ইকবাল বাদ

আমাৰ অসম, ২৮ মে’:  ভাৰতৰ প্ৰথমজন আৰু এতিয়ালৈ একমাত্ৰ মহাকাশচাৰী ৰাকেশ শৰ্মাই যেতিয়া মহাকাশ ষ্টেচনৰ পৰা তেতিয়াৰ ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী ইন্দিৰা গান্ধীৰ সৈতে বাৰ্তালাপ কৰিছিল, তেতিয়া ইন্দিৰা গান্ধীয়ে ৰাকেশ শৰ্মাক সুধিছিল– মহাকাশৰ পৰা ভাৰতখন দেখাত কেনেকুৱা? ৰাকেশ শৰ্মাই মহাকাশৰ পৰা ভাৰতৰ ৰূপ সম্পৰ্কে যিটো বাক্য কৈছিল, সেই বাক্যটো এতিয়া প্ৰবাদত পৰিণত হৈছে৷ ৰাকেশ শৰ্মাই ইন্দিৰা গান্ধীক কৈছিল– চাৰে জাঁহা চে আচ্ছা৷ গোটেই পৃথিৱীৰ ভিতৰত ধুনীয়া৷ ৰাকেশ শৰ্মাৰ উত্তৰে আপ্লুত কৰা ভাৰতবাসীয়ে দীৰ্ঘদিনৰ পৰা সেই বাক্য শুনি  আহিছিল আৰু ব্যৱহাৰ কৰি আহিছিল৷ ৰবিশংকৰৰ সুৰ আৰু কোকিলকণ্ঠী লতা মংকেশকাৰৰ কণ্ঠত ভাৰত বন্দনাৰ শ্ৰেষ্ঠতম গীতত পৰিণত হোৱাৰ পূৰ্বে ‘চাৰে জাঁহা চে আচ্ছা, হিন্দুস্তান হামাৰা’ ব্ৰটিছৰাজত ভাৰতীয় আন্দোলনকাৰীৰ বাবে অনানুষ্ঠানিক ৰাষ্ট্ৰীয় সংগীতত পৰিণত হৈছিল৷ উৰ্দূ ভাষাত ৰচনা কৰা এটা কবিতা আৰু পাছত দেশ বন্দনাৰ গীতলৈ ৰূপান্তৰ ঘটা ‘চাৰে জাঁহা চে’ৰ স্ৰষ্টা আছিল মহম্মদ ইকবাল৷ ব্ৰিটিছৰাজত তেওঁ ভাৰতীয় কবি, দাৰ্শনিক আৰু স্বৰাজোত্তৰ ভাৰতত তেওঁ পাকিস্তানী৷ দ্বিখণ্ডিত ভাৰতত ঘটনাবশতঃ পাকিস্তানী হৈ পৰা মহম্মদ ইকবালৰ উপৰিপুৰুষ, আনকি আজোককাকো আছিল কাশ্মীৰি পণ্ডিত৷ মহম্মদ ইকবাল পাকিস্তানী হ’লেও তেওঁৰ অমৰ সৃষ্টি ‘চাৰে জাঁহা চে আচ্ছা’ তেতিয়াও ভাৰতৰ আছিল, এতিয়াও৷ কিয়নো এই কবিতা বা গীতত কৰা হৈছে কেৱল ভাৰত-বন্দনা৷ পিছে অতি দুৰ্ভাগ্যজনকভাৱে নৰেন্দ্ৰ মোদী চৰকাৰে দিল্লী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পাঠ্যপুথিৰ পৰা মহম্মদ ইকবালৰ চিনমোকাম নোহোৱা কৰিছে৷ দিল্লী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ একাডেমিক কাউন্সিলে সেই প্ৰখ্যাত উৰ্দু কৰিব জীৱনী আৰু সাহিত্য ৰচনা সম্পৰ্কিত ‘ইকবাল ঃ কমিউনিটি’ অধ্যায়টো পাঠ্যক্ৰমৰ পৰা কৰ্তন কৰিবলৈ নিৰ্দেশ দিছে৷ কৰ্তনৰ কোনো কাৰণ একাডেমিক কাউন্সিলে জনোৱা নাই৷  

প্ৰথমে এনচিইআৰটি-ৰ পাঠ্যক্ৰমৰ পৰা মোগলৰ অধ্যায় বাদ৷ তাৰ পাছত স্কুল আৰু কলেজৰ পাঠ্যপুথিত মহাত্মা গান্ধীৰ ভাৱধাৰা, মতামতত অস্ত্ৰোপচাৰ৷ একেসময়তে মহাত্মা গান্ধীৰ হত্যাকাৰী নাথুৰাম গডছেক পাঠ্যপুথিত শুদ্ধিকৰণ আৰু আৰ এছ এছ সম্পৰ্কিত পাঠত সংশোধন৷ পৰ্যায়ক্ৰমে আৰু অতি পৰিকল্পিতভাৱে দেশৰ নতুন প্ৰজন্মক এক পৃথক আৰু বাস্তববৰ্জিত ইতিহাস পাঠ্যক্ৰমত পঢ়িবলৈ বাধ্য কৰোৱা নৰেন্দ্ৰ মোদী চৰকাৰে এইবাৰ পাকিস্তানী মহম্মদ ইকবালক একেকোবে বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পাঠ্যক্ৰমৰ পৰা কৰ্তন কৰি পেলালে৷ দিল্লী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ স্নাতক স্তৰৰ ৰাষ্ট্ৰবিজ্ঞান পাঠ্যক্ৰমৰ পৰা ‘চাৰে জাঁহা চে আচ্ছা’ৰ স্ৰষ্টাৰ জীৱনী বিশ্ববিদ্যালয়খনৰ একাডেমিক কাউন্সিলে বাদ দিয়াৰ এই সিদ্ধান্তই বিদ্বত সমাজত তীব্ৰ প্ৰতিক্ৰিয়াৰ সৃষ্টি কৰিছে৷ মহম্মদ ইকবালৰ আন অজস্ৰ সৃষ্টি বাদেই, কেৱল ‘চাৰে জাঁহা চে আচ্ছা’ৰ বাবেই এই উৰ্দু কবি ভাৰতত অমৰ হৈ থাকিব পাৰে বুলি বিজ্ঞজনে মতামত দিছে৷ দিল্লী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ ‘মৰ্ডাণ ইণ্ডিয়ান পলিটিকেল থট’ শিৰোনামৰ অধ্যায়নটো বিএ-ৰ ষষ্ঠ ছিমেষ্টাৰৰ অংশ আছিল৷ তাতে আছিল এই ঊৰ্দূ কবিৰ জীৱনী, সাহিত্য-ৰচনা সম্পৰ্কীয় ‘ইকবালঃ কমিউনিটি’ শীৰ্ষক অধ্যায়৷ সেই পাঠ্যক্ৰমৰ ‘ইকবাল’ অধ্যায় ছেদ কৰিলেও ৰামমোহন ৰায়, পণ্ডিতো ৰমাবাই, স্বামী বিবেকানন্দ, মহাত্মা গান্ধী, বি আৰ আম্বেদকাৰ বিষয়ক অধ্যায় বাদ দিয়া নাই কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰ নিয়ন্ত্ৰিত দিল্লী বিশ্ববিদ্যালয়ে৷ 

১৮৭৭ চনত অবিভক্ত ভাৰতৰ শিয়ালকোটত জন্ম হোৱা মহম্মদ ইকবালৰ উপৰিপুৰুষ আছিল হিন্দু, কাশ্মীৰি পণ্ডিত৷ তেওঁলোকৰ পূৰ্বৰ ঘৰ আছিল জন্মু কাশ্মীৰৰ কুলগামত৷ ১৯ শতিকাত শিখে জন্মু-কাশ্মীৰ দখল কৰাত ইকবালৰ আজোককাকে আনৰ সৈতে অবিভক্ত ভাৰতৰ শিয়ালকোটলৈ প্ৰৱজন কৰে৷ পৰৱৰ্তী সময়ত তেওঁলোকৰ পৰিয়াল ইছলামলৈ ধৰ্মান্তৰিত হয়৷ মহম্মদ ইকবালে কেৱল কাশ্মীৰি আৰু উৰ্দু ভাষাহে জানিছিল৷ তেওঁৰ মাক ইমাম বিবিও আছিল কাশ্মীৰি৷ শিয়ালকোটত ইছলাম ধৰ্মাৱলম্বীৰ সংখ্যা গৰিষ্ঠতা থকাৰ বাবেই তেওঁলোকৰ পৰিয়াল ইছলামলৈ ধৰ্মান্তৰিত হোৱা বুলি ধাৰণা কৰা হয়৷ আজোককাকৰ দিনৰ পৰা মহম্মদ ইকবাললৈ পৰিয়ালৰ প্ৰত্যেকেই স্বাধীনতা সংগ্ৰামী আছিল৷ ১৯০৪ চনত মহম্মদ ইকবালে ‘চাৰে জাঁহা চে আচ্ছা’ লিখাৰ লগে লগেই এই কবিতা দখলদাৰী ব্ৰিটিছৰ বিৰুদ্ধে স্বাধীনতা সংগ্ৰামীৰ প্ৰতিবাদৰ ভাষা আৰু দেশপ্ৰেমমূলক গীত হৈ পৰিছিল৷ তেতিয়া ‘চাৰে জাঁহা চে আচ্ছা’ হৈ পৰিছিল ভাৰতৰ অনানুষ্ঠানিক ৰাষ্ট্ৰীয় সংগীতস্বৰূপ৷ সেই ‘চাৰে জাঁহা চে আচ্ছা’ এতিয়াও ভাৰতবাসীৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠতম দেশপ্ৰেমৰ গীত৷ ইকবালক পাঠ্যপুথিৰ পৰা চৰকাৰে কৰ্তন কৰিলেও ‘চাৰে জাঁহা চে আচ্ছা’ ভাৰতবাসীৰ হৃদয়ত চিৰদিন থাকিব৷