অসমৰ উদাসীন সত্ৰানুষ্ঠানৰ সাম্প্ৰতিক কালৰ সমস্যা

অসমৰ সাংস্কৃতিক পৰিৱেশৰ অন্যতম উপাদান হ’ল উদাসীন সত্ৰানুষ্ঠান৷ উদাসীন সত্ৰত সত্ৰাধিকাৰ আৰু ভকতসকলে বিয়া-বাৰু নাপাতি উদাসীন হৈ জীৱন কটায়৷ ধৰ্মীয় দায়িত্ব আৰু সাংস্কৃতিক কাম-কাজত ব্যস্ত হৈ গোটেই জীৱনটো কটাই দিয়ে৷ অসমত আগতে কেইবাখনো উদাসীন সত্ৰ আছিল যদিও কালক্ৰমত ই গৃহস্থী সত্ৰলৈ পৰিৱৰ্তিত হ’ল অথবা ভকতৰ অভাৱত সত্ৰই নিশ্চিহ্ন হৈ গ’ল৷ বৰ্তমান বাৰখনহে এনে সত্ৰ আছে৷ এই উদাসীন সত্ৰকেইখন হ’ল– আউনীআটী সত্ৰ, নতুন কমলাবাৰী সত্ৰ, দক্ষিণপাট সত্ৰ, উত্তৰ কমলাবাৰী সত্ৰ, ভোগপুৰ সত্ৰ, কমলাবাৰী সত্ৰ, বেলগুৰি সত্ৰ, বদলা সত্ৰ, জৰাবাৰী সত্ৰ, ঈশ্বৰহাটী সত্ৰ, মধ্য মাজুলী কমলাবাৰী সত্ৰ আৰু জিনকাটা ৰাজহুৱা সত্ৰ৷

ভাৰতত আন কোনো কোনো ধৰ্মতো উদাসীন পৰম্পৰা আছে৷ ৰোমান কেথলিক গিৰ্জাৰ বিছপ, ফাদাৰ আদি উদাসীন; বৌদ্ধ ধৰ্ম আৰু জৈন ধৰ্মতো উদাসীন পৰম্পৰা আছে৷ হিন্দু ধৰ্মৰো কাশী অঞ্চলত অৱস্থিত মঠসমূহতো সন্ন্যাসীসকলে বাস কৰে৷ আন কিছু সংগঠন যেনে– ৰামকৃষ্ণ মিছন, ভাৰত সেৱা সংঘ, প্ৰজাপিতা ব্ৰহ্মাকুমাৰী ঈশ্বৰীয় বিশ্ববিদ্যালয়, ইস্কন আদিতো উদাসীন পৰম্পৰা আছে৷ ধুৱাহাট বেলগুৰি সত্ৰ আৰু মহিমাবাৰীত থকা কমলাবাৰী সত্ৰ পূৰ্বতে মাজুলীতে আছিল৷ গতিকে আঠখন সত্ৰই মাজুলীতে আছিল৷ অৰ্থাৎ মাজুলীয়েই উদাসীন সত্ৰৰ বাবে অনুকূল ঠাই৷ এই সত্ৰসমূহক উদাসীন বোলাৰ অৰ্থ হ’ল ইয়াত অধিকাৰ বা ভকতসকল মাত্ৰ বিয়া পতাৰ ক্ষেত্ৰতহে উদাস, বাকী নূ্যনতম সা-সম্পত্তি প্ৰতিখন বহাৰে বা সত্ৰৰে থাকে৷ অৱশ্যে, অধিকসংখ্যক ভকতৰে আৰ্থিক দীনতা চিৰলগৰীয়া৷ সন্ন্যাসীসকল আৰু উদাসীন সত্ৰৰ ভকতৰ পাৰ্থক্য এইখিনিতে যে সন্ন্যাসীসকলৰ পূৰ্বৰ ঘৰৰ লগত সম্পৰ্ক নাথাকে, কিন্তু উদাসীন সত্ৰৰ ভকতসকলে সত্ৰ ত্যাগ কৰি বিয়া পাতিব পাৰে আৰু সত্ৰত থাকোঁতেও নিজা ঘৰখনৰ লগত সু-সম্পৰ্ক ৰাখে৷ গৃহস্থী সত্ৰতকৈ উদাসীন সত্ৰৰ অধিকাৰ তথা ভকতসকলে একাণপতীয়াকৈ সত্ৰৰ কামত লাগিব পাৰে, কাৰণ তেওঁলোকৰ সাংসাৰিক সমস্যা নাই৷

উদাসীন সত্ৰসমূহৰ নিজস্ব বৈশিষ্ট্য আছে৷ প্ৰতিখন সত্ৰৰে নিজস্ব চৌহদ, হাটী, বহা, নামঘৰ, মণিকূট, ভঁৰালঘৰ, কৰাপাট আছে৷ উদাসীন ভকতসকল বাস কৰা সৰু সৰু ঘৰক বহা বুলি কোৱা হয়৷ বহাবিলাক থকা শাৰীটোক হাটী বুলি কোৱা হয়৷ এনেধৰণৰ চাৰি হাটী থকা সত্ৰ চাৰিখনহে আছে৷ তিনিখন সত্ৰত মাত্ৰ একোটাকৈহে হাটী আছে৷ অধিকাৰ তথা ভকতসকল হাটীৰ বহাত একোটা পৰিয়ালৰ দৰে বাস কৰে৷ অধিকাৰ বা ভকত কোনোৱে দাড়ি-গোঁফ ৰাখিব নোৱাৰে; মুখমণ্ডল সদায় পৰিষ্কাৰকৈ ৰাখিব লাগে৷ তেওঁলোকে সদায় বগা ধুতি-কামিজ, চেলেং-চাদৰ পৰিধান কৰে৷ কোনো কোনো সত্ৰৰ অধিকাৰে [আউনীআটী, দক্ষিণপাট আদি] উৎসৱ আদিত পাগুৰি ব্যৱহাৰ কৰে৷

এনে সত্ৰত বহিবৰ বাবে ঢাঁৰি, কঠ, পীৰা ব্যৱহাৰ কৰে৷ সত্ৰৰ চৌহদৰ ভিতৰত কোনো লোকেই জোতা-চেণ্ডেল পিন্ধিব বা যান-বাহনত উঠিব নোৱাৰে৷ প্ৰতিখন সত্ৰতে পৌৰাণিক আৰু পৰম্পৰাগত সম্পত্তি তথা মহাপুৰুষসকলে ব্যৱহাৰ কৰা বস্তুৰ কিছু অংশ সংগৃহীত হৈ আছে৷ সত্ৰত চৈধ্য প্ৰসংগ অবিৰতভাৱে চলি থাকে আৰু ভক্তি এই সত্ৰানুষ্ঠানৰ প্ৰধান অলংকাৰ৷ ভকতসকলক সৰুতে [প্ত-১০ বছৰ] সত্ৰলৈ আনে আৰু কোনো এখন বহাত এজন বুঢ়া ভকতৰ লগত থাকে৷ ভকতসকলে ইচ্ছা কৰিলে সত্ৰৰ পৰা ওলাই যাব পাৰে বা নৈতিকতাৰ …লন দেখিলে বা বিবাহৰ প্ৰতি ধাউতি জন্মিলে তেওঁক সত্ৰৰ পৰা বিদায় দিয়া হয়৷ আচলতে সত্ৰত বুঢ়া ভকতজনে ল’ৰাজনৰ [আলধৰা] পিতৃৰ দৰে দায়িত্ব লয়, সত্ৰৰ নীতি-নিয়মৰ মাজত খাপ খাবলৈ সুযোগ দিয়ে আৰু তেৱোঁ নৃত্য-গীত, ভাওনা, হস্তশিল্প আদিত পাৰ্গত হোৱাৰ লগতে সাধাৰণ শিক্ষাও আহৰণ কৰে৷ জ্জ্ব-জ্ঝজনপৰ্যন্ত ভকত এখন বহাত সমিল-মিলে থকা দেখা যায়৷ আজিৰ যুগত য’ত নিজৰ ককাই-ভাইৰ মাজতে মিলাপ্ৰীতি নোহোৱা হৈছে, তেনেক্ষেত্ৰত তেজৰ সম্পৰ্ক নোহোৱা এখন বহাৰ ভকতসকলৰ মাজৰ মৰম-চেনেহ আদৰ্শনীয়৷

অসমৰ সমাজ-সংস্কৃতিলৈ সকলো সত্ৰৰে বিভিন্নধৰণৰ অৱদান আছে৷ সত্ৰসমূহৰ প্ৰধান উদ্দেশ্যই হ’ল শৰণ-ভজন দিয়া, শৰণৰ যোগেদিয়েই শিচ [শিষ্য]সমূহক একতাৰ ডোলেৰে ৰাখিছিল৷ উদাসীন সত্ৰৰ ক্ষেত্ৰত সূক্ষ্মভাৱে বিশ্লেষণ কৰিলে দেখা যায় যে শৰণৰ উপৰি এনে সত্ৰই সাংস্কৃতিক ক্ষেত্ৰত প্ৰভূত বৰঙণি যোগাই আহিছে৷ সত্ৰীয়া নৃত্যই ৰাষ্ট˜ীয় স্বীকৃতি পোৱাৰ গুৰিতে হ’ল এই সত্ৰকেইখনত বিশেষকৈ কমলাবাৰী থূলৰ সত্ৰকেইখনত অবিৰতভাৱে নৃত্য-চৰ্চা কৰি থকাটো৷ আউনীআটী সত্ৰৰ সেই সময়ৰ সত্ৰাধিকাৰ দত্তদেৱ গোস্বামীয়ে ১৮৭১ চনত কলিকতাৰ পৰা ছপাশাল জাহাজেৰে আনি সত্ৰত বহুৱাই ‘ধৰ্ম প্ৰকাশ যন্ত্ৰ’ নাম দি ১৮৭২ চনৰ পৰা অসমৰ দ্বিতীয়খন বাৰ্তালোচনী ‘আসাম বিলাসিনী’ প্ৰকাশ কৰিছিল৷ ‘টোল’ শিক্ষাৰ জৰিয়তে সংস্কৃত শিক্ষাৰ প্ৰসাৰ ঘটাইছিল৷ তেনেদৰে নৃত্যৰ মাটি-আখৰাৰ জৰিয়তে শাৰীৰিক শিক্ষাৰ আৰম্ভণি কৰিছিল৷ যোগ্যতা নিৰূপণৰ বাবে পৰীক্ষাৰ যোগেদি বৰবায়ন, বৰগায়ন, ওজা আদি সত্ৰীয়া উপাধি প্ৰদান কৰিছিল৷ কলা, কুটীৰ শিল্প আদি দিশতো এই সত্ৰৰ প্ৰভূত বৰঙণি আছে৷ শৰণ লোৱাসকলে কু-কাৰ্য কৰিবলৈ কুণ্ঠাবোধ কৰিছিল৷ বৃহৎসংখ্যক জনজাতীয় লোকেও সত্ৰত শৰণ লৈছিল আৰু মিচিং, চাহ জনজাতি, সোণোৱাল কছাৰী আদিয়ে নিজৰ পৰম্পৰা ৰাখিও সত্ৰৰ নিয়ম মানিছিল৷ উদাসীন সত্ৰৰ আটাইতকৈ উল্লেখনীয় অৱদান হ’ল সত্ৰীয়া নৃত্যৰ ক্ষেত্ৰত৷ সত্ৰীয়া নৃত্যই এতিয়া নামঘৰ অতিক্ৰমি বিশ্ববিদ্যালয়ত  পৰিৱেশ্য কলা বিষয় হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা লাভ কৰিছে৷ তিনি শতাধিক সত্ৰীয়া শিল্পীয়ে নৃত্য শিক্ষা প্ৰদান কৰি জীৱিকা নিৰ্বাহ কৰিছে৷ বাৰজন উদাসীন সত্ৰৰ ভকতে সংগীত নাটক অকাদেমি বঁটা লাভ কৰিছে৷ তাৰে এজনে পদ্মশ্ৰী সন্মান লাভ কৰি এই সত্ৰৰ মৰ্যাদা দুগুণে বৃদ্ধি কৰিছে৷

সাম্প্ৰতিক কালত এই পৰম্পৰাৰ সত্ৰসমূহ বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ সমস্যাৰে ভাৰাক্ৰান্ত হৈছে৷ সত্ৰ আৰু সমস্যা একেটা মুদ্ৰাৰ ইপিঠি সিপিঠি৷ আৰম্ভণিৰে পৰা সত্ৰই বিভিন্ন সমস্যাৰ মাজেদি আহিবলগীয়া হৈছে৷ আহোম ৰজাৰ শাসন কালত কেতিয়াবা সত্ৰাধিকাৰ ভকতসকলক দুৰ্ভোগ ভোগাইছিল, আকৌ পিছলৈ সহায়ৰ হাতো আগবঢ়াইছিল৷ মোৱামৰীয়া বিদ্ৰোহ, মানৰ আক্ৰমণ, বান, খহনীয়া আদি সমস্যাৰ মাজেদি আহি আধুনিক যুগত আৰু নতুন নতুন সমস্যাত পৰিব লগা হৈছে৷ এই সমস্যা আমি প্ৰধানতঃ অৰ্থনৈতিক আৰু আধুনিকীকৰণ এই দুটা ভাগত ভগাব পাৰোঁ বহল ভাবত৷ এই দুয়োটা কাৰণৰ ফলতেই সত্ৰত ভকতৰ সংখ্যা কমি গৈছে৷ ২০১০ চনত এই লেখকে পিএইচডি গৱেষণাৰ বাবে কৰা জৰীপ মতে, মুঠ উদাসীন সত্ৰৰ ভকত আছিল মাত্ৰ ৮২২জন৷ ইয়াৰ বেছিসংখ্যকেই আছিল আউনীআটী সত্ৰত৷ এতিয়া আৰু কমিল চাগে৷ যি সময়ত অসমত বা ভাৰতত জনসংখ্যা বৃদ্ধি হৈছে, সেই সময়ত উদাসীন সত্ৰত জনসংখ্যা কমি গৈছে৷ কাৰণ ইয়াত মানুহ জন্ম নহয়, বাহিৰৰ পৰা অনা হয়৷ আগতে গাঁৱৰ মানুহে সত্ৰলৈ ল’ৰা আগবঢ়াইছিল বহুকেইটা ল’ৰা আছিল বাবে৷ আজিকালি জন্ম নিয়ন্ত্ৰণৰ বাবে গাঁওসমূহতো অসমীয়া সমাজত এজন বা দুজন ল’ৰাহে থাকে৷ তাক সত্ৰলৈ নিদিয়ে৷ আনহাতে, কোনো কোনোৱে বিশেষ অসুবিধাত পৰি দিলেও মেট্ৰিক বা বি এ পৰীক্ষা উত্তীৰ্ণ হ’লেই বা কিবা এটা চাকৰি পালেই সত্ৰ ত্যাগ কৰি গৃহাভিমুখী হয়৷ বা কোনো কোনোৱে সত্ৰীয়া নৃত্য-গীত শিকি পাৰ্গত হ’লেই [কোনো কোনোৱে আধা শিকিয়েই] সত্ৰ এৰি নগৰত থাকি সত্ৰীয়া সংগীতৰ শিক্ষা দি জীৱন নিৰ্বাহ কৰে আৰু সত্ৰলৈ পিঠি দিয়ে৷ কাৰণ সত্ৰত আৰ্থিক দীনতাত থাকিব নিবিচাৰে৷ সত্ৰৰ বহা এখনত বহু খৰচ– খোৱা-বোৱা, শিক্ষা, কাপোৰ-কানি, সত্ৰীয়া সংগীতৰ চৰ্চা আদি৷ এখন বহাত গাইপতি কমেও ৩-চ্ছ্ৰ হাজাৰমানকৈ খৰচ হয় প্ৰতিমাহত৷ বুঢ়াভকতজনৰ আয়ৰ উৎস অকল খেতিৰ উপাৰ্জন৷ সেয়ে নতুনকৈ ল’ৰা আনি পোহ-পাল দিবলৈ সাহস নকৰে, বিশেষকৈ মাজুলীৰ বাহিৰৰ সত্ৰকেইখনত৷ সত্ৰত বহুত নিয়ম-নীতিৰ মাজত থাকিব লগা হয়৷ বাহিৰত আধুনিকতাৰ সুযোগসমূহ উপভোগ কৰিব পাৰে৷ সত্ৰতো আধুনিকতাৰ কু-প্ৰভাৱ পৰিছে, বিশেষকৈ ইলেক্টª’নিক মাধ্যমৰ৷ আধুনিকতা আৰু উদাসীন সত্ৰ বিপৰীত সম্বন্ধৰহে৷ স্মাৰ্ট ম’বাইল ফোন, ৱাটছএপ, মেছেঞ্জাৰ, বিভিন্নধৰণৰ কেছেট কেবল টিভি আদিয়ে সত্ৰৰ ডেকা ভকতসকলকো প্ৰভাৱান্বিত কৰিছে৷ এনে আধুনিকতাৰ বেয়া প্ৰভাৱত পৰিয়েই এখন সত্ৰৰ ডেকা সত্ৰাধিকাৰজন সত্ৰ এৰিব লগা হৈছিল৷ উদাসীন সত্ৰ প্ৰকৃততে পৌৰাণিক পৰিৱেশৰ লগতহে খাপ খায়, আধুনিক যুগত খুব কষ্টতহে চলিব লগা হৈছে, বিশেষকৈ মাজুলীৰ বাহিৰত থকা সত্ৰকেইখনে৷ আনকি ভাবি সত্ৰাধিকাৰ হ’বৰ বাবেও নিবিচাৰে৷

এইক্ষেত্ৰত এই আপুৰুগীয়া বসতিটো ৰক্ষা কৰাৰ কাৰণে ৰাইজ তথা শিষ্য আৰু অসম চৰকাৰৰ সম্পূৰ্ণ দায়িত্ব আছে৷ উদাসীন সত্ৰ পৃথিৱীৰে অদ্বিতীয় অনুষ্ঠান৷ অসমৰ সমাজ জীৱনত ইয়াৰ অপৰিসীম বৰঙণি আছে৷ উদাসীন সত্ৰত আধুনিকতাৰ কিছু প্ৰভাৱ পৰিছে যদিও সম্পূৰ্ণ উঠি যোৱা নাই৷ মূল বিষয়বস্তু-দৰ্শন, পোছাক-পৰিচ্ছদ, নৈতিকতাৰ শিক্ষা, সাংস্কৃতিক দিশ আদি প্ৰৱাহিত হৈ আছে৷ অৰ্থনৈতিক দিশটোত স্বাৱলম্বিতা আহিলে যিকেইখন সত্ৰত ভকত কমিছে, পূৰণ হ’ব৷ চৰকাৰৰ বহু আঁচনিয়ে উদাসীন সত্ৰক স্পৰ্শ নকৰে, যেনে অৰুণোদয় আঁচনি আদি৷ কাৰণ উদাসীন সত্ৰ নাৰীবিহীন সমাজ৷ সেয়ে এই ভকতসকলৰ বাবে বিশেষ আৰ্থিক অনুদান আগবঢ়াব লাগিব৷ তেওঁলোকক ধৰ্মৰ লগত সামৰিলে নহ’ব; এই ভকতসকলো সাধাৰণ মানুহ আৰু প্ৰতিজনেই শিল্পী, সেয়ে বিশেষ শিল্পী পেন্সন বা আন ধৰণে নগদ ধন প্ৰতিমাহে আগবঢ়াব লাগিব৷ সত্ৰকেইখনত বৰ্তমান খুব বেছি ৮৫০জনমান লোক আছে অধিকাৰসকলক ধৰি৷ প্ৰতিজনকে মাহে ৩,০০০ টকাকৈ দিলেও প্ৰতি বছৰত ৩ কোটি ৬ লাখ টকা খৰচ হ’ব৷ অসম চৰকাৰৰ বাবে ই একো এটা বৃহৎ পৰিমাণ নহয়৷ ইয়াৰ বিনিময়ত মৃতপ্ৰায় অনুষ্ঠান এটাত প্ৰাণ সঞ্চাৰ হ’ব আৰু প্ৰাণৱন্ত হৈ উঠিলে সমাজৰ বিভিন্ন দিশত সদৰ্থক প্ৰভাৱ পৰিব৷ মাজুলীখন নখহায় যদি তাত উদাসীন সত্ৰকেইখনমান থাকিব৷ পৃথিৱীৰ অদ্বিতীয় এই অনুষ্ঠানটো ৰক্ষা কৰাৰ দায়িত্ব আমাৰ সকলোৰে৷