জোনবাই দেশতে সাজিম ঘৰ এখনি

তৰাৰে জ্বলাব চাকি.....৷ 

অসমৰ বিহু নামৰ ভূগোলত ভিতালী দাস এক উজ্জ্বল কক্ষচ্যুৎ নক্ষত্ৰ৷ ভিতালী মানেই বিহুনাম আৰু বিহুসুৰীয়া গীতৰ এক জনপ্ৰিয় কণ্ঠ৷ ভিতালীবিহীন দুটা ব’হাগ আমি পাৰ কৰিছো৷ আমি হয়তো ভিতালীৰ সোণালী কণ্ঠবিহীন এটা ব’হাগৰ নক্সা আঁকিব নোৱাৰোঁ, কিন্তু সময়ে কেতিয়াবা আমাক এনে ৰুঢ় বাস্তৱৰ সন্মুখীন হ’বলৈ বাধ্য কৰায় যে আমি পৰিস্থিতিৰ দাস হৈ পৰোঁ৷ 

মঞ্চই মঞ্চই বিহুগীত গাই লাখ লাখ শ্ৰোতা-দৰ্শকৰ নয়নৰমণি হৈ পৰা কণ্ঠশিল্পী ভিতালী দাস এটা যেন নাম নহয়, বিহু নামৰ এটা সুৱদী-সুৰীয়া অনুষ্ঠানহে৷ সেই সেউজ সুৰীয়া অনুষ্ঠানকেই কাল কৰ’নাই কাঢ়ি লৈ গ’ল আমাৰ মাজৰ পৰা৷ অতিমাৰীৰ সৈতে যুঁজ দি অকালতে হেৰাই গ’ল এটা সোণালী কণ্ঠ৷ কুলি-কেতেকীৰ সুৱদী মাতৰ দৰে ব’হাগ আহিলেই ভিতালীৰ সোণালী কণ্ঠই আমাৰ কৰ্ণকুহৰত যেন অনুৰণিত কৰে– ‘জানমণি তোমাৰ বাবে...’৷ কিন্তু জানমণিৰ সেই সোণালী কণ্ঠই আজি সংগীতপ্ৰেমীৰ বুকুত খুন্দিয়ায়৷

কোৱা হয়– ‘কিছুমান মৃত্যু আকাশত উৰি ফুৰা গঙা চিলনীৰ পাখিৰ দৰে পাতল আৰু কিছুমান মৃত্যু হিমালয়তকৈ গধুৰ৷’ শিল্পী ভিতালী দাসৰ মৃত্যুও হিমালয়তকৈ গধুৰ৷ আত্মীয়-স্বজনেই নহয় শত-সহস্ৰ অনুৰাগীৰ বাবেও এইগৰাকী শিল্পীৰ মৃত্যু বেদনা অসহনীয়, মৃত্যু বেদনা বৰ গধুৰ৷

ভাল-মহৎ মানুহবোৰক ভগৱানে অতি সোনকালে খৰখেদাকৈ যেন জোনবাইৰ দেশলৈ লৈ যায়৷ এয়া ঈশ্বৰৰ ইচ্ছা৷ য’ৰ পৰা কোনোদিনে ঘূৰি নাহে মৰতলৈ৷ কিন্তু মৰতত থাকোতেই তেওঁলোকে সৰগীয় সপোন ৰচি যায়৷ ভিতালী দাসে জীৱনত কম সময়তে যি কণ্ঠৰ অমৃত অসমবাসীৰ মাজত বিলাই গ’ল সেয়া অনস্বীকাৰ্য৷ তেনে এক সুৱদী-সুৰীয়া কণ্ঠৰ অভাৱ ব’হাগ আহিলেই  অসমবাসীৰ বাৰুকৈয়ে মনত পৰে৷ আমি হয়তো ভিতালীৰ সোণালী কণ্ঠ বাদ দি বাপতিসাহোন ব’হাগৰ কথা কল্পনাই কৰিব নোৱাৰোঁ, কিন্তু অতিমাৰীয়ে আমাক মানি ল’বলৈ বাধ্য কৰালে৷

গুৱাহাটী মহানগৰীৰ গাড়ীগাঁৱৰ সংস্কৃতিবান যুৱক, একালৰ পাণ্ডু কলেজৰ সাংস্কৃতিক সম্পাদক তথা বাদ্যযন্ত্ৰী ভূপেন দাসৰ সৈতে ভিতালীয়ে জীৱনৰ আপোনজৰী বান্ধি সুখৰ সংসাৰ গঢ়িছিল যদিও সেই আপোনজৰী ছিঙি স্বামী আৰু কিশোৰী কন্যা কমলিকা কাশ্যপক এৰি থৈ ২০২১ চনৰ ২১ মাৰ্চত জীৱনৰ নাট সামৰিলে শিল্পীগৰাকীয়ে৷ মৃত্যুৰ দুদিনমান পূৰ্বে জৰ্জ খেলপথাৰত গুৱাহাটী ছাত্ৰ সন্থাই গৰু বিহুৰ দিনা আয়োজন কৰা মুকলি বিহু অনুষ্ঠানত ভিতালীয়ে বিহু পৰিৱেশন কৰি হাজাৰ হাজাৰ শ্ৰোতা-দৰ্শকক মন্ত্ৰমুগ্ধ কৰিছিল৷ ভিতালীৰ সেই অন্তিম অনুষ্ঠানটো সাক্ষী হোৱা বহুতৰে মনত আজিৰ দিনত সজীৱ হৈ আছে৷ কোনে পাহৰিব জুবিন-ভিতালীৰ যুটীৰ অতি জনপ্ৰিয় বিহুগীতবোৰ৷ কোনে পাহৰিব জানমণি, অঞ্জনা, ৰাংঢালী, বগীতৰা, আইমণি, মইনাজান, গামোচা, তগৰ, চেংকলি, গাগৰি আদি অডিঅ’-ভিডিঅ’, কাহিনী চিত্ৰত ভিতালীয়ে কণ্ঠৰ সুবাস ঢলা সেউজ সুৰীয়া গীতবোৰ৷ আজি পাহৰিব পাৰিম জানো– জোনবাই দেশতে সাজিম ঘৰ এখনি..., জানমণি তোমাৰ বাবে..., ফুল ফুলিছে বসন্তৰ..., তই নাগিনী নে নগাচাঙৰ..., ৰাংঢালী  ৰাংঢালী ঐ..., বাতি ভৰাই চিৰা খাবি..., নদী বাঢ়িলে ঐ..., মই নজনাকে...., মৰমতে মাতিছো তোমাক জানমণি..., কলীয়া ডাৱৰে... আদি জনপ্ৰিয় গীতবোৰ৷ ব’হাগৰ ৰঙে ৰসে ভৰপূৰ সময়তে ক’ভিডৰ চিকাৰ হৈছিল ৰাইজৰ মৰমৰ শিল্পী ভিতালী দাস৷ শোভাযাত্ৰা,শ্ৰদ্ধাঞ্জলি অবিহনেই অসমবাসীৰ দৰদী শিল্পীগৰাকীয়ে চিৰবিদায় ল’ব লগা হ’ল৷ তেওঁৰ অন্তিম যাত্ৰাৰ সংগী হোৱাৰ সুযোগকণো কাল কৰ’নাৰ হুতাশলীয়া সময়ে অনুৰাগীক নিদিলে৷ শত-সহস্ৰজনৰ মাজত গীত গাই জনপ্ৰিয়তাৰ লহৰ লেখা ভিতালী বিদায়বেলাত হৈ পৰিছিল নিঃসংগ৷ ক’ভিড বিধি, লকডাউনৰ বাবে পালন নহ’ল সামাজিক আচাৰ অনুষ্ঠানো৷

উত্তৰ গুৱাহাটীৰ মাজগাঁৱৰ এটা সু-সংস্কৃতিবান পৰিয়ালৰ পৰা (১৯৬৯চন) জীৱনৰ সোণালী যাত্ৰা আৰম্ভ কৰা ভিতালী দাসে জীৱনৰ ৰংখিনি বিহুনামৰ মাজেৰে ৰাইজক বিলাই দিছিল৷ তেওঁৰ পিতৃ হ’ল ললিত চন্দ্ৰ দাস আৰু মাতৃ মীৰা হাজৰিকা৷ পিতৃয়ে তাইক মৰমতে ‘সোণা’ আৰু মাতৃয়ে ‘জোনালী’ বুলি মাতিছিল৷ ১০ বছৰ বয়সতে ‘মইনা পাৰিজাতৰ অনুষ্ঠানত ‘অ’ যাদৱ উঠা বনমালী হে তুমি জগতৰ পতি....’ শীৰ্ষক লোকগীতটি গাই অজস্ৰ দৰ্শকক মন্ত্ৰমুগ্ধ কৰা ভিতালীয়ে কেছেট-অডিঅ’ জগতত প্ৰৱেশ কৰে ‘পাটমাদৈ’ শ্ৰৱ্য কেছেটৰ যোগেদি৷ ৫ হাজাৰৰো অধিক বিহুগীত গাই অসমৰ লোকসংগীতৰ জগতখনলৈ শিল্পীগৰাকীয়ে যি অৱদান আগবঢ়ালে সেয়া সংগীত জগতৰ বাবে অমূল্য সম্পদ৷

ভিতালীৰ কণ্ঠত যেন অমৃত বৰষিছিল, মৌ বৰষিছিল৷ সৌমাৰপীঠৰ পৰা ৰত্নপীঠলৈ, কামপীঠৰ পৰা সুবৰ্ণপীঠলৈ, চতাই পৰ্বতৰ পৰা ছিৰী লুইতলৈ, বিহুবৰৰ পৰা কলিয়াবৰলৈ প্ৰচলিত বিহু নামৰ বিনন্দীয়া ৰূপসুধা আজি জগতবাসীয়ে পাণ কৰিছে৷ কোনে শুনা নাই ভিতালীৰ মৌ বৰষা মাত! বৰাক-ব্ৰহ্মপুত্ৰ, পৰ্বত-ভৈয়াম, ৰাজ্যৰ দিহিঙে-দিপাঙেতো বাদেই অসম ভূ-খণ্ডৰ সীমা চেৰাই সাতসাগৰ তেৰ নদী পাৰ হৈ টেম্‌চ-মিছিছিপিৰ পাৰত থকা প্ৰবাসী অসমীয়াৰ মাজতো খদমদম তুলিছেগৈ ভিতালীৰ বিহু নামৰ লেছেৰীয়ে৷ সুন্দৰক সকলোৱে ভাল পায়৷ ভিতালীৰ গায়কীয়ে সকলোকে মুগ্ধ কৰিছিল৷ শিল্পীগৰাকীৰ শুদ্ধ উচ্ছাৰণ, উজনি অসমৰ বিহু নামৰ ঠাচ, সুন্দৰ গায়কী, ৰঙীয়াল মন আদি সকলোৱে শ্ৰোতা-দৰ্শকৰ মন মুগ্ধ কৰিছিল৷ হয়তো অসম মুলুকত এনে এজন স্বাভিমানী অসমীয়া দৰৱত দিবলৈও নোলাব যি ভিতালীৰ কণ্ঠৰ বিহু ভাল নাপায়৷ কণ্ঠশিল্পী হোৱাৰ লগতে ভিতালী দাস এগৰাকী সুনিপুণ বাদ্যযন্ত্ৰীও৷ ভিতালীয়ে ঢোল আৰু তবলা বৰ সুন্দৰকৈ বজাব জানিছিল৷ 

ব’হাগ এখনি সৃষ্টিৰ দলিল৷ ব’হাগত কৃষ্টিয়ে সৃষ্টিৰ পোহাৰ মেলে৷ বিহুনাম আৰু ভিতালী যেন অসমীয়া আৰু লুইত পাৰৰ সভ্যতাই পাহৰিব নোৱাৰা এটা কাব্যসূঁতি৷ কৃষ্টি-সংস্কৃতিৰ বৰসূঁতি নিছিগে, নজহে নপমে ৰৈ বৈ যায়৷ পৃথিৱীৰ ক’তো বিচাৰি নোপোৱা অসম মুলুকৰ লুইতপৰীয়া সভ্যতাৰ অতিকে চিকুণ বিহুটিৰ মূল বাখৰ সাতামপুৰুষীয়া মুখ বাগৰি অহা বিহুনামবোৰ গাই শদিয়া-ধুবুৰী একাকাৰ কৰিছিল ভিতালী দাসে৷ সেই কুকিলকণ্ঠ নিয়তীয়ে ৰুদ্ধ কৰিলেও অসমবাসীৰ মাজত গীতবোৰ জনপ্ৰিয় হৈ থাকিব সৰ্বৰতিকাল৷ জেতুকাবুলীয়া চিকূণ বিহুটি আহিলেই প্ৰত্যেকজন অসমীয়াৰ মনত পৰিব ভিতালীলৈ৷ ই ধুৰূপ৷ কাৰণ ভিতালীয়ে প্ৰাণ সঞ্চাৰ কৰা বিহুনামবোৰকে লৈয়ে আমি বিহু পাতো৷

কোৱা হয়, মৃত্যুৰ পাছতো এক জীৱন থাকে৷ সকলোৰে জীৱন মৃত্যুৰ পাছতো শেষ নহয়৷ কায়িকভাৱে নহ’লেও গীতৰ মাজেৰে ভিতালী আমাৰ মাজত জীয়াই থাকিব৷ জীৱন-মৃত্যুক জয় কৰি ভিতালী দাসে যেন এক মৃত্যুহীন জীৱন প্ৰাপ্তি হৈছে৷ পুৰণি  বিহুনামবোৰ আৰু তাতে সোণপানী চৰোৱা সুৰবোৰে ভিতালী দাসক মৃত্যুহীন কৰি আমাৰ মাজত জীয়াই ৰাখিব৷

এয়া বিহুৰ বতৰ৷ বিহু আৰু ভিতালী দাসৰ গান যেন এটা মুদ্ৰাৰে দুটা পিঠি৷ ভিতালী দাসৰ জীয়ৰী কমলিকা কাশ্যপৰ কণ্ঠ শুনিলে মনত পৰে ভিতালী দাসলৈ৷ যেন উভতি আহিছে বিহুৰাণী– যেন ভিতালীক ভগৱানে পুনৰ পঠাইছে সংগীতৰ জগতলৈ৷ ভিতালীৰ সুৱদী কণ্ঠ অসমবাসীয়ে শুনিব পাৰিব কমলিকাৰ কণ্ঠৰ মাজেৰে৷ অতি সুন্দৰ কণ্ঠ৷ কমলিকাৰ প্ৰতি অসমবাসীৰ শুভেচ্ছা সদায় আছে৷ কমলিকাৰ নম্ৰতা আৰু সুন্দৰ কণ্ঠই তেওঁক আগুৱাই যোৱাত ইন্ধন যোগাব৷ ভিতালী দাসৰ আধৰুৱা সুৰৰ যাত্ৰাক আগুৱাই লৈ যাব দ্বাদশ শ্ৰেণীত অধ্যয়নৰত কমলিকাই৷ অসমবাসীৰ আশীৰ্বাদ নিশ্চয় তেওঁৰ লগত আছে৷