ভেন্টেয়াৰৰ ঘৰত এটি আবেলি
দক্ষিণ-পূব ফ্ৰান্সৰ এখন সৰু গাঁও ফাৰ্নে৷ পেৰিছৰ পৰা নিৰ্বাসিত হোৱাৰ কিছু বছৰ পাছত ১৭৫৮ চনত বিশ্ববিখ্যাত ফৰাচী লেখক, দাৰ্শনিক ভেন্টেয়াৰে ঘৰসহ এটা প্ৰকাণ্ড চৌহদ কিনি ফাৰ্নেত থাকিবলৈ লৈছিল৷ জুৰা আৰু এল্পছ পৰ্বতৰ মাজৰ অঞ্চলটোৰ নৈসৰ্গিক পৰিৱেশত এখন বাগিচা পতাৰ পৰিকল্পনা কৰিছিল তেওঁ৷ ঘৰটোও পছন্দ অনুযায়ী পুনৰ্নিমাণ কৰাই লৈছিল৷ উদ্দেশ্য আছিল জীৱনৰ শেষ সময়ছোৱা শান্তিৰে কটোৱা৷ ভেন্টেয়াৰে হয়তো ভবা নাছিল যে সেই ঘৰটোৱেই তেওঁৰ শ্ৰেষ্ঠ সৃষ্টিকৰ্মৰ সাক্ষী হৈ ৰ’ব৷ তাত কটোৱা কুৰিটা বছৰত তেওঁ চলাই গৈছিল ধৰ্মীয় গোড়ামি, অসহিষ্ণুতা আৰু ৰাজনৈতিক অন্যায়ৰ বিৰুদ্ধে কলমৰ অবিৰত সংগ্ৰাম৷ লিখি উলিয়াইছিল কেন্দিড’, ‘ফিল’ছফিকেল ডিক্সনেৰী’ৰ দৰে কেইবাখনো জগত বিখ্যাত কিতাপ, ফৰাচী বিপ্লৱৰ অগনি জ্বলাই তোলা শতাধিক পুস্তিকা আৰু প্ৰায় ছহাজাৰ চিঠি৷ সৰু ঠাইডোখৰক আদৰ্শ ৰূপত গঢ়িবলৈ তেওঁ যৎপৰোনাস্তি চেষ্টা কৰিছিল৷ বাট-পথ, ফোঁৱাৰা নিৰ্মাণ কৰোৱাইছিল, থিয়েটাৰ, স্কুল প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল, মৃৎশিল্প, ৰেচম শিল্প আদি কুটীৰ শিল্পৰ বিকাশৰ বাবে উদ্যোগ লৈছিল৷ স্থাপন কৰিছিল টাইলছ আৰু ঘড়ী নিৰ্মাণৰ কাৰখানা৷ ফৰাচী বিপ্লৱৰ পাছত ১৭৯১ চনত ভেন্টেয়াৰৰ নামেৰে গাঁওখনৰ নামকৰণ কৰা হৈছিলঃ ফাৰ্নে ভেন্টেয়াৰ৷ অৱশ্যে ভেন্টেয়াৰ আছিল তেওঁ লোৱা ছদ্মনামহে৷ প্ৰকৃত নাম ফ্ৰঁাছোৱা মাৰি আৰুৱেতকৈ ছদ্মনামেৰেই মানুহজন সমগ্ৰ পৃথিৱীত অধিক জনাজাত হৈ পৰিছিল৷
২০১৮ চনৰ জুলাইত ফাৰ্নে ভেন্টেয়াৰলৈ যোৱাৰ সুযোগ মিলিছিল– ছুইজাৰলেণ্ডত অনুষ্ঠিত এখন গৱেষণা সন্মিলনলৈ যাওঁতে৷ গৰ্ডন ৰিছাৰ্চ কনফাৰেঞ্চ শীৰ্ষক গৱেষণা সন্মিলনখন আছিল এল্পছ পৰ্বতৰ দাঁতিৰ লে ডায়াব্লেৰে নামৰ ঠাই এখনত৷ সমুদ্ৰপৃষ্ঠৰ পৰা ৩,২০০ ফুট উচ্ছতাত অৱস্থিত এই পাহাৰীয়া ঠাইডোখৰৰ নিকটৱতৰ্ী আন্তৰ্জাতিক বিমানবন্দৰ দুটা– পশ্চিমে জেনেভা আৰু উত্তৰ- পূবত জুৰিখ৷ ৰে’লেৰে গ’লে জেনেভালৈ দুঘণ্টা আৰু জুৰিখলৈ প্ৰায় চাৰি ঘণ্টাৰ বাট৷ সৰুৰে পৰা কিতাপে-পত্ৰই পঢ়া বাবেই হয়তো বিখ্যাত চহৰ দুখনৰ প্ৰতি বিশেষ আকৰ্ষণ আছিল৷ সেয়েহে ভাৰতৰ পৰা যোৱাদিনাৰ টিকট জুৰিখলৈ আৰু ওভতনি টিকটটো জেনেভাৰ পৰা কৰি অলপ অতিৰিক্ত সময় হাতত ৰাখি থৈছিলোঁ, যাতে দুয়োখন ঠাই চোৱাৰ হেঁপাহ পূৰণ হয়৷ শেষৰ দিনা জেনেভাত ঘূৰি-পকি যেতিয়া আজৰি হ’লোঁ, বিমানৰ নিৰ্ধাৰিত সময়লৈ তেতিয়াও বাকী প্ৰায় নঘণ্টা৷ গুগ্ল মেপ খঁুচৰি দূৰত্ব-সময়ৰ অংক কৰি দেখিলোঁ ভেন্টেয়াৰৰ ঘৰটোকে চাই আহিব পাৰি দেখোন! ছুইজাৰলেণ্ডৰ সীমাত লাগি থকা ফাৰ্নে ভেন্টেয়াৰলৈ জেনেভাৰ পৰা বেছি দূৰ নহয়৷ গাড়ীৰে মাত্ৰ ২০-২৫ মিনিটৰ বাট৷ নিৰ্ধাৰিত সময়ৰ মূৰে মূৰে নিৰ্দিষ্ট ঠাইৰ পৰা বাছ চলে৷ দেৰি নকৰাকৈ জেনেভা ষ্টেচনৰ ওচৰৰ বাছ আস্থানলৈ খোজ ল’লোঁ৷ মেচিনত পইচা সুমুৱাই দি লৰালৰিকৈ টিকট এটা কিনিবলৈ লওঁতেই বাছখন কেইমিটাৰমান দূৰেৰে পাৰ হৈ গ’ল৷ সেইবোৰ ঠাইত গাড়ী-মটৰ চলে ঘড়ীৰ কাঁটা মানি, অধিক যাত্ৰীৰ আশাত বা ক’ৰবাত বাছলৈ বুলি খৰখেদাকৈ আহি থকা মানুহ দেখিলেও সময়ৰ হেৰফেৰ নকৰে৷ আধা ঘণ্টা পাছত পৰৱৰ্তী বাছখন আহিল৷ ৰৈ থকা মানুহখিনিয়ে এজন এজনকৈ শাৰী পাতি উঠিল৷ খালী আসন বেছি নাছিল যদিও বহিবলৈ কোনেও হেতাওপৰা নলগালে৷ জেনেভাস্থিত ৰাষ্ট্ৰসংঘ কাৰ্যালয়ৰ কাষেৰে গৈ কেইমিনিটমানৰ ভিতৰতে ফ্ৰান্স সোমালোঁ৷ ইতিমধ্যে ফাৰ্নে ভেন্টেয়াৰলৈ অকলে যাম বুলি গম পাই কাষৰ আসনৰ ফৰাচী ভদ্ৰলোকজনে বাছৰ পৰা ক’ত নামি কেনি যাব লাগিব সকলো দেখুৱাই দিয়াৰ দায়িত্ব লৈছিল৷ কিছুদূৰ গৈ তেওঁৰ কথামতে সৰু বাছষ্টপ এটাত নামিলোঁ৷ ফ্ৰান্সত কাৰ্যক্ষম ম’বাইল নম্বৰ বা কোনো মেপ হাতত নথকাত তেওঁ বুজাই দিয়া কথাখিনিকে যিমান সম্ভৱ মনত ৰাখিবলৈ চেষ্টা কৰিলোঁ৷ দীঘল দীঘল খোজেৰে মানুহজনে আন এটা বাট ল’লে৷ তেওঁ কোৱামতেই মই গাঁওখনলৈ যোৱা মূল ডাঙৰ পথটোৰে আগবাঢ়িলোঁ৷ আহল-বহল পৰিষ্কাৰ পদপথঃ বৃহদাকাৰ টাবে টাবে ফুলৰ গছ৷ পথৰ দুকাষে সৰু-বৰ দোকান-পোহাৰ, ৰেস্তোৰাঁ, অথবা প্ৰকাণ্ড পাৰ্কিং এৰিয়াৰ সৈতে বৃহৎ ডিপাৰ্টমেণ্ট ষ্ট’ৰ৷ এঠাইত পথৰ সোঁমাজত ভেন্টেয়াৰৰ পূৰ্ণাংগ মূৰ্তি৷ কিছুদূৰ গৈ পালোঁ আৱাসিক অঞ্চল এটা৷ ছুইজাৰলেণ্ডৰ পাহাৰে-ভৈয়ামে দেখি অহা ঘাঁহৰ সেউজ দলিচাৰ মাজৰ ছবি যেন ধুনীয়া ঘৰবোৰতকৈ এই ফৰাচী গাঁওখনৰ ঘৰবোৰ অলপ কম চকুত লগা৷ ৰাস্তাই-ঘাটে মানুহ-দুনুহো নাই বুলিবই পাৰি৷ সেমেকা বতৰ, ঘৰবোৰৰ অনুজ্জ্বল ৰং, সেৰেঙা বাট-পথ, সকলো মিলি ঠাইখনত যেন বিষণ্ণতাৰ প্ৰলেপ সানি থৈছে৷ তেনেকৈয়ে খোজকাঢ়ি গৈ ওলালোঁ এটা সামান্য থিয় ৰাস্তাৰ সমুখত৷ বাঁওহাতে এখন ওখ দেৱাল, সোঁহাতে এখন সমাধিক্ষেত্ৰ৷ নিমাওমাও পৰিৱেশ, শাৰী শাৰী কবৰত শুই আছে অসংখ্যজন৷ জনপ্ৰাণীহীন পৰিৱেশটো হঠাৎ যেন অলপ বেছিকৈ অনুভৱ হ’বলৈ ধৰিলে৷ সমুখৰ ৰাস্তাটো যিটো টিলা বা পাহাৰলৈ উঠি গৈছে, প্ৰথম দৃষ্টিত নালাগিল যে তাত কোনো পৰ্যটনকেন্দ্ৰ বা সংগ্ৰহালয় থাকিব পাৰে৷ তেন্তে বাট ভুল কৰিলোঁ নেকি? সন্দেহ গাঢ় হৈ আহিল৷ বাহিৰে বাহিৰে বিমানবন্দৰলৈ যাম বুলি ওলাই অহা বাবে পুৱাৰে পৰা বয়বস্তু কঢ়িয়াই, ট্ৰলীবেগ টানি হাত এখন লাহে লাহে অৱশ হৈ আহিবলৈ ধৰিছিল৷ তেনেস্থলত ভাব হ’ল, এই থিয় অমসৃণ ৰাস্তাটোৰে বগাই টিলাটোৰ ওপৰত কি আছে চাবলৈ যাম জানো? কিবা এটা সুধিবলৈও ক’তো কাকো পাবলৈকে নাই৷ বহু পৰৰ মূৰত কেতিয়াবা দুই-এখন গাড়ী দূৰেৰে পাৰ হৈ যায়৷ অৱশেষত তাতেই ৰৈ সামান্য ভাগৰ কমিলত ৰাস্তাটোৰে উঠি গৈ চাই আহিবলৈয়ে থিৰাং কৰিলোঁ৷ অলপ দূৰ গৈ পিছে সেয়া এক সম্ভ্ৰান্ত আৱাসিক অঞ্চল যেনহে বোধ হ’ল৷ তথাপি আৰু কিছু আগুৱাই গ’লোঁ৷ ঠিক অহা বাটে ঘূৰিবলৈ বুলি সাজু হওঁতেই দেৱালেৰে ঘেৰা চৌহদ এটাত এখন মজলীয়া আকাৰৰ ছাইনব’ৰ্ড চকুত পৰিলঃ Chateu de Voltaire৷ সমুখতে সেয়া ভেন্টেয়াৰৰ প্ৰাসাদ!দেৱালৰ সিপাৰে কিবা সংগ্ৰহালয় আছে নে নাই, বা তালৈ মানুহ-দুনুহৰ আহ-যাহ হয়নে নহয় সেই সম্পৰ্কে পূৰামাত্ৰাই সন্দেহ জাগিছিল যদিও ভিতৰলৈ সোমাই গ’লোঁ৷ সোমায়েই পালোঁ ষ্টেচনেৰী দোকানৰ দৰে এটা সৰু ঘৰ৷ এগৰাকী মহিলাই আন্তৰিকতাৰে আদৰণি জনালে৷ গম পোৱা গ’ল, সেইটো টিকট ঘৰ তথা তথ্যকেন্দ্ৰ৷ সৰু-সুৰা উপহাৰ, নানা স্মাৰকৰ পৰা আৰম্ভ কৰি বিভিন্ন কিতাপ-পত্ৰ তাত পোৱা যায়৷ টিকট কিনাৰ পাছত এজন মানুহে বয়-বস্তুবোৰ নিৰাপদে থৈ যাবলৈ ভিতৰত ঠাই অলপ উলিয়াই দিলে৷ বেগবোৰ কঢ়িয়াই ফুৰাটো তেতিয়ালৈ প্ৰায় অসম্ভৱ হৈ পৰিছিল৷ সকাহ পালোঁ৷ গাইডমেপ এখন দি ভঙা ভঙা ইংৰাজীতে মানুহজনে কোনফালে যাব লাগিব, কি চাব লাগিব থূল-মূলকৈ বুজাই দিলে৷ বেছিভাগ ইউৰোপীয় দেশৰে মূল চহৰৰ বাহিৰত ইংৰাজী কোৱা মানুহ পাবলৈ অলপ টান৷ সেয়েহে ইউৰোপলৈ গৈ নিৰ্দিষ্ট ঠাইখনৰ দেশীয় ভাষাটো নজনা-নুবুজা বাবে দুৰ্গতি হোৱাটো নতুন কথা নহয়৷
চৌহদটো বেছ ডাঙৰ৷ ভিতৰত ভালেমান মানুহ৷ শিক্ষামূলক ভ্ৰমণৰ বাবে ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ দল এটাও আহি ওলাল৷ মূল ঘৰটোৰ কেৱল তলৰ মহলাটো দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে মুকলি৷ গাইডৰ ব্যৱস্থা আছে যদিও তেওঁলোকে ফৰাচী, জাৰ্মান আৰু আন কিবা এটা অ-ইংৰাজী ইউৰোপীয় ভাষাহে কয়৷ অন্যভাষীসকলে প্ৰয়োজন অনুসৰি সহায় ল’বলগীয়া হয় ঠায়ে ঠায়ে থকা ডিজিটেল ডিছপ্লে আৰু ইংৰাজীত লিখা নিৰ্দেশনাবোৰৰ৷ তলৰ মহলাতেই বহা কোঠা, শোৱনি কোঠা, ডাইনিং হল, চিত্ৰ বীথিকাকে ধৰি কেইবাটাও সৰু-বৰ কোঠা ৷ তাৰে কিছুমান পুৰণি ৰূপতে পুনৰ সংস্থাপন কৰা হৈছে, আৰু আন কেইটামানৰ সময়ৰ লগত, বিশেষকৈ ঘৰটোৰ মালিকীস্বত্ব ভালেকেইবাৰ হস্তান্তৰিত হোৱাৰ ফলত কিছু পৰিৱৰ্তন ঘটিছে৷ সুন্দৰকৈ লিখি থোৱা সংক্ষিপ্ত বিৱৰণসমূহে সেই কোঠাবোৰৰ কোনটো কিদৰে ব্যৱহৃত হৈছিল, পিছলৈ কেতিয়া কেনেকৈ কি সালসলনি হ’ল আদি জনাত সহায় কৰে৷ পঢ়িবলৈ পোৱা অনুসৰি, ভেন্টেয়াৰৰ জীৱনকালত তেওঁৰ সাক্ষাৎ পাবলৈ সাধাৰণ মানুহৰ পৰা আৰম্ভ কৰি দেশ-বিদেশৰ অসংখ্য গণ্য-মান্য লোকে সেই ঘৰটোলৈ ঢাপলি মেলিছিল৷ মানুহৰ লানি নিছিগা সোঁতে তেওঁক হেনো কেতিয়াবা অতিষ্ঠ কৰিও তুলিছিল৷ যিহেতু প্ৰত্যেককে একে আতিথ্য প্ৰদান কৰাটো সম্ভৱ নহৈছিল, প্ৰধান কোঠালিবোৰলৈ সোমোৱাৰ আগতে সকলোকে বহিবলৈ দিয়া হৈছিল এটা অপেক্ষাকক্ষত৷ তাৰপৰা তেওঁ দেখা কৰিবলৈ আগ্ৰহী নিৰ্দিষ্ট অতিথিসকলক ভিতৰলৈ মতাই নিছিল৷ সেই কোঠাটোত বৰ্তমান সজাই ৰখা ১৮-১৯ শতিকাৰ সামগ্ৰীসমূহৰ ভিতৰত এটা বিশেষ ঘড়ী চকুত পৰিছিল৷ সেইটো হেনো নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল ভেন্টেয়াৰৰ উদ্যোগত ফাৰ্নেত স্থাপিত ঘড়ীৰ কাৰখানাত৷ পৰৱৰ্তী কোঠাটো আছিল ডাইনিং হল৷ সেই ভোজনকক্ষত ইউৰোপৰ বৌদ্ধিক মহলৰ বিশিষ্ট ব্যক্তিক আপ্যায়ন কৰা হৈছিল উৎকৃষ্ট খাদ্যসম্ভাৰেৰে, যাৰ সুনাম পেৰিছপৰ্যন্ত বিয়পি পৰিছিল৷ লগতে সংলগ্ন আছিল ভেন্টেয়াৰে দীঘলীয়া নিৰিবিলি সময় কটাবলৈ পছন্দ কৰা কোঠাটোঃ বিভিন্ন বিষয়ৰ কেইবা হাজাৰ কিতাপসমৃদ্ধ এটা পুথিভঁৰাল৷ এই কিতাপবোৰ তেওঁৰ মৃত্যুৰ পাছত ৰাছিয়াৰ সম্ৰাজ্ঞী দ্বিতীয় কেথেৰিনে ক্ৰয় কৰিছিল আৰু বৰ্তমান ছেইণ্ট পিটাৰ্ছবাৰ্গৰ ৰাষ্ট্ৰীয় পুথিভঁৰালত সম্পূৰ্ণৰূপে সংৰক্ষণ কৰি ৰখা হৈছে৷ ডাইনিং হল আৰু পুথিভঁৰালটো একত্ৰীকৰণ কৰি এতিয়া তাত মূলতঃ ভেন্টেয়াৰৰ সৃষ্টিৰাজি, যেনে, নিজ হাতে লিখা বিভিন্ন চিঠি-পত্ৰ, নাটক, কিতাপৰ পাণ্ডুলিপি, প্ৰকাশিত পুথি আদি সযতনে ৰখা হৈছে৷ তাৰপাছৰ কোঠাটো, অৰ্থাৎ সেই মহলাটোৰ ঠিক সোঁমাজত বাগিচাৰ মুখা-মুখিকৈ থকা অংশটো আগতে আছিল চ’ৰাঘৰঃ কেন্দ্ৰীয় ড্ৰয়িং ৰূম৷ পৰৱৰ্তী সময়ত তাৰ কিছু সালসলনি কৰা হয় যদিও ভেন্টেয়াৰৰ দিনৰে চকী এযোৰ, তেওঁ সংগ্ৰহ কৰা পেইণ্টিং আদি এতিয়াও আছে৷ এইবোৰৰ বাহিৰে তেওঁৰ জীৱনকালত আৰু মৃত্যুৰ পাছতো ঘৰটোৰ বিশেষ আকৰ্ষণ আছিল সুসজ্জিত শোৱনি কোঠাটোঃ ঘাইকৈ বিছনাখন [বৰ্তমানৰ The Memorial Chamber]৷ তাত লিখা-পঢ়া কৰি তেওঁ সময় কটাইছিল আৰু অত্যন্ত ঘনিষ্ঠ কিছুমান অতিথিক হেনো বিছনাৰ পৰাই সাক্ষাৎ কৰিছিল৷ খুব কমসংখ্যক মানুহেহে তাত প্ৰৱেশৰ সুযোগ পাইছিল৷ শুনা যায় যে তেওঁৰ মৃত্যুৰ পাছত বহু দৰ্শনাৰ্থীয়ে চিন হিচাপে সাঁচি ৰাখিবলৈ বিছনাখনৰ কাপোৰৰ টুকুৰাপৰ্যন্ত কাটি নিছিল৷ সেই কোঠাটোত ৰেচমৰ কাপোৰ, পেইণ্টিং আদি ভালেমান পুৰণি সামগ্ৰী আছে৷ ঘৰটোৰ অভ্যন্তৰলৈ সোমাই গ’লে পোৱা যায় মেডাম ডেনিছৰ ড্ৰয়িং ৰূম আৰু শোৱনি কোঠাটো৷ মেডাম ডেনিছ আছিল সম্পৰ্কত ভেন্টেয়াৰৰ ভাগিন, আৰু প্ৰায় তিনি দশকৰ সংগী৷ ফাৰ্নেৰ ঘৰখনৰ মূল মহিলা হিচাপে তেওঁ গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল৷ তেওঁৰ কোঠাকেইটা আগৰ ৰূপতে সংৰক্ষণ কৰা হৈছে৷ কেন্দ্ৰীয় বহা কোঠাটোৰ সলনি মেডাম ডেনিছৰ সম্ভ্ৰান্ত-সুসজ্জিত ড্ৰয়িং ৰূমতেই হেনো অধিকাংশ আলহীক আদৰা হৈছিল, আৰু অতিথিৰ মনোৰঞ্জনৰ বাবে তেওঁ মাজে-সময়ে হাৰ্পছিকৰ্ড বজাইছিল৷ কাষতে আছিল তেওঁৰ শয়নকক্ষ৷ বিছনা, আলমাৰি, ড্ৰেছিং টেবুলকে ধৰি আটাইবোৰ আচবাব, প্ৰতিপদ সামগ্ৰীত আভিজাত্যৰ পৰশ লগা সেই কোঠাটো সম্পূৰ্ণ ব্যক্তিগত আছিল৷ ড্ৰেছিং টেবুলখন এতিয়াও প্ৰসাধন সামগ্ৰীৰ টেমা, মেনীকিয়ৰৰ যা-যোগাৰ, সুগন্ধি দ্ৰব্যৰ বটল আদিৰে ১৮ শতিকাৰ আৰ্হিতেই সজাই ৰখা হৈছে৷ ঘৰটোৰ বাহিৰ অংশত এফালে এখন বৃহৎ বাগিচা৷ সমুখভাগত বিস্তৃত সেউজীয়া ঘাঁহনি, এটা গিৰ্জা৷ বেলকনীৰ পৰা সুদূৰত দেখা যায় এল্পছ পৰ্বতমালা৷ ভেল্টেয়াৰে বিচৰাধৰণৰেই চকু-মন প্ৰশান্তিত ভৰি যোৱা পৰিৱেশ৷ সুদীৰ্ঘ কুৰিটা বছৰ তাত কটোৱাৰ পাছত ১৭৭৮ চনত পেৰিছত তেওঁ শেষ নিশ্বাস ত্যাগ কৰে৷ পৰৱৰ্তী দুশ বছৰত কেইবাবাৰো ঘৰটোৰ কিনা-বেচা হয়৷ অৱশেষত ১৯৯৯ চনত ফ্ৰান্স চৰকাৰে ইয়াক নিজৰ অধীনলৈ আনি ২০১৫ৰ পৰা ২০১৮ চনলৈ সমগ্ৰ ঘৰটোৰ ভিতৰ-বাহিৰৰ মেৰামতি আৰু পুনঃসংস্থাপনৰ কাম সম্পূৰ্ণ কৰে৷ বৰ্তমান চৌহদটোৰ গছ-গছনি, প্ৰতিটো চুক-কোণ সযত্নপালিত৷ এনেকুৱা লাগে যেন কিছুদিন আগলৈকে তাত বাস কৰিছিল ভেল্টেয়াৰ আৰু মেডাম ডেনিছেঃ আলহী-অতিথি, লগুৱা-লিকচৌৰে গিজ্গিজাই আছিল কোঠাবোৰ৷ সমুখৰ টিকটঘৰটোৰ পৰা ঠাইটুকুৰাৰ স্মৃতি হিচাপে দুই-চাৰিপদ বস্তু কিনি টাউনখনলৈ ওলাই আহিলোঁ৷ তেতিয়ালৈ সন্ধ্যা নামিছিল৷ মানুহৰ ভিৰ বাঢ়িছিল৷ বাটে-পথে খোজ কঢ়া, দৌৰা মানুহৰ সমাগম৷ ৰেস্তোৰাঁবোৰৰ বাহিৰৰ মেজত বেহেলা বা লঘু সংগীতৰ মূৰ্ছনাত ডুব গৈ, কথা পাতি, মুকলি আকাশৰ তলত বহি আছিল বহুজন৷ দিনটোৰ আপুৰুগীয়া অভিজ্ঞতা মনত সাঁচি জেনেভা এয়াৰপ’ৰ্টলৈ বুলি বাছ ধৰিলোঁ৷ সমুখত যাত্ৰাপথৰ শেষছোৱাঃ জেনেভাৰ পৰা দিল্লী হৈ গুৱাহাটী৷