷ মই নিজেকে নিজে ক’লোঁ– ‘মই অনিলৰ ঘৰলৈ ঘূৰি যোৱা উচিত৷ মোৰ যদি লিখা-পঢ়াৰ প্ৰতি ধাউতি আছে, তেন্তে মই এইটোৱেই কৰা উচিত৷’
মই বৰ অসহজ হৈ ৰূমটোলৈ উভতি আহিলোঁ আৰু সন্তৰ্পণে দুৱাৰখন খুলি দুৱাৰমুখত থিয় হ’লোঁ৷ তেতিয়াও ছয়াময়াকৈ জোনৰ পোহৰ পৰিয়েই আছিল৷ অনিল তেতিয়াও টোপনিত৷ মই বিছনাৰ মূৰ শিতানলৈ চুপি চুপি গ’লোঁ আৰু নোটৰ বাণ্ডিলটো থ’বলৈ চেষ্টা কৰিলোঁ৷ অনিলৰ নাকৰ নিশ্বাস মোৰ হাতত লাগিল৷ এক মিনিটমান ৰৈ মই নোটখিনি মেট্ৰেছৰ তলত সুমুৱাই থ’লোঁ৷
পিছদিনা পুৱা মই পলমকৈ সাৰ পালোঁ৷ তেতিয়া অনিলে পাকঘৰত চাহ কৰি আছিল৷ তেওঁ মোলৈ এখন পঞ্চাছ টকীয়া নোট আগবঢ়াই দি ক’লে– ‘কালি মই অলপ পইচা পালোঁ৷ এতিয়াৰ পৰা তুমি নিয়মিত দৰমহা পাবা৷’
মোৰ অন্তৰখন মোচৰ খাই উঠিল৷ কিজানি মই ধৰা পৰিলোঁ...? নোটখন আগনিশা বৰষুণত তিতা বাবে তেতিয়াও সেমেকি আছিল৷
: ‘আজি তুমি বাক্য লিখিবলৈ শিকিব লাগিব’ –অনিলে কৈছিল৷
তেওঁ সকলো গম পাইছিল৷ কিন্তু তেওঁৰ চকু-মুখত একো প্ৰকাশ পোৱা নাছিল৷ মই অনিললৈ চাই মোৰ মৰ্মস্পৰ্শী হাঁহিটো মাৰিলোঁ৷ সেই হাঁহিটো কোনো চেষ্টা নকৰাকৈ অন্তৰৰ নিভৃত কোণৰ পৰা আপোনা-আপুনি ওলাইছি!
[ৰাস্কিন ব’ণ্ডৰ ‘Once a Thief’ শীৰ্ষক গল্পৰ অসমীয়া অনুবাদ কৰিছে মাখনী গোস্বামী শৰ্মাই]
অনুবাদকৰ ফোনঃ ৯১০১৬-২১৪৫০