অৱক্ষয়ী ‘অসম সাহিত্য সভা’ আৰু মৃতপ্ৰায় মোৰ ভাষা জননী

... কেৱল অধিৱেশন পাতি ভাষা জননীক 

সুৰক্ষা দিব নোৱাৰি৷ অধিৱেশনৰ বাদেও অসমৰ জাতীয় জীৱনৰ উন্নতিৰ হকে কৰিবলগীয়া আৰু বহু কাম আছে৷ কেইটামান দশকৰ আগলৈকে অসমীয়াৰ অভিভাৱকস্বৰূপ অসম সাহিত্য সভাৰ পৰা জাতিটোৱে বহুত আশা কৰে৷ বিশেষকৈ বৰ্তমান সময়ত ভাষাৰ ভিত্তিত বহুধাবিভক্ত অসমীয়া জাতিসত্তাটোক একত্ৰিত কৰাৰ ক্ষেত্ৰত ‘অসম সাহিত্য সভা’ই যদি উল্লেখনীয় ভূমিকা ল’ব নোৱাৰে, অনাগত সময়ত ইতিহাসে অসমৰ ভাষিক আৰু জাতীয় উত্তৰণত এই সভাৰ ভূমিকাক মানি ল’বলৈকে হয়তো অস্বীকাৰ কৰিব ...

সাহিত্যৰ অ-আ ক-খ নজনাকৈয়ে ‘অসম সাহিত্য সভা’ৰ দৰে অনুষ্ঠান এটাৰ বিষয়ে দুআষাৰ লিখিবলৈ লোৱাটো মোৰ দৰে অসাহিত্যিক এজনৰ ধৃষ্টতাৰ বাদে আন একো নহয়৷ সাহিত্য সভাৰ মই এজন সাধাৰণ সদস্যও নহয় আৰু ইয়াৰ লগত প্ৰত্যক্ষ বা পৰোক্ষ কোনোধৰণে মোৰ সম্পৰ্ক নাই৷ সংবাদ মাধ্যমত সঘনাই উচ্ছাৰিত হৈ থকা দুই-এজন বিষয়ববীয়াৰ বাদে মই কাকো চিনি নাপাওঁ৷ অৱশ্যে দুই-এজন প্ৰাক্তন সভাপতিৰ লগত থকা আত্মিক সম্বন্ধৰ কথা নুই কৰিব নোৱাৰোঁ, যিটো একান্তই ব্যক্তিগত৷

যদিও অসম সাহিত্য সভাৰ ভিতৰচ’ৰাৰ কথা বিশেষ একো নাজানো, তথাপি এটা কথা দৃঢ়তাৰে বিশ্বাস কৰোঁ যে অসমৰ জাতীয় জীৱনত আটাইতকৈ বেছি প্ৰভাৱ পেলোৱা অনুষ্ঠান দুটাই হৈছে ‘অসম সাহিত্য সভা’ আৰু ‘সদৌ অসম ছাত্ৰ সন্থা’৷ অসমৰ জাতীয় উত্তৰণত পথ প্ৰদৰ্শকৰ ভূমিকা লোৱা অসম সাহিত্য সভাৰ ভাষিক সাহিত্যৰ ক্ষেত্ৰখনত ব্যাপ্তিময় কৰ্ষণ, অসমৰ জাতি-জনগোষ্ঠীয় সংহতিত বৈশিষ্ট্যপূৰ্ণ অৱদানৰ কথা জ্ঞান হ’বৰ দিন ধৰি শুনি, পঢ়ি আৰু কিছু কিছু প্ৰত্যক্ষ কৰি আহিছোঁ৷ বহু বছৰ ধৰি অসমৰ জাতীয় সমস্যাক লৈ তৎপৰ এই অনুষ্ঠান দুটাৰ কৰ্মৰাজিয়ে সমগ্ৰ অসমবাসীকে আশ্বস্ত কৰি ৰাখিছে৷ অসমীয়া সমাজ জীৱনৰ দুৰ্দিন-দুৰ্ভাবনাৰ সময়ত, বৌদ্ধিক আক্ৰোশ আৰু নেতিবাচক মতাদৰ্শই জাতীয় সংহতিলৈ সংকট নমাই অনাৰ সময়ত অসম সাহিত্য সভা আৰু সদৌ অসম ছাত্ৰ সন্থাই সদায়েই ধবজাবাহক হৈ জাতিটোৰ সুৰক্ষা ঢাল হিচাপে থিয় দি আহিছে৷ যিকোনো এটা জাতীয় সমস্যাত জাঁপ দি পৰা সদৌ অসম ছাত্ৰ সন্থাৰ সদস্যসকল আৰু ভাষা জননীৰ সুৰক্ষাৰ স্বাৰ্থত আৱেগসৰ্বস্ব মনোভাবেৰে কাম কৰা অসম সাহিত্য সভাৰ কাণ্ডাৰীসকলক অসমৰ ৰাইজে সদায়েই সন্মান আৰু বিশ্বাসৰ চকুৰে চায়৷ কপালৰ ঘাম মাটিত পেলাই জনস্বাৰ্থত দেহ-প্ৰাণ দি কাম কৰা তৃণমূল পৰ্যায়ৰ কৰ্মীসকলেতো এই জাতীয় অনুষ্ঠান দুটাৰ নেতাসকলক ভগৱানসদৃশ দেখে৷ অনুষ্ঠান দুটাৰ অধিৱেশনথলীত সমাগম ঘটা লক্ষাধিক জনতাই এটা কথা প্ৰমাণ কৰে যে বৰ্তমান সময়তো এই অনুষ্ঠান দুটা আমাৰ বুকুৰ কুটুম৷ সাহিত্যিকেই হওক বা অসাহিত্যিকেই হওক, ছাত্ৰই হওক বা বৃদ্ধই হওক সকলো অসমবাসীৰে এই দুটা জাতীয় অনুষ্ঠানৰ লগত আত্মিক সম্বন্ধ আছে আৰু সেই সম্বন্ধৰ তাগিদাতে দুআষাৰ লিখিবলৈ বাধ্য হ’লোঁ৷

আৱেগ আৰু ভালপোৱা একেটা মুদ্ৰাৰেই ইপিঠি-সিপিঠি৷ আৱেগসৰ্বস্ব ভালপোৱাত যদি বিশ্বাসঘাতকতাৰ বীজ সিঁচা হয়, তেতিয়া ই ক্ষতি কৰাৰ সম্ভাৱনাই অধিক৷ অকৃতজ্ঞতাৰ পৰশে মাত্ৰাধিক ভালপোৱাক অক্ষমনীয় অপৰাধলৈ পৰিৱৰ্তিত কৰে; যিটো অসম গণ পৰিষদৰ ক্ষেত্ৰত হৈছিল৷ প্ৰাক্তন মুখ্যমন্ত্ৰী প্ৰফুল্ল কুমাৰ মহন্ত আৰু অসম গণ পৰিষদ দল এসময়ত প্ৰতিজন অসমীয়াৰে হিয়াৰ আমঠু আছিল৷ বিগত শতিকাৰ আশীৰ দশকৰ শেষৰফালে কোনেও হয়তো ভাবিবই পৰা নাছিল যে অসমত পৰৱৰ্তী সময়ত অসম গণ পৰিষদৰ বাদে বেলেগ কোনোবা দলে শাসন কৰিব পাৰিব৷ কিন্তু কালক্ৰমত কি হ’ল? অত্যধিক আশাৰ পৰা বঞ্চিত হোৱা অসমবাসীয়ে অগপক এনেদৰে বৰ্জিত কৰিলে যে আঞ্চলিকতাবাদৰ শপত লোৱা দলটোৱে আজি এটা ৰাষ্ট্ৰীয় দলৰ হাতত ধৰিও মেৰুদণ্ড পোনাবলৈ সক্ষম হোৱা নাই৷ সেয়েহে মাত্ৰাধিক সংবেদনশীলতা আৰু প্ৰেম স্বাস্থ্যৰ পক্ষে ক্ষতিকাৰক৷ যদি এবাৰ প্ৰত্যাখ্যিত হয়, বিশ্বাস ঘূৰাই অনা কিন্তু সহজ কথা নহয়৷

পুনৰ কৈছোঁ, অসম সাহিত্য সভা আৰু সদৌ অসম ছাত্ৰ সন্থাকো অসমবাসীয়ে মাত্ৰাধিক প্ৰেম কৰে৷ কিন্তু লক্ষণীয়ভাৱে আজি কিছুদিনৰ পৰা কিছুমান নেতিবাচক খবৰ আৰু অসমৰ সমাজ জীৱনত অনুষ্ঠান দুটাৰ ভূমিকাৰ বাবে অনুষ্ঠান দুটাৰ প্ৰতি সাধাৰণ ৰাইজৰ মনত অসন্তুস্তিয়ে গা কৰি উঠিছে৷ কিছুদিনৰ পৰা অসম সাহিত্য সভাৰ ভিতৰত ঘটি থকা কিছুমান কৰ্মৰাজি আৰু অসমৰ সমাজ জীৱনত সাহিত্য সভাৰ ভূমিকাই অসমীয়াৰ মনত ইমানদিনে সাঁচি ৰখা সাহিত্য সভাৰ সেই গৰিমামণ্ডিত ছবিখনক যেন লাহে লাহে মচি পেলাব ধৰিছে৷ বিশেষকৈ কেইবছৰমান আগৰ ক্ষমতাকেন্দ্ৰিক অৰিয়া-অৰিয়ে অসম সাহিত্য সভাৰ মৰ্যাদাসম্পন্ন গৰিমা ভূলুণ্ঠিত কৰি সভাক অবিশ্বাসৰ পিতনিত পুতিবলৈ যো-জা কৰিছিল৷ বৰ্তমান সভাপতিৰ পদত থকা ব্যক্তিজনৰ প্ৰতি ৰাইজৰ সদ্ভাবৰ বাবে সেই ক্ষয়ীভৱন প্ৰক্ৰিয়াটো স্তব্ধ হৈ আছে যদিও তাক পুনৰুদ্ধাৰ কৰাৰ প্ৰচেষ্টা কিন্তু দেখিবলৈ পোৱা নাই৷ সঁচা কথা ক’বলৈ গ’লে বৰ্তমান ‘অসম সাহিত্য সভা’ অসমৰ এটা লেখত ল’বলগীয়া অনুষ্ঠান হৈ থকা নাই, পৰিৱৰ্তে ই সাধাৰণ অনুষ্ঠানৰ দৰে হৈ পৰিল৷

ওঠৰ শতিকাৰ শেষৰফালে অসমীয়া ভাষা-সাহিত্য আৰু অসমীয়া সংস্কৃতি ৰক্ষাৰ স্বাৰ্থত সেই সময়ৰ কেইজনমান চফল অসমীয়াৰ প্ৰচেষ্টাত গঢ় লৈ উঠা ‘অসমীয়া ভাষা উন্নতি সাধিনী সভা’ই কালক্ৰমত অসম সাহিত্য সভা হ’ল৷ প্ৰবাদপ্ৰতিম সাহিত্যিক আৰু অসমীয়া ভাষাৰ কাণ্ডাৰী পদ্মনাথ গোহাঞিবৰুৱা, শৰৎ চন্দ্ৰ গোস্বামী আদিৰ তত্ত্বাৱধানত আৰম্ভ হোৱা সাহিত্য সভাক পৰৱৰ্তী সময়ত আগুৱাই লৈ যায় চক্ৰধৰ বৰুৱা, কালিৰাম মেধি, হেমচন্দ্ৰ গোস্বামী, অমৃত ভূষণ দেৱাধিকাৰী, মফিজুদ্দিন আলী আহমেদ হাজৰিকা, অম্বিকাগিৰি ৰায়চৌধুৰী, নলিনীবালা দেৱী আদিয়ে৷ অসমীয়া ভাষাক অক্ষুণ্ণ ৰাখি উন্নতি সধাৰ লগতে কলা-সংস্কৃতিৰ দিশটোত বিভিন্ন দিহা-পৰামৰ্শৰে সভাই সদায় অসমবাসীৰ অভিভাৱকৰ দায়িত্ব পালন কৰি আহিছে৷ অসমীয়া ভাষাক বাঙালীৰ আগ্ৰাসনৰ পৰা ৰক্ষা কৰি এইসকল মনীষী¸য়েই এটা স্তৰলৈ উন্নীত কৰিলে৷ তাৰেই অনুপ্ৰেৰণাত সৃষ্টি হ’ল অলেখ কবি, সাহিত্যিক, লেখক৷ কিন্তু অপ্ৰিয় হ’লেও সত্য যে সাহিত্য সভাৰ সেই পুৰণিকলীয়া গৰিমা আৰু কাৰ্যক্ষমতা আজি বিছ-ত্ৰিছ বছৰে ম্লান হৈ পৰিল৷ বিগত শতিকাৰ আশী দশকৰ পাছৰ পৰাই এই অৰাজনৈতিক অনুষ্ঠানটোত ৰাজনৈতিক পৃষ্ঠপোষকতা আৰম্ভ হ’বলৈ ধৰিলে৷ কালক্ৰমত এই পৃষ্ঠপোষকতা বৃদ্ধি হৈ আহি আজি এনে এটা পৰ্যায় পালেহি যে শাসকীয় দলটোৰ পৰোক্ষ বা প্ৰত্যক্ষ সহযোগিতা নহ’লে সাহিত্য সভা টিকি থকাই টান হৈ পৰিল৷ সভাৰ গৰিমাপূৰ্ণ ঐশ্বৰ্যক ধোঁৱাচাঙত তুলি সভাৰ নামত বহুতে ৰাজনীতি কৰা আৰম্ভ কৰিলে৷ কেইবছৰমান আগতে বিতৰ্কিত সভাপতিৰ ছত্ৰচায়াত কিছুমান লোকে নিজৰ খুচি মতে নীতি-নিয়ম সলাই-বনাই সাহিত্য সভাক ভাতঘৰলৈ পৰ্যবসিত কৰিলে৷ অসমীয়া ভাষা-সাহিত্যৰ উন্নতি হ’ল নে নাই ক’ব নোৱাৰোঁ, কিন্তু দুবছৰৰ মূৰে মূৰে অধিৱেশনখন কিন্তু বেছ খদমদমেৰেই হৈ থাকিল৷ অধিৱেশন পতাৰ বাদে যোৱা বিছ-ত্ৰিছ বছৰত সাহিত্য সভাৰ কোনো এটা উল্লেখনীয় কাম অসমবাসীৰ দৃষ্টিগোচৰ নহ’ল৷ অসমৰে বিদ্যালয়ত অসমীয়া কোৱাৰ বাবে ছাত্ৰক শাস্তি দিয়া হ’ল৷ বৰ্তমান ৰঘুমলাৰ দৰে শিপাবলৈ ধৰা ইংৰাজী মাধ্যমৰ বিদ্যালয়ৰ লগত ফেৰ মাৰিব পৰাকৈ অসমীয়া মাধ্যমৰ চৰকাৰী বিদ্যালয়ৰ আন্তঃগাঁথনিৰ অভাৱ৷ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ অভাৱত এনে বিদ্যালয়সমূহ ঠায়ে ঠায়ে বন্ধ হোৱাৰ উপক্ৰম হৈছে৷ জাতি-জনগোষ্ঠীয় সংঘাত, জনজাতিকৰণৰ দাবী-স্বীকৃতিক কেন্দ্ৰ কৰি উদ্ভৱ হোৱা পৰিস্থিতি, চুবুৰীয়া ৰাজ্য নাগালেণ্ড, অৰুণাচল প্ৰদেশ, মেঘালয়ৰ সৈতে হোৱা সীমাবিবাদ আদি ঘটনাই সামাজিক বাতাৱৰণ বিনষ্ট কৰাৰ লগতে জনগোষ্ঠীসমূহৰ মাজত ভাষা-সংস্কৃতিৰ প্ৰাচীৰখন মানসিকভাৱে বহল কৰি পেলাইছে৷ এনেকুৱা এটা অৱস্থাতো অসম সাহিত্য সভাৰ অন্ততঃ এটা উল্লেখনীয় পদক্ষেপ কাৰো দৃষ্টিগোচৰ নহ’ল৷

বৰ্তমান বহু কমসংখ্যক অভিভাৱকেহে নিজৰ সন্তানক অসমীয়া মাধ্যমৰ বিদ্যালয়ত পঢু.ৱাবলৈ ইচ্ছুক৷ অসম সাহিত্য সভাৰ কেইজন সভাপতি-সম্পাদক বা বিষয়ববীয়াৰ সন্তানে অসমীয়া মাধ্যমত পঢ়া-শুনা কৰে, সি সন্দেহযুক্ত৷ অৱশ্যে, বাস্তৱিক ক্ষেত্ৰখনত ইয়াক দোষাৰোপ কৰিব নোৱাৰি৷ কিন্তু অতি দুখৰ বিষয় যে অসমীয়া ভাষাৰ প্ৰতি নৱপ্ৰজন্মৰ আদৰ-স্নেহ ক্ৰমে নোহোৱা হৈ আহিছে৷ অসমত থকা ইংৰাজী বা বেলেগ মাধ্যমৰ বিদ্যালয়ৰ বহু কমসংখ্যক ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়েহে অসমীয়া সলসলীয়াকৈ ক’ব বা লিখিব পাৰে৷ দুই-তিনিটা প্ৰজন্মৰ পাছত হয়তো অসমীয়া কেৱল কথিত ভাষা হিচাপেহে থাকিব৷ যি ভাষা জননীৰ সুৰক্ষাৰ স্বাৰ্থত অসম সাহিত্য সভা গঠন হৈছিল, সেই ভাষা জননীৰ পুনৰ সংকটৰ সময়ত সাহিত্য সভা কিন্তু নিমাত৷ শৰৎ চন্দ্ৰ গোস্বামীৰ দৰে লোকে অলংকৃত কৰা প্ৰধান সম্পাদকৰ পদটো বিগত সময়ত কোনো ক্ষমতা আৰু পদবীলোভীৰ কবলত পৰি কলংকিত হ’ল৷ দুৰ্ভাগ্যজনকভাৱে ক্ষমতা আৰু পদবীকেন্দ্ৰিক অঁৰিয়া-অঁৰিয়ে ন্যায়ালয়ৰ মজিয়াও পাইছিল৷ ৰাইজৰ মানসপটত সভাৰ হেৰোৱা সৌস্তৱ পুনৰ ঘূৰাই অনা সহজ কথা নহয়৷ কেৱল দুই-এজন লোককে জগৰীয়া কৰি থাকিলে নহ’ব৷ কোনো ধোৱা তুলসীৰ পাত নহয়৷ ড॰ হীৰেন গোঁহাইৰ দৰে লোকে আজিকোপতি সাহিত্য সভাৰ সভাপতিৰ পদ নোপোৱাটো সঁচাকৈয়ে দুৰ্ভাগ্যজনক৷ ড॰ ভবেন্দ্ৰ নাথ শইকীয়াৰ দৰে লোকে সভাপতি হ’বলৈকে নাপালে৷ আৰু হয়তো এনে বহু যোগ্য ব্যক্তি থাকি গ’ল যি সাহিত্য সভাখনৰ এটা সাধাৰণ পদবীও নাপালে৷

কেৱল অধিৱেশন পাতি ভাষা জননীক সুৰক্ষা দিব নোৱাৰি৷ অধিৱেশনৰ বাদেও অসমৰ জাতীয় জীৱনৰ উন্নতিৰ হকে কৰিবলগীয়া আৰু বহু কাম আছে৷ কেইটামান দশকৰ আগলৈকে অসমীয়াৰ অভিভাৱকস্বৰূপ অসম সাহিত্য সভাৰ পৰা জাতিটোৱে বহুত আশা কৰে৷ বিশেষকৈ বৰ্তমান সময়ত ভাষাৰ ভিত্তিত বহুধাবিভক্ত অসমীয়া জাতিসত্তাটোক একত্ৰিত কৰাৰ ক্ষেত্ৰত ‘অসম সাহিত্য সভা’ই যদি উল্লেখনীয় ভূমিকা ল’ব নোৱাৰে, অনাগত সময়ত ইতিহাসে অসমৰ ভাষিক আৰু জাতীয় উত্তৰণত এই সভাৰ ভূমিকাক মানি ল’বলৈকে হয়তো অস্বীকাৰ কৰিব৷

ফোনঃ ৯৪৩৫২-৩৫৯০৭