বৰপেটাৰ দেউল আৰু বাঁহ ভঙা পৰ্ব
সৰ্বভাৰতীয় ৰঙৰ উৎসৱ হোলী মূলতঃ কৃষ্ণকেন্দ্ৰিক উৎসৱ৷ মহাপুৰুষ শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ বিৰচিত ‘কীৰ্তনঘোষা’ৰ ‘উৰেষা বৰ্ণন’আৰু শ্ৰীধৰ কন্দলিৰ ‘ঘুনুচা কীত্তৰ্ন’ৰ আখ্যান অসমৰ দৌল উৎসৱৰ মূল উপজীব্য৷ জগতগুৰু শংকৰদেৱে বৰদোৱাৰ বাকৰিত ফাগুনী পূৰ্ণিমাত মাটিৰে দৌলগৃহ সাজি, আবিৰ-ফাঁকু সানি, গীত গাই ৰং-আনন্দৰে দৌল উৎসৱ পালন কৰি অসমত এই উৎসৱৰ পাতনি মেলিছিল৷ বৰপেটা সত্ৰত দৌল উৎসৱৰ আৰম্ভণি কৰিছিল সত্ৰৰ প্ৰথমজন সত্ৰাধিকাৰ মথুৰাদাস বুঢ়া আতাই৷ বৰপেটাত এই উৎসৱক ‘দেউল যাত্ৰা’ বা চমুকৈ ‘দেউল’ বুলিয়ে জনা যায়৷ তেতিয়াৰে পৰা অবিৰতভাৱে সম্পূৰ্ণ সত্ৰীয়া পৰম্পৰা আৰু পৱিত্ৰতাৰে এই উৎসৱ প্ৰতিবছৰে ধমৰ্ীয় তথা লোক পৰম্পৰাৰে পালন কৰি অহা হৈছে৷ বৰপেটাৰ দৌল উৎসৱৰ অন্যতম আকৰ্ষণীয় পবৰ্ এটা হৈছে বাঁহ ভঙা পবৰ্৷ আনকি ১৯০০ চনত প্ৰকাশিত ৰজনীকান্ত বৰদলৈৰ উপন্যাস ‘মনোমতী’তো বৰপেটা সত্ৰৰ দৌল উৎসৱৰ অবিচ্চেদ্য অংগ বাঁহ ভঙা পবৰ্ৰ বিষয়ে উল্লেখ আছে৷ আখ্যান মতে, এবাৰ জগন্নাথ শ্ৰীকৃষ্ণই নিজ দৌলগৃহ এৰি লক্ষ্মীআইৰ অজ্ঞাতে ইন্দ্ৰদু্যম্ন ৰজাৰ ৰাজকন্যা ঘুনুচাৰ দৌলগৃহলৈ যাত্ৰা কৰি ঘুনুচাবাৰীতে সাত দিন সাত ৰাতি কটাইছিল৷ ক’লীয়া ঠাকুৰৰ এই কাণ্ডত লক্ষ্মীআই ক্ৰোধান্বিত হৈ পৰে৷ লক্ষ্মীআইৰ ক্ৰোধৰ বাতৰি পাই জগন্নাথ প্ৰভুই পুনৰ স্বগৃহলৈ উভতি আহে, কিন্তু লক্ষ্মীআয়ে খং-অভিমান কৰি নিজৰ পাৰিষদৰ সহায়ত স্বামীক বাঁহেৰে হেঙাৰ বান্ধি বাট ভেটা দিয়ে আৰু বহু বাদানুবাদৰ অন্তত দণ্ড ভৰিহে শেষত গোসাঁয়ে গৃহ প্ৰৱেশৰ অনুমতি পায়৷ অসমৰ দৌল উৎসৱ মূলতঃ এই আখ্যান আধাৰিত৷ ক’লীয়া ঠাকুৰে নিজৰ দৌলৰ পৰা ঘুনুচাৰ দৌললৈ যাত্ৰা কৰাৰ বাবেই দৌল উৎসৱক ‘দৌল যাত্ৰা’বুলিও কোৱা হয়৷ ভাৰতীয় জ্যোতিষ শাস্ত্ৰৰ ভিত্তিত কৰা নক্ষত্ৰৰ গণনা মতে প্ৰতিবছৰে ফাগুন অথবা চ’ত মাহৰ পূৰ্ণিমা তিথিত ‘দৌল পূৰ্ণিমা’হয়৷ অসমৰ আন স্থানৰ লগতে বৰপেটা সত্ৰ আৰু ইয়াৰ দাঁতি-কাষৰীয়া সত্ৰসমূহত তিনিদিনৰ পৰা পাঁচদিনপৰ্যন্ত এই উৎসৱ উদ্যাপন কৰা হয়৷ দেউলৰ প্ৰথমদিনা ‘গোন্ধ’আৰু শেষৰদিনা ‘সুঁৱেৰী’পালন কৰা হয়৷ মাজৰকেইদিন ‘ভৰ দেউল’৷ সঁুৱেৰীৰ দিনা বিয়লিবেলা বৰপেটা সত্ৰৰ পৰা দৌলগোবিন্দ আৰু ক’লীয়া ঠাকুৰক চো-দোলাত স্থাপন কৰি ভকতসকলে কান্ধত উঠাই সত্ৰৰ দক্ষিণ দিশত থকা ‘ঘুনুচা-বাৰী’কলবাৰী সত্ৰলৈ ‘হেকেটা খুৱাবলৈ’নিয়ে৷ তাৰ পৰা একেদৰেই দোলাত উঠি গোসাঁই বৰপেটা সত্ৰলৈ উভতি আহে৷ এই উভতনি যাত্ৰাতেই এই পবৰ্ পালন কৰা হয়৷ সত্ৰ চৌহদৰ মূল প্ৰৱেশদ্বাৰ ‘দালান’ৰ ভিতৰফালত কেলি-কদমৰ চোতালত অনুষ্ঠিত হয় অতি উপভোগ্য বাঁহ ভঙা পৰ্ব৷ ‘ঘুনুচা-বাৰী’ কলবাৰী সত্ৰৰ পৰা ভকতৰ দোলাত উঠি ক’লীয়া ঠাকুৰ ‘নিজগৃহ’বৰপেটা সত্ৰত প্ৰৱেশৰ সময়তে লক্ষ্মীপক্ষৰ ভকতে ক’লীয়া ঠাকুৰ আৰু আন সংগীৰ দোলা প্ৰৱেশত বাঁহেৰে বাট ভেটি বাধা প্ৰদান কৰে আৰু কৃষ্ণ পক্ষৰ ভকতেও সবৰ্শক্তিৰে বাঁহ ভাঙি গৃহত প্ৰৱেশ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰে৷ ফলত দুদল ভকতৰ মাজত লাগে এখন ‘তয়াময়া ৰণ’৷ আবিৰৰ বৰষুণ, ঢোলক, খুঞ্জৰি, তালৰ সমাহাৰত হোলীগীতৰ লহৰ আৰু হৰিধবনিত যেন এই ৰণখন বেছউপভোগ্য হৈ উঠে৷ এডাল, দুডাল নহয় মুঠ চাৰিডাল ভলুকা বাঁহেৰে এইদৰে কৃষ্ণপক্ষৰ বাট ভেটা হয়৷ কিন্তু জগতৰ নাথ জগন্নাথক জানো কোনোবাই বাধা দিব পাৰে বৰপেটা সত্ৰত পৰম্পৰাগতভাৱেই প্ৰথম বাঁহডাল ভাঙে থূল দক্ষিণহাটীৰ ডেকাভকতবৃন্দই৷ একেদৰে দ্বিতীয় আৰু তৃতীয় এই দুয়োডাল বাঁহ ভাঙে থূল উত্তৰহাটীৰ ডেকাশক্তিয়ে৷ একেবাৰে শেষৰ অৰ্থাৎ চতুৰ্থ বাঁহডাল ভাঙে থূল নহাটীৰ ভকতবৃন্দই৷ বৰপেটাবাসীয়ে অতি পৱিত্ৰতাৰে ধৰ্মীয় আৱেগ-অনুভূতি অক্ষুণ্ণ ৰাখি অপাৰ ৰং-আনন্দৰে এই বাঁহভঙা পৰ্বত ভাগ লয়, কেতিয়াও ই সঁচা কাজিয়াৰ ৰূপ নলয়৷ অতি আনন্দ-ধেমালিৰে অনুষ্ঠিত এই যঁুজ এক নাটকীয় যঁুজ৷ কেঁচা ভলুকা বাঁহ চাৰিডাল টানি-আঁজুৰিহে ভঙা হয়, ভকত-বৈষ্ণৱে কেতিয়াও এই বাঁহত ভৰি নলগায়, নগচকে ৷ দৌলোৎসৱৰ আৰম্ভণিৰ দিনাখনৰ পৰা সত্ৰৰ দৌলগৃহৰ চাৰিটা দিশত বাঁহ চাৰিডাল থিয়কৈ ৰাখি দৌলৰ চূড়াৰ ওপৰত বাঁহ চাৰিডালৰ মূৰকেইটাত এখন চন্দ্ৰতাপ বান্ধি দিয়া হয়৷ এই চাৰিডাল বাঁহেই সুঁৱেৰীৰ দিনাখনৰ ‘বাঁহ ভঙা’পৰ্বত ব্যৱহাৰ কৰা হয়৷ বৰপেটাবাসীয়ে অতি পৱিত্ৰ আৰু মূল্যৱান বুলি গণ্য কৰা এই বাঁহৰ টুকুৰা নি ঘৰৰ চালত ৰাখিলে চ’তৰ বৰদৈচিলায়ো ঘৰ, ভঁৰাল, গোহালিৰ একো হানি-বিঘিনি কৰিব নোৱাৰে৷ এই বাঁহৰ টুকুৰা বাৰীত ৰাখিলে খেতি-বাতি ভাল হয়৷ এই বাঁহভঙা পবৰ্ত ভাগ ল’লে দেহৰ শৌৰ্য-বীৰ্য বা়ঢে. বুলিও বৰপেটীয়া ডেকাচামে মনে-প্ৰাণে বিশ্বাস কৰে৷ এনে ভিন্ন লোকবিশ্বাস, লোক-পৰম্পৰাই দৌলোৎসৱৰ বাঁহভঙা পৰ্বটোক এক বিশেষ পৰ্বলৈ পৰিৱৰ্তিত কৰিছে৷ পবৰ্ৰ শেষত বাঁহকেইডাল তিনিওখন থূল হাটীৰ বাটচ’ৰাত ৰাখি থোৱা হয়৷ অসমৰ ভিন্ন প্ৰান্তৰ লগতে দেশ-বিদেশৰ ভক্ত-পৰ্যটকৰ আকৰ্ষণৰ কেন্দ্ৰবিন্দু হৈ পৰা বৰপেটা সত্ৰৰ এই বাঁহভঙা পবৰ্ চাবলৈ দৰ্শনাথৰ্ীৰ ভিৰত সত্ৰ চৌহদত বিৰ দি বাট নোপোৱা হয়৷