অম্বিকাগিৰীৰ সময়ৰ শৰ
... অম্বিকাগিৰীয়ে ‘চেতনা’ৰে অসমীয়াৰ আত্মসন্মানৰ কথা দোহাৰিছিল৷ অসমৰ অৰ্থনৈতিক ক্ষেত্ৰত বিদেশীৰ হস্তক্ষেপৰ বিৰুদ্ধে সকীয়াই দিছিল৷ ‘চেতনা’ই দঢ়াই দঢ়াই কৈছিল যে অসমীয়া জাতি আধামৰা হৈ বাচি থাকিব নোৱাৰে৷ অসমীয়া সম্পূৰ্ণকৈ বাচি থাকিব লগা হ’লে অসমীয়াৰ যি যি বস্তুৰ আৱশ্যক, সেইবোৰ সকলো অসমীয়াৰ আয়ত্তাধীন হৈ থাকিব লাগিব৷ বেপাৰ-বাণিজ্য, কৃষি, শিল্প, শিক্ষা সকলো অসমীয়াই সম্পূৰ্ণকৈ পাব লাগিব৷ তেতিয়াহে জগত সভাত অসমীয়া সম্পূৰ্ণ সবল হৈ ওলাব পাৰিব ...
‘চেতনা’ই অসমৰ অৰ্থনৈতিক দিশলৈ আঙুলিয়াইছিল৷ অৰ্থনৈতিকভাৱে সবলতা গঢ়িব নোৱাৰিলে জাতীয়তা গঢ়াতো দুৰ্বলতা ৰৈ যায়৷ ‘চেতনা’ই লিখিছিল– কৃষক শ্ৰেণীয়েই আমাৰ দেশৰ আৰু সমাজৰ মেৰুদণ্ড৷ তেওঁলোকৰ অৱস্থা দুৰ্বল হ’লেই সমাজৰ সকলো ভাগি পৰে৷ খেতি আৰু ব্যৱসায় প্ৰণালী যাতে গাঁৱলীয়া খেতিয়কে সহজে জানিব পাৰে তাক দেখুৱাবলৈ এদল স্বাৰ্থত্যাগী আৰু দেশপ্ৰাণ ডেকাৰ আৱশ্যকতাৰ কথা ‘চেতনা’ই দোহাৰিছিল৷
একতা জাতীয়তাৰ প্ৰধান আধাৰ৷ পৰস্পৰৰ মাজত সৌহাৰ্দ্য নাথাকিলে জাতীয়তাৰ ভেটি কেতিয়াও নিৰ্মাণ নহয়৷ জাতিটোৰ মাজত নানা উপাদানে জাতিৰ সংহতি বিনষ্টও কৰে যদিহে উদাৰ দৃষ্টিভংগী তাত নাথাকে৷ ভাৰতীয় তথা প্ৰাদেশিক সংহতি সময়ে সময়ে বিনষ্ট কৰা এটা উপাদান হৈছে– ধৰ্ম৷ ‘চেতনা’ ওলোৱাৰ সময়তে হিন্দু-মুছলমান বিতৰ্কই স্বাধীনতা আন্দোলনৰ মাজলৈ নানা বিঘিনিৰ সূত্ৰপাত কৰিছিল৷ সেয়ে দিল্লীত হিন্দু-মুছলমানৰ অপূৰ্ব সন্মিলন দেখি ‘চেতনা’ আশ্বস্ত হৈছিল৷ তেনেদৰে বংগভংগ আন্দোলনত হিন্দু-মুছলমানৰ ঐক্যবদ্ধ অংশগ্ৰহণ ‘চেতনা’ৰ বাবে হৈ পৰিছিল এক আলোড়িত চেতনা৷ অমৃতসৰত বহা কংগ্ৰেছ আৰু মুছলিম লীগৰ মহাসভাক লৈ ‘চেতনা’ বৰ আপ্লুত হৈছিল৷
সম্পাদকীয়ৰ এটা কথাই আমাক আকৰ্ষণ কৰে– ‘বৈচিত্ৰ্যৰ ভাল তৰত আত্মগত সংযোগ ৰাখি একত্বৰ মহাবাণী সাৰ্থক কৰি তোলাটোৱেই ভাৰতীয় সাধনা৷ এয়ে ভাৰতৰ আধ্যাত্মিক শিক্ষা৷’ সম্পাদকৰ মতে, নানা বৈচিত্ৰ্যৰ কঠোৰতা ভেদ কৰি কেৱল এক মহাসংযোগৰ প্ৰাণশক্তিৰ দ্বাৰা সকলো স্পন্দিত হয়৷ এইবাবেই সম্পাদকে হিন্দু-মুছলমানৰ সংঘাতক প্ৰশ্ৰয় দিব নোৱাৰে; দুই সম্প্ৰদায়ৰ একতাই ভাৰতীয় সত্তাক ত্বৰান্বিত কৰিব বুলি বিশ্বাস কৰে৷ প্ৰবল আত্মবিশ্বাসেৰে ‘চেতনা’ৰ সম্পাদকে ক’ব পাৰিছে যে আজিকালিৰ দিনত দুয়ো সম্প্ৰদায়ৰ ভিতৰত একতা স্থাপন কৰিবলৈ বেছি কষ্ট কৰিব নালাগে৷ এই উদ্দেশ্য সাফল্যমণ্ডিত কৰাত সংখ্যাগৰিষ্ঠ হিন্দুসকলৰ অধিক দায়িত্বৰ কথা তেওঁ সোঁৱৰাই দিছে৷ তেওঁ লিখিছে– হিন্দুসকলৰ প্ৰধান কৰ্তব্য হ’ল মুছলমানৰ লগত মিলি সকলো কথাতে সহানুভূতি প্ৰকাশ কৰা, পৰস্পৰক ভালকৈ জানিবলৈ ইচ্ছা কৰা৷ সম্পাদকে আৰু লিখিছে– মুছলমানক হিন্দুৱে যে নাজানে এনে নহয়৷ হিন্দু সমাজে মুছলমান সমাজৰ অন্তৰৰ কথা জানে আৰু অনেককাল দুয়ো একেলগে থকাত দুয়োৰো ভিতৰত আন্তৰিক সংযোগ হৈ গৈছে৷ সম্পাদকৰ মতে, বিদেশীৰ প্ৰৰোচনাত পাশ্চাত্য শিক্ষাৰ ফলত পোহৰ পোৱাসকলৰ ভিতৰত সময়ে সময়ে মনোমালিন্য ঘটে৷ অৰ্থাৎ দুয়ো সম্প্ৰদায়ৰ শিক্ষিতসকলৰ মাজত বিদেশীসকলে মনোমালিন্য ঘটাবলৈ চেষ্টা কৰিছে৷ সেয়ে সম্পাদকে আহ্বান জনাইছে– ‘এইটো গুচাবলৈ হিন্দুৱে এতিয়া মুছলমানৰ সাহিত্য, দৰ্শন, বিজ্ঞান ইত্যাদিৰ লগত ভালকৈ পৰিচিত হোৱা উচিত আৰু মুছলমানেও হিন্দুৰ আচাৰ, ব্যৱহাৰ, সাহিত্য, শাস্ত্ৰ পঢ়া উচিত৷’
এয়াই আছিল এশ বছৰ আগতে প্ৰকাশ পোৱা ‘চেতনা’ৰ ঐতিহাসিক ভূমিকা৷ সেই ভূমিকাক আজি আমি শ্ৰদ্ধাৰে সোঁৱৰো, কাৰণ আজিৰ ব্ৰিটিছৰ আনুগত্যশীল অংশই অহৰহ দুই সম্প্ৰদায়ৰ মাজত বিভেদৰ বীজ ৰোপণ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰি আছে আৰু ধৰ্মক ৰাজনীতিৰে সাঙুৰি দেশখনক অস্থিৰ কৰি তুলিব লাগিছে৷ ‘চেতনা’ৰ সম্পাদকে এটা অতি মৰ্মস্পৰ্শী কথা কৈছিল– ‘একত্ব আৰু সমত্বৰ দাবী সম্পাদন কৰি লোৱাটোৱেই মানুহৰ অধিকাৰ আৰু সেই অধিকাৰৰ মৰ্যাদা ৰক্ষা কৰাটোৱেই ভাৰতীয় শিক্ষা, ভাৰতীয় সাধনা আৰু ভাৰতীয় সভ্যতা৷’
‘চেতনা’ই অসমীয়াৰ দুই সম্প্ৰদায়ৰ মাজত অনৈক্যৰ লক্ষণ দেখি খেদ প্ৰকাশ কৰিছে৷ আজিৰ প্ৰেক্ষাপটত অম্বিকাগিৰীৰ কেইটামান কথা বাৰে বাৰে মনলৈ আহিছে৷ ‘চেতনা’ৰ সম্পাদকীয়ত সকীয়াই দিয়া হৈছে– অসমীয়া জাতীয়তাক আশ্ৰয় কৰি নিজে আৰু লগে লগে জাতি উন্নত কৰি তুলিবলৈ অসমীয়া হিন্দুৰ যিমান পৰিমাণে ক্ষমতা আছে, সেই পৰিমাণে অসমীয়া মুছলমানৰো আছে৷ যদি কাৰোবাৰ অদূৰদৰ্শিতাৰ দোষত জাতীয়তা সবল হৈ অহাৰ পৰিৱৰ্তে দুৰ্বল হৈ আহিবলৈ ধৰে, তাত অসমীয়া হিন্দু মুছলমান সমানে ক্ষতিগ্ৰস্ত হ’ব৷ অসমীয়া জাতিৰ সমূহ লাভ-লোকচানত অসমীয়া হিন্দু-মুছলমান সমান ভাগী৷ দেশ বা জাতিক কোনো আসন্ন বিপদৰ পৰা ৰক্ষা কৰি দেশ আৰু জাতিৰ অৱস্থা উন্নততৰ কৰি ৰক্ষা কৰিবলৈ দুই সম্প্ৰদায়ৰ সমান দায়িত্ব আছে৷
‘চেতনা’ প্ৰকাশৰ আগৰ পৰাই চুবুৰীয়া মৈমনছিং জিলাৰ পৰা অবাধ জনপ্ৰব্ৰজন হ’বলৈ লৈছিল৷ ‘চেতনা’ই এই সম্পৰ্কে দৃঢ় স্থিতি লৈছিল৷ ‘চেতনা’ই লাখে লাখে জিলাখনৰ পৰা মানুহ আহি অসমৰ গোৱালপাৰা, কামৰূপ, দৰং, নগাঁৱত বসতি কৰিছে বুলি উল্লেখ কৰি চৰকাৰক এই প্ৰব্ৰজন বন্ধ কৰিবলৈ আৱেদন জনাইছিল৷ দেশী মানুহৰ স্বাৰ্থলৈ মন দিবলৈ আহৰিহে নাই বুলি চৰকাৰলৈ আঙুলি টোঁৱাইছিল৷
আনহাতে ‘চেতনা’ই এক উদাৰ দৃষ্টিভংগী লৈ যিসকল লোক আহি অসমত স্থায়ীভাৱে বসতি কৰিছে, সেইসকলক অসমীয়া ভাষাৰে শিক্ষিত কৰি আঁকোৱালি ল’বলৈও আহ্বান জনাইছিল৷ এই সম্পৰ্কত অসমীয়া মুছলমানসকলক ভূমিকা ল’বলৈও ‘চেতনা’ই আৱেদন জনাইছিল৷ সম্পাদকীয়ত উল্লেখ কৰা হৈছে– ‘অসমীয়াৰ এই চেষ্টাত এই লোকসকলে সন্মতি দি ‘অসমীয়া’ হৈ গ’লে তেওঁলোকৰ উদাৰতা প্ৰকাশ পাব আৰু অসন্মত হ’লে সংকীৰ্ণতা সপ্ৰমাণিত হ’ব৷... এতিয়াৰ পৰা আমি, ভাৰতৰ আন প্ৰদেশৰ অসমবাসী লোকসকলক ‘নতুন অসমীয়া’ বুলি মাতিম৷ কিছুদিন পাছত যেতিয়া তেওঁলোক অসমীয়া জাতিৰ লগত সম্পূৰ্ণকৈ মিলি যাব, তেতিয়া তেওঁলোকক ঘৰৰ অসমীয়া বুলি শাৰীত ধৰি ল’ম৷...’
‘চেতনা’ই অসমলৈ অহা নৱাগতসকলক এই আহ্বান জনাই অসমীয়াৰ জাতীয়তাক শক্তিশালী কৰিব বিচাৰিছিল, আনহাতে ভাৰতৰ সকলো প্ৰাদেশিক স্বকীয়তা আৰু বিশেষত্বক সজীৱ কৰি ৰখাৰ পক্ষতো আছিল ‘চেতনা’৷ ভাৰতীয় জাতীয়তাক ‘চেতনা’ই এনেদৰে চাইছে– ‘এই বৃহৎ ভাৰতৰ সকলো অধিবাসী এক বৃহৎ সন্মিলিত জাতিৰ অন্তৰ্ভুক্ত হ’লেও, প্ৰত্যেক প্ৰদেশৰে একোটা বিশেষত্ব আছে৷ সেই বিশেষত্ববিলাকৰ ভিতৰত নিজ নিজ প্ৰদেশৰ সামাজিক ৰীতি-নীতিৰ বাহিৰেও নিজ নিজ মাতৃভাষাও এটা৷ সেই বিশেষত্ববিলাক সজীৱ ৰাখি জাতীয় জীৱনৰ পূৰ্ণতা সম্পাদন কৰি ওলালেহে ভাৰতৰ বৃহৎ সন্মিলনীত জাতীয়তাৰ অংগ পূৰ হ’ব৷’
আজিৰ প্ৰেক্ষাপটত কথাষাৰ খুবেই প্ৰাসংগিক হৈ উঠিছে৷ অম্বিকাগিৰীয়ে ‘চেতনা’ৰে অসমীয়াৰ আত্মসন্মানৰ কথা দোহাৰিছিল৷ অসমৰ অৰ্থনৈতিক ক্ষেত্ৰত বিদেশীৰ হস্তক্ষেপৰ বিৰুদ্ধে সকীয়াই দিছিল৷ ‘চেতনা’ই দঢ়াই দঢ়াই কৈছিল যে অসমীয়া জাতি আধামৰা হৈ বাচি থাকিব নোৱাৰে৷ অসমীয়া সম্পূৰ্ণকৈ বাচি থাকিব লগা হ’লে অসমীয়াৰ যি যি বস্তুৰ আৱশ্যক, সেইবোৰ সকলো অসমীয়াৰ আয়ত্তাধীন হৈ থাকিব লাগিব৷ বেপাৰ-বাণিজ্য, কৃষি, শিল্প, শিক্ষা সকলো অসমীয়াই সম্পূৰ্ণকৈ পাব লাগিব৷ তেতিয়াহে জগত সভাত অসমীয়া সম্পূৰ্ণ সবল হৈ ওলাব পাৰিব৷ বিলাতত গৃহীত ব্ৰিটিছ চৰকাৰৰ ‘ভাৰত শাসন সংস্কাৰ নীতি’ত ‘চেতনা’ আশ্বস্ত হ’ব পৰা নাছিল৷ কাৰণ সি আছিল প্ৰদেশসমূহৰ বিকাশৰ পৰিপন্থী৷ আজিও প্ৰদেশসমূহে দেশৰ অতিকেন্দ্ৰিক শাসকে লোৱা সিদ্ধান্তসমূহ প্ৰদেশসমূহৰ ওপৰত জাপি দিব খুজিছে তাহানি অম্বিকাগিৰীয়ে কোৱাৰ দৰে, যি প্ৰদেশসমূহৰ বিকাশৰ পৰিপন্থী৷ সেয়ে প্ৰদেশসমূহৰ লগত কেন্দ্ৰৰ সংঘাত তীব্ৰতৰ হৈ উঠিছে৷