ভয়হীন মুক্ত পৰিৱেশৰ সন্ধানত

২০২০ বৰ্ষটো এতিয়া শেষৰপিনে আহিছে৷ বিশ্বৰ প্ৰতিখন দেশেই এই বৰ্ষটোত বিভিন্ন ধৰণে বিভিন্ন সংঘৰ্ষৰ মুখামুখি হৈছে৷ ক’ভিড-১৯ এতিয়াও সমুলি নাইকিয়া হৈ যোৱা নাই৷ কিন্তু ইয়াৰ ভয়াৱহতা পূৰ্বতকৈ হ্ৰাস পাইছে আৰু সাম্ভাৱ্য ভেকচিন বিতৰণৰ সমূহে আমাক আশাবাদী কৰি তুলিছে৷ ভাৰতলৈ প্ৰসংগলৈ আহিলে এটা কথাই ক’ব পাৰি যে অতিমাৰীৰ ফলত দেশৰ অৰ্থনীতি বিধ্বস্ত হৈ পৰিছে আৰু কোটি কোটি মানুহৰ [বিশেষকৈ প্ৰব্ৰজনকাৰী শ্ৰমিক যিসকলে কৰ্ম সংস্থাপন হেৰুৱাইছে] জীৱনলৈ চৰম দুৰ্দশা নামি আহিছে৷ ইয়াৰ মাজতো অমিত শ্বাহ, আদিত্য নাথ আদিৰ দৰে নেতাসকলে বিভাজনৰ আৰু মেৰুকৰণৰ যি পন্থা গ্ৰহণ কৰিছে সেইবোৰে সমাজৰ বান্ধোনটোকে ভাঙি পেলোৱাৰ উপক্ৰম ঘটাইছে৷ ২০২০ চনত দেশে লাভ কৰা সেই শিক্ষাৰ পৰা তিনিটা বিষয়ত যদি গুৰুত্ব দিয়া নহয় তেন্তে আৰু বিপৰ্যয় নামি আহিব বুলি ক’ব পাৰি৷ সেই তিনিটা বিষয় হৈছে ক্ৰমে–কৰ্ম, সম্পদ আৰু কল্যাণ৷ মই এই বছৰৰ অন্তিমটো কলমত এই বিষয়কেইটাৰ বিষয়ে আলোকপাত কৰাৰ প্ৰয়াস কৰিছোঁ৷

কৰ্মঃ কৰ্মই এজন মানুহৰ পৰা আন এজন মানুহক পৃথক কৰে৷ আমাৰ মাজতে বহু মানুহ আছে যিসকলে কৰিবলৈ কোনো কাম বিচাৰি পোৱা নাই৷ কৰ্মই মানুহ এজনক মানসিক পৰিতৃপ্তি দিয়ে, সুখ বৃদ্ধি কৰে, আন দহজনৰ মাজত এজন হিচাপে মূৰ দাঙি থকাত সহায় কৰে আৰু সামুহিকভাৱে সমগ্ৰ সমাজখনৰে উন্নতিসাধন কৰে৷ আনহাতে যিসকল লোকে কাম কৰিব বিচাৰে কিন্তু কাম বিচাৰি পোৱা নাই তেওঁলোকে কৰ্ম সংস্থাপনহীন হৈ জীৱন অতিবাহিত কৰিবলগীয়া হৈছে৷ ভাৰতবৰ্ষত শেহতীয়া পৰিসংখ্যা অনুসৰি নিবনুৱাৰ হাৰ হৈছে ৮.৭ শতাংশ [চিএমআই ই, ২২ চিচেম্বৰ ২০২০]৷ ইয়াৰ মাজতে আকৌ এনে কিছুমান লোকো আছে যিসকলে কৰ্মবাহিনীৰ সৈতে জড়িত হৈ পৰিব নিবিচাৰে আৰু এনে কিছুমান লোকো আছে যিসকলে ঘৰৰ পৰাই কাম কৰে আৰু তেওঁলোকক কৰ্মবাহিনীৰ অন্তৰ্ভুক্ত বুলি ধৰা নহয়৷ ভাৰতবৰ্ষৰ দৰে এখন উন্নয়নশীল দেশত নিবনুৱা সমস্যা এক গভীৰ প্ৰত্যাহ্বান৷ বিকাশৰ হাৰ দ্ৰুতগতিত নিম্নগামী হোৱা [২০১৮-১৯ আৰু ২০১৯-২০]ৰ লগতে দ্ৰুতহাৰত বৃদ্ধি পাইছে নিবনুৱা সংখ্যা৷ অতিমাৰী আৰু অপৰিকল্পিত লকডাউনে এই ছবিখন আৰু ভয়াৱহ কৰি তুলিছে৷ অতিমাৰীৰ ফলত ১৩০ নিযুত লোকে তেওঁলোকৰ কৰ্ম আৰু জীৱিকা হেৰুৱাইছে৷ এতিয়া লাহে লাহে কামৰ পৰিৱেশ উভতি আহিছে, কিন্তু কিছুমান কাম চিৰদিনৰ বাবে একেবাৰে নোহোৱা হৈ পৰিছে৷ [তথ্যই এই কথা ভালদৰে প্ৰতিফলিত কৰিব]৷

সম্পদঃ সম্পদ বুলি ক’লে সাধাৰণতে দেশৰ মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদনৰ প্ৰসংগটো আহি পৰে৷ যদি মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদন বৃদ্ধি পায় তেন্তে দেশৰো সম্পদ বৃদ্ধি পোৱা বুলি সহজে অনুমান কৰিব পাৰি৷ যদি মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদন বৃদ্ধি পায়, সম্পদ বৃদ্ধি পায় আৰু জনমূৰি আয়ৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰতিগৰাকী নাগৰিকৰ অংশীদাৰিত্বও বৃদ্ধি পায়৷ মই সৰলীকৃত পন্থাৰে মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদনক এটা স্থিৰ দৰত ৰাখি কথাবোৰ কল্পনা কৰিব বিচাৰিছো৷ ২০১৭-২০১৮ বিত্তীয় বৰ্ষত দেশৰ অৰ্থনীতিত হোৱা মন্থৰ বিকাশলৈ মন কৰক আৰু ২০২০-২১ বৰ্ষত দেশৰ সম্পদ ধ্বংসৰ ছবিখনলৈ মন কৰক [তালিকাখনলৈ চাওক]৷ এই ছবিখনে কাকো উৎসাহিত কৰিব পৰাকৈ কোনো আশাৰ বতৰা কঢ়িওৱা নাই৷ ভাৰতবৰ্ষৰ দৰে উন্নয়নশীল ৰাষ্ট্ৰ এখনত এতিয়াও কোটি কোটি লোক কৰ্ম সংস্থাপনহীন হৈ আছে৷ ইয়াৰ পিছতো এইসকল লোকক এটা সুন্দৰ ভৱিষ্যতৰ সপোন দেখুওৱা হৈছে৷

কল্যাণঃ বৰ্ধিত নিবনুৱা সমস্যা আৰু মন্থৰ বিকাশৰ গতিয়ে [যাক নেতিবাচক বুলি ক’ব পাৰি] নিঃসন্দেহে কল্যাণৰ প্ৰসংগত সপ্ৰভাৱ বিস্তাৰ কৰিব৷ মই কেবল অৰ্থনৈতিক কল্যাণৰ কথাই ক’ব বিচৰা নাই, খাদ্য, স্বাস্থ্যৰ সুৰক্ষা আৰু সামাজিক সুৰক্ষা নিতান্তই প্ৰয়োজনীয় কথা৷ কিন্তু কল্যাণ শব্দটোৱে কেতবোৰ বৈষয়িক বিষয় তথা সেৱাৰ উপৰি আন বহু বিষয়ো সামৰি লয়৷ আপুনি নিজকে কেতবোৰ প্ৰশ্ন কৰকঃ আজি মানুহে ভাবিব পাৰেনে তেওঁলোক সম্পূৰ্ণ মুক্ত? আজি মানুহে সম্পূৰ্ণ ভয়মুক্ত পৰিৱেশ এটাত জীয়াই আছেনে? আজিৰ মানুহে চিবিআই, এনফোৰ্চমেণ্ট, আয়কৰ, নাক্ৰোটিক ক্ৰাইম ব্যুৰ’ আৰু নিয়া আদিৰ দৰে সংস্থাৰ দ্বাৰা কেতিয়া হাৰাশাস্তিৰ সন্মুখীন হ’বলগীয়া হয় তাৰ কোনো নিশ্চিতি দিব পাৰেনে? মানুহে এই কথাত নিশ্চিত হৈ থাকিব পাৰে নে যে ন্যায় ব্যৱস্থাটো তেওঁলোকৰ বাবে সহজলভ্য হ’ব আৰু তেওঁলোকে অতি ক্ষিপ্ৰতাৰে ন্যায় ব্যৱস্থা পাব? দুগৰাকী যুৱক-যুৱতীয়ে বন্ধু, একাত্ম হৈ, প্ৰেমত পৰি বিয়া পাতিব পাৰেনে? কোনো এগৰাকী যুৱতীয়ে তেওঁৰ পচন্দমতে খাদ্য গ্ৰহণ, পোছাক পৰিধান কৰাৰ লগতে মুক্তভাৱে কথা কোৱা, লেখা-মেলা আৰু আনৰ সৈতে মিলামিছা কৰিব পাৰেনে? ‘কল্যাণ’ হৈছে এনেবোৰ বিষয়ৰেই এক সমষ্টি মাত্ৰ৷ কেতবোৰ সূচ্যাংকই কল্যাণৰ প্ৰসংগত ভাৰতৰ স্থিতিক ভালদৰে উদঙাই দি আহিছে৷ তেনে সূচ্যাংকহ’ল ক্ৰমে মানৱ উন্নয়ন সূচ্যাংক, স্বাধীনতাৰ সূচ্যাংক, সংবাদ মাধ্যমৰ স্বাধীনতা আদি৷ [তালিকালৈ মন কৰক]৷ সামগ্ৰিকভাৱে এই সকলোবোৰতেই এতিয়া কেবল লক্ষ্য কৰা হৈছে অৱনতি আৰু অৱনতি৷

তিনিখন বিশেষ ছবিঃ গণতন্ত্ৰত ভাল-বেয়া, উন্নয়নত প্ৰভাৱ পেলোৱা আভ্যন্তৰীণ আৰু বাহ্যিক আদি সকলো কাৰকৰে দায়িত্ব মূৰ পাতি ল’ব লাগিব চৰকাৰে৷ চৰকাৰৰ মনোভাৱ সদায় ভাল হ’ব লাগিব আৰু চৰকাৰে সদায় সু-পৰামৰ্শ গ্ৰহণ কৰি কিদৰে ভুলৰ সংখ্যা হ্ৰাস কৰিব পাৰি সেই বিষয়ত গুৰুত্ব দিব লাগিব৷ পৰিস্থিতি ভালেই হওক বা বেয়াই হওক চৰকাৰে সকলো পৰিস্থিতিকেই সলনি কৰাৰ ক্ষমতা থাকিব লাগিব৷ এনেবোৰ কাৰণতেই বিভিন্ন দেশত ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু প্ৰধানমন্ত্ৰীক কাৰ্যকালৰ এটা নিৰ্দিষ্ট সময়সীমা বান্ধি দিয়া হয়৷ কাৰণ স্থায়িত্বৰ অৰ্থই হৈছে অৱনমনৰ আৰম্ভণী৷ ২০২০ বৰ্ষতো আমি এতিয়া বিদায় দিবলৈ ওলাই৷ এই সময়ত আমাৰ চকুৰ সন্মুখত ভাহি উঠিছে তিনিখন বিশেষ ছবিঃ

১৷ কোটি কোটি প্ৰব্ৰজনকাৰী লোক-ক্লান্ত ভোকাতুৰ আৰু ৰোগাক্ৰান্ত– শ শ কিলোমিটাৰ তেওঁলোকে ৰাজপথ আৰু ৰে’ল আলিৰে খোজ কাঢ়িছে আৰু এনেদৰেই তেওঁলোকে তেওঁলোকৰ মৰমৰ ঘৰখনত উপস্থিত হ’ব পাৰিব বুলি আশা কৰিছিল৷ যিখন ঘৰত তেওঁলোকে অলপ হ’লেও নিৰাপত্তা পাব বুলি ভাবিছিল৷

২৷ শান্তিপূৰ্ণভাৱে কৰা প্ৰতিবাদৰ দীঘলীয়া শাৰী– প্ৰথমতে ছাহিনবাগত আৰু এতিয়া দিল্লীৰ সীমান্তত– এনে প্ৰতিবাদকাৰীয়ে ভাবিছে যে চৰকাৰে তেওঁলোকৰ কথা শুনিব আৰু তেওঁলোকক ন্যায় প্ৰদান কৰিব৷

৩৷ কাশ্মীৰ উপত্যকাত অনুষ্ঠিত নিৰ্বাচন, যি নিৰ্বাচনে ২০১৯ চনৰ ৫ আগষ্টত চৰকাৰে উপত্যকাটোত জাপি দিয়া অসাংবিধানিক পদক্ষেপক প্ৰত্যাখ্যান কৰাৰ স্পষ্ট প্ৰমাণ দাঙি ধৰিলে৷

একত্ৰিতভাৱে কৰ্ম, সম্পদ আৰু কল্যাণ এই তিনিওটাই ২০২০ বৰ্ষত অতি বেয়াকৈ ক্ষতিগ্ৰস্ত হৈছে আৰু বৰ্ষটোক এটা পাহৰিব নোৱাৰা বৰ্ষ হিচাপে পৰিগণিত কৰিছে৷ মই জৰ্জ ছাণ্টায়ানাৰ উক্তি পুনৰ উল্লেখ কৰি ক’ব বিচাৰো যে আমি কেতিয়াও ২০২০ চনতো পাহৰিব নালাগিব যাতে এই চনটোৰ পুনৰাবৃত্তি ভৱিষ্যতে কেতিয়াও নহয়৷ দুৰ্দশা আৰু ধ্বংসৰ পৰিৱৰ্তে আমি ভৱিষ্যতে ভয়হীন মুক্ত পৰিৱেশত বাস কৰা ভাৰতীয় হিচাপে গৌৰববোধৰ পৰিৱেশ ৰচনা কৰিব লাগিব৷ ২০২১ বৰ্ষটো সকলোৰে বাবে সুখ আৰু সমৃদ্ধিৰ বৰ্ষ হওক তাকেই কামনা কৰিছোঁ৷