প্ৰসংগঃ ডিমা হাচাও পাৰ্বত্য জিলা

প্ৰবল বৃষ্টিপাতৰ ফলত ভয়ংকৰ ভূমিস্খলনে অসমৰ পাহাৰীয়া জিলা ডিমা হাচাওত যি অবৰ্ণনীয় পৰিস্থিতিৰ সৃষ্টি কৰিলে, সেয়া আমি দেখিবলৈ পাইছোঁ৷ আচল কথালৈ যোৱাৰ আগতে এতিয়াৰ ডিমা হাচাও তাহানিৰ উত্তৰ কাছাৰ পাৰ্বত্য জিলাৰ কিছু পুৰণি কথা দোহাৰিব খুজিছোঁ৷

১৮৯২ চনত ভাৰতৰ কাৰণে থকা লণ্ডনৰ ৰাজ্যিক সচিবে পাৰ্বত্য এলেকাত ৰে’লপথ নিৰ্মাণৰ কাৰণে সেউজ সংকেত দিছিল৷ ‘আছাম-বেংগল ৰে’লৱেজ’ নামৰ কোম্পানীটোক চট্টগ্ৰাম আৰু তিনিচুকীয়াৰ মাজৰ ১,১২৯.৬ কিলোমিটাৰ দৈৰ্ঘ্যৰ ৰে’লপথটোৰ ১৮৪.১৬ দৈৰ্ঘ্যৰ পাৰ্বত্য শাখাটোৰ অন্তৰ্ভুক্তিৰে নিৰ্মাণৰ সিদ্ধান্ত লোৱা হৈছিল৷  সেয়াই আছিল আৰম্ভণি৷ 

১৮৯৫ চনত ৰে’লপথ নিৰ্মাণৰ কাৰণে কেইবাটাও মণ্ডল সৃষ্টি কৰা হৈছিল আৰু তাৰে চাৰিটাই উত্তৰ কাছাৰ পাহাৰ জিলাৰ ভিতৰত আছিল৷ ইয়াৰ ভিতৰত হাফলঙৰ ৯নং মণ্ডলটোৱেই আছিল আটাইতকৈ গধুৰ৷ যাৰ পৰিসৰ হাৰাংগাজাওৰ পৰা হাতিখালীলৈকে আছিল৷ 

১৮৯৬ চনত চৰকাৰ আৰু ৰে’ল বিভাগৰ সু-সমন্বয়ৰ কাৰণে পাহাৰীয়া জিলাৰ সদৰ গুণজুঙৰ পৰা হাফলঙলৈ বদলি কৰি ইচিএছ বেকাৰক এছডিঅ’ পদত নিযুক্তি দি ৰে’লৰ ট্ৰেকৰ কাম কৰিবলৈ দিয়া হৈছিল৷

১৮৯৭ চনত আনুষ্ঠানিকভাৱে পাৰ্বত্য শাখাৰ ৰে’লপথৰ কাম আৰম্ভ কৰাৰ পূৰ্বে ১৮৯৬ চনত চট্টগ্ৰামৰ পৰা বদৰপুৰলৈ ৰে’লপথৰ কাম সম্পূৰ্ণ হৈছিল৷ বদৰপুৰৰ পৰা লামডিঙলৈ পাৰ্বত্য শাখাৰ কাম ১৯০৩ চনৰ শেষৰফালে সম্পূৰ্ণ কৰি ১৯০৪ চনৰ ১৪ ফেব্ৰুৱাৰীত প্ৰথমখন যাত্ৰীবাহী ৰে’লৰ চলাচল ব্ৰিটিছে আৰম্ভ কৰিছিল৷

মূলতঃ ৩৭টা সুৰংগৰ সৈতে ১৮৯৭ চনৰপৰা ১৯০৩ চনৰ ভিতৰত ব্ৰিটিছে অতি ভয়ংকৰ ৰে’লপথটোৰ কাম সম্পূৰ্ণ কৰিছিল৷ কৈ থোৱা ভাল যে, ৰে’লপথৰ কাম আৰম্ভ কৰাৰ সময়তে ১৮৯৭ চনত সংঘটিত প্ৰবল ভূমিকম্পই ব্ৰিটিছ ৰে’ল বিভাগৰ সীমাহীন ক্ষতি কৰিছিল৷ তাৰপাছতো নিখুঁত পৰ্যবেক্ষণ আৰু পৰিকল্পনাৰে মাত্ৰ ৬ বছৰৰ ভিতৰত সম্পূৰ্ণ হৈছিল পাৰ্বত্য শাখাৰ ৰে’লপথ নিৰ্মাণৰ কাম৷ 

১৯০৩ চনৰ পৰা ২০১৮ চনলৈ সুদীৰ্ঘ ১১৫ বছৰকাল ব্ৰিটিছ নিৰ্মিত মিটাৰগজৰ ৰে’লসেৱা পাৰ্বত্য শাখাত চলিল৷  ২০০৮ চনত ব্ৰডগজ ৰে’লপথ সম্প্ৰসাৰণৰ আধাৰশিলা স্থাপন হৈছিল৷ এটা বছৰ ব্ৰডগজ ৰে’লসেৱাৰ কাম প্ৰতিকূল পৰিৱেশৰ কাৰণে ভালদৰে কৰিব পৰা হোৱা নাছিল যদিও উগ্ৰপন্থী সংগঠন ডিএইচডি জুৱেল গোটৰ যুদ্ধবিৰতিৰ পাছত ২০০৯ চনৰপৰা কাম আৰম্ভ কৰি একপ্ৰকাৰ লেহেম গতিৰে সম্পূৰ্ণ ১০ বছৰৰ অন্তত ২০১৮ চনত পাৰ্বত্য শাখাত মিটাৰগজৰ সলনি আৰম্ভ হৈছিল ব্ৰডগজ ৰে’লসেৱা৷ 

অত্যাধুনিক তথ্য আৰু প্ৰযুক্তিবিদ্যাৰ ব্যৱহাৰৰ পাছতো ভাৰতীয় ৰে’ল বিভাগে ব্ৰডগজৰ কামত সময় লগালে ১০ বছৰ আৰু ব্ৰিটিছে হাতীৰ দ্বাৰা চলোৱা ছাৰ্ভে তথা প্ৰায় মেনুৱেলী অতি দুৰ্গম পাৰ্বত্য শাখাৰ ৰে’লপথৰ কাম সম্পূৰ্ণ কৰিছিল ৬ বছৰৰ ভিতৰত৷

১১৫ বছৰ মিটাৰগজ ৰে’লসেৱা পাৰ্বত্য শাখাটোত চলিল৷ এই ১১৫ বছৰীয়া ৰে’লসেৱাৰ ইতিহাসত ৰে’লপথৰ আজিৰ দৰে বিধবস্তপ্ৰায় অৱস্থা প্ৰত্যক্ষ কৰাৰ কোনো নজিৰ এতিয়ালৈকে শুনা  নগ’ল৷

ব্ৰডগজ সেৱা আৰম্ভ কৰাৰ মাত্ৰ চাৰিটা বছৰৰ পাছতেই আজিৰ এই অৱস্থা কিয়?

ব্ৰডগজ সেৱাৰ কাম আৰম্ভ কৰাৰ পূৰ্বে যি ছাৰ্ভে হৈছিল, সেয়া শুদ্ধ নাছিল বুলি আমি সজোৰে উত্থাপন কৰিছিলোঁ বিভিন্ন মাধ্যমত৷ আৰু আজি সেয়া সত্য প্ৰমাণ হ’ল৷ ডিমা হাচাওৰ আজিৰ পৰিস্থিতি সম্পূৰ্ণকৈ মানৱসৃষ্ট আৰু অৱশ্যম্ভাৱী৷

ব্ৰিটিছে ৰে’লপথ নিৰ্মাণত প্ৰকৃতি ধবংস কৰা নাছিল৷ তাৰ দুটা উদাহৰণ দিব খুজিছোঁ৷ 

লামডিং-বদৰপুৰ মিটাৰগজ ৰে’লসেৱা যিয়ে উপভোগ কৰিবলৈ নাপালে, তেওঁলোকে অসমৰ ৰে’লযাত্ৰাৰ আচল মাদকতা অনুভৱ কৰিব নোৱাৰিব বুলিয়েই মনে ধৰে৷ লামডিং অতিক্ৰম কৰি পাহাৰীয়া জিলাখনত ৰে’লখন সোমোৱাৰ পাছত মাইবাং আৰু মাহুৰৰ মাজত দুটা ৰে’লষ্টেচন আছিল৷ দাউটুহাজা আৰু ফাইডিং৷ দাউটুহাজাৰ পৰা খিৰিকীৰে ফাইডিং ৰে’লষ্টেচনটো অতি স্পষ্টকৈ দেখা গৈছিল৷ 

এৰিয়েল দৈৰ্ঘ্য মতে, দুয়োটা ষ্টেচনৰ দূৰত্ব ৩ কিলোমিটাৰৰ অধিক নহ’ব৷ কিন্তু পাহাৰ ধবংস নকৰাকৈ প্ৰায় ১০ কিলোমিটাৰ ৰে’লপথটো ঘূৰাই আনিছিল ব্ৰিটিছে৷

একেদৰে ল’ৱাৰ হাফলং আৰু হিল হাফলং ৰে’ল ষ্টেচনৰ কথাও একেই৷ প্ৰকৃতিক অনিষ্ট নকৰি দীঘলীয়াকৈ ৰে’লপথটো নিৰ্মাণ কৰিছিল ব্ৰিটিছে৷ কিন্তু ব্ৰডগজ নিৰ্মাণৰ সময়ত ভূ-তত্ত্বৰ জৰীপ আৰু পৰ্যবেক্ষণ শুদ্ধ নাছিল বুলি ৰে’ল বিভাগৰে এক গোপন সূত্ৰত প্ৰকাশ পাইছিল৷ ব্ৰডগজ নিৰ্মাণৰ সময়ত পাহাৰ-জংগল কাটি জান-জুৰিৰ অৱস্থান একপ্ৰকাৰ নাইকিয়া কৰি দূৰত্ব কমোৱাৰ যি কৌশল লোৱা হৈছিল, সেয়া নিশ্চিতভাৱেই বিজ্ঞানসন্মত নাছিল বুলি সত্য প্ৰমাণিত হ’ল৷

ব্ৰিটিছে সকলো বস্তুৰেই আয়ুস নিৰ্ধাৰণ কৰিছিল৷ পাৰ্বত্য শাখাৰ ৰে’লপথটোত এনে আয়ুস নিৰ্ধাৰণৰ দুটা উদাহৰণ দিব খুজিছোঁ৷ লাংটিং ৰে’লষ্টেচনৰ সমীপত এখন ৰে’লৰ দলং আছিল৷ নামটো আছিল বয়লাৰ দলং৷

২০০৩ চনত ব্ৰিটিছ ৰে’ল বিভাগে ভাৰতীয় ৰে’ললৈ চিঠি লিখি জনাই দিছিল যে সেই দলংখনৰ মেৰামতিৰ সময় হৈছে৷  এলাপেচা কথাত পাট্টা নিদিয়া ভাৰতীয় ৰে’ল বিভাগে ব্ৰিটিছ ৰে’ল বিভাগৰ উক্ত চিঠিখন অৱহেলা কৰাৰ ফল আছিল ২০০৫ চনত এখন মালবাহী ৰে’ল দলংখনত উঠাৰ লগে লগে দলংখন ভাগি গৈছিল৷

ঠিক সেইদৰে ১৮৯৭ চনত নিৰ্মিত এটা সুৰংগ মেৰামতিৰ কাৰণে ব্ৰিটিছ ৰে’ল বিভাগৰ পৰা চিঠি পঠোৱা হৈছিল ২০০৪ চনত৷ কাহিনী একেই৷ ২০০৫ চনত সুৰংগটো বহি গৈছিল৷  তাৰপাছৰ ঘটনা দুটা আৰু হাস্যকৰ৷

বয়লাৰ দলংখন নিৰ্মাণ কৰিবলৈ উত্তৰ-পূব সীমান্ত ৰে’লৱেই সময় লৈছিল প্ৰায় জ্জ্ব মাহ৷ শুনি আচৰিত হ’ব, সেই দলংখন নিৰ্মাণৰ মাত্ৰ এবছৰৰ পাছত বানত উটি গৈছিল৷ একেদৰে মেৰামতি কৰা সুৰংগটো মেৰামতিৰ মাত্ৰ তিনি মাহ পাছতেই ৰে’ল চলাচলৰ বাবে বিঘিনিৰ কাৰক হৈ পৰিছিল৷  এনে অজস্ৰ কাহিনী আছে উত্তৰ-পূব সীমান্ত ৰে’লৱেৰ এই পাৰ্বত্য শাখাটোত৷ 

মুখ্যমন্ত্ৰী ড॰  হিমন্ত বিশ্ব শৰ্মাই পাহাৰীয়া জিলাখনক কেন্দ্ৰ কৰি ৰে’ল আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় ঘাইপথৰ কৰ্তৃপক্ষৰ লগত আলোচনা কৰাৰ লগতে পাহাৰীয়া জিলাখন পৰ্যবেক্ষণ কৰি আহিছে৷ আনহাতে, আছুৰ মুখ্য উপদেষ্টা ড॰ সমুজ্জ্বল কুমাৰ ভট্টাচাৰ্যৰ নেতৃত্বত এটা সঁজাতি দলে সমস্যাজৰ্জৰ অঞ্চলসমূহ পৰিদৰ্শন কৰি চৰকাৰলৈ কিছু দাবী জনাই এখন প্ৰতিবেদন প্ৰস্তুত কৰিছে বুলি জানিব পৰা গৈছে৷ যিয়েই নহওক এইবিলাক বাৰু হৈ থাকিব৷ কিন্তু যাৰ ভুলৰ কাৰণে আজিৰ এই পৰিস্থিতিৰ সৃষ্টি হ’ল, তাৰ এক তদন্তৰ নি(য়কৈ প্ৰয়োজন আছে৷ একেদৰে পূৰ্বৰ মিটাৰগজ ৰে’লপথটোতেই ব্ৰডগজ সম্প্ৰসাৰণৰ যি ধাৰণা বিভিন্ন মহলে দিছিল, সেয়াও হয়তো পুনৰ বিবেচনাৰ কেন্দ্ৰবিন্দু হ’ব পাৰে৷

দীৰ্ঘকালজুৰি পাহাৰীয়া জিলাখনৰ লগত জড়িত এজন সাংবাদিক হিচাপে চৰকাৰক অনুৰোধ কৰিব খোজোঁ যে, মাত্ৰ এজন বিধায়কৰ জিলা হিচাপে ৰাজনৈতিক দৃষ্টিকোণেৰে কাম-কাজ বিবেচনা নকৰি মানৱীয় দৃষ্টিভংগীৰে ৰাজ্যৰ অন্য প্ৰান্তৰ জিলাসমূহৰ দৰে পাহাৰীয়া জিলাখনকো গণ্য কৰিলেহে চৰকাৰে আচল কাম কৰা হ’ব৷