দৰিদ্ৰ দেশৰ লোকক ‘সন্যাস’ৰ বাবে নিয়া দেশখন

১৯৯৬ চনৰ কথা৷ হঠাতে গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ দৰ্শন বিভাগৰ মুৰব্বীৰ কোঠাত থকা টেলিফোনটো বাজি উঠিছিল৷ সেই সময়ত স্নাতকোত্তৰ প্ৰিভিয়াছৰ শ্ৰেণীকোঠাত পাঠদানত ৰত আছিলোঁ৷ শ্ৰেণীকোঠাৰ পৰা ওলাই অহাৰ পাছত মনোৰঞ্জনে খবৰ দিলে, নতুন দিল্লীৰ পৰা কোনোবা চিমিন’ই ফোন কৰিছিল এটা বিশেষ কথাৰ বাবে৷  আধাঘণ্টামানৰ পাছত তেওঁ আকৌ ফোন কৰিব৷ ঠিক আধাঘণ্টাৰ পাছত, নতুন দিল্লীৰ ‘ইটালিয়ান ষ্টাডী চেণ্টাৰ’ৰ পৰা অধ্যাপিকা ড॰ ৰজা মাৰিয়া চিমিন’ই ফোন কৰিলে৷ তেওঁৰ মাতটো বহুখিনি পুৰুষৰ মাতৰ লেখীয়া৷ চিমিন’ই মোক তেওঁলোকৰ দেশৰ বিদ্যায়তনিক দিশটোৰ এটি চমু আভাস দি ক’লে, মই যেন মাৰ্চৰ প্ৰথম সপ্তাহতে গৈ ৰোম পাওঁ৷ বিদেশলৈ যোৱাৰ আকাংক্ষা বহুতৰে থাকে৷ ময়ো এইক্ষেত্ৰত ব্যতিক্ৰম নহয়৷ যোৱাৰ প্ৰস্তুতি চলিল৷ বিদেশত বাস কৰা বন্ধু-বান্ধৱীৰ উপদেশ অনুসৰি কেইযোৰমান গৰম কাপোৰৰ চেলোৱাৰ-কামিজ চিলোৱাই ল’লোঁ৷ কৰ্মস্থানৰ পৰা যথাবিধি বিদ্যায়তনিক ছুটী লোৱা হ’ল৷

চাহাৰা বিমানেৰে গুৱাহাটীৰ পৰা দিল্লীলৈ যাত্ৰা আৰম্ভ হ’ল৷ ‘আছাম হাউছ’ত ইতিমধ্যে কোঠা এটা ‘বুক’ কৰা হৈছিল৷ ‘ভিছা’ সহজেই হ’ল৷ ইটালিয়ান এম্বেচী আৰু ষ্টাডী চেণ্টাৰৰ লগত জড়িত ড॰ কাৰ্লো ক’ৱেনক পূৰ্বনিৰ্ধাৰিত দিনত সাক্ষাৎ কৰিলোঁ৷ তেওঁ মোক কোনদিনা, কোন বিমানেৰে কিমান সময়ত ‘লিয়নাৰ্ড দা ভিন্সি’ বিমানবন্দৰত অৱতৰণ কৰিম সুধিলে৷ ক’লোঁ৷ মাৰ্চৰ দুই তাৰিখ৷ ১৯৯৬ চন৷ এটা অভিনৱ দিন৷ মাজনিশা আঢ়ৈ বজাত আছাম হাউছৰ পৰা ইন্দিৰা গান্ধী ইণ্টাৰনেচনেল এয়াৰপ’ৰ্টলৈ যাত্ৰা কৰিলোঁ৷ তাৰপাছত ‘এয়াৰ ইণ্ডিয়াৰ’ ১৭১ নম্বৰ ফ্লাইটৰ কাউণ্টাৰৰ শাৰীত থিয় হ’লোঁ৷ আমাৰ বিমানখনৰ উৰণ আছিল পুৱা ছয় বাজি পঁয়ত্ৰিছ মিনিট যোৱাত৷ পাছে আমাক আকাশীযানত উঠিবলৈ কোৱা হ’ল পুৱা আঠ বজাতহে৷ মোৰ কাষৰ ছীটকেইটাত তিনিগৰাকী মহিলা৷ নিচেই কাষত ইটালিয়ান মহিলা– কাৰ্মেন৷ কাৰ্মেনৰ কাষত বহা দুগৰাকী ফৰাচী মহিলা– মাক-জীয়েক৷ শ্ৰীমতী কাৰ্মেনৰ লগত আঠঘণ্টীয়া বিমানযাত্ৰাত মোৰ সহজ বন্ধুত্ব গঢ়ি উঠিল৷ পূৰ্বতেই অধ্যাপক দিলীপ চৌধুৰীয়ে মোক পঞ্চতাৰকাযুক্ত হোটেলত যাতে থকাৰ ব্যৱস্থা নকৰে, সেইটো কতৃৰ্পক্ষলৈ আগতীয়াকৈ লিখিবলৈ কৈছিল৷ লিখিছিলোঁ৷ কৈছিল, ধাৰ্মিক প্ৰতিষ্ঠানত থাকিব পাৰিলে ভাল৷ পইচা কিছু ৰাহি হ’ব৷ ৰোমৰ আন্তৰ্জাতিক বিমানবন্দৰৰ পৰা মই থাকিবলৈ ঠিক কৰা প্ৰতিষ্ঠানটোলৈ কিমান দূৰ হ’ব শ্ৰীমতী কাৰ্মেনক সুধিছিলোঁ৷ তাই মোক একেবাৰে অকলশৰে যাবলৈ মানা কৰিছিল৷ মানা কৰিছিল ড॰ কাৰ্লো ক’ৰেনে নতুন দিল্লীৰ ইটালিয়ান এম্বেচীত৷ এতিয়া বিমানবন্দৰৰ পৰা ইনষ্টিটিউটলৈ যাবলৈ মই ক’ৰপৰা সংগী পাম? মই দেখিলোঁ, মোতকৈও অধিক উদগ্ৰীব হৈছে, কাৰ্মেন৷ নিজৰ অতি আপোনজনৰ দৰে কাৰ্মেনে মোক সহায় কৰিব পৰা মানুহ বিচাৰিবলৈ ধৰিলে৷ আকাশীযানৰ ভিতৰতে কাৰ্মেনে ইটালিয়ান ভ্ৰমণকাৰী ইজনক সোধে, সিজনক সোধে ইতিবাচক সঁহাৰিৰ আশাত৷ কিন্তু ইতিবাচক সঁহাৰি নাহিল৷ কেইজনমানে ক’লে, মই অকলশৰে টেক্সিত নগৈ অনতিদূৰৰ মেট্ৰ’ ষ্টেচনলৈ গৈ মেট্ৰ’ত উঠি ‘ৰোমা টাৰ্মিনি’ পাব লাগিব৷ ৰোমা টাৰ্মিনিৰ পৰা ইনষ্টিটিউট বেছি দূৰৈত নহয়৷ সেইখিনি দূৰত্ব টেক্সিৰে চম্ভালিবলৈ অসুবিধা নহ’ব৷ কাৰ্মেন কিন্তু ক্ষান্ত নহ’ল৷ বৃহৎ বিমানখনত এইবাৰ কাৰ্মেনে আৱিষ্কাৰ কৰিলে এগৰাকী কেৰেলিয়ান ‘নান’ বা সন্যাসিনীক৷ নাম ছিষ্টাৰ মেৰী৷ ৰোমান কেথলিক৷ ছিষ্টাৰ মেৰীক কাৰ্মেনে অনুনয় কৰি মোক যাত্ৰাপথত অলপ সহযোগ কৰিবলৈ ক’লে৷ ছিষ্টাৰ মেৰী মান্তি হ’ল৷ ছিষ্টাৰে ক’লে, তেওঁক নিবলৈ অহা তেওঁলোকৰ প্ৰতিষ্ঠানৰ গাড়ীৰে তেওঁ মোক ৰোম নগৰীৰ কোনো বাছ ৰখোৱা ঠাই বা টেক্সি ষ্টেণ্ডত নমাই দিব৷ তাৰপৰা হয় বাছত, নহয় টেক্সিৰে মোৰ গন্তব্যস্থান পাবলৈ বিশেষ অসুবিধা নহ’ব৷ কাৰ্মেনৰ ঘৰ মিলানত৷ গতিকে তেওঁ মিলানতহে নামিব৷ মোক ৰোমত সংগ দিব নোৱাৰিব কাৰণে কাৰ্মেনে খেদ কৰিলে৷ তেওঁ মোক মিলানলৈ নিমন্ত্ৰণ কৰিলে৷ টেলিফোন নম্বৰ দিলে৷  কাৰ্মেনে হূষী¸কেশত থকা যোগীৰূপী তেওঁৰ স্বামীৰ ঠিকনাও দিলে৷ কাৰ্মেনৰ পতি কেনেধৰণৰ যোগী মই বুজি নাপালোঁ৷ কাৰ্মেনে নিজৰ ‘পাৰ্চ’ত থকা গিৰীয়েকৰ ফটোখন বৰ আথে-বেথে উলিয়াই মোক দেখুৱালে৷ গেৰুৱা বসন পিন্ধা এজন দেখনিয়াৰ পাঞ্জাবী ব্যক্তি৷ কপালত চন্দনৰ তিলক৷ তেওঁ হেনো ইটালিয়ান সুৰা খাই বৰ ভাল পায়৷ কাৰ্মেনে যেতিয়াই সুবিধা পায়, তেতিয়াই পতি দেৱতালৈ ইটালিয়ান সুৰাৰ যোগান ধৰে৷ মিলানত থকা কাৰ্মেনৰ ঘৰলৈ বছৰত এবাৰ তেওঁ আহে৷ মিলানত তেওঁ যোগীৰ গেৰুৱা বসন বাকচত জমা থৈ পশ্চিমীয়া সাজ পিন্ধি ইটালিয়ান জীৱনপ্ৰৱাহত উটি-ভাহি থাকে৷ ভাৰতীয় যোগীৰ এনে অভিনৱ ৰূপৰ কথা আগেয়ে মই কেতিয়াও শুনা নাছিলোঁ৷  সুদীৰ্ঘ পথছোৱাত কিছু জ্ঞান আহৰণৰ নিমিত্তে কাৰ্মেনক মই ইটালিৰ ইতিহাস সম্পৰ্কে সুধিলোঁ৷ তাই অতি উৎসাহেৰে মোক ক’লে যে, হাইস্কুলৰ উচ্ছ শ্ৰেণীত তাই আজি ভালেমান বছৰ ধৰি ইটালিৰ ইতিহাস পঢ়াই আহিছে৷ বিষয়টো তাই অন্তৰেৰে ভাল পায়৷ উচ্ছ শ্ৰেণীত পঢ়োৱাৰ অভিজ্ঞতাৰে কাৰ্মেনে আৰম্ভ কৰিলে, – ‘ইউৰোপৰ ইটালিয়ান উপদ্বীপটোৰ ইতিহাসৰ খতিয়ান ল’লে দেখা যায় যে, ই অতীজত এটা জাতিৰ এখন দেশস্বৰূপে জনাজাত নাছিল৷ যীশুখ্ৰীষ্টৰ জন্মৰ এহাজাৰ বছৰৰ আগতে ইটালি উপদ্বীপটোত বহু সুকীয়া সুকীয়া জাতিয়ে বাস কৰিছিল৷ আটাইতকৈ শক্তিশালী লোকসকল এট্ৰুস্কানছ বুলি জনাজাত আছিল৷ তেওঁলোকৰ স্বৰাজ্য আছিল মধ্য ইটালি৷ এট্ৰুস্কানছসকলে উত্তৰ আৰু দক্ষিণৰ বহু অঞ্চল নিজৰ দখললৈ আনিলেও সমগ্ৰ ইটালিত আধিপত্য স্থাপন কৰিব পৰা নাছিল৷ আনকি ৰোম নগৰীকো নিজৰ দখললৈ আনিব পৰা নাছিল৷ আনহাতে, খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ২৭ত ৰোমানসকলে সমগ্ৰ ইটালিক নিজৰ দখললৈ অনাৰ উপৰি মধ্যপ্ৰাচ্য আৰু ইউৰোপৰ ভালেমান ৰাজ্য সামৰি এক বৃহৎ সাম্ৰাজ্যৰ অধিকাৰী হৈছিল৷ ৫০০ বছৰলৈ ৰোমান সাম্ৰাজ্যই যথেষ্ট উন্নতি কৰিছিল৷ কিন্তু ৩০০ খ্ৰীষ্টাব্দত উত্তৰত জাৰ্মানসকলে ৰোমান সাম্ৰাজ্যৰ পশ্চিম ফালটোত আক্ৰমণ কৰিলে৷ পশ্চিমৰ শেষৰজন ৰোমান সম্ৰাট, ৰমুলাছ আগাষ্টুলাছক ৪৭৬ খ্ৰীষ্টাব্দত অখ্ৰীষ্টান অড’আচেৰ নামৰ জাৰ্মান এজনে পৰাজিত কৰিলে৷ তেতিয়াৰ পৰা ওঠৰ শতিকাৰ মাজভাগলৈকে ইটালিখন সৰু সৰু ৰাজ্যত বিভাজিত হ’ল৷ এই সৰু সৰু ৰাজ্যবোৰে নিজৰ ভিতৰতে অবিৰতভাৱে যুঁজ-বাগৰ কৰি থাকিল৷ কিন্তু ‘ৰোমান কেথলিক চাৰ্চ’ প্ৰতিষ্ঠিত হোৱাৰ লগে লগে ৰোম, ৰোমান কেথলিকসকলৰ নেতা, পোপৰ ধাৰ্মিক কৰ্মভূমিৰ কেন্দ্ৰস্থল হৈ উঠিল৷ ৫৭২ খ্ৰীষ্টাব্দত লমবাৰ্ডছ নামৰ দুঃসাহসী জাৰ্মান জাতি এটাই ইটালি আক্ৰমণ কৰি ভালেমান ঠাই অধিগ্ৰহণ কৰি ৰোম আক্ৰমণ কৰিবলৈ আগবাঢ়ে৷ পোপে উপায়হীন হৈ ইউৰোপৰ শক্তিশালী ৰাজ্যসমূহৰ, বিশেষকৈ ৰজা ফ্ৰাংকছৰ সহায় বিচাৰে৷ ফ্ৰাংকিচ ৰজা, চাৰ্লেমাগ্নেই লমবাৰ্ডচসকলক ইটালিৰ পৰা বহিষ্কৃত কৰে৷ তৃতীয় পোপ লিঅ’ই চাৰ্লেমাগ্নেক ৮০০ খ্ৰীষ্টাব্দত ৰোমৰ সম্ৰাটৰূপে ঘোষণা কৰে৷ ফ্ৰাংকচসকলে তৃতীয় পোপ লিঅ’ক মধ্য ইটালিৰ বৃহৎ পৰিমাণৰ ভূমি দান কৰে৷ এই অঞ্চলটো তেতিয়া পোপৰ ৰাজ্যৰ সমষ্টি বুলি জনাজাত হয়৷ পোপসকলে ক্ৰমে বাহিৰৰ শক্তিক প্ৰতিৰোধ কৰিব পৰাকৈ পৰাক্ৰমী হৈ উঠে৷ পাঁচশ বছৰলৈ পোপসকল আৰু ৰোমান সম্ৰাটসকলে ইটালিত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰে৷ ইতিমধ্যে ইটালিৰ ভালেমান নগৰে প্ৰধান ব্যৱসায়িক কেন্দ্ৰৰূপে নিজৰ পৰিচয় দাঙি ধৰে৷ এই নগৰসমূহ ইমানেই চহকী আৰু ক্ষমতাশালী হৈ উঠে যে ইয়াৰে কেইখনমানে স্ব-তান্ত্ৰিক ৰাজ্যৰূপে নিজৰ পৰিচয় সাব্যস্ত কৰে৷ এই নগৰ ৰাজ্যসমূহৰ ভিতৰত পৰে, ফ্লৰেন্স, জেনৱা, মিলান’, পিচা আৰু ভেনিচ৷ জেনৱা আৰু ভেনিচ ৰাজ্য দুখন ডগেচ নামৰ ক্ষমতাশালী শাসকসকলে শাসন কৰিছিল৷ এই শাসকসকলে কলা আৰু সংস্কৃতিৰ বিকাশ কৰিবৰ বাবে শিল্পীক উদগনি দিছিল৷ ফলত এই নগৰসমূহত ইটালিয় কলা-সংস্কৃতিৰ নৱজাগৰণৰ সূচনা হয়৷ 

১৮০০ চনৰ মাজভাগত ইটালিত জনতাই উত্তৰ আৰু দক্ষিণ ইটালিৰ সংযোজন ঘটোৱাৰ সপোন বাস্তৱায়িত কৰাৰ বিষয়ে চিন্তা কৰে৷ সেই সময়ত ইটালিত শাসন চলাই থকা অষ্ট্ৰিয়ানসকলৰ বিৰুদ্ধে কেইবাটাও বিপ্লৱৰ সূচনা কৰে৷ ১৮৬০ চনত চাৰ্ডিনিয়া ৰাজ্যৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী কাউণ্ট কেভাৰৰ নেতৃত্বত অষ্ট্ৰিয়াৰ বিৰুদ্ধে উত্তৰ ইটালিৰ সমগ্ৰ ৰাইজ সং¸ঘবদ্ধ হয়৷ একেটা বছৰতে ইটালিৰ দেশপ্ৰেমিক, গিয়াচেপ্পে গাৰিবল্ডিয়ে তেওঁৰ ‘ৰঙা-কামিজ’ বা ‘Red Shirts’ নামৰ সৈন্যবাহিনীৰে সৈতে দক্ষিণ ইটালি জয় কৰে৷ ১৮৭০ চনত সমগ্ৰ উপদ্বীপটো ইটালি ৰাজ্য বুলি ঘোষিত হয়৷ এই ইটালি ৰাজ্যৰ প্ৰথমজন ৰজা আছিল চাৰ্ডিনিয়াৰ দ্বিতীয় ভিক্টৰ ইমানুৱেল৷ প্ৰথম মহাসমৰৰ [১৯১৪-১৯১৮] কালত ইটালিয়ে গ্ৰেট ব্ৰিটেন আৰু ফ্ৰান্সৰ সহযোগত অষ্ট্ৰিয়া, হাংগেৰী আৰু জাৰ্মানিৰ বিৰুদ্ধে যুদ্ধ কৰিছিল৷ ইটালিৰ ৰাইজ ইতিমধ্যে অধিক দৰিদ্ৰ হৈ পৰিছিল৷ ইটালিৰ আৰ্থিক দৈন্যৰ কালত এজন নতুন নেতা, বেনিট’ মুছ’লিনীয়ে  প্ৰাচীন ঐশ্বৰ্যশালী ৰোমান সাম্ৰাজ্যৰ সমৃদ্ধি ঘূৰাই আনিবলৈ প্ৰতিজ্ঞাৱদ্ধ হৈছিল৷ ইটালিৰ অধিকসংখ্যক জনতাই তেওঁক সমৰ্থন কৰিছিল৷ ১৯২২ চনত বেনিট’ মুছ’লিনী ইটালিৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হয়৷ তেওঁ এখন ফেচিষ্ট চৰকাৰ গঠন কৰি নিজে তাৰ অবিসম্বাদী নেতা হয়৷ একনায়কত্বৰ ৰূপত মুছ’লিনীয়ে ১৯৩৬ চনত সেই সময়ৰ জাৰ্মেনিৰ নিৰংকুশ নেতা এডলফ হিটলাৰৰ লগত এখন চুক্তি কৰে৷ ১৯৩৯ চনৰ পৰা ১৯৪৫ চনলৈ চলি থকা দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধত গ্ৰেট ব্ৰিটেনৰ হাতত জাৰ্মেনি আৰু ইটালি পৰাভূত হয় আৰু তেতিয়াই মুছ’লিনীৰ মৃত্যু হয়৷

১৯৪৬ চনত ইটালিত অনুষ্ঠিত নিৰ্বাচনে ৰাজতন্ত্ৰৰ অৱসান ঘটাই গণতন্ত্ৰ প্ৰতিষ্ঠা কৰে৷ ইটালিৰ জনগণৰ সদ্‌গতিৰ অৰ্থে গণতান্ত্ৰিক চৰকাৰখনে নানা  আঁচনি হাতত লয়৷ ইটালিৰ উত্তৰাংশই ইউৰোপৰ এটা অতি উন্নত অঞ্চলৰূপে পৰিচয় দাঙি ধৰে৷ ইটালিত ক্ৰমে বিভিন্ন ৰাজনৈতিক দলে মূৰ দাঙি উঠে৷ ছোভিয়েট ৰাছিয়া আৰু চীন দেশৰ পাছতে ইটালিত কমিউনিষ্ট পাৰ্টী ক্ৰমে সক্ৰিয় হৈ উঠে৷

মনোমোহা প্ৰাকৃতিক সৌন্দৰ্য, সুন্দৰ স্থাপত্যকলা, বৃহৎ বৃহৎ আকৰ্ষণীয় মিউজিয়াম, পুৰণি কলাকৃতিৰ স্বাক্ষৰ বহন কৰা ধবংসাৱশেষে ইটালিক পৃথিৱীৰ এখন অতি আকৰ্ষণীয় দেশৰূপে গঢ়ি তুলিছে৷ আল্পচ পৰ্বতৰ দক্ষিণত ইটালিৰ বৃহৎ উপত্যকা বিৰাজ কৰিছে৷ পো  নামৰ নদীখন এই উপত্যকাৰ মাজেদি বৈ গৈছে৷ ভূমধ্য সাগৰীয় দ্বীপসমূহ যেনে, চিচিলি, ছাৰ্ডিনীয়া, এŒবা, কাপ্ৰি আৰু ইশ্বিয়া এই দেশৰ অন্তৰ্গত৷ ৰোম ইটালিৰ ৰাজধানী৷ আমি পাছে ‘ৰোমা’ বুলিহে কওঁ৷ ৰোমান কেথ’লিক গিৰ্জাসমূহৰ ক্ষেত্ৰত ই সামূহিকভাৱে ৰোমান কেথ’লিক ধৰ্মৰ এখন উমৈহতীয়া ৰাজধানী৷ ৰোমৰ অন্তৰ্গত স্বাধীন ‘ভেটিকান চিটী’ৰ অধিকৰ্তা হ’ল, পোপ৷

দ্বিতীয় মহাযুদ্ধৰ আগতে ইটালিবাসীৰ অধিকাংশই কৃষিজীৱী আছিল৷ কিন্তু দ্বিতীয় মহাযুদ্ধৰ পাছতে ইটালিত অনেক কল-কাৰখানা প্ৰতিষ্ঠিত হ’ল আৰু ই ক্ৰমে উচ্ছতৰ যান্ত্ৰিক সভ্যতাৰ নিদৰ্শনৰূপে নিজৰ পৰিচয় দাঙি ধৰিলে৷ এই দেশ ক্ৰমে ইউৰোপীয় বাণিজ্যৰ এক উল্লেখযোগ্য সদস্য হৈ উঠিল৷ উন্নত কৃষিকাৰ্য আৰু শৈল্পিক কেন্দ্ৰৰূপে পো উপত্যকাৰ গুৰুত্ব বাঢ়িল৷ পো উপত্যকাৰ নগৰসমূহত তাঁতশিল্প, ৰাসায়নিক দ্ৰব্য, যন্ত্ৰপাতি আৰু মটৰগাড়ী আদি নিৰ্মাণকাৰ্যৰ নানা কল-কাৰখানা গঢ়ি উঠিল৷ সুবৃহৎ তৃণভূমিসমূহ হৈ উঠিল জীৱ-জন্তুৰ চাৰণভূমি৷ নৰা বগৰি, আপেল আদিৰ উদ্যানসমূহ আকৰ্ষণীয় হৈ পৰিল৷ পশ্চিম আৰু দক্ষিণ ইটালিৰ বৃহৎ অংশত কৃষকসকলে সুমথিৰা টেঙা, নেমু টেঙা আৰু জলফাইৰ খেতি কৰে৷ সমগ্ৰ দেশখনতে প্ৰচুৰ পৰিমাণে আঙুৰৰ খেতি কৰে আৰু আঙুৰৰ পৰা সুৰা উৎপন্ন কৰা হয়৷ ইটালিৰ দক্ষিণাংশ বিশেষ সাৰুৱা নহয় কাৰণে খেতি-বাতি কৰাটো কষ্টসাধ্য কাম৷ কৃষকসকলে এই অঞ্চলত খেতি-বাতি কৰিবলৈ যথেষ্ট কষ্ট কৰে৷ পাহাৰৰ এঢলীয়া অঞ্চলত মাটি ঢালি লৈ শিলেৰে বেৰা দি তেওঁলোকে খেতি কৰে৷

দ্বিতীয় মহাসমৰৰ পাছত ইটালিত প্ৰজাতন্ত্ৰ স্থাপিত হয়৷ এজন ৰাষ্ট্ৰপতি, এজন প্ৰধানমন্ত্ৰী, মন্ত্ৰী পৰিষদ আৰু সংসদক লৈ চৰকাৰ গঠন হয়৷ ইটালিৰ ভাষা মূলতঃ প্ৰাচীন লেটিন ভাষাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰিয়েই গঢ়ি উঠিছে৷ উপভাষাসমূহৰ অভূতপূৰ্ব প্ৰভাৱ এই ভাষাত লক্ষণীয়৷ ইয়াৰ সংবিধানে সকলো ভাষিক সংখ্যালঘুকে সাংবিধানিক ৰক্ষাকৱচ দিছে৷

ইটালিয়ে সংঘ¸বদ্ধভাৱে এখন দেশৰূপে নিজৰ ৰাজনৈতিক পৰিচয় দাঙি ধৰিবলৈ সক্ষম হয় ১৯ শতিকাতহে৷ ঊনৈছ শতিকাত ৰোমৰ চাৰু-কলা, ভাস্কৰ্যই সৰ্বোৎকৃষ্টতাৰ পৰিচয় দিয়ে৷ নব্য কলা-সংস্কৃতিৰ আদৰ্শৰ চানেকি দাঙি ধৰে ক্ৰমে নেপলচ, ট্ৰেয়েষ্টে, পাদুৱা আৰু ব’ল’গ্নাই৷ এই ঊনৈছ শতিকাতে এণ্টনিঅ’ কেনভা ইউৰোপৰ এজন মহৎ স্থাপত্য কলাবিদৰূপে স্বীকৃত হয়৷’

একেলেথাৰিয়ে ইটালিৰ ইতিহাসৰ কথা অতি উৎসাহেৰে কৈ থকা কাৰ্মেন যে এগৰাকী দক্ষ শিক্ষয়িত্ৰী মই সহজেই বুজি পালোঁ৷

উৰাজাহাজ আহি ‘লিঅ’নাৰ্ড দা ভিন্সি’ বিমানবন্দৰত অৱতৰণ কৰিলে৷ আকাশীযানৰ পৰা ওলাই সৰ্বপ্ৰথমে ইটালিৰ আকাশখনলৈ চালোঁ৷ উজ্জ্বল নীলা আকাশ৷ দূৰৈৰ দিগন্তত কেইটুকুৰামান শুকুলা মেঘ ওপঙি আছে৷ আন যাত্ৰীৰ সৈতে বাছত উঠিলোঁ৷ বাছৰ পৰা নামি কাউণ্টাৰৰ শাৰীত থিয় হ’লোঁ৷ ইটালিয়ানৰ বাবে কাউণ্টাৰ বেলেগ৷ বিদেশীৰ বাবে সুকীয়া কাউণ্টাৰ৷ ভিছা, পাছপ’ৰ্ট পৰীক্ষা কৰি যাবলৈ দিলে৷

 এইবাৰ ট্ৰলি ল’লোঁ৷ কি গধুৰ ট্ৰলিবোৰ৷ অৱশ্যে চলোৱাৰ কিটিপ এটা আছে৷ কেৰেলিয়ান চিষ্টাৰ মেৰীয়ে দেখুৱাই দিলে৷ মেৰী যোৱা দহ বছৰ ধৰি ইটালিত আছে৷ ইটালিয়ান ভাষা সলসলীয়াকৈ ক’ব পাৰে৷ অৱশ্যে তাৰ কাৰণো আছে৷ কেইদিনমান ৰোমত থকাৰ পাছতে মই জানিব পাৰিলোঁ, এওঁলোকৰ দেশত সম্প্ৰতি খৃষ্টান মিশ্যনেৰীৰ বিভিন্ন প্ৰতিষ্ঠানত কৰ্মীৰ অভাৱ ঘটিছে৷ বিশেষকৈ পুৰুষ সন্যাসী আৰু মহিলা সন্যাসিনীৰ বাৰুকৈয়ে অভাৱ৷ ইটালিৰ নৱপ্ৰজন্মৰ ‘সন্যাস’ৰ প্ৰতি কোনো আকৰ্ষণ নাই৷ সেয়ে দৰিদ্ৰ দেশৰ পৰা ইয়ালৈ যথেষ্টসংখ্যক দৰিদ্ৰ যুৱক-যুৱতীক নানা প্ৰলোভন দেখুৱাই আমদানি কৰা হৈছে৷ আমাৰ দেশৰ কেৰালাৰ বুজনসংখ্যক যুৱক-যুৱতী আহি ইয়াত মিছনেৰী ‘ব্ৰাদাৰ-ছিষ্টাৰ’ হৈছে৷ সাধাৰণতে একোটা গোটত ন-দহজনীকৈ কেৰেলিয়ান ছোৱালীক লগ পাইছোঁ৷ এই দেশলৈ আহোঁতে ছোৱালীজাকে কেৱল মালয়ালী ভাষাহে জানিছিল৷ প্ৰথমে এওঁলোকক গোট হিচাপেই ইটালিয়ান ভাষা শিকাই ‘নান’ কৰি লোৱা হয়৷  এই মালয়ালী ছোৱালীৰ দলবোৰে ‘ছিষ্টাৰ’ হোৱাৰ পাছত বহু কাম কৰিবলগীয়া হয়৷ 

মোক আমন্ত্ৰণ কৰি অনা ISMEO বা CESMEOৰ পৰা কোনোবা অহা নাইতো? হঠাৎ দেখিলোঁ, এখন ডাঙৰ ‘প্লে-কাৰ্ড’৷  ডাঙৰ ডাঙৰ আখৰেৰে লিখা আছে মোৰ নাম৷ লগতে ‘স্বাগতম’৷ ‘প্লে-কাৰ্ড’খন দেখি মোৰ মনত লিহিৰি গগণা বাজিবলৈ ধৰিলে৷ উৰুলীকৃত মনটোৰে ছিষ্টাৰ মেৰীৰ পৰা বিদায় লৈ আগুৱাই গ’লোঁ৷ তাৰপাছত দুজন ইটালিয়ান ভদ্ৰলোকে মোক অদূৰত পাৰ্ক কৰি থোৱা গাড়ীলৈ আগবঢ়াই লৈ গ’ল৷ প্ৰকাণ্ড গাড়ীখনৰ পিছৰ ছীটত মই অকলে৷ আগৰ ছীটত ভদ্ৰলোক দুজন৷ দুয়োজনে মোৰ লগত ইংৰাজী ভাষাতে কথা পাতিছে যদিও তেওঁলোকৰ ভাষাত ইটালিয়ান ভাষাৰ প্ৰভাৱ স্পষ্ট৷ সুন্দৰ নিমজ বাটেদি বিমানবন্দৰৰ পৰা গাড়ী চলাই আনি মোক নমাই দিলেহি, Leopardy-১৭ ৰ 'Institute Buon Pastore' ত৷ Prepared a separate introduction on request of readers.

[প্ৰয়াত ড॰ নীলিমা শৰ্মা গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ দৰ্শন বিভাগৰ মুৰব্বী অধ্যাপিকা হৈ অৱসৰ লোৱাৰ আগতে নব্বৈৰ দশকত ইটালিৰ ৰোম, নেপলচ, ট্যুৰিন আৰু ভেনিচ বিশ্ববিদ্যালয়ত ভিজিটিং প্ৰফেছৰৰূপে কৰ্মৰত আছিল৷ ‘সোঁৱৰণীত ইটালি’ নামৰ ভ্ৰমণ কাহিনীখনৰ  সংকলনটো লিখি শেষ কৰা পাছতে ২০২০ চনৰ অক্টোবৰত  তেওঁ হঠাৎ অসুস্থ হৈ পৰে আৰু পুত্ৰৰ বেংগালুৰুৰ বাসস্থানত ২০২১ চনৰ জ্জ্ব মাৰ্চত মৃত্যু হয়৷ তেওঁৰ ইচ্ছা অনুসৰিয়ে পঢ়ুৱৈ সমাজলৈ এই ভ্ৰমণ কাহিনী আগবঢ়োৱা হ’ল৷]