কলাকাৰসকল আত্মৰতিপ্ৰিয়
... কলাকাৰসকল আত্মৰতিপ্ৰিয় [য়াৰচিজ্ম] হোৱা বাবে অতি সহজতে বহু ৰতিপ্ৰিয় হয়৷ এইসকলো সহজতে যৌনগন্ধী দিশৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত হয়৷ কবি-শিল্পীসকল সৌন্দৰ্য পিপাসু৷ ধৰাৰ বুকুত থকা প্ৰতিটো কথাতে সৌন্দৰ্য বিচাৰি ধাৱমান হয়৷ আকাশৰ ৰং, জোন, তৰা, ফুল আৰু নাৰী সকলো সৌন্দৰ্যময়ী৷ আনকি যৌন অপৰাধীসকলৰ মনতো এক বীভৎসভাৱে যৌন আকৰ্ষণ থাকে৷ ইয়াৰ ব্যাখ্যা কঠিন৷ সৌন্দৰ্য এটা প্ৰমূল্য৷ কোনো জীৱিত সত্তা নাইবা তাৰ লগত থকা সম্বন্ধৰ প্ৰত্যক্ষীকৰণ নহয়৷ ই এটা অনুভূতিহে ...
মানুহৰ ভালপোৱাৰ মাজতো যৌন কামনাই মুখ্য স্থান পায়৷ পতি-পত্নীৰ কথা বেলেগেই, আনকি মাতৃ-পুত্ৰৰ মাজত বা কন্যা-পিতৃৰ মাজত যি মৰমৰ আকৰ্ষণ থাকে, তাতো যৌনগন্ধী অৱস্থাৰ কথা ভাবিব পাৰি৷ ফ্ৰয়েডৰ এই মত প্ৰথমতে সম্ভ্ৰান্ত মানুহে গ্ৰহণ কৰিব পৰা নাছিল৷ বৰ্তমান চিকিৎসাৰ [মানসিক] ক্ষেত্ৰতো এই কথা মানি লোৱা হৈছে৷ অপূৰণ যৌনক্ষুধাই মানুহৰ জীৱনত সকলো সময়তে গুপুতে ক্ৰিয়া কৰি থাকে৷
আনহাতে, কলাৰ তত্ত্বত মনোবিজ্ঞানৰ গভীৰ প্ৰভাৱ আছে৷ ফ্ৰয়ডে আৱিষ্কাৰ কৰা মনস্তত্ত্বৰ মাজত কথা আৰু কলাকাৰৰ মাজত থকা সম্বন্ধৰ আলোচনা আছে৷ কবিতাৰ মূল হ’ল অচেতন ৰাজ্য৷ কবিতাৰ শব্দৰাশি চেতন আৰু অৱচেতনৰ মাজেদি ওলাই আহি পৰিস্ফুট হয়৷ ফ্ৰয়ডে স্নায়ৱিক পীড়াগ্ৰস্ত লোক আৰু কলাকাৰৰ মাজত পাৰ্থক্য নাই বুলি কৈছে৷ কাৰণ দুয়ো কল্পনাবিলাসী৷ দিনতে সপোন দেখে অৰ্থাৎ ভাব ৰাজ্যত বিচৰণ কৰে৷ মনলৈ অহা সকলো কথা আমাৰ আগত প্ৰকাশ কৰিব নোৱাৰে৷ কাৰণ কিছুমান কথা ইমান লজ্জাজনক যে যাক আনে জানিলে বিতৃষ্ণা উপজিব৷ কিন্তু কলাৰ ক্ষেত্ৰত ই বেলেগ ৰূপ লয়৷
এই দিবাস্বপ্ন এনেভাবে বিশ্লেষণ কৰি উপস্থাপন কৰে যে তাৰ মাজত ব্যক্তিত্বৰ ভাল-বেয়া কথা হেৰাই যায়৷ আৰু এই সৃষ্টি আনন্দদায়ক হয়৷ কলাকাৰাৰ স্নায়ৱিক দুৰ্বলতাৰ মাজেদি ই উন্নীত হৈ উৎকৃষ্ট কলাৰ সৃষ্টি হয়৷ ইয়েই সাহিত্য, ভাষ্কৰ্য, মৃৎশিল্প, ছবি ইত্যাদি৷ কবি, নাট্যকাৰ, ঔপন্যাসিক আদিৰ সৃষ্টিৰ মূলতে এই স্নায়ৱিক দুৰ্বলতাই বিশেষ কাম কৰে৷ আনকি প্ৰত্যেক শিল্পীৰ মনত কিবা এটা দুৰ্বলতাই ক্ৰিয়া কৰি থাকে বাবেই ই প্ৰকাশ হওঁতেই আমাক আনন্দ প্ৰদান কৰে৷
ফ্ৰয়েডৰ মতে শিল্পীৰ এই সৃষ্টিৰ অন্তৰালত কিহে ক্ৰিয়া কৰে ই অতি গুপুত কথা৷ মনোবিজ্ঞানেও ঢুকি নাপায়৷
ব্যক্তিগত বিতৃষ্ণা জয় কৰি নতুন কল্পনাৰ মাজেদি যি কৌশল অৱলম্বন কৰে, সেয়ে মূল কথা৷ দিবা-স্বপ্নৰ আত্মকেন্দ্ৰিক ৰূপৰ পৰিৱৰ্তন কৰি সেইবোৰক সাধাৰণ ৰূপত উপস্থাপন কৰিলেই আনে পঢ়ি বা চাই আনন্দ লাভ কৰে৷ ফ্ৰয়ডে কলা আৰু সাহিত্যৰ মাজৰ কোনো তত্ত্ব দাঙি ধৰিবলৈ যত্ন কৰা নাই৷ কিন্তু কিছুমান সুৰুঙাইদি প্ৰৱেশ কৰিব পাৰি বুলি কৈছে৷ কিন্তু কলা সৃষ্টি আৰু তাৰ ৰস গ্ৰহণৰ বাবে যি চিন্তা কাৰ্যৰ দৰকাৰ, তেওঁ সেইদিশত কোনো গুৰুত্ব দিয়া নাই৷ সাহিত্যৰ ক্ষেত্ৰত কিছুমান ফ্ৰয়েডীয় নীতি প্ৰয়োগ কৰা হয় যদিও সকলো ক্ষেত্ৰতে গ্ৰহণযোগ্য নহয়৷ এই নীতিয়ে সাহিত্যৰ এটা দিশহে চুই গৈছে৷ সকলো দিশৰ প্ৰতি চকু দিয়া নাই৷ বহুতে ভাবে যে ম্যুৰ ৰিয়েলিজ্ম ফ্ৰয়েডীয় নীতিৰ পৰা উদ্ভৱ হৈছে– ই একপ্ৰকাৰ মুক্ত মনৰ প্ৰকাশ৷ ইয়াক সপোনৰ লগত একাকাৰ কৰিব নোৱাৰি৷
সকলো কলা সৃষ্টিৰ অন্তৰালত সৌন্দৰ্যই মুখ্য স্থান লয়৷ সৌন্দৰ্যবিহীন কলাৰ অৰ্থ নাই৷ সৌন্দৰ্য এটা অনুভূতিহে৷ সৌন্দৰ্যৰ এটা নিজস্ব মূল্য আছে৷ এই মূল্যই হৈছে আনন্দ৷ গোলাপ এপাহকে ধুনীয়া বুলি ক’লেই বা ভাবিলেই নহ’ব৷ ইয়াৰ সৌন্দৰ্য উপলব্ধি কৰিব লাগিব৷ প্ৰত্যেক শিল্পকৰ্মৰে সৌন্দৰ্য থাকে৷ কিন্তু তাক চাক্ষুষ কৰাৰ সময়ত মনৰ অনুভৱেৰে গ্ৰহণ কৰিলেহে সুন্দৰক বুজা যায়৷ তেতিয়াই আনন্দ প্ৰকাশ হয়৷ মানুহৰ মনত অনেক আৱেগ-অনুভূতি থূপ খাই থাকে৷ সৌন্দৰ্যৰ উপলব্ধিৰ সময়ত এইবোৰৰ সমন্বয় সাধন হয়৷
ফ্ৰয়েড আছিল এজন স্নায়ু বিশেষজ্ঞ চিকিৎসক, আনহাতে, মনোবিজ্ঞানীও৷ তেওঁ মানুহৰ সকলো ৰোগৰ কাৰণ মানসিক অৱস্থাই বুলি ধাৰণা কৰিছিল৷ তেওঁ সাধাৰণ ৰোগীৰ ওপৰতো মন সমীক্ষা বিজ্ঞান প্ৰয়োগ কৰিছিল৷ বৰ্তমান চিকিৎসা পদ্ধতিৰ বহু উন্নতি হৈছে৷ মানসিক ৰোগৰ ক্ষেত্ৰত ফ্ৰয়েডীয় নীতি প্ৰযোজ্য হ’ব পাৰে৷ কোনো বিজ্ঞানৰ আদি-অন্ত সীমাবদ্ধ নহয়৷ ই সুদূৰপ্ৰসাৰী৷
মনোবিজ্ঞানৰ আন এটা শাখাই দেখুৱাইছে যে বংশানুক্ৰমিকভাৱে অহা জীনে মানৱ চৰিত্ৰত সকলো সময়তে ক্ৰিয়া কৰে৷ ফ্ৰয়েডেও ৰোগীৰ বংশগতিৰ অধ্যয়ন কৰি ৰোগ নিৰ্ণয় কৰাত কৃতকাৰ্য হৈছিল৷ এই ছাইকো-এনালিছিছে অপৰাধী চিনাক্তকৰণতো সহায় কৰে৷ একোজন মানুহ বংশগতিৰ বেমেজালিৰ বাবে একোটা অপৰাধত লিপ্ত হয়৷ অৱশ্যে অভাৱতো মানুহে চৌৰ্যবৃত্তিৰ দৰে অপৰাধ কৰে৷ এজন চোৰে বৃদ্ধকালত এই অভ্যাস কৰিব নোৱাৰি ঘৰৰ কেৰাহী আদিকে চুৰ কৰি লুকুৱাই থোৱাৰ দৃষ্টান্ত আছে৷ যৌন অপৰাধৰ কথাটো সুকীয়া৷ যৌন লালসা প্ৰত্যেক মানুহৰ মনত সুপ্ত হৈ থাকে৷ যৌনক্ষুধা চিৰন্তন আৰু শাশ্বত৷ ই কেতিয়াবা নিয়মৰ বাহিৰত গৈ অপৰাধত পৰিণত হয়৷ ইয়াক বশ কৰি ৰখা অতি কঠিন৷ এই ক্ষুধা পূৰণ কৰিবলৈ গৈ মানুহ বিপথগামী হৈ যৌন ৰোগত ভোগে৷ ফ্ৰয়েডৰ সময়ত এইড্ছ ৰোগ নাছিল যদিও চিফিলিছ জাতীয় ৰোগৰ প্ৰাদুৰ্ভাৱ আছিল৷ যৌন মিলনৰ ফলত এই ৰোগ হৈছিল৷ বিখ্যাত নাবিক পশ্চিম ভাৰতীয় দ্বীপপুঞ্জ [আমেৰিকা] আৱিষ্কাৰক কলম্বাছৰ এই ৰোগতে মৃত্যু হৈছিল৷
ফ্ৰয়েডীয় ধাৰণা মতে, কলাকাৰসকল আত্মৰতিপ্ৰিয় [য়াৰচিজ্ম] হোৱা বাবে অতি সহজতে বহু ৰতিপ্ৰিয় হয়৷ এইসকলো সহজতে যৌনগন্ধী দিশৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত হয়৷ কবি-শিল্পীসকল সৌন্দৰ্য পিপাসু৷ ধৰাৰ বুকুত থকা প্ৰতিটো কথাতে সৌন্দৰ্য বিচাৰি ধাৱমান হয়৷ আকাশৰ ৰং, জোন, তৰা, ফুল আৰু নাৰী সকলো সৌন্দৰ্যময়ী৷ আনকি যৌন অপৰাধীসকলৰ মনতো এক বীভৎসভাৱে যৌন আকৰ্ষণ থাকে৷ ইয়াৰ ব্যাখ্যা কঠিন৷
সৌন্দৰ্য এটা প্ৰমূল্য৷ কোনো জীৱিত সত্তা নাইবা তাৰ লগত থকা সম্বন্ধৰ প্ৰত্যক্ষীকৰণ নহয়৷ ই এটা অনুভূতিহে৷ গতিকে মানৱ চৰিত্ৰৰ ওপৰত ইয়াৰ প্ৰভাৱ সুদূৰপ্ৰসাৰী৷