শ্ৰদ্ধাঞ্জলি

৫ নৱেম্বৰ আছিল ভাৰতৰত্ন ড॰ ভূপেন হাজৰিকাৰ ত্ৰয়োদশ মৃত্যুবাৰ্ষিকী৷ প্ৰয়াত শিল্পীজনে অসমক আৰু অসমে শিল্পীজনক প্ৰাণভৰি ভাল পাইছিল৷ ভূপেন হাজৰিকাই অসমীয়া ভাষা-সংস্কৃতিক কেৱল ৰাষ্ট্ৰীয় মঞ্চতেই নহয়, আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰেক্ষাপটলৈও লৈ গৈছিল৷ তেওঁৰ গীতৰ কথাত অসমৰ জনজীৱনৰ ভিন্নসুৰী ছবি প্ৰতিভাত হৈছিল৷ তেওঁৰ গীতৰ সুৰ অসমীয়াৰ আৰ্থ-সামাজিক জীৱনৰ সৰু-বৰ ঘটনাৰে বন্ধা আছিল৷ অসমৰ প্ৰকৃতি, অসমৰ ঐতিহ্য, ৰাজনীতি, অৰ্থনীতি, সমাজনীতিৰে গঢ়া তেওঁৰ প্ৰতিটো গান৷ তেওঁ যে অসমক প্ৰাণভৰি ভাল পাইছিল, সেয়া মাথোঁ উপৰুৱা আৱেগ নাছিল, বৰঞ্চ সেয়া আছিল বাস্তৱৰ জীয়া উপলব্ধি আৰু সেইবাবেই তেওঁৰ প্ৰতিটো গীত-সংগীত অসমৰ আপুৰুগীয়া সম্পদ৷ অসমীয়ায়ো ভূপেন হাজৰিকাক প্ৰাণভৰি ভাল পাইছে৷ ত্ৰয়োদশ মৃত্যু তিথিত চৰকাৰৰ সাংস্কৃতিক সঞ্চালকালয়ৰ পৰা আৰম্ভ কৰি, অসম সাহিত্য সভা, বিভিন্ন চৰকাৰী-বেচৰকাৰী অনুষ্ঠান-প্ৰতিষ্ঠানে তেওঁলৈ শ্ৰদ্ধাঞ্জলি যাচিছে আৰু স্মৃতিচাৰণ অনুষ্ঠানৰ আয়োজন কৰিছে৷ সদৌ অসম ছাত্ৰ সন্থাই দীঘলী পুখুৰীৰ পাৰত দহ হাজাৰ বন্তি জ্বলাই শ্ৰদ্ধাৰ্ঘ্য যাচিছে৷ তদুপৰি, অসমৰ বিভিন্ন জিলাত থকা ছাত্ৰ সন্থাৰ শাখা গোটসমূহেও শ্ৰদ্ধাঞ্জলি অনুষ্ঠানৰ আয়োজন কৰিছে৷ অৱশ্যে, বিগত সময়ছোৱাত বৰেণ্য শিল্পীজনৰ স্মৃতিত ছাত্ৰ সন্থাই অনন্য অনুষ্ঠান পাতি আহিছে৷ এইবাৰৰ দীঘলী পুখুৰীৰ পাৰৰ অনুষ্ঠানৰ ভাষণ প্ৰসংগত ছাত্ৰ সন্থাৰ সভাপতিজনে ভূপেন হাজৰিকাৰ ‘সমাধিক্ষেত্ৰ অদ্বিতীয় ৰূপত সজাই তোলাত চৰকাৰী পৃষ্ঠপোষকতাৰ অভাৱ ঘটিছে আৰু চৰকাৰী অনুষ্ঠানো অনুষ্টুপীয়াকৈ পাতিছে বুলি কয়৷’ এইখিনিতে, সদৌ অসম ছাত্ৰ সন্থাৰ ভূপেন হাজৰিকাপ্ৰীতিৰ প্ৰতি কোনো সন্দেহ নকৰাকৈও এটা প্ৰশ্ন উত্থাপন কৰিব পাৰি– চৰকাৰক বাদ দি বাকী আমিয়ে আনকি অসমৰ ছাত্ৰসমাজেও ভূপেন হাজৰিকাৰ গীতৰ বাণীবোৰ জীৱনৰ পাথেয় বুলি মানি লৈছোঁনে? অসমীয়াৰ আৰ্থ-সামাজিক চেতনাবোধলৈ আঙুলিয়াই তেওঁ যে গাইছিল ‘আমি অসমীয়া নহওঁ দুখীয়া, বুলি শান্তনা লভিলে নহ’ব’,–  তাৰ মৰ্মকথা উপলব্ধি কৰি আমি কামে-কাজে কিবা কৰি দেখুৱালোঁনে? আজিৰ অসমৰ যুৱপ্ৰজন্মই ভূপেন হাজৰিকাৰ সাংস্কৃতিক উদাৰতাৰ উত্তৰসুৰী হ’ব পাৰিছে বুলি দাবী কৰিব পাৰিবনে? অসমত বাস কৰা সৰু-বৰ জাতি-জনগোষ্ঠীৰ প্ৰতি ভূপেন হাজৰিকাই যি মনোভাব পোষণ কৰিছিল, যিবোৰ তেওঁৰ গীত-মাতত প্ৰতিফলিত হৈছিল, আজিৰ অসমীয়া ডেকা-গাভৰুৱে সেই মনোভাবৰ মান ৰাখিব পাৰিছেনে? ‘ভূপেন্দ্ৰ সংগীত’ গাই নিজেই ভূপেন হাজৰিকা হ’ব খোজা অহংকাৰী গায়কে মঞ্চৰ ওপৰত তথাকথিত ‘সৰু মানুহ’ক ধমকি দি ‘য’ৰ মানুহ তাতেই থাকিবি’ বুলি ককৰ্থনা কৰে আৰু কোনো ‘অসমীয়া’ই তাৰ প্ৰতিবাদ নকৰে,– এয়া ভূপেন হাজৰিকাৰ দৰে হালোৱা-বনুৱা সকলোকে ভালপোৱা শিল্পীজনৰ প্ৰতি শ্ৰদ্ধাৰ অভাৱ নহয়নে? সাতভনীৰ সমন্বয়ৰ নামত কত গীত ৰচিলে, প্ৰাণৰ সুধা ঢালি আকাশ-বতাহ কঁপাই গালে, অথচ, আজিও আঁতৰি নগ’ল ভিন্নতা, বিদ্বেষ আৰু শত্ৰুতা৷ ‘লুইতৰ পাৰ জিলিকোৱা’ৰ বিপৰীতে আজি গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ অন্তৰ্ভাগৰ যিবোৰ অন্ধকাৰ খবৰ মাহেকে-পষেকে ভুমুকি মাৰে, সেইবোৰে ভূপেন হাজৰিকাৰ অশৰীৰী আত্মাকো নি(য় অপমানিত কৰে৷ এনেবোৰ ঘটনাৰ প্ৰেক্ষাপটত দহ হাজাৰ বন্তিৰ শ্ৰদ্ধাঞ্জলিয়ে ভূপেন হাজৰিকাক ‘সুখী’ কৰেনে? অলেখ দিৱস-ৰাতিৰে গোটেই জীৱন বিচাৰিও পৃথিৱীৰ ক’তো নোপোৱা অসমৰ ‘ৰসাল মাটি’ৰ ৰস আজি বৃহৎ পুঁজিপতিয়ে তৈল-খেজুৰৰ দৰে খেতিৰে শুহি-শুহি নিবলৈ ধৰিছে, হাজাৰে হাজাৰে গছ কাটি ‘চিৰ বিনন্দীয়া সেউজ পৰিৱেশ’ক হত্যা কৰা হৈছে৷ এইবোৰৰ মাজত ভূপেন হাজৰিকাৰ প্ৰাসংগিকতাও যেন হেৰাই যাবলৈ ধৰিছে৷ হাতে-কামে কিবা এটা নকৰাকৈ হাজাৰ কিয় লাখ-কোটি বন্তি জ্বলালেও ভূপেন হাজৰিকা সুখী নহয়৷  কেৱল চৰকাৰ বা ছাত্ৰ সন্থাই অকলে নহয়, সকলোৱে মিলিজুলি পৰিকল্পিতভাৱে কিছু কাম কৰক, যিদৰে প্ৰমোদ বড়োৱে ভূপেন হাজৰিকাৰ দুশ গীত কোক্‌ৰাঝাৰ বিশ্ববিদ্যালয়ৰ সহায়ত বড়ো ভাষালৈ অনুবাদ কৰাৰ কথা ক’লে৷ আৱেগৰ বন্তি বেছিপৰ জ্বলি নাথাকে, তাত কৰ্মৰ তেল-শলিতা দিয়ক আৰু সেয়াই হ’ব ভূপেন হাজৰিকাৰ শিল্পী-সত্তাৰ প্ৰতি প্ৰকৃত শ্ৰদ্ধাঞ্জলি৷