মাটিৰ গোন্ধ থকা সংগীতেই প্ৰিয় আছিল প্ৰতিমা পাণ্ডেৰ

গোৱালপাৰীয়া লোকগীতৰ সম্ৰাজ্ঞী, প্ৰতিমা বৰুৱা পাণ্ডেৰ জন্ম হৈছিল ১৯৩৪ চনৰ ৩ অক্টোবৰত কলিকতাৰ বালিগঞ্জত৷ প্ৰতিমা বৰুৱাৰ পিতৃৰ নাম আছিল প্ৰকৃতিশ বৰুৱা আৰু মাতৃ মালতী বৰুৱা৷ প্ৰকৃতিশ বৰুৱা আছিল বিখ্যাত হাতী চিকাৰী, লগতে তেওঁ প্ৰজাগণৰ মাজত লালজী নামেৰে সুপৰিচিত আছিল৷ জন্মসূত্ৰেই প্ৰতিমা বৰুৱা গৌৰীপুৰৰ ৰজা প্ৰভাত চন্দ্ৰ বৰুৱাৰ নাতিনী আছিল৷ তাৰোপৰি ভাৰতীয় বোলছবি জগতৰ প্ৰবাদপুৰুষ বিখ্যাত প্ৰমথেশ বৰুৱা প্ৰতিমা বৰুৱাৰ বৰদেউতাক৷ গতিকে জন্মসূত্ৰেই এটি সংস্কৃতিবান ৰাজপৰিয়ালৰ উত্তৰসূৰী আছিল প্ৰতিমা বৰুৱা৷ 

সৰুতেই গৌৰীপুৰ ছোৱালী এম ই স্কুলত প্ৰতিমাই প্ৰাথমিক শিক্ষা জীৱনৰ পাতনি মেলিছিল৷ স্কুলত প্ৰতিমাই অন্যান্য বিষয়ৰ লগতে সংগীত চৰ্চাও কৰিছিল৷ মনোৰমা সেন নামৰ এগৰাকী মহিলা প্ৰতিমাৰ সংগীত গুৰু আছিল, তেখেতৰ ওচৰত বিশেষকৈ ৰৱীন্দ্ৰ সংগীত আৰু নজৰুল গীত শিকিছিল৷ ৰাজপ্ৰাসাদৰ ভিতৰত বিভিন্ন ধ্ৰুপদী সংগীতৰ চৰ্চা হৈছিল যদিও প্ৰতিমাই সৰুতেই মাটিৰ গোন্ধ থকা সংগীতৰ প্ৰতি বিশেষভাৱে আকৰ্ষিত হৈছিল আৰু মাহুতসকলে দোতৰাৰ সৈতে  প্ৰাণঢালি গোৱা গীতবোৰৰ প্ৰতি আন্তৰিক সম্পৰ্ক গঢ়ি উঠিছিল৷ 

উল্লেখযোগ্য যে লোকগীতৰ সম্ৰাজ্ঞী হোৱাৰ মূলতে থকা ব্যক্তিজনেই হ’ল প্ৰতিমা বৰুৱাৰ পিতৃ প্ৰকৃতিশ বৰুৱা৷ পিতৃৰ মানৱীয় গুণ আৰু প্ৰকৃতিপ্ৰেমে প্ৰতিমাক প্ৰভাৱান্বিত কৰিছিল৷ গোটেই দিনটো পৰিশ্ৰম কৰা খাটি খোৱা, সুখ-দুখ মিহলি চহা জীৱনৰ কথাবোৰ মৈষাল আৰু মাহুতে যেতিয়া মনৰ কথা ব্যক্ত কৰি সুৰত গাইছিল, লালজীয়ে সেই গীতবোৰ আয়ত্ব কৰি গাবলৈ উৎসাহিত কৰিছিল৷ 

১৯৪৯ চন, প্ৰতিমা বৰুৱাৰ বাবে সংগীত জগতৰ অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ দিশ আছিল৷ প্ৰতিমাৰ পেহীয়েক নীহাৰবালা বৰুৱাই কলিকতাৰ নিউ এম্পৰিয়াম থিয়েটাৰ হলত এটা সাংস্কৃতিক সন্ধিয়াৰ আয়োজন কৰিছিল৷ সেই অনুষ্ঠানত হিন্দী বোলছবিৰ নেপথ্য গায়িকা গীতা দত্ত আৰু উদয় শংকৰৰ দৰে সন্মানীয় শিল্পীসকলে অনুষ্ঠান পৰিৱেশন কৰিছিল, লগতে প্ৰতিমা বৰুৱাই পেহীয়েকৰ অনুপ্ৰেৰণাতেই দেশী গীত গাই দেশৰ ভিন্ন প্ৰান্তৰৰ বিখ্যাত শিল্পীসকলৰ দ্বাৰা সমাদৃত হৈছিল৷ আকৌ ১৯৫৫ চনত পোনপ্ৰথমবাৰৰ বাবে গৌৰীপুৰলৈ আহিছিল পত্ৰবন্ধু অলকেশ বৰুৱাৰ অনুৰোধ মৰ্মে৷ বৰেণ্য শিল্পীগৰাকীয়ে সৃষ্টিৰ নতুন উদ্যম, আশা লৈ শৈল্পিক মানসিকতাৰে আহিছিল৷ ৰাজপৰিয়ালৰ সকলোলে তেওঁক সাদৰেৰে আতিথ্য কৰিছিল আৰু ৰাজপৰিয়ালৰ জলসাতেই প্ৰতিমা বৰুৱাৰ কণ্ঠত ৰজিতা খোৱা দেশী গানবোৰ ড॰ ভূপেন হাজৰিকাৰ সান্নিধ্যত আৰু শিল্পী প্ৰতিমা বৰুৱাৰ কণ্ঠত অসম, বংগ আদি ৰাজ্যত জনপ্ৰিয় হ’বলৈ ধৰে, দেশী গানৰ হৃদয় চুই যোৱা কথা, সুৰে সকলোৰে মন-প্ৰাণ আপ্লুত কৰিবলৈ ধৰিলে৷ ড॰ হাজৰিকাই কথাছবি ‘এৰাবাটৰ সুৰ’ত নেপথ্য শিল্পী হিচাপে গাবলৈ সুযোগ দিছিল প্ৰতিমা বৰুৱাক৷ তাৰ পাছত ড॰ হাজৰিকা পৰিচালিত কথাছবি ‘মাহুত বন্ধু’ৰ সকলো সংগীতৰ দায়িত্ব প্ৰতিমা বৰুৱাক অৰ্পণ কৰিছিল৷ ¸ ড॰ হাজৰিকা আৰু প্ৰতিমা বৰুৱাৰ ‘মণিকাঞ্চন’ সংযোগে বিশ্ব দৰবাৰলৈকে ইয়াৰ পৰিসৰ বিয়পাব সক্ষম হৈছিল৷ তেওঁলোকৰ দ্বৈত কণ্ঠত আৰে গেইলে কি আসিবেল ও মোৰ মাহুত বন্ধু ৰে, বন্ধুৰ বাড়ীতে তাৰ গাছে ঢোলে ইত্যাদি গীতবোৰ আজিও চিৰ সেউজ হৈ আছে৷ 

১৯৬০ চনত অনাতাঁৰ শিল্পী হিচাপে প্ৰতিমা বৰুৱা প্ৰথমতে অলপ তিক্ত অভিজ্ঞতাৰ সন্মুখীন হ’ব লগা হৈছিল, কিয়নো এই দেশী গীতবোৰ অসমীয়ালৈ অনুবাদ কৰিবলৈ অনাতাঁৰ কতৃৰ্পক্ষৰ পৰা কোৱা হৈছিল, এই কথাত প্ৰতিমা বৰুৱাই দুঃখিত হৈছিল আৰু গুৱাহাটী অনাতাঁৰ কেন্দ্ৰৰ পৰা উভতি গৈছিল৷ কিন্তু ১৯৬১ চনত তেতিয়াৰ অনাতাঁৰ কেন্দ্ৰৰ সঞ্চালক শ্ৰদ্ধাৰ পুৰষোত্তম দাসৰ নিমন্ত্ৰণক্ৰমে প্ৰথমবাৰৰ বাবে গুৱাহাটী অনাতাঁৰ কেন্দ্ৰত দেহতত্ব বিচাৰৰ গীত ‘একবাৰ হৰিবল মন ৰসনা’ প্ৰতিমা বৰুৱাৰ কণ্ঠত বাজিছিল৷ অনাতাঁৰ কেন্দ্ৰত গানবোৰ প্ৰতিষ্ঠা লাভ কৰাৰ লগে লগে  প্ৰতিমা বৰুৱাৰ সংগীত যাত্ৰা আৰু বহলভাৱে প্ৰসস্ত হৈছিল৷ ১৯৭৫ চনত কলিকতা অনাতাঁৰ কেন্দ্ৰই তেওঁক আমন্ত্ৰণ কৰে, তাৰ উপৰি দিল্লী, চিমলা, শিলিগুৰি তেজু, শিলচৰ, কাৰ্চিয়াং  গেংটক, ডিব্ৰুগড় আগৰতলা, ই¥£ল আদি অনাতাঁৰ কেন্দ্ৰতো তেওঁৰ গীত ৰেকৰ্ড হৈছিল আৰু প্ৰচাৰ কৰা হৈছিল৷ ১৯৭৫ চনত প্ৰতিমা বৰুৱাৰ শিল্পী জীৱনৰ আন এটি উল্লেখনীয় দিশ হৈছে দূৰদৰ্শনত আত্মপ্ৰকাশ৷ কলিকতা দূৰদৰ্শন যোগে এটা সাক্ষাৎকাৰ অনুষ্ঠান প্ৰচাৰ কৰা হৈছিল আৰু এই অনুষ্ঠানটোৰ আঁত ধৰিছিল স্বয়ং ড॰ হাজৰিকাই৷ লোকগীতৰ জৰিয়তে প্ৰতিমা বৰুৱাই লোক জীৱনৰ ভাব অন্তৰেৰে প্ৰকাশ কৰিছিল৷ তেওঁৰ লগত অনুষ্ঠানটোত ঢোলবাদক হিচাপে বসন্ত মালি আৰু দোতৰাবাদক সুধীৰ ৰায় আছিল৷ ১৯৮৮ চনত প্ৰতিমা বৰুৱাই সংগীত নাটক একাডেমী পুৰস্কাৰ পাইছিল৷ ইয়াৰোপৰি ১৯৬২ চনত অসম সাহিত্য সভাৰ নলবাৰী অধিৱেশনত পোন প্ৰথমবাৰৰ বাবে প্ৰতিমা বৰুৱা আমন্ত্ৰিত হয়৷ ৃতাৰ পাছৰ পৰা তেওঁ অসম সাহিত্য সভাৰ সাংস্কৃতিক সন্ধিয়াৰ অপৰিহাৰ্য শিল্পী হৈ পৰিছিল৷ 

১৯৬৯ চনত গৌৰীপুৰৰ প্ৰথমেশ বৰুৱা কলেজৰ ইংৰাজী বিভাগৰ মুৰব্বী অধ্যাপক গংগাশংকৰ পাণ্ডেৰ লগত প্ৰতিমা বৰুৱাৰ বিবাহ সম্পন্ন হয়৷ পাণ্ডেই প্ৰতিমা বৰুৱা শৈল্পিক জীৱনত বহু  প্ৰেৰণা যোগাইছিল৷ তেওঁলোকৰ বৈবাহিক জীৱনৰ সাক্ষী স্বৰূপে দুটি কন্যা সন্তান অমৃতা আৰু অলকাৰ জন্ম হৈছিল৷ 

১৯৬০ চনত জজ খেলপথাৰত সদৌ অসম ছাত্ৰ সন্থাৰ মুকলি অধিৱেশনত প্ৰতিমা বৰুৱা আমন্ত্ৰিত হৈছিল৷ তেওঁ মঞ্চত গীত পৰিৱেশন কৰিব ধৰোঁতেই কিছু অপ্ৰীতিকৰ পৰিৱেশৰ সৃষ্টি হৈছিল, কিন্তু সেই সভাৰ মুখ্য অতিথি ড॰ ভূপেন হাজৰিকাই  পৰিস্থিতি চম্ভালি প্ৰতিমা বৰুৱাক গীত পৰিৱেশন কৰিবলৈ উৎসাহিত কৰিছিল আৰু ১৯৬০ চনৰ পৰা মৃত্যুৰ শেষ মুহূৰ্তলৈকে সদৌ অসম ছাত্ৰ সন্থাই শিল্পীগৰাকীক উচ্ছ আসনত স্থান দি লোকশিল্পী গৰাকীক মৰ্যদা দি আহিছিল৷ পদ্মশ্ৰী সন্মানেৰে বিভূষিত এই শিল্পীগৰাকীৰ ২০০২ চনৰ ২৭ ডিচেম্বৰত জীৱন নাটৰ যৱনিকা পৰিছিল৷ শিল্পীগৰাকীয়ে হাজাৰ হাজাৰ শ্ৰোতা, জনতাক কন্দুৱাই চিৰবিদায় মাগিছিল৷ তেওঁ প্ৰতিজনৰ মনত লোকশিল্পী, গণশিল্পী আৰু প্ৰাণৰ শিল্পী আছিল৷