মহিলাৰ ৰাজনৈতিক সবলীকৰণ

অলপতে ‘গ্ল’বেল জেণ্ডাৰ গেপ ৰিপ’ৰ্ট-২০২১’ প্ৰকাশ পাইছে৷ বিশ্বৰ ১৫৬খন দেশত শিক্ষা, স্বাস্থ্য, ৰাজনীতি আৰু অৰ্থনীতিৰ ক্ষেত্ৰত মহিলাৰ স্থিতি সম্পৰ্কে সমীক্ষা চলাই এই প্ৰতিবেদন প্ৰস্তুত কৰিছে ৱ’ল্ডৰ্ ইক’নমিক ফ’ৰামে৷ এই প্ৰতিবেদনত আইচলেণ্ডক সবাতোকৈ অধিক লিংগ-সমতা থকা দেশ বুলি অভিহিত কৰা হৈছে৷ এই দেশখনে বিগত বাৰ বছৰ ধৰি লিংগ-সমতা বৰ্তাই ৰখাত প্ৰথম স্থান অধিকাৰ কৰি আহিছে৷ বিগত পঞ্চাছ বছৰৰ চৌব্বিশ বছৰেই ৰাষ্ট্ৰ-মুৰব্বীৰ আসনত মহিলা অধিষ্ঠিত হৈছে৷ ৰাষ্ট্ৰৰ ব’ৰ্ডসমূহৰ প্ৰায় আধা আসনতেই মহিলা বিৰাজমান৷ যিকোনো স্তৰতেই পুৰুষ-মহিলাই একে কামৰ বাবে সম মজুৰি লাভ কৰাৰ অৰ্থে সেই দেশত আইনৰ ব্যৱস্থা আছে৷ এইবাৰৰ প্ৰতিবেদনত দ্বিতীয় স্থানত থকা ফিনলেণ্ডতো সংসদীয় আসনত পঞ্চাছ শতাংশই মহিলা৷ তদুপৰি, কাৰিকৰী তথা প্ৰফেছনেল কামত পুৰুষতকৈ মহিলাৰ সংখ্যা অধিক৷ তৃতীয় স্থানত থকা নৰৱেতো সম্প্ৰতি ৰাষ্ট্ৰ-মুৰব্বীগৰাকী মহিলা৷ লগতে, সংসদত ৪৪ শতাংশ আসনতেই মহিলা অধিষ্ঠিত হৈ আছে৷ একেদৰে, অন্য এখন লিংগ-সমতা থকা দেশ ছুইডেনত সংসদত ৫৭ শতাংশ আসনেই মহিলাৰ দখলত আছে৷ লিংগ-সমতাৰ তালিকাত শীৰ্ষস্থানত থকা আন দেশ, যেনে– ৰাৱাণ্ডা, নিউজীলেণ্ড, আয়াৰলেণ্ড, নামিবিয়া, লিথুৱানিয়া আদিতো মহিলাসকল সামাজিক, ৰাজনৈতিক আৰু অৰ্থনৈতিক দিশত যথেষ্ট উন্নত স্থিতিত আছে৷ শেহতীয়া এই প্ৰতিবেদনখনত যি তালিকা প্ৰকাশ কৰা হৈছে, তাত ভাৰতৰ স্থান হৈছে ১৪০ নম্বৰত৷ সমগ্ৰ দক্ষিণ এছিয়াৰ ভিতৰতেই ভাৰতৰ স্থান অতি শোচনীয় বুলি প্ৰকাশ কৰা হৈছে৷ বিগত বৰ্ষৰ প্ৰতিবেদনত ১৫৩খন দেশৰ তালিকাত ভাৰত ১১২ নম্বৰ স্থানত আছিল৷ দুৰ্গা, কালী, লক্ষ্মী, সৰস্বতীক উপাসনা কৰা দেশখনত মহিলাৰ এই দুৰ্বল স্থিতিয়ে সমগ্ৰ মানৱ বিকাশৰ প্ৰক্ৰিয়াটোকেই বাধাপ্ৰাপ্ত কৰি পেলাইছে৷ ভাৰতত ভোটাধিকাৰ প্ৰাপ্তি অথবা নিৰ্বাচনী ৰাজনীতিত অংশগ্ৰহণৰ বাবে মহিলাসকলক কাহানিও বাৰণ কৰা হোৱা নাই৷ সংবিধানে পুৰুষ-মহিলা উভয়কে সম-অধিকাৰ দিছে৷ তৎসত্ত্বেও সংসদীয় ৰাজনীতিত মহিলাৰ অংশগ্ৰহণ আজিও আশানুৰূপ হৈ উঠা নাই৷ লক্ষণীয় কথাটো হ’ল– ভাৰতত বংশ পৰিয়ালৰ যোগসূত্ৰতহে সক্ৰিয় ৰাজনীতিলৈ মহিলাসকল আহিছে; সিংহভাগৰেই ক্ষেত্ৰত এই কথাষাৰ প্ৰযোজ্য৷ অংগৰাজ্য হিচাপে অসমতো একেই কথা৷ কেন্দ্ৰীয়-ৰাজ্যিক সংসদীয় নিৰ্বাচনকে ধৰি স্থানীয় প্ৰশাসনৰ কাম-কাজতো একে গতিকেই প্ৰত্যক্ষ কৰা যায়৷ পঞ্চায়ত আদিৰ ক্ষেত্ৰত বেছিভাগেই ‘প্ৰক্সি’ প্ৰাৰ্থী৷ বিধানসভাতো পিতৃ অথবা স্বামীৰ সংযোগ-সূত্ৰেহে নিৰ্বাচনী যুদ্ধত অৱতীৰ্ণ হোৱা মহিলাৰ সংখ্যা অধিক৷ মন কৰিবলগীয়া যে নিৰ্বাচনী ৰাজনীতিত অংশগ্ৰহণ কৰিবলৈ মহিলাসকলৰ মাজত উৎসাহ-উদ্দীপনা তথা আগ্ৰহৰ অভাৱ৷ হয়তো, ৰাজনৈতিক দলসমূহৰো এইক্ষেত্ৰত কিছু সংৰক্ষণবাদী মনোভাব অথবা উদাসীনতা আছে৷ সেয়েহে, মহিলা প্ৰাৰ্থীৰ সংখ্যা ক্ৰমান্বয়ে কমি অহা পৰিলক্ষিত হৈছে৷ এইবাৰৰ নিৰ্বাচনত প্ৰকাশিত তথ্য অনুসৰি সৰ্বমুঠ ৯৪৬জন প্ৰাৰ্থীৰ ভিতৰত ৭৪গৰাকীহে মহিলা; মাথোন ৭.৮ শতাংশ৷ ২০১৬ চনৰ নিৰ্বাচনত সৰ্বমুঠ ১,০৬৪জন প্ৰাৰ্থীৰ ভিতৰত ৯১গৰাকী মহিলা প্ৰতিদ্বন্দ্বী আছিল [৮.৬%]৷ ২০১৬ চনত মুঠ ৯গৰাকী মহিলা প্ৰাৰ্থী জয়ী হৈছিল৷ ইয়াৰ পূৰ্বে ২০১১, ২০০৬ আনকি ২০০১ চনৰ নিৰ্বাচনতো অসম বিধানসভালৈ নিৰ্বাচিত মহিলাৰ সংখ্যা অধিক আছিল৷ মুঠতে ৰাজনৈতিক সবলীকৰণৰ ক্ষেত্ৰত অসমৰ মহিলাৰ স্থিতি অতি দুৰ্বল আৰু ৰাষ্ট্ৰীয়ই হওক বা আঞ্চলিক দলেই হওক, এইক্ষেত্ৰত লিংগ-অসমতা দূৰীকৰণৰ ক্ষেত্ৰত কোনো ব্যৱস্থাই গ্ৰহণ কৰা নাই৷ অতি আশ্চৰ্যজনকভাৱে নিৰ্বাচনী চিন্তা-চৰ্চাত লিংগ-সমতাৰ দৰে বিষয়বোৰে কোনো ‘পাট্টা’ই পোৱা নাই৷ তাৰ বিপৰীতে ‘ছ’চিয়েল মিডিয়া’ত মহিলাৰ ৰাজনৈতিক অংশগ্ৰহণ সম্পূৰ্ণ অপ্ৰত্যাশিত স্বৰূপহে প্ৰতিফলিত হৈছে৷ বৰ্তমানৰ স্থিতি বাহাল থাকিলে অসমৰ দৰে ৰাজ্য অথবা ভাৰতৰ দৰে দেশবোৰক আইচলেণ্ড, ফিনলেণ্ডৰ লেখীয়া লিংগ-সমতাৰ মান আহৰণ কৰিবলৈ শতাধিক বছৰৰ প্ৰয়োজন নহ’বনে?