সমস্যাৰ আৱৰ্তত শিক্ষাজগত

ক’ভিডসৃষ্ট জটিল পৰিস্থিতিৰ বাবে বিগত দুটা বছৰ দেশৰ শিক্ষানুষ্ঠানসমূহ প্ৰায় বন্ধ হৈ থকাত ছাত্ৰ-ছাত্ৰী শৈক্ষিক দিশত যেন বহু বছৰ পিছুৱাই গ’ল৷ অনাকাংক্ষিতভাৱে শিক্ষাজগতলৈ স্থবিৰতা নামি আহিল৷ এই বছৰৰ ফেব্ৰুৱাৰীত দেশৰ আন ৰাজ্যৰ লগতে অসমত স্কুলসমূহ পুনৰ খুলিবলৈ ধৰাত ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ লগতে অভিভাৱক তথা সচেতন নাগৰিক কিছু পৰিমাণে আশ্বস্ত হ’ল৷ দীৰ্ঘদিনৰ বিৰতিৰ অন্তত পুনৰ স্কুললৈ গৈ বন্ধু-বান্ধৱী আৰু চিনাকী পৰিৱেশ পাই মাধুৰ্য, অনুষ্কা, যুগান্তৰহঁত স্বাভাৱিকতে উৎফুল্লিত হোৱাৰে কথা৷ শিক্ষাজগতলৈ পুনৰ স্বাভাৱিক অৱস্থা ঘূৰি অহাটো সকলোৱে কামনা কৰে৷ তাৎপৰ্যপূৰ্ভাৱে দৰিদ্ৰ পৰিয়ালৰ বহু ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়ে যোৱা দুটা বছৰে শ্ৰেণীকোঠা দেখা নাই৷ বহুতৰে অনলাইন ক্লাছৰ বাবে স্মাৰ্টফোন নাই৷ কোনো কোনো অভিভাৱকে সংসাৰৰ জোৰা-টাপলি মাৰি স্মাৰ্টফোন যোগাৰ কৰিলেও ইণ্টাৰনেট উপলব্ধ নোহোৱাৰ বাবে শিক্ষাৰ্থী অনলাইন ক্লাছৰ পৰা বঞ্চিত হৈ ৰয়৷ আৰ্থিক দীনতাৰ মাজতে দশম শ্ৰেণীৰ ছাত্ৰী তৰালীয়ে বৰ্তমান হাইস্কুল শিক্ষান্ত পৰীক্ষাৰ বাবে প্ৰস্তুতি চলাইছে৷ ভাৰতৰ ২৫ কোটি ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ অধিকাংশ স্কুল বন্ধ হৈ আছিল৷ ক’ভিডসৃষ্ট পৰিস্থিতিৰ বাবে স্কুল বন্ধ হোৱাৰ ক্ষেত্ৰত উগাণ্ডাৰ পাছতে ভাৰতে স্থান লাভ কৰিছে৷ ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ  প্ৰতিবেদন অনুযায়ী, যোৱা ৮২ সপ্তাহত মাজত দুই এসপ্তাহৰ বাবেহে ভাৰতত স্কুল খুলিছিল৷

দীৰ্ঘদিন ধৰি শিক্ষানুষ্ঠানসমূহ বন্ধু হোৱাৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত সমগ্ৰ বিশ্বতে শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত যি ক্ষতি  হয়, তাত সহজে পূৰণ কৰাটো অসম্ভৱ৷ শিক্ষাৰ লগতে সামাজিক, শাৰীৰিক তথা মানসিক দিশতো ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ জীৱনলৈ ভাবুকি আহিছে৷ 

উল্লেখ্য, ক’ভিডৰ প্ৰথম আৰু দ্বিতীয় ঢৌৰ মাজৰ সময়ত কিছুদিনৰ বাবে উচ্ছ শ্ৰেণীসমূহ খোলা হৈছিল যদিও প্ৰাথমিক, মাধ্যমিক তথা কিণ্ডাৰগাৰ্ডেন শ্ৰেণীসমূহ অনলাইনযোগে চলি আছিল৷ এনে হাইব্ৰীড শিক্ষা কোনো দিশতে ফলপ্ৰসূ নহয়৷

ক’ভিডৰ ফলত ছাত্ৰী-ছাত্ৰীৰ শৈক্ষিক ক্ষেত্ৰত যে বহুখিনি ক্ষতি হ’ল তাক স্কুল খোলাৰ পাছতহে গম পোৱা গ’ল৷ অভিভাৱকৰ বহুতেই এইবুলি আক্ষেপ কৰে যে তেওঁলোকৰ ৭-৮ বছৰ বয়সীয়া সন্তানে অসমীয়া বৰ্ণমালা পাহৰি গ’ল৷ বহুতে আখৰ লিখাৰ ক্ষেত্ৰত অনীহা প্ৰকাশ কৰে৷ এই সম্পৰ্কে মহানগৰীৰ এখন আগশাৰীৰ বিদ্যালয়ৰ শিক্ষয়িত্ৰীয়ে এইবুলি অভিব্যক্তি দাঙি ধৰে– ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়ে লিখাৰ যোগ্যতা আৰু কথা কোৱাৰ কৌশল শ্ৰেণীকোঠাত যিদৰে সহজে আয়ত্ত কৰিব পাৰে, অনলাইন ক্লাছত সেয়া সম্ভৱ নহয়৷ প্ৰথম শ্ৰেণীৰ পৰা সপ্তম শ্ৰেণীপৰ্যন্ত বহুতৰে বিষয়বস্তু সম্পৰ্কে সাধাৰণ জ্ঞান নোহোৱাটো অতি চিন্তনীয়৷ বিশেষকৈ দৰিদ্ৰ পৰিয়ালৰ অভিভাৱকসকল শিক্ষা সম্পৰ্কে সচেতন নোহোৱা বা ঘৰত পঢ়াৰ পৰিৱেশ নোহোৱাৰ বাবে স্কুল বন্ধৰ সময়ত ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকল পঢ়া-শুনাৰ প্ৰতি আগ্ৰহহীন হৈ পৰে৷ এনে ছাত্ৰ-ছাত্ৰীক পুনৰ শিক্ষাৰ প্ৰতি আগ্ৰহী কৰোৱা জটিল সমস্যা৷ বিশেষভাৱে সক্ষম ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ ক্ষেত্ৰত উপযুক্ত থেৰাপী তথা শিক্ষণ সুবিধাৰ পৰা বঞ্চিত হৈ ৰোৱাত বিশেষ সমস্যাৰ সৃষ্টি হয়৷ অৱশ্যে বহুক্ষেত্ৰত ৰাজ্য চৰকাৰসমূহে বিভিন্ন শিক্ষণ সঁজুলি যেনে কিতাপ, টেলিভিছনৰ দ্বাৰা পাঠদান, ভিডিঅ’ ৰেকৰ্ডৰ সহায়ত শিক্ষা দিয়া আদি পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰিছে যদিও ইয়াৰ দ্বাৰা কিমান ছাত্ৰ-ছাত্ৰী উপকৃত হৈছে সেয়াও এক প্ৰশ্ন৷

ইতিমধ্যে ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ বিষয়ে বিভিন্ন অনুষ্ঠানে সমীক্ষা চলাইছে৷ ২০২১ চনত আজিম প্ৰেমজী বিশ্ববিদ্যালয়ে চলোৱা সমীক্ষাত প্ৰকাশ পোৱা তথ্য অনুযায়ী, দেশৰ মুঠ প্তখন ৰাজ্যৰ প্ৰায় ১৬,০০০ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ প্ৰায় ৯২ শতাংশ ছাত্ৰ-ছাত্ৰী ভাষা আয়ত্তৰ ক্ষেত্ৰত পিছপৰি ৰয় আৰু ৮২ শতাংশ গাণিতিক দিশত যোগ্যতা প্ৰদৰ্শনত ব্যৰ্থ হয়, সমাজৰ শিক্ষিত তথা উচ্ছস্তৰৰ ক্ষেত্ৰত অনলাইন ক্লাছ আৰু টিউচনৰ দ্বাৰা শিক্ষা দিয়াত গুৰুত্ব দিয়া হয়৷ তাৰ বিপৰীতে অশিক্ষিত আৰু দৰিদ্ৰ শ্ৰেণীৰ ক্ষেত্ৰত ছাত্ৰ-ছাত্ৰী শিক্ষাৰ পৰা বঞ্চিত হৈ ৰয়৷

২০২১ চনত ইউনিচেফৰ দ্বাৰা প্ৰকাশিত এক প্ৰতিবেদন অনুযায়ী প্ৰায় ৪০ শতাংশ ছাত্ৰ-ছাত্ৰী অনলাইন শিক্ষাৰ পৰা বঞ্চিত হৈছে, যি অতি দুৰ্ভাগ্যজনক৷

শিক্ষাক্ষেত্ৰত অভাৱনীয় পৰিস্থিতিৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখি এইক্ষেত্ৰত যথেষ্ট সতৰ্কতা অৱলম্বন কৰা উচিত৷ বিশেষকৈ প্ৰথম শ্ৰেণীৰ পৰা নৱম শ্ৰেণীপৰ্যন্ত তথাকথিত শিক্ষণ পদ্ধতি তথা পাঠ্যক্ৰমৰ পুনৰ্গঠনত গুৰুত্ব দিব লাগিব৷ অৱশ্যে মূল পাঠ্যক্ৰমৰ যাতে কোনো সাল-সলনি নহয় সেই কথা মনত ৰখা উচিত৷ এইক্ষেত্ৰত শিক্ষকসকল অতি সচেতন হোৱা উচিত৷ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়ে যাতে স্বাভাৱিক গতিত শিক্ষা লাভ কৰিব পাৰে, তাৰ বাবে অধিক সময় দিয়া আৰু প্ৰশিক্ষণ দিয়া উচিত৷ পাঠ্যক্ৰম নিৰ্দিষ্ট সময়ত সমাপ্ত কৰাতকৈ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়ে কিদৰে ভালদৰে আয়ত্ত কৰে, তাৰ প্ৰতি প্ৰাধান্য দিয়া ভাল৷ উপযুক্ত শিক্ষণ সঁজুলিৰ সহায়ত পাঠসমূহ আকৰ্ষণীয় ৰূপত উপস্থাপন কৰিলেহে ছাত্ৰ-ছাত্ৰী আগ্ৰহী হ’ব৷ 

ক’ভিডৰ ফলত কেৱল শৈক্ষিক দিশতে নহয় আন দিশতো সমস্যাৰ সৃষ্টি হৈছে৷ বন্ধু-বান্ধৱী তথা সহপাঠীৰ লগত যোগাযোগ নোহোৱা আৰু সামাজিকভাৱে বিচ্ছিন্ন হৈ পৰাৰ ফলত ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ ওপৰত বিৰূপ প্ৰভাৱ পৰিছে, অৰ্থাৎ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ স্বাভাৱিক বিকাশ বাধাপ্ৰাপ্ত হোৱাটো অতি চিন্তনীয়৷ এইক্ষেত্ৰত মহানগৰীৰ এখন আগশাৰীৰ শিক্ষানুষ্ঠানৰ শিক্ষয়িত্ৰীয়ে এইবুলি মত প্ৰকাশ কৰে যে পূৰ্বৰ তুলনাত বৰ্তমান ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়ে সমনীয়াৰ লগত মিলামিছা কৰিবলৈ বেয়া পায়৷ শ্ৰেণীকোঠাত অনাহকত হাই-উৰুমি কৰা, সহনশীলতাৰ অভাৱ, মনোযোগহীনতা, ধৈৰ্যৰ অভাৱ আদি পৰিলক্ষিত হয়৷ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকল অভিভাৱকৰ ওপৰত অধিক নিৰ্ভৰশীল হৈ পৰা আৰু খিংখিঙীয়া হোৱা দেখা যায়৷ শিক্ষয়িত্ৰীগৰাকীৰ মতে, এইক্ষেত্ৰত অভিভাৱকসকলে সন্তানক সঠিক পথ দেখুওৱাত ব্যৰ্থ হৈছে৷ অনলাইনৰ পাঠ আয়ত্ত কৰাৰ ক্ষেত্ৰত অভিভাৱকে নিজে কৰি দিয়াৰ বিষময় ফল সন্তানে ভুগিবলগীয়া হৈছে৷ এতিয়া বহু ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়ে আগতে শিকা কথাবোৰ প্ৰায় পাহৰি গৈছে৷

‘নিমহানছ’ৰ দ্বাৰা যোৱা বছৰ প্ৰকাশ কৰা ৰিপ’ৰ্টত উক্ত কথাখিনি উল্লেখ কৰা হৈছে৷ বহু ছাত্ৰ-ছাত্ৰী ম’বাইল গেমৰ প্ৰতি আসক্ত হৈ পৰাটো দুৰ্ভাগ্যজনক৷ শাৰীৰিক কাৰ্য অবিহনে ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ নানা মানসিক সমস্যা যেনে উদ্বিগ্নতা আদি বৃদ্ধি পাইছে৷ নিমহানছৰ এগৰাকী শিশু তথা কিশোৰ মনোযোগ বিশেষজ্ঞ কে জন বিনয় সাগৰৰ মতে, ছাত্ৰী-ছাত্ৰীৰ মাজত হতাশা আৰু উদ্বিগ্নতা ক্ৰমাৎ বৃদ্ধি পাইছে৷ ক’ভিডৰ বাবে দুটা বৰ্ষ হেৰুৱাই অনিশ্চিত ভৱিষ্যতৰ কথা চিন্তা কৰি ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকল মানসিক চাপত ভুগিবলগীয়া হৈছে৷

কৰ্মব্যস্ততাৰ মাজতে অভিভাৱকসকলে সন্তানক অনলাইন পাঠ গ্ৰহণৰ বাবে যথেষ্ট সময় দিবলগীয়া হোৱাটো অতি কষ্টকৰ৷

কম বয়সীয়া ল’ৰা-ছোৱালীয়ে পৰিয়ালৰ বাদে আনৰ লগত মিলামিছা কৰিব নোৱৰাত সামাজিক ক্ষেত্ৰত সমস্যাৰ সৃষ্টি হৈছে৷ সাধাৰণতে সামাজিক আচৰণ, ভাষা শিক্ষা বা আৱেগিক দিশবোৰ সমনীয়াৰ লগত থাকিয়েই আয়ত্ত কৰে৷ এনেদৰে সামাজিক আৰু আৱেগিক দিশত ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলে বিভিন্ন সমস্যাৰ সন্মুখীন হ’বলগীয়া হৈছে৷

ক’ভিডৰ ফলত সৃষ্টি হোৱা সবাতোকৈ গুৰুতৰ সমস্যা হৈছে ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ সৃষ্টিশীল প্ৰতিভা ব্যাহত হোৱা৷ অধিকাংশ ছাত্ৰ-ছাত্ৰী গেজেটৰ লগত ব্যস্ত হোৱা, শাৰীৰিক ব্যায়ামৰ অভাৱ আৰু ম’বাইল আসক্তি আদিৰ ফলত সৃষ্টিশীল প্ৰতিভা বিকাশৰ ক্ষেত্ৰত বাধাৰ সৃষ্টি হৈছে৷ বহু সময় ধৰি মনোৰঞ্জনধৰ্মী কাৰ্যত ব্যস্ত হৈ পৰাৰ ফলত স্বাভাৱিক কল্পনাশক্তি আৰু সৃষ্টি প্ৰতিভা উভয় ক্ষেত্ৰতে বাধা আহি পৰিছে, যাক অতি ভয়ানক বুলিব পাৰি৷ ইয়াৰ লগতে চাইবাৰ সুৰক্ষাৰ প্ৰশ্নও আহি পৰে৷ আজিৰ প্ৰজন্ম ম’বাইলৰ ব্যৱহাৰত পাৰ্গত হ’লেও এইক্ষেত্ৰত অপৈণত হোৱাৰ বাবে নিষিদ্ধ জগতখনৰ প্ৰতি আকৃষ্ট হৈ পৰাৰ সম্ভাৱনা আছে৷ অত্যধিক ম’বাইল আসক্তিৰ ফলত ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ মাজত অস্বাভাৱিক আচৰণ ক্ৰমাৎ বৃদ্ধি পাইছে৷

বৰ্তমান জটিল পৰিস্থিতিৰ সৈতে মোকাবিলা কৰিবলৈ যথেষ্ট সতৰ্কতাৰ প্ৰয়োজন৷ শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত স্বাভাৱিক অৱস্থা ঘূৰি আহিবলৈ সময়ৰ প্ৰয়োজন৷ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকল যিবোৰ দিশত বাধাপ্ৰাপ্ত হৈছে, সেই সকলো চালিজাৰি চাব লাগিব৷ দৰিদ্ৰ আৰু পিছপৰা শ্ৰেণীৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ সমস্যাসমূহো ভালদৰে অনুধাৱন কৰি ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ যোগ্যতা অনুযায়ী শিক্ষা দিয়া উচিত৷ শিক্ষাৰ লগতে মানসিক, সামাজিক আৰু আৱেগিক দিশসমূহো সমানেই গুৰুত্বপূৰ্ণ৷ শিশুৰ সৰ্বাংগীণ বিকাশৰ বাবে যথোপযুক্ত ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰা উচিত৷ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ মানসিক স্বাস্থ্যৰ প্ৰতি সতৰ্ক হোৱা উচিত৷ তেওঁলোকে যাতে মানসিক চাপ, হতাশা বা উদ্বিগ্নতাত ভুগিবলগীয়া নহয় তাৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখি স্কুলসমূহত উপযুক্ত নিৰ্দেশনাৰ ব্যৱস্থা কৰা উচিত৷ কঠোৰ অনুশাসনৰ সলনি ছাত্ৰ-ছাত্ৰীক মৰমেৰে বুজাওক৷ শিক্ষকসকলে অধিক সময় দি ছাত্ৰ-ছাত্ৰীক আগবঢ়াই যোৱাত সহায় কৰা উচিত৷ এইক্ষেত্ৰত অভিভাৱকৰ সহায়-সহযোগিতা অতি প্ৰয়োজন৷ সকলোৰে সহায়-সহযোগিতা তথা সদিচ্ছাৰ দ্বাৰাহে শিক্ষাজগতলৈ স্বাভাৱিক আৰু সুস্থিৰ পৰিৱেশ ঘূৰি আহিব৷