পঢ়া-শুনা কৰে যি, মটৰ গাড়ীত উঠে সি

সৰু থাকোঁতে আমাক পঢ়া-শুনাৰ প্ৰতি উৎসাহিত কৰিবলৈ অভিভাৱকে প্ৰায়েই শুনোৱা কথা এষাৰ আছিল– পঢ়া-শুনা কৰে যি, মটৰ গাড়ীত উঠে সি৷ তেতিয়া গাঁৱৰ কথাতো বাদেই চহৰবিলাকতো ব্যক্তিগত গাড়ীৰ সংখ্যা আছিল আঙুলিৰ মূৰত গণিব পৰা৷ সেই সময়ত গাড়ীৰ গৰাকীসকলক সম্ভ্ৰান্ত বুলিয়েই গণ্য কৰা হৈছিল আৰু ব্যক্তিগতভাৱে এখন গাড়ী কিনাটো বিলাসিতাৰেই নামান্তৰ আছিল৷ 

১৯৮৩ চনৰ ১৪ ডিচেম্বৰত মাৰুতি-ছুজুকিয়ে ‘মাৰুতি-৮০০’নামৰ গাড়ীখন বজাৰত উলিওৱাৰ আগলৈকে দুই-এখন বিদেশী গাড়ীত বাদ তেতিয়াৰ অধিকাংশ গাড়ীয়েই আছিল হিন্দুস্তান মটৰ্ছৰ এম্বেছাডৰ, ফিয়েটৰ প্ৰিমিয়াৰ পদ্মিনী আৰু মহিন্দ্ৰ কোম্পানীৰ উইলিজ জীপ গাড়ী৷ উল্লেখ্য,প্ৰথম সংস্কৰণৰ মাৰুতি-৮০০ একোখনৰ দাম আছিল মুঠেই ৪৭,০০০ টকা আৰু সেইবাবেই মাৰুতি-৮০০ক সাধাৰণ মানুহৰ গাড়ী বুলি অভিহিত কৰা হৈছিল৷ তাৰপাছত লাহে লাহে বিশ্বায়ন আৰু উদাৰ বাণিজ্য নীতিৰ প্ৰভাৱত এসময়ৰ সম্ভ্ৰান্ত পৰিয়ালৰ বিলাসিতা আৰু মৰ্যাদাৰ প্ৰতীক‘মটৰ গাড়ী’খন আমাৰ দৰে নদাই-ভদাইৰো আৱশ্যকীয় দৈনন্দিন আহিলাত পৰিণত হ’ল৷ আৰু বৰ্তমান কিজানি দেশী-বিদেশী বিভিন্ন প্ৰতিষ্ঠানে নিৰ্মাণ কৰা ব্যক্তিগত গাড়ীৰ পাঁচ শতাধিকমান মডেল ভাৰতীয় বজাৰত উপলব্ধ৷ গাড়ী একোখন কিনাৰ সময়ত গ্ৰাহকৰ অধিক মাছত বগলী কণাৰ দৰে হোৱাৰ লেখীয়া অৱস্থা৷ মানুহৰ ক্ৰয়ক্ষমতা বৃদ্ধি পোৱাৰ লগতে বিত্তীয় প্ৰতিষ্ঠানসমূহে প্ৰদান কৰা সহজলভ্য ঋণৰ সহায়ত আজিকালি প্ৰায় প্ৰতিটো মধ্যবিত্ত পৰিয়ালতে কমেও একোখনকৈ গাড়ী৷ পৰাই বছৰে দুবছৰে গাড়ী সলনি কৰিছে; এখনেৰে সকলো চম্ভালিব নোৱৰাত সন্তান আৰু পৰিয়ালৰ বাবে আৰু এখন কিনিছে; নোৱৰাই পুৰণি গাড়ী একোখনকে কিনিছে৷ মুঠৰ ওপৰত পিঁ-পিঁ, পেঁ-পেঁকৈ চৌদিশে আজিকালি গাড়ীয়েই গাড়ী৷ এয়া হ’ল মাথোঁ ব্যক্তিগত চাৰিচকীয়া বাহনৰ কথা৷ ইয়াৰ উপৰি ব্যৱসায়িক বাহন যেনে বাছ, ট্ৰাক, টেম্প’আৰু মটৰচাইকেল অৰ্থাৎ ভয়ংকৰ গতিযুক্ত বাইকবোৰ আছেই৷ মানুহৰ ক্ৰয় ক্ষমতা বাঢ়িছে, প্ৰয়োজন বাঢ়িছে, গতিকে গাড়ী, মটৰ, বাইক, স্কুটী [আজিকালি চৰকাৰেও দিয়ে] যিয়েই যি পাৰে সামৰ্থ্য অনুযায়ী কিনিছে, তাত আপত্তি কৰিবলগীয়া একো নাই৷ ক’ব খোজা কথাটো হ’ল ৰাজপথত বাহন এখন চলোৱাৰ সময়ত পালিবলগীয়া নিয়মবোৰ সকলোৱে মানি চলেনে? নাইবা সেই লিখিত [কিছুমান অলিখিত] নিয়মবোৰ বুজাৰ সামৰ্থ্য আমাৰ সকলোৰে আছেনে? পুৱাই প্ৰাতঃভ্ৰমণলৈ ওলাই কোনোবাজন, পুৱা বাছত উঠি স্কুললৈ যোৱা কণমানিটো, বাইক বা স্কুটীখন লৈ ওলাই যোৱা কলেজীয়া ল’ৰাটো বা ছোৱালীজনী,গাড়ীখন লৈ অফিচলৈ ওলাই যোৱা পিতৃ বা মাতৃগৰাকী সন্ধিয়ালৈ এটা মৃতদেহ হৈ ঘূৰি আহিব পাৰে৷ নাইবা চিৰজীৱনলৈ ঘুণীয়া হৈ বিছনাত পৰি থাকিব পাৰে৷ ৰাজপথত ভৰি দিলেই সুস্থ শৰীৰেৰে ঘূৰি অহাৰ একো নিশ্চয়তা নাই৷ সেইবাবেই সমৰ্থসকলে আজিকালি ধন ভৰি বিভিন্ন বীমা আঁচনিৰ গ্ৰাহক হয়৷ তথাপি কিন্তু নিজৰ সুৰক্ষাৰ বাবে সজাগ নহয়৷ হাইস্কুলৰ ডেওনা পাৰ হ’ল কি নহ’ল সন্তানক কিনি দিলে এখন বাইক বা স্কুটী [আজিকালি চৰকাৰেও দিয়ে]৷ বেংকে ঋণ দিছে, গতিকে কিনি লৈছোঁ দ্ৰুতগতিৰ বিলাসী গাড়ী৷ উপাৰ্জন কৰিছোঁ নিজৰ পইচাৰে, কিনিছোঁ, বাধা দিবলৈ কাৰো অধিকাৰ নাই৷ বৰ্তমান যন্ত্ৰচালিত বাহন এখন সকলোৰে বাবে অপৰিহাৰ্য হৈ পৰিছে৷ আৰু সেইবাবেই সকলোৱে নিজৰ সামৰ্থ্য অনুযায়ী যান-বাহন ক্ৰয় কৰি লয়৷ কিন্তু সেইখন ৰাজপথত চলাওঁতে পালিবলগীয়া নীতি-নিয়ম বা ল’বলগীয়া সাৱধানতাৰ ক্ষেত্ৰত কোনেও নাভাবে৷ ৰাষ্ট্ৰীয় ঘাইপথবোৰত অসাৱধানভাৱে য’তে-ত’তে ৰখাই থোৱা ট্ৰাক বা অন্যান্য গধুৰ যান-বাহনবোৰ, ইউটাৰ্ন বিচাৰি সঠিক দিশেৰে এক কিলোমিটাৰ গৈ ইন্ধন খৰচ কৰাতকৈ ভুল তথা ওলোটা দিশেৰে চলোৱা যান-বাহন, তীব্ৰগতিত চলোৱা বাইক, ডাম্পাৰবোৰ, ৰাতি ডীপাৰ দিব নজনা বা কোনো সংকেত নিদিয়াকৈ হঠাতে বাহনখন ৰখাই দিয়া চালকবোৰ– সকলো যেন সাক্ষাৎ একো একোটা মৃত্যুদূত৷ সেইবোৰক লেকাম লগাওঁতা কোনো নাই৷ উলংগ দেশৰ উলংগ প্ৰজা৷ ৰাজপথত অলপমান অসাৱধান হ’লেই কোনে আহি কেতিয়া মহটিয়াই নি ভৱলীলা সাং কৰে তাৰ একো ভৰস¸া নাই৷ অৱশ্যে, সাৱধানে থাকিলেই যে পুৱা হাঁহি-মাতি ঘৰৰ পৰা ওলাই যোৱা কোনোবা এজন সুস্থ শৰীৰেৰে ঘৰলৈ ঘূৰি আহিব, তাৰো একো ভৰসা নাই৷ কাৰণ বাইকখন চলাওঁতে হেলমেট পিন্ধিবলৈ, গাড়ীখন চলাওঁতে ছীটবেŒI×ডাল মাৰিবলৈকো আমাক আইন লাগে৷ জৰিমনাৰ ভয়তহে আমি গতি হ্ৰাস কৰিব খোজোঁ, নিজৰ বা আনৰ সুৰক্ষাৰ বাবে নহয়৷ হঠাতে ভাঁজ লোৱা কেঁকুৰি এটাত গাড়ীখন ৰখোৱাটো, সংকেত নিদিয়াকৈ হঠাতে ব্ৰেক মাৰি যাত্ৰী উঠোৱা-নমোৱা কৰাটো, ৰাতি গাড়ী চলাওঁতে ডীপাৰ নিদিয়া আদি যেন আমাৰ মৌলিক অধিকাৰ৷ চৰকাৰ আৰু বেচৰকাৰী অনুষ্ঠান-প্ৰতিষ্ঠানৰ সহযোগত প্ৰত্যেক বছৰে পথ সুৰক্ষা সপ্তাহ পালন কৰা হয়৷ শিক্ষিত, সভ্য মানুহক পথ সুৰক্ষা সপ্তাহ পালন কৰাৰ উদ্দেশ্য আৰু প্ৰয়োজনীয়তাৰ ব্যাখ্যা নিষ্প্ৰয়োজন বুলিয়েই ভাবোঁ৷ কেইবছৰমান আগৰ তথ্য অনুসৰি প্ৰতিবছৰে ভাৰতত সংঘটিত হয় প্ৰায় পাঁচ লাখ পথ দুৰ্ঘটনা আৰু সেইবোৰত মৃত্যু হোৱা লোকৰ সংখ্যা প্ৰায় ডেৰ লাখ৷ অৰ্থাৎ ভাৰতত গড় হিচাপত দৈনিক তেৰশতকৈও অধিক দুৰ্ঘটনা সংঘটিত হয় আৰু চাৰি শতাধিক মানুহৰ মৃত্যু হয়৷ আনহাতে, এটা বৰ্ষত অসমত সংঘটিত হোৱা প্ৰায় দহ হাজাৰ দুৰ্ঘটনাত মৃতকৰ সংখ্যা প্ৰায় তিনি হাজাৰ আৰু আহতৰ সংখ্যা সাত হাজাৰমান৷ উল্লেখ্য, সৰ্বভাৰতীয় পৰ্যায়ত দুৰ্ঘটনাত নিহত বা আহতৰ সংখ্যা পূৰ্বৰ তুলনাত সামান্য কমিছে যদিও অসমত বৃদ্ধি পাইছে৷ মহামাৰীতকৈ ভয়াৱহ ৰূপ লৈছে পথ দুৰ্ঘটনাই৷ তথাপি মানুহ সচেতন নহয়৷ পৰিসংখ্যাসমূহৰ পৰা এটা কথা প্ৰতীয়মান হয় যে কেৱল‘পথ সুৰক্ষা সপ্তাহ’পালন কৰিলেই ৰাইজ সজাগ নহয়৷ বৰঞ্চ বৰ্তমানৰ আত্মকেন্দ্ৰিক সমাজ ব্যৱস্থাত পথ সুৰক্ষা সপ্তাহ এক অৰণ্য ৰোদনহে৷ পূৰ্বৰ তুলনাত পথত চলাচল কৰা যান-বাহনৰ সংখ্যাও যথেষ্ট বৃদ্ধি পাইছে, যাৰ ফলত দুৰ্ঘটনাৰ সংখ্যা বৃদ্ধি পাইছে৷ এই দুৰ্ঘটনাসমূহৰ অতি নগণ্যসংখ্যকহে কাৰিকৰী বিজুতিৰ ফলত সংঘটিত হয়৷ নব্বৈ শতাংশতকৈও অধিক দুৰ্ঘটনা চালকৰ অসাৱধানতা, অজ্ঞতা অথবা নীতি-নিয়ম উলংঘা বা অৱহেলা, সুৰাপান কৰাৰ বাবেই ঘটে৷ অৱশ্যে, পথৰ দুৰৱস্থা আৰু যান-বাহনৰ জৰাজীৰ্ণ অৱস্থাও কিছু পৰিমাণে জগৰীয়া নোহোৱা নহয়৷ আনহাতে, ৰাজপথত চলাচল কৰা ব্যৱসায়িক যান-বাহনসমূহৰ কিছুসংখ্যকৰ [বিশেষকৈ বাছ আৰু  ট্ৰাক] অৱস্থা দেখিলে সেইবোৰক যাত্ৰী বা বয়বস্তুসহ ৰাস্তাত চলাবলৈ বিভাগীয় কতৃৰ্পক্ষই কেনেকৈ অনুমতি দিয়ে, ভাবি আচৰিত লাগে৷ কিন্তু মেকুৰীৰ ডিঙিত টিলিঙা বান্ধিব কোনে?

এইখিনিতে এটা ব্যক্তিগত অভিজ্ঞতা বেকত কৰিব খুজিছোঁ৷ কেইবছৰমান পূৰ্বে কন্যাকুমাৰীত ভাৰালৈ লোৱা গাড়ীখনৰ চালকজনে দিনটো মঠ-মন্দিৰ আৰু আন প্ৰাকৃতিক সৌন্দৰ্য উপভোগ কৰোৱাই আবেলি আমাক সাগৰৰ পাৰৰ বিশেষ স্থান এডোখৰৰ পৰা সূৰ্যাস্ত দেখুওৱাৰ কথা আছিল৷ ঘূৰি ফুৰোঁতে কিছু পলম হ’ল৷ পঞ্চলিছ মিনিটমানৰ ভিতৰত ষাঠি কিলোমিটাৰমান বাট অতিক্ৰম কৰিলেহে সাঁজ লগাৰ আগেয়ে সূৰ্যাস্ত চোৱা স্থানডোখৰ পোৱাৰ আশা আছিল৷ বিশেষ ভিৰ-ভাৰ নথকা মসৃণ ৰাস্তাটোত সেইখিনি সময়ৰ ভিতৰত ষাঠি কিলোমিটাৰ বাট অতিক্ৰম কৰাটো একো ডাঙৰ কথা নাছিল৷ কিন্তু সেই পথছোৱাত হেনো গাড়ীৰ সৰ্বোচ্ছ গতিবেগ ঘণ্টাত চল্লিছ কিলোমিটাৰ৷ পুলিচ নথকা সত্ত্বেও পথছোৱাৰ কোনো এঠাইতে চালকজনে গাড়ীৰ গতিবেগ চল্লিছৰ ওপৰলৈ বৃদ্ধি কৰা নাছিল৷ আমাৰ গালি-শপনিলৈ কেৰেপ নকৰি সি কৈছিল– পুলিচ নাই বুলিয়েও মই আইন-ভংগ কৰিব নোৱাৰোঁ৷