ছাদুল্লাৰে ‘গোপন বুজাবুজি’ৰ অভিযোগেৰে বৰদলৈক অৱমাননা

অসমৰ ৰাজনৈতিক ইতিহাসত দেশ আৰু জাতিবিৰোধী ৰাজনীতিৰ বাবে মৌলবী চৈয়দ মহম্মদ ছাদুল্লা অন্যতম খলনায়কৰূপে চিহ্নিত হৈ আহিছে৷ ছাদুল্লাৰ বিৰুদ্ধে বিভিন্ন পৰ্যায়ত উত্থাপিত হৈ আহিছে দেশ আৰু জাতিৰ স্বাৰ্থৰ বিৰুদ্ধে চৰম সুবিধাবাদী স্থিতি গ্ৰহণৰ বহু গুৰুতৰ অভিযোগ৷ [১] বৃটিছ আমোলত ছাদুল্লাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰিত্বৰ কালত গ্ৰ’ ম’ৰ ফুড আঁচনিৰ নামত ছাদুল্লাই লাখ লাখ পূৰ্ববংগীয় মুছলমানৰ প্ৰব্ৰজন ঘটাই মাটি-ভেটি দি অসমত সংস্থাপিত কৰিছিল৷ [২] ১৯৪২ ৰ গণ বিপ্লৱৰ সময়ত গহপুৰ, ঢেকীয়াজুলি আদিত মৌলবী ছাদুল্লাৰ নিৰ্দেশত আৰক্ষীয়ে কনকলতা, মুকুন্দ কাকতি, মনবৰ নাথ, মাহী কোচ, সৰু নাথ, তিলেশ্বৰ, মণিৰাম কছাৰী আদি বহু নিৰীহ-শান্তিপূৰ্ণ আন্দোলনকাৰীক বৰ্বৰভাৱে গুলীয়াই হত্যা কৰিছিল৷ [৩] মৌলবী ছাদুল্লাই লাখ লাখ পূৰ্ববংগীয় মুছলমানৰ প্ৰব্ৰজন ঘটাই অসমক মুছলিম সংখ্যাগৰিষ্ঠ ৰাজ্যত পৰিণত কৰি পাকিস্তানৰ অন্তৰ্ভুক্ত কৰাৰ ভয়ানক ষড়যন্ত্ৰত লিপ্ত হৈছিল৷ [৪] দেশৰ স্বাধীনতাৰ পিছতো ছাদুল্লাই এনে দেশ আৰু জাতিবিৰোধী তৎপৰতা অব্যাহত ৰাখি ১৯৪৯ চনৰ ১৭ মাৰ্চত বিধানসভাৰ মজিয়াত গহপুৰ আৰু ঢেকিয়াজুলিৰ শ্বহীদসকলৰ প্ৰতি অপমানসূচক মন্তব্য কৰিছিল৷ ইমানতে ক্ষান্ত নাথাকি পুনৰ ১৯৪৯ চনৰ ২৪ মাৰ্চত ছাদুল্লাই মানকাচৰত ১৯৪৭ চনৰ প্ৰথম ভাগত কূটাঘাতত লিপ্ত হৈ আৰক্ষীৰ গুলীত নিহত মুছলিম লীগৰ কূটাঘাতকাৰীক কনকলতা, মুকুন্দ কাকতি আদিৰ দৰে শ্বহীদৰ মৰ্যাদা প্ৰদান কৰি বিত্তীয় সাহায্য প্ৰদানৰ দাবী উত্থাপন কৰিছিল৷ [৫] মুখ্যমন্ত্ৰী গোপীনাথ বৰদলৈ আৰু ৰাজহ মন্ত্ৰী বিষ্ণুৰাম মেধিৰ নেতৃত্বত চৰকাৰে পূৰ্ববংগীয় মুছলিম বেদখলকাৰীৰ বিৰুদ্ধে চলোৱা উচ্চেদ অভিযানৰ তীব্ৰ প্ৰতিবাদ জনাই মৌলবী ছাদুল্লাই ১৯৪৯ চনৰ ২৪ মাৰ্চত বিধানসভাত এই বেদখলকাৰীবোৰক গ্ৰেজিং ৰিজাৰ্ভ, বনাঞ্চল, চৰকাৰী ভূমিত স্থায়ীভাৱে সংস্থাপিত কৰাৰহে দাবী উত্থাপন কৰিছিল৷ সদনত এনে বক্তব্যৰে ছাদুল্লাই দেশৰ স্বাধীনতাৰ পিছতো তেওঁৰ এশ শতাংশ পাকিস্তানপ্ৰেম অটুট থকাটোকে প্ৰতিপন্ন কৰিছিল৷

এই সামগ্ৰিক প্ৰেক্ষাপটে মৌলবী চৈয়দ মহম্মদ ছাদুল্লাৰ দেশ আৰু জাতিবিৰোধী চৰিত্ৰ প্ৰকট ৰূপত উদঙাই দিয়াৰ পাছতো ড॰ হীৰেন গোহাঁইৰ দৰে একাংশ বাওঁপন্থী বুদ্ধিজীৱীয়ে ছাদুল্লাক ‘মহান দেশপ্ৰেমিক’ সজাব বিচাৰে৷ প্ৰশ্ন হৈছে– ছাদুল্লাৰ এনে দেশ-জাতিবিৰোধী চৰিত্ৰ তথা চূড়ান্ত পাকিস্তানপ্ৰীতিৰ পাছতো তেওঁক আমি কেনেকৈ পৰম অসমহিতৈষী বুলি মানি লওঁ? যিজন ছাদুল্লাই লাখ লাখ পূৰ্ববংগীয় মুছলমানৰ প্ৰব্ৰজন ঘটাই অসমৰ জনগাঁথনিকে সলাই পেলাইছিল, যিজন ছাদুল্লাই অসমক পাকিস্তানৰ অন্তৰ্ভুক্ত কৰিবলৈ অন্তিম মুহূৰ্তলৈ সৰ্বশক্তিৰে যুঁজ দিছিল, যিজন ছাদুল্লাই দেশৰ স্বাধীনতাৰ পাছতো কনকলতা, মুকুন্দ কাকতি, মনবৰ নাথৰ দৰে শ্বহীদৰ প্ৰতি সদনৰ মজিয়াত অপমানজনক মন্তব্য দিবলৈ সামান্যও কুণ্ঠাবোধ কৰা নাছিল, সেইজন ছাদুল্লাক আমি ‘মহান দেশপ্ৰেমিক’ আখ্যা দিম নে চৰম দেশদ্ৰোহী বুলি চিহ্নিত কৰিম?

২৯ জুলাইত ‘আমাৰ অসম’ত প্ৰকাশিত লেখাটোত ড॰ গোহাঁয়ে অৱশ্যে স্বীকাৰ কৰি লৈছে যে বিধানসভাত গ্ৰুপিংবিৰোধী প্ৰস্তাৱৰ আলোচনাত ছাদুল্লাই সদলবলে সভাগৃহ ত্যাগ কৰাৰ দাবী তেওঁ ভুলকৈ উত্থাপন কৰিছিল৷ কিন্তু ২৫ জুলাইৰ লেখাটোত ড॰ গোহাঁয়ে ড॰ অমলেন্দু গুহৰ লেখাৰ উদ্ধৃতি দি পাকে-প্ৰকাৰে দাবী কৰিছিল যে বিধানসভাত কংগ্ৰেছৰ একক সংখ্যাগৰিষ্ঠতা নাছিল আৰু গ্ৰুপিংবিৰোধী প্ৰস্তাৱটো গৃহীত কৰিবলৈ কংগ্ৰেছক আৰু কমেও আঠটা ভোটৰ প্ৰয়োজন আছিল৷ কিন্তু ২৭ জুলাইৰ আমাৰ লেখাটোত আমি স্পষ্টভাৱে দেখুৱাই দিছিলো যে ১০৮ জনীয়া অসম বিধানসভাত কংগ্ৰেছৰ নিজাকৈয়ে ৫৮ জন সদস্য থকাৰ উপৰি আন একাংশ সদস্যয়ো গ্ৰুপিংবিৰোধী প্ৰস্তাৱটোলৈ পোনপটীয়া সমৰ্থন আগবঢ়াইছিল৷ সেয়ে সদনত বিপুল সংখ্যাগৰিষ্ঠতাৰে প্ৰস্তাৱটো গৃহীত হোৱাটো নিশ্চিত হৈ পৰিছিল৷ এনে ক্ষেত্ৰত গ্ৰুপিং বিৰোধী প্ৰস্তাৱটোৰ বিৰুদ্ধে প্ৰানপণ যুঁজ দিও পৰাজয় নিশ্চিত হৈ পৰাত অন্তিম পৰ্যায়ত মুখলজ্জা ৰক্ষাৰ বাবেহে ছাদুল্লা সদনত মনে মনে বহি আছিল৷ ড॰ গোহাঁয়ে এই কথাও দাবী কৰিছিল যে ছাদুল্লাই গোপন ‘চাল’টো দি তৰ্জন-গৰ্জন কৰি সদন বৰ্জন কৰাৰ বাবে বিধানসভাৰ সদস্য সংখ্যা ৭৪ লৈ নামি অহাতহে সদনত গ্ৰুপিংবিৰোধী প্ৰস্তাৱটো গ্ৰহণ কৰা সম্ভৱ হৈ উঠিছিল৷ কিন্তু আমি তথ্যসহ দেখুৱাই দিছো যে ড॰ গোহাঁইৰ এই সমস্ত তথ্য ভুল আৰু চৰম তথ্যবিভ্ৰাটত ভুগি তেওঁ ভুল বক্তব্য দাঙি ধৰিছে৷ ড॰ গোহাঁয়ে ২৫ জুলাইৰ লেখাটোত লগতে দাবী কৰিছিল যে এই সমস্ত প্ৰক্ৰিয়াটো আছিল কংগ্ৰেছৰ লগত ছাদুল্লাৰ ‘গোপন বুজাবুজি’ৰ ফল৷ কিন্তু সদনত গ্ৰুপিং বিৰোধী প্ৰস্তাৱ গ্ৰহণ প্ৰসংগত কংগ্ৰেছ আৰু মুছলিম লীগৰ এই ‘গোপন বুজাবুজি’ সন্দৰ্ভত এই পৰ্যন্ত ড॰ গোহাঁয়ে কোনো তথ্য-প্ৰমাণ দাখিল কৰা নাই৷ সেই সময়ৰ অসমৰ কংগ্ৰেছ নেতৃত্বক এনে ভয়ংকৰ অভিযোগেৰে অভিযুক্ত কৰি ড॰ গোহাঁয়ে তেতিয়াৰ কংগ্ৰেছ নেতৃত্বৰ বিৰুদ্ধে তোলা মুছলিম লীগৰে ‘গোপন বুজাবুজি’ৰ এই অতি উদ্বেগজনক অভিযোগ সন্দৰ্ভত তেওঁক প্ৰয়োজনীয় তথ্য-প্ৰমাণ দাখিল কৰিবলৈ আমি মুকলি প্ৰত্যাহ্বান জনালো৷ এই সামগ্ৰিক প্ৰেক্ষাপটে স্পষ্ট কৰি দিয়ে যে ছাদুল্লাৰ সমৰ্থনত ড॰ গোহাঁয়ে দাঙি ধৰা সদনৰ সমস্ত তথ্য ভুল আধাৰৰ ওপৰত থিয় কৰোৱা হৈছে৷ আশ্চৰ্যৰ বিষয় এয়ে যে এই সমগ্ৰ প্ৰেক্ষাপট ফটফটীয়াকৈ স্পষ্ট হৈ পৰাৰ পিছতো ড॰ গোহাঁয়ে তেওঁৰ ভুল স্বীকাৰ কৰি লোৱাৰ সৎ সাহস দেখুৱাব নোৱাৰিলে৷ বৰং ইয়াৰ পিছতো তেওঁ ছালে-বেৰে কোবোৱা কথাৰে ছাদুল্লাক ‘মহান দেশপ্ৰেমিক’ সজোৱাৰ অপচেষ্টাতহে ব্ৰতী হৈ ৰ’ল৷ ছাদুল্লা আৰু বৰদলৈৰ ‘গোপন বুজাবুজি’ৰ অভিযোগ তুলি ড॰ গোহাঁয়ে ভাৰতৰত্ন বৰদলৈৰ ৰাজনৈতিক নৈতিকতাৰ ওপৰতে প্ৰশ্নবোধক চিন আঁকি দিলে৷ গান্ধীজীৰ আদৰ্শত সমগ্ৰ জীৱনজুৰি নিজকে সমৰ্পণ কৰি দিয়া ভাৰতৰত্ন বৰদলৈক ‘গোপন বুজাবুজি’ৰ অভিযোগেৰে ড॰ গোহাঁয়ে বৰ্তমানৰ ৰাজনীতিকৰ শাৰীলৈ ঠেলি দিব বিচৰাটো অতি নিন্দনীয়৷ এনে ভয়ংকৰ অভিযোগেৰে শ্ৰদ্ধাৰ গোপীনাথ বৰদলৈক অপমান নকৰিবলৈ আমি ড॰ গোহাইক আহ্বান জনাইছো৷ সেই সময়ৰ ৰাজনীতিত কোনো কংগ্ৰেছ নেতাৰে ‘গোপন বুজাবুজি’ৰ দৰে শব্দৰে পৰিচয় নাছিল৷ সেই মহান নেতাসকলৰ সমগ্ৰ জীৱনজোৰা ত্যাগে এই কথাকে প্ৰতীয়মান কৰে৷

অসমৰ বিপৰ্যয়ৰ অন্যতম হোতাৰূপে চিহ্নিত মৌলবী ছাদুল্লাক ‘মহান দেশপ্ৰেমিক’ সজোৱাৰ বাবে ড॰ গোহাঁয়ে চলোৱা অপচেষ্টাৰ মূল আধাৰ হৈছে – তেওঁ ‘নিজে ভবা’ আৰু তেওঁ ‘নিজে ভাবি-চিন্তি আৱিস্কাৰ কৰা’ কৌশল৷ কিন্তু কোনো তথ্য-সমল অবিহনে ড॰ গোহাঁয়ে ‘নিজে ভবা’ বা ‘ভাবি-চিন্তি আৱিস্কাৰ কৰা’ কথাই ইতিহাস হৈ নাযায়৷ কোনো তথ্য-প্ৰমাণ নোহোৱাকৈ কথাৰ ফুলজাৰিৰেই ড॰ গোহাঁয়ে মৌলবী ছাদুল্লাক ‘মহান দেশপ্ৰেমিক’ সজাব বিচাৰিলেই সেয়া নিৰ্বিবাদে মানি লোৱাটো কোনোপধ্যেই সম্ভৱ নহয়৷ ড॰ গোহাঁইৰ মতে মুছিলম লীগৰ গৰিষ্ঠসংখ্যক সদস্য ঘোৰ সাম্প্ৰদায়িক চৰিত্ৰৰ হ’লেও ছাদুল্লাৰ ব্যক্তিগত আচৰণ সাম্প্ৰদায়িক উগ্ৰতাৰ পৰা মুক্ত আছিল৷ কিন্তু ইয়াত ব্যক্তিগত আচৰণৰ কথা অহা নাই৷ মুছলিম লীগ দলটোৱেই আছিল চৰম সাম্প্ৰদায়িক আৰু ছাদুল্লা আছিল এই দলটোৰ অসমৰ প্ৰধান নেতা৷ মুছলিম লীগৰ নেতা হিচাপে তেওঁ অহৰহ পাকিস্তান গঠন তথা অসমক পাকিস্তানত অন্তৰ্ভুক্তিৰ পক্ষেই যুঁজ দি আহিছিল৷ সেয়ে এটা সাম্প্ৰদায়িক দলৰ এজন শীৰ্ষনেতাৰ ব্যক্তিগত আচৰণৰ প্ৰসংগটো ইয়াত নিতান্তই অপ্ৰাসংগিক৷ তদুপৰি ছাদুল্লা যদি ইমানেই উদাৰনৈতিক আছিল, তেন্তে তেওঁ মুছলিম লীগৰ দৰে সাম্প্ৰদায়িক দলত যোগ নিদি কংগ্ৰেছতো যোগ দিব পাৰিলেহেঁতেন৷ আনকি দেশৰ স্বাধীনতাৰ পিছতো তেওঁ কংগ্ৰেছত যোগ দিয়াৰ সুযোগ আছিল৷ কিন্তু ৰাজনৈতিক জীৱনৰ আৰম্ভণিৰ কিছু সময় বাদ দি প্ৰাৰম্ভিক পৰ্যায়ৰ পৰা অন্তিম মুহূৰ্তলৈ ছাদুল্লা মুছলিম লীগৰ নেতা হৈয়েই থাকিল৷ আমি জানো যে স্বাধীনতা আন্দোলনৰ সময়ৰে পৰা আৰম্ভ কৰি দেশৰ স্বাধীনতাৰ পিছতো তৈয়বউল্লা, ফখৰুদ্দিন আলী আহমেদ আদি অসমৰ মুছিলম নেতাসকলে কংগ্ৰেছ দলৰ শীৰ্ষনেতাৰূপে বিভিন্ন গুৰু দায়িত্ব বহন কৰিছিল৷ তেনে ক্ষেত্ৰত ছাদুল্লাই অসমত সন্মুখৰ পৰা মুছলিম লীগক নেতৃত্ব দিয়া কাৰ্য আৰু চূড়ান্ত পাকিস্তানপ্ৰীতিয়ে  তেওঁৰ চৰম সাম্প্ৰদায়িক চৰিত্ৰকে স্পষ্টভাৱে উদঙাই দিয়ে আৰু সেয়ে এই ক্ষেত্ৰত কোনো সুকীয়া ব্যাখ্যাৰ প্ৰয়োজন নাই৷

গ্ৰুপিংবিৰোধী প্ৰস্তাৱ সন্দৰ্ভত অসম বিধানসভাত হোৱা বিতৰ্কত ছাদুল্লাই এই প্ৰস্তাৱৰ দুৰ্ঘোৰ বিৰোধিতা কৰি এক সুদীৰ্ঘ ভাষণ দিছিল৷ ছাদুল্লাই দাবী কৰিছিল যে ভৌগোলিক অৱস্থানৰ বাবে অসমে সুকীয়া সত্তা বিচৰাটো কোনো দিশৰ পৰাই সুবিধাজনক নহয়৷ অসম আৰু বেংগল একে গ্ৰুপত সোমালে সমগ্ৰ এলেকাটোৰ মুঠ জনসংখ্যাৰ ৫১.৬৯ শতাংশ মুছলিম হোৱাৰ বিপৰীতে ৪৮.৩১ শতাংশ হ’ব হিন্দু৷ অৰ্থাৎ হিন্দু-মুছলিমৰ জনসংখ্যাৰ ব্যৱধান হ’ব মাত্ৰ ৩ শতাংশ আৰু সেয়ে সিদ্ধান্ত গ্ৰহণৰ ক্ষেত্ৰত ই কোনো প্ৰভাৱ নেপেলায়৷ ছাদুল্লাৰ মতে ন্যায়িক ব্যৱস্থা আৰু শৈক্ষিক দিশত অসম ইতিমধ্যেই বেংগলৰ সৈতে একে গ্ৰুপতে আছে৷ ছাদুল্লাৰ দাবী আছিল – অসমত ধানৰ বাহিৰে আন একো উৎপাদন নহয়৷ আটা, চেনী, নিমখ, পিঁয়াজ আদি অন্যান্য সকলো সামগ্ৰী অসমে বাহিৰৰ পৰা আমদানি কৰিব লাগে৷ এনেক্ষেত্ৰত বেংগলে এনেবোৰ সামগ্ৰীৰ সৰবৰাহ বন্ধ কৰি দিলে অসম হাহাকাৰ পৰিস্থিতিৰ সন্মুখীন হ’ব৷ কাৰণ তেতিয়া এই সামগ্ৰীসমূহ বিমানেৰে সৰবৰাহ কৰিব লাগিব, যিটো অৰ্থনৈতিকভাৱে সম্ভৱ নহয়৷ ছাদুল্লাৰ দাবী আছিল – অসম বেংগলৰ লগত একে গ্ৰুপত থাকিলে অৰ্থনৈতিকভাৱে যথেষ্ট লাভৱান হ’ব৷ বিধানসভাত কংগ্ৰেছ হাইকমাণ্ডৰ নিৰ্দেশতে এই গ্ৰুপিং বিৰোধী প্ৰস্তাৱ অনাৰ অভিযোগ তুলি ছাদুল্লাই কৈছিল যে এনে প্ৰেক্ষাপটত মুক্ত ভোটদান সম্ভৱ নহয় আৰু এই প্ৰস্তাৱে অসমৰ ৰাইজে বিচৰা বক্তব্য প্ৰতিফলিত কৰা নাই৷ মুছলিম লীগে কোনো কাৰণতে এই প্ৰস্তাৱ মানি নলয় বুলি ঘোষণা কৰি ছাদুল্লাই কৈছিল যে লীগৰ সদস্যসকলে এই বিষয়ে আৰু আলোচনাও নকৰে, ভোটো নিদিয়ে৷

ছাদুল্লাৰ এই বক্তব্যৰ প্ৰত্যুত্তৰত প্ৰধানমন্ত্ৰী গোপীনাথ বৰদলৈয়ে কৈছিল যে গ্ৰুপত থকা-নথকা সন্দৰ্ভত ৰাজ্যসমূহৰ নিজাববীয়াকৈ সিদ্ধান্ত গ্ৰহণৰ সম্পূৰ্ণ কতৃৰ্ত্ব আছে৷ বেংগলৰ অৰ্থনীতি ইতিমধ্যেই যথেষ্ট ঘাটিত চলি আছে বুলি আঙুলিয়াই দি বৰদলৈয়ে প্ৰশ্ন কৰিছিল যে তেনেক্ষেত্ৰত বেংগলে অসমৰ অৰ্থনৈতিক উন্নয়নত কেনেকৈ সহায় কৰিব? সদনত বৰদলৈৰ বক্তব্য আছিল স্পষ্ট – ‘বেংগলে ভোটৰ সংখ্যাধিক্যৰে অসমক নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব, সেয়া কোনোপধ্যে হ’ব নোৱাৰে৷ আমি আত্মসমৰ্পণ কৰিব নোৱাৰো, অসমৰ স্বাৰ্থ আৰু অধিকাৰ অন্যক কোনোপধ্যেই গতাই দিব নোৱাৰো৷ বিৰোধী দলপতিয়ে আমাৰ স্বাৰ্থক অন্য ৰাজ্যৰ দয়া-অনুগ্ৰহৰ ওচৰত বিসৰ্জন দিবলৈ দ্বিধাবোধ কৰা নাই৷ কিন্তু মুছলিম লীগৰ নেতৃত্বই বিচৰাৰ দৰে আমি সামান্য সা-সুবিধাৰ আশাত আমাৰ জন্মগত অধিকাৰ বিসৰ্জন দিব নোৱাৰো৷’ স্বাভাৱিকতেই বৰদলৈৰ এই চোকা আৰু পোনপটীয়া বক্তব্যৰ সন্মুখত নিমাত হৈ পৰিছিল মুছলিম লীগৰ নেতৃত্ব৷ এই দীঘলীয়া বিতৰ্কৰ পিছতে  সদনত কোনোধৰণৰ ভোটদান অবিহনে গ্ৰুপিং বিৰোধী প্ৰস্তাৱটো গৃহীত হৈছিল৷ ছাদুল্লা আৰু বৰদলৈৰ এই দীঘলীয়া বিতৰ্ক, যি অসম বিধানসভাত এতিয়াও মজুত আছে, সেয়া ড॰ গোহাঁয়ে অভিযোগ তোলা যিকোনো ‘গোপন বুজাবুজি’ৰ ব্যাখ্যাক নস্যাৎ কৰাৰ বাবে যথেষ্ট৷ বৰং সদনত বৰদলৈয়ে দিয়া উত্তৰত ছাদুল্লাক বিৰোধী দলপতি বুলি সম্বোধন কৰি যি পোনপটীয়া আক্ৰমণ কৰিছিল, সেই বক্তব্যই এনে ‘গোপন বুজাবুজি’ৰ অভিযোগ অবান্তৰ আৰু কল্পনাপ্ৰসূত বুলিহে নিশ্চিতভাৱে প্ৰতিপন্ন কৰে৷

আনহাতে, উক্ত বৈঠকতে সদনে সংবিধান সভালৈ দহজন সদস্য মনোনীত কৰিছিল৷ ইয়াৰে তিনিজন আছিল মুছলীম গোটৰ আৰু সাতজন আছিল সাধাৰণ গোটৰ৷ সংবিধান সভালৈ মনোনীত মুছলিম সদস্য তিনিজন আছিল – মৌলবী চৈয়দ ছাৰ মহম্মদ ছাদুল্লা, মৌলবী আব্দুল হামিদ আৰু মৌলবী আব্দুল মতিন চৌধুৰী৷ সাধাৰণ গোটৰ সদস্যকেইজন আছিল – গোপীনাথ বৰদলৈ, ৰোহিনী কুমাৰ চৌধুৰী, বসন্ত কুমাৰ দাস, জে জে এম নিকলছ ৰয়, অমিয় কুমাৰ দাস, ধৰণীধৰ বসুমতাৰী আৰু বাবু অক্ষয় কুমাৰ দাস৷ 

২৭ জুলাইৰ লেখাটোত আমি উল্লেখ কৰিছো যে সেই সময়ৰ কংগ্ৰেছ নেতাসকল যথেষ্ট সংস্কৃতিৱান আছিল আৰু সেয়ে তেওঁলোকে ছাদুল্লাৰ প্ৰতি কোনো ব্যক্তিগত বিদ্বেষৰ আচৰণ প্ৰদৰ্শন কৰা নাছিল৷ তেতিয়াৰ কংগ্ৰেছ নেতাসকলে সকলো ক্ষেত্ৰতে অত্যন্ত উদাৰ, ভদ্ৰ আৰু সংস্কৃতিৱান মানসিকতাৰ পৰিচয় দাঙি ধৰিছিল৷ তদুপৰি মৃত ব্যক্তিৰ প্ৰতি নেতিবাচক মন্তব্য নকৰাটো প্ৰাথমিক ভদ্ৰতাৰ পৰিচায়ক৷ তেনে সংস্কৃতিৱান মানসিকতাৰ পৰিচয় দিয়েই স্বাধীনতা সংগ্ৰামী পুষ্পলতা দাসে ‘গোপীনাথ বৰদলৈ’ গ্ৰন্থত মৌলবী ছাদুল্লা সন্দৰ্ভত আগবঢ়োৱা এক সৌজন্যমূলক মন্তব্যকে ড॰ গোহাঁয়ে তেওঁৰ স্থিতিৰ সমৰ্থনত ব্যৱহাৰৰ চেষ্টা কৰিছে৷ কিন্তু পুষ্পলতা দাস সেই সময়ত বিধানসভাৰ সদস্যও নাছিল আৰু বিধানসভাত উপস্থিতো নাছিল৷ সেয়ে সদনৰ ঘটনাপ্ৰৱাহ সন্দৰ্ভত সেয়া পুষ্পলতা দাসৰ ধাৰণাহে আছিল, চাক্ষুস বিৱৰণী নহয়৷ তদুপৰি অতি সংস্কৃতিৱান মনৰ পুষ্পলতা দাসে ইতিমধ্যে মৃত্যু ঘটা মৌলবী ছাদুল্লা সন্দৰ্ভত কোনোধৰণৰ নেতিবাচক মন্তব্য নকৰাটোৱেই আছিল  নিতান্তই স্বাভাৱিক৷ কিন্তু পুষ্পলতা দাসৰ স্বামী তথা সেই সময়ৰ যোগান মন্ত্ৰী অমিয় কুমাৰ দাসে ১৯৪৯ চনৰ ১৮ মাৰ্চত বিধানসভাৰ মজিয়াত দেশৰ স্বাধীনতাৰ পিছতো মৌলবী চৈয়দ মহম্মদ ছাদুল্লাই কিদৰে পাকিস্তানপন্থী মানসিকতাৰে কাম কৰি আহিছিল তাক প্ৰকটভাৱে উদঙাই দেখুৱাইছিল৷ অমিয় কুমাৰ দাসৰ লগতে লোকপ্ৰিয় গোপীনাথ বৰদলৈ, বিজয় চন্দ্ৰ ভাগৱতী, শৰৎ চন্দ্ৰ সিংহ আদিয়েও সদনৰ মজিয়াত ছাদুল্লাক তেওঁৰ সাম্প্ৰদায়িক মনোভাৱৰ বাবে কঠোৰভাৱে সমালোচনা কৰিছিল আৰু আমি ২৩ জুলাইৰ লেখাটোত সেই বিষয়ে সৱিস্তাৰে বৰ্ণনা কৰিছো৷ 

লক্ষণীয় বিষয়টো হৈছে – পুষ্পলতা দাসৰ উদ্ধৃতিৰে মৌলবী ছাদুল্লাক ‘মহান দেশপ্ৰেমিক’ সজোৱাৰ অপচেষ্টাত ব্ৰতী হোৱা ড॰ হীৰেন গোহাঁয়ে তেওঁৰ ২৫ জুলাই আৰু ২৯ জুলাইৰ লেখাত শ্যামাপ্ৰসাদ মুখাৰ্জী সন্দৰ্ভত যথেষ্ট নেতিবাচক মন্তব্য কৰিছে৷ কিন্তু ড॰ গোহাঁয়ে উদ্ধৃতি দিয়া একেটা লেখাতে গ্ৰুপিং বিতৰ্কত শ্যামাপ্ৰসাদ মুখাৰ্জীৰ ভূমিকা সন্দৰ্ভত পুষ্পলতা দাসে লিখিছে – ‘শৰৎ চন্দ্ৰ বসু আৰু শ্যামাপ্ৰসাদ মুখাৰ্জীয়েতো অসমৰ নেতাসকলৰ, বিশেষকৈ বৰদলৈদেৱক ‘গ’ শাখাৰ বিৰুদ্ধে অসমৰ অভিমত ব্যক্ত কৰি যুগুত কৰা চিঠি-পত্ৰ, প্ৰস্তাৱ আদি ৰচনা কৰোতে কেনেকুৱা অব্যৰ্থ যুক্তিৰে তাক গাঁঠিব লাগিব সেই বিষয়ে দিহা-পৰামৰ্শ দি তেওঁবিলাকে নিজেও কিছুমান আৰ্হি লেখি দিছিল৷ তেওঁবিলাকে কৈছিল, বংগদেশৰ লগতে অসম মৰিব নালাগে৷ অসমে যুঁজ দি এই আঁচনি ব্যৰ্থ কৰি দিয়ক৷ শৰৎ চন্দ্ৰ বসু আৰু শ্যামাপ্ৰসাদ মুখাৰ্জীৰ মেধা সেই সময়ত বৰদলৈদেৱৰ কাৰণে কিমান সহায়ক আছিল, সেই সময়ৰ কৰ্মীসকলে জানে৷ অসমে এই দুগৰাকী ব্যক্তিত্বক কৃতজ্ঞতাৰে স্মৰণ কৰিবই লাগিব৷’ এই ‘গোপীনাথ বৰদলৈ’ গ্ৰন্থতে বিষয়টো সন্দৰ্ভত মহেন্দ্ৰ মোহন চৌধুৰীয়ে লিখিছে – ‘সৰ্বভাৰতীয় নেতাসকলৰ ভিতৰত দুগৰাকী নেতা ড॰ শ্যামাপ্ৰসাদ মুখাৰ্জী আৰু শৰৎ চন্দ্ৰ বসুৱে মাত্ৰ অসমক মণ্ডলীভুক্ত কৰাৰ বিৰোধী আছিল৷ অসম বিধানসভাতো গ্ৰুপিঙৰ বিৰুদ্ধে প্ৰস্তাৱ গ্ৰহণ কৰা হৈছিল আৰু তাৰ খচৰাও শৰৎ চন্দ্ৰ বসু ডাঙৰীয়াই কৰি দিছিল৷’ কিন্তু অসমৰ প্ৰতি এই ঐতিহাসিক দায়িত্ব পালন কৰাৰ পিছতো ড॰ গোহাঁইৰ বাবে শ্যামাপ্ৰসাদ মুখাৰ্জী অস্পৃশ্য৷ অথচ অন্তিম মুহূৰ্তলৈ অসমক পাকিস্তানত অন্তৰ্ভুক্ত কৰাৰ ষড়যন্ত্ৰত লিপ্ত তথা স্বাধীনতাৰ পিছতো শ্বহীদক অপমান কৰা আৰু প্ৰব্ৰজনকাৰী পূৰ্ববংগীয় মুছলমানক সংস্থাপনৰ দাবীত সৰৱ হৈ ৰোৱা মৌলবী চৈয়দ মহম্মদ ছাদুল্লা ড॰ গোহাঁইৰ দৃষ্টিত ‘পৰম দেশপ্ৰেমিক’৷ পুষ্পলতা দাসৰ লেখনিত ছাদুল্লাৰ প্ৰতি সহানুভূতিক ড॰ গোহাঁয়ে ভীষ্মসত্য বুলি মানি ল’লে, কিন্তু শ্যামাপ্ৰসাদ মুখাৰ্জী আৰু শৰৎ চন্দ্ৰ বসুৰ প্ৰতি অভূতপূৰ্ব কৃতজ্ঞতাক পোনচাটেই নস্যাৎ কৰিলে৷ সামগ্ৰিক প্ৰেক্ষাপটত এনে স্থিতিয়ে ড॰ গোহাঁই Tunnel Visionত আক্ৰান্ত বুলিহে প্ৰতিপন্ন কৰে৷

মৌলবী ছাদুল্লাকেন্দ্ৰিক এই সমস্ত কথাবোৰ বিধানসভাৰ কাৰ্যবিৱৰণীৰ পৰা আৰম্ভ কৰি বিভিন্ন গ্ৰন্থত তেনেই স্পষ্ট হৈ আছে৷ ড॰ গোহাঁইৰ দৰে বাওঁপন্থী বুদ্ধিজীৱীয়ে ছাদুল্লাক ‘মহান’ সজাই ইতিহাস বিকৃত কৰাৰ বাবে চলোৱা এনে অপচেষ্টাক বাধা দিয়াটো আমাৰ প্ৰত্যেকৰে নৈতিক দায়িত্ব৷ মই ভাবো, ৰাইজৰ সন্মুখত মৌলবী ছাদুল্লাৰ দেশ তথা জাতিবিৰোধী চৰিত্ৰৰ সমগ্ৰ ছবিখন আমি ইতিমধ্যে স্পষ্ট কৰি দিব পাৰিছো৷ বিগত সময়ত অসমৰ বৰ্তমান ৰাজনৈতিক পৰিঘটনাৰ নিৰ্মোহ বিশ্লেষণ কৰিব পৰা বহু ছাত্ৰ-যুৱকৰ বৌদ্ধিক জগতত প্ৰৱেশ ঘটিছে৷ আমি আশা কৰো – ড॰ গোহাঁইৰ ধাৰণা আৰু মোৰ তথ্যভিত্তিক আলোচনাক ভিত্তি হিচাপে লৈ নৱ প্ৰজন্মৰ বৌদ্ধিক ব্যক্তিত্বই ছাদুল্লাৰ সমগ্ৰ জীৱনৰ নিৰ্মোহ আৰু শুদ্ধ বিশ্লেষণ কৰিব পাৰিব৷ এনে প্ৰেক্ষাপটত স্বাভাৱিকতে ছাদুল্লা বিতৰ্কক কেন্দ্ৰ কৰি আৰু অধিক সময় ব্যয় কৰাৰ মই যুক্তি বিচাৰি পোৱা নাই৷