ব’হাগ, ভোট,মহানগৰ আৰু যক্ষ

কেৱল মিছলীয়া মৰমতেই নহয়;মিছলীয়া প্ৰতিশ্ৰুতি,মিছা আশা,মিছা কল্পনাতো যেন কাৰাৰুদ্ধ আমি মহানগৰীৰ নাগৰিক৷ এইবাৰলৈ হ’ব;এইবাৰৰ চৰকাৰখন কামৰ চৰকাৰ;এই পাঁচ বছৰৰ ভিতৰত বহু কাম হয়তো হৈ উঠিব;অমুকজন মন্ত্ৰী এই চহৰৰে নিগাজী বাসিন্দা,তেওঁ সমস্যাবোৰ জানেই,নতুনকৈ বুজোৱাৰ সময়খিনি অন্ততঃ বাচিব;এইবাৰ বিদেশৰ উন্নত প্ৰযুক্তিৰ প্ৰয়োগ হ’ব,সুৰংগৰ শেষ পাওঁ পাওঁ যেন দেখিছোঁঃ এইধৰণৰ অসাৰ সান্তনা লৈয়েই বছৰৰ পাছত বছৰ অতিবাহিত কৰিছে গুৱাহাটীবাসীয়ে৷ মন আছে,আশা আছে,সমস্যা আছে,প্ৰতিশ্ৰুতিও আছে, বাছনি কৰাৰ অধিকাৰ আছে,ঠগ খাই পাহৰাৰ প্ৰবৃত্তিও আছে; এইবোৰৰ মাজতে আবদ্ধ হৈ থাকিবলৈ বাধ্য হৈ দিন পাৰ কৰিছেঃ যক্ষ নহয়নো কি?

গুৱাহাটীৰ আন বহু বাসিন্দাৰ দৰে আমি এই চহৰৰ একেবাৰে ঐতিহাসিক দিনৰে পৰা নিগাজিকৈ বহা নাগৰিকৰ মাজত নপৰোঁ৷ বহুতে আমাক উজনিৰ পৰা অহা বহিৰাগত,ন-গুৱাহাটীয়া বুলিও কয়৷ কিন্তু ছাত্ৰ জীৱনৰে পৰা পাই অহা আৰু পিছলৈ কৰ্মসূত্ৰে নিজা হৈ পৰা আৰু এই মাটিতে ঘৰ পতা চহৰখনলৈ আমাৰ মৰম আন কোনো ভূমিপুত্ৰতকৈ নিশ্চয় কম নহয়– সেই বিষয়ে সন্দেহৰ থল নাই৷ সেয়ে,চহৰখনৰ সৰ্বাংগীণ উন্নতি আমাৰ কাম্য৷ ষাঠিৰ দশকত যেতিয়া আমি কিছু দূৰণিবটীয়া স্থানলৈ গুৱাহাটীত এৰাতি কটাই যাবলগীয়া হয়,তেতিয়া দেখা গুৱাহাটী আজিৰ গুৱাহাটীৰ দৰে নাছিল৷ শ্বিলঙৰ পৰা ৰাজধানীও যে এদিন গুৱাহাটীলৈ নামিব,সেই কথাও কেতিয়াবা চুকে-কোণে এটা ঘুনুক-ঘানাক চৰ্চাহে আছিল৷ উজনিৰ পৰা আহিলে উলুবাৰীৰ পৰা আৰম্ভ হৈ,পল্টন বজাৰ,চানমাৰি,শিলপুখুৰী,খাৰঘুলি,উজানবজাৰ,পাণবজাৰ সাঙুৰি মাছখোৱা পাৰ হৈ ভৰলুমুখ,শান্তিপুৰতে যেন শেষ হৈছিল তেতিয়াৰ গুৱাহাটী৷ আকাশবাণী কেন্দ্ৰ পাৰ হৈ আজিৰ জু-ৰোড তিনিআলিৰ দিশে আহিবলৈ অসুবিধা৷ চিটীবাছ বোলা বস্তুটো আৰম্ভ হৈছে কি নাই৷ জু-ৰোড তিনিআলিৰ নাম বোধহয় নিমগুৰি নে কিবাহে আছিল৷ কামাখ্যা দেৱীৰ পাহাৰ, মালিগাঁও,পাণ্ডু,জালুকবাৰী আদি অঞ্চল নগৰখনৰ বাহিৰৰ এলেকাৰ দৰে৷ যোৰাবাট,খানাপাৰা আদি পাৰ হৈ যেতিয়া ৰঙা বাছখন আগবাঢ়ে,তেতিয়াও গুৱাহাটী চহৰ পাইছোঁহি যেন অনুমান নহয়৷ ভঙাগড় এলেকাত দূৰৰ পৰাই চকুত পৰা ৰঙা ফ্ল’ৰ মিলটো দেখা পালেহে গুৱাহাটী পাইছোঁহি যেন লাগিছিল৷ চহৰখন আজিতকৈ যথেষ্ট সৰু আছিল৷ তথাপি সেইদিনৰ অসমৰ আগশাৰীৰ চহৰ আছিল [হয়তো তেতিয়াৰ ৰাজধানী শ্বিলঙক বাদ দি]৷ বিশ্ববিদ্যালয় আছিল; কটন কলেজৰ দৰে ঐতিহ্যমণ্ডিত মহাবিদ্যালয়কে ধৰি আন বহু উচ্চমানৰ শিক্ষানুষ্ঠান আছিল; আকাশবাণী অনাতাঁৰ কেন্দ্ৰ আছিল;বিমানবন্দৰ,ৰে’লগাড়ীৰ আঞ্চলিক কাৰ্যালয়,ডাক-সেৱাৰ মুখ্য কাৰ্যালয় আদি৷ ৰাস্তা-ঘাট আজিতকৈ ঠেক আছিল যদিও যান-জঁট নিয়ন্ত্ৰিত আছিল, খোৱাপানীৰ সমস্যাৰ কথা শুনা নাছিলোঁ,জনসংখ্যা কম আছিল বুলিয়েই হয়তো প্ৰতি ক্ষেত্ৰতে বিশৃংখলো কম আছিল৷ চহৰৰ মাজমজিয়াতে বান দেখা নাছিলোঁ৷ বিশেষ পৰিকল্পনা নাথাকিলেও চহৰখনে সেই সময়ৰ নাগৰিকৰ চাহিদা কঢ়িয়াব পাৰিছিল৷ পিছলৈ সত্তৰৰ দশকত যেতিয়া আমি কলেজীয়া ছাত্ৰ,তেতিয়াও চহৰখন আগেয়ে দেখাৰ দৰেই আছিল যদিও সমস্যাই লাহে লাহে গা কৰি উঠিবলৈ ধৰিছিল৷ ইতিমধ্যে ৰাজধানী গুৱাহাটীলৈ পৰ্যায়ক্ৰমে নামিবলৈ ধৰিছে৷ কিন্তু ৰাজধানী গুৱাহাটীতে ন-নিগাজীকৈ বহিব,নে অস্থায়ী ৰাজধানী হিচাপেহে কাম চলোৱা যাব, এইক্ষেত্ৰত সঠিক সিদ্ধান্তৰ অভাৱত নতুন ৰাজধানী স্থাপনৰ কোনো সুপৰিকল্পিত আঁচনি বছৰৰ পাছত বছৰ ধৰি লোৱা নহ’ল৷ অপৰিকল্পিত,জোৰা-টাপলি মৰা ব্যৱস্থাৰেই ৰাজধানী চলি থাকিল৷ মাজতে চন্দ্ৰপুৰত নতুন ৰাজধানী পতাৰ এক পৰিকল্পনা লোৱা হৈছিল৷ চাৰ্লছ কৰিয়াৰ দৰে স্থাপত্যবিদ আহিও চাই গ’ল৷ কিন্তু সেই প্ৰকল্প আৰু আগ নাবাঢ়িল৷ এইবোৰ কথাৰ পুনৰাবৃত্তি এই কথাষাৰ বুজিবৰ বাবেই দোহাৰিছোঁ যে স্থায়ী ৰাজধানী ক’ত হ’ব এই বিলম্বতাই গুৱাহাটী মহানগৰীক বহু অপূৰণীয় ক্ষতি কৰিলে৷ চন্দ্ৰপুৰতেই হওক বা আন ক’ৰবাতেই হওক,এখন নতুন ৰাজধানী চহৰ সমান্তৰালভাৱে গঢ় লৈ উঠা হ’লে বহু সমস্যাৰ পৰা হাত সাৰিব পৰা গ’লহেঁতেন৷ এতিয়া তেনে এখন ৰাজধানী চহৰ গঢ়িবলৈ সহজ হ’ব বুলি হয়তো নগৰ-পৰিকল্পনাৰ বিশেষজ্ঞসকলেও নাভাবিব৷

আনহাতে,সমসাময়িকভাৱে শ্বিলং পাহাৰৰ পৰা ভৈয়ামলৈ নামি আহিবলৈ বাধ্য হোৱা গুৱাহাটীৰ নতুন নাগৰিকে ব্যাপক গতিত মাটি কিনি বহিবলৈ আৰম্ভ কৰে৷ এনে প্ৰায়বোৰ অঞ্চলতেই আগতে জলাশয়,জান-জুৰি,নৈ আদি আছিল,যিসমূহে গুৱাহাটীক কৃত্ৰিম বানৰ পৰা বচাই ৰখাত প্ৰাকৃতিকভাৱেই সহায় কৰিছিল৷ এতিয়া,সুষ্ঠ নগৰ-পৰিকল্পনাৰ অভাৱত,অনিয়ন্ত্ৰিতভাৱে এই অঞ্চলসমূহত নতুন বসতি আৰম্ভ হ’ল৷ এসময়ৰ চলাবিল,ভৰলু,বাহিনী আদিয়ে অতিমাত্ৰা জলৰাশি নিষ্কাশন কৰি অহা নৈ,জলাশয় আদিৰ কি অৱস্থা হ’লগৈ,সেইবোৰ কথা ইতিমধ্যে বিভিন্ন মাধ্যমত বাৰম্বাৰ কোৱা হৈছে৷ গুৱাহাটীৰ প্ৰায় প্ৰতিজন বাসিন্দাই এইবোৰ কথা জানে৷ কিন্তু,গুৱাহাটীয়ে সকাহ পোৱা নাই৷ বেমাৰ-আজাৰৰ লক্ষণসমূহ ধৰা দিয়াৰ লগে লগে সময়ত যথোচিত মনোযোগ নিদি আওকাণ কৰিলে যিদৰে এটা সময়ত ৰোগ দুৰাৰোগ্য হয় আৰু বেমাৰী মৃত্যুমুখত পৰে,তেনেদৰেই গুৱাহাটী মহানগৰীৰো পৰ্যায়ক্ৰমে আৰু ক্ৰমান্বয়ে মৃত্যু যাত্ৰা কাহানিবাই আৰম্ভ হ’ল৷ যথা সময়ত যথোচিত ব্যৱস্থা হাতত নল’লে এয়াই হয়৷

ৰাজধানী নামি অহাৰ পৰাই চহৰখনৰ সমস্যা দ্ৰুতগতিত বৃদ্ধি পাবলৈ ধৰিলে৷ বিশেষজ্ঞৰ চিন্তাধাৰা,পৰামৰ্শ,অভিজ্ঞতা,আদিৰ অভাৱ কোনোদিনেই নাছিল যদিও দায়িত্বশীল কৰ্ম-সংস্কৃতিৰ অভাৱ আৰু গুৱাহাটীক সুষ্ঠ,সবল,সুন্দৰ কৰি ৰখাৰ দায়িত্বই বা সঠিকভাৱে কোন বিভাগৰ ওপৰত ন্যস্ত,নে সকলোৰে আৰু সেয়ে,কাৰোৱেই নহয় যেন এটা পৰিৱেশতে গুৱাহাটী গেলিবলৈ ধৰিলে৷ এটা সময়ত প্ৰয়াত ৰাধাগোবিন্দ বৰুৱা আদিৰ দৰে নেতৃস্থানীয় কিছু লোকে গুৱাহাটী চহৰক সকলো দিশৰ পৰা টনকিয়াল কৰি তোলাৰ হাবিয়াস কৰিছিল যেন লাগে৷ ‘ছেভ গুৱাহাটী,বিল্ড গুৱাহাটী’নামৰ এটা সংগঠনেও যৎপৰোনাস্তি চেষ্টা কৰিছিল যেন লাগে; কিন্তু চৰকাৰী বিভাগসমূহৰ পৰা সঠিক সঁহাৰি নাপাই বোধহয় লাহে লাহে হতাশ হ’ল৷ 

চহৰখন ইমানেই সমস্যা-জৰ্জৰিত হৈ পৰিছে যে প্ৰতিকাৰৰ কথা ভবাসকলৰো বোধহয় সমস্যাৰ পাহাৰসম আকাৰ দেখি পেটত হাত-ভৰি লুকোৱাৰ অৱস্থা৷ ক’ত ধৰিব,ক’ত এৰিব!এশ-এবুৰি সমস্যা৷ খোৱাপানীৰ অভাৱ;গেলা নলা-নৰ্দমা;পাহাৰৰ ভূমিস্খলন;যান-জঁট;দিন-ডকাইতি; বিজুলী-যোগানৰ সমস্যা;দায়িত্ববোধহীন নাগৰিক;দুৰ্গন্ধময় হাট-বজাৰ;যেনিয়ে-তেনিয়ে, বাটে-ঘাটে বেদখল;বিভাগসমূহৰ দায়িত্বৰ বিশৃংখলতা; কাক-ক’ত-কোনে-চাই যেন অসহায় নাগৰিকৰ নাজল-নাথল অৱস্থা;জনজীৱনত দুৰ্নীতি আদি আৰু কি সমস্যাৰ অভাৱ যিয়ে গুৱাহাটীক জুৰুলা কৰিবলৈ বাকী!গুৱাহাটীৰ সমস্যাৰাজিৰ এক চিন্তনীয় দিশ যে সমস্যা সমাধানৰ উপায়,জ্ঞান,পৰামৰ্শ আদিৰ অভাৱ নাই৷ বিশেষজ্ঞ আদিকে ধৰি চহৰখনতে অনেক অভিজ্ঞ লোক আছে– দেখি-শুনিয়েই হওক,বা অধ্যয়নপুষ্ট হৈয়েই হওক;প্ৰশিক্ষণপ্ৰাপ্ত হৈয়েই হওক বা কাৰিকৰী জ্ঞান,অভিজ্ঞতাৰ অধিকাৰী হৈয়েই হওক,বা সাধাৰণ জ্ঞানেৰে শিক্ষিত নাগৰিকেই হওক,যিসকলে চৰকাৰ বাহাদুৰৰ স’তে বহি সমাধানৰ বাট প্ৰশস্ত কৰিব পাৰে৷ কিন্তু ইও এক লক্ষণীয় দিশ যে বিভিন্ন মাধ্যম,অনেক ৰাজহুৱা,সামাজিক আলোচনা-বিলোচনাৰ মজিয়া আদিত মহানগৰখনৰ সমস্যাৰ বিষয়ে অহৰহ,নিৰন্তৰ চৰ্চা হৈ থকাৰ পাছতো সকলোৱে একেলগে বহি চিন্তা-চৰ্চা কৰাৰ দৃষ্টান্ত [বিশেষকৈ চৰকাৰৰ উদ্যোগত]সৰ্বসাধাৰণে দেখা  নাই৷ চহৰখনৰ উন্নয়নৰ হ্ৰস্বম্যাদী  আৰু দীৰ্ঘম্যাদী আঁচনিসমূহ নাগৰিকসকলৰ জ্ঞাতাৰ্থে ৰাজহুৱাকৈ অৱগত কৰাৰ প্ৰচেষ্টাও চকুত নপৰে৷ মানৱ সভ্যতা,নগৰ পৰিকল্পনা আদিত অগ্ৰণী দেশ বা চহৰসমূহঃ যেনে গ্ৰীচিয় সভ্যতা,ৰোম চহৰৰ ঐতিহ্যবাহী ইতিহাস;হৰপ্পা,মহেঞ্জাদাৰো, অযোধ্যা,পাতলিপুত্ৰ,প্ৰাক-জ্যোতিষপুৰ আদি সেই সময়ৰ চহৰবোৰৰ উত্তৰণত নাগৰিকৰ অংশগ্ৰহণ,সহযোগিতা,পৰামৰ্শ আদি ওতপ্ৰোত অংগ আছিল৷ অথচ,আজি আধুনিক প্ৰযুক্তিৰ যুগতো চহৰখনৰ বহু পৰিকল্পনা,প্ৰকল্প নাগৰিকৰ অংশগ্ৰহণ অবিহনেই চলিছে৷ খোৱাপানী যোগানৰ নামত লোৱা কেইবাটাও অভিলাষী প্ৰকল্প আঁচনিৰ স্থিতি সম্পৰ্কত সাধাৰণ নাগৰিক এতিয়াও অৱগত নহয়৷ ইমান ভোগাৰ পাছতো আনুষ্ঠানিকভাৱে ৰাইজক জনোৱা হোৱা নাই এই প্ৰকল্পসমূহ কি কাৰণত সফল হৈ উঠা নাই;ক’ত কেৰোণ ধৰিছে;সেই কেৰোণ আঁতৰাবলৈ কি ব্যৱস্থা লোৱা হৈছে৷ এইবোৰ কথা জনাৰ এজন সাধাৰণ নাগৰিকৰ মাত্ৰ কৌতূহল বা উৎকণ্ঠাই নহয়;জনাৰ সম্পূৰ্ণ অধিকাৰ আছে৷ চৰকাৰৰ তৰফৰ পৰাই বা সংশ্লিষ্ট বিভাগৰ বা প্ৰাধিকৰণৰ তৰফৰ পৰাই এই দিশত কোনো আগভাগ লোৱা দেখা নগ’ল৷ অথচ,সকলো গুৱাহাটীতেঃ একেবাৰে মূধচৰ পৰা ভেটিলৈকে৷

গুৱাহাটী কেৱল ৰাজধানী,কেৱল ব্যৱসায়-বাণিজ্য,বেহা-বেপাৰ,ৰাজনীতিৰে প্ৰাণকেন্দ্ৰ নহয়৷ শিক্ষা-দীক্ষা,সাহিত্য,সংগীত,কলা-সংস্কৃতি,পৌৰাণিক ইতিহাস,পুৰাতত্ত্ব-বিদ্যা,পৰ্যটন আদিকে ধৰি অনেক দিশৰ পৰাই অতিশয় গুৰুত্বপূৰ্ণ চহৰ৷ সমগ্ৰ উত্তৰ-পূব ৰাজ্যসমূহৰ প্ৰৱেশদ্বাৰ চহৰ৷ নগৰ উন্নয়নৰ বাবে কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ উপৰি আন্তৰ্জাতিক বহু অনুষ্ঠান, সংগঠনেও সাহায্য দিয়ে৷ এই চহৰখনক আমাৰ উমৈহতীয়া অৱহেলাত দোষত আৰু গেলিবলৈ দিব নোৱাৰি;দিয়া উচিত নহয়৷ ভৱিষ্যতৰ প্ৰজন্মলৈ আমি কি থৈ যাবলৈ ওলাইছোঁ? আমাৰ বোধেৰে ধন-জনৰ অভাৱ হোৱা নাই; উমৈহতীয়া,নিষ্ঠাপূৰ্ণ,একান্ত সদিচ্ছা আৰু প্ৰচেষ্টাৰহে অভাৱ ঘটিছে৷ কিছুমান অত্যাৱশ্যকীয়, নূ্ন্য়তম পৌৰ সা-সুবিধা নোহোৱাকৈয়ে,বুনিয়াদী ব্যৱস্থাসমূহেই থানথিত নলগোৱাকৈয়ে এটা ভৰিৰ ওপৰত চলি থকা যেন চহৰ এখন হঠাতে একেজাঁপে ‘স্মাৰ্ট-চিটী’হ’ব পাৰেনে? খোৱাপানী,নিয়মীয়াকৈ বিজুলী-যোগান,পৰিষ্কাৰ নলা-নৰ্দমা অবিহনে স্মাৰ্ট-চিটী এক অলীক কল্পনা মাত্ৰ৷

পৌৰ নিগমৰ নিৰ্বাচন সমাগত৷ যিসকলে পৌৰপতি বা কাউঞ্চিলৰ আদি হৈ নতুন উদ্যমেৰে নিৰ্বাচিত হৈ আহিব,তেওঁলোকৰ নিষ্ঠা,উদ্দেশ্যক লৈ আমাৰ সন্দেহ নাই৷ তেওঁলোকো ভুক্তভোগী;গুৱাহাটীৰ সমস্যা তেওঁলোকে নজনা নহয়৷ কিন্তু,নিগমৰ নিজা-অৰ্জিত পুঁজিৰ অভাৱ,কৰ্ম-সংস্কৃতিৰ অধোগতি,অধোপতন;সুযোগ্য নেতৃত্বৰ অভাৱত ভোগা চহৰখনে নৱনিৰ্বাচিত নিগমখনৰ পৰা বেছি একো আশা কৰিব পাৰিব বুলি আমাৰ ভাব নহয়৷ তথাপি, সদিচ্ছা আৰু সৎ উদ্দেশ্যত ব্ৰতী হ’লে হয়তো সমস্যাৰ পৰ্যায়ক্ৰমে সমাধান হ’ব পাৰে৷

শুকান,লঠঙা গছ এজোপাতে পৰি বিহুৰ আগৰে পৰাই কুলি চৰাই এজনীয়ে দৈনিক বিনাই আছে৷ অলপ হ’লেও আশাৰ সঞ্চাৰ হয়৷ সুধাকণ্ঠই কৈ যোৱাৰ দৰে ব’হাগত জাতিয়ে স্নান কৰে, মলিয়ন বস্ত্ৰ সলায়৷ মলিয়ন বস্ত্ৰ পেলাই চেনেহৰ গুৱাহাটীয়ে পাৰিবনে নতুন সাজপাৰ পৰিধান কৰিবলৈ? নে আগৰ দৰেই ব’হাগ আহিব,যাব;প্ৰিয় চহৰখনেও সঁহাৰি নাপাই কেলঢোপ কেলঢোপকৈ আৰু এখোজ আগবাঢ়িব মৃত্যুমুখলৈ৷ ঈশ্বৰে তেনে নকৰক৷