প্ৰণাম চুফিয়া বেগম

বিশ্বৰ অৰ্থনৈতিক ক্ষেত্ৰখনত দৰিদ্ৰ নাগৰিকৰো থাকে অনেক অৱদান৷ বজাৰৰ বিভিন্ন সুলভ মূল্যৰ সামগ্ৰীৰ উপভোক্তা দৰিদ্ৰ নাগৰিকৰ অৰ্থনৈতিক বিকাশৰ পথটো নিৰ্মিত হৈছিল ১৯৭৪ চনত৷ স্থান আছিল বাংলাদেশৰ চট্টগ্ৰাম জিলাৰ ‘জব্ৰা গাঁও’৷ বাংলাদেশত ১৯৭১ চনৰ পৰা আৰম্ভ হোৱা মুক্তি আন্দোলনৰ ৰক্তাক্ত সমাপ্তিৰ অন্তত ১৯৭৩ চনত সমগ্ৰ দেশত আৰম্ভ হৈছিল দুৰ্ভিক্ষ৷ প্ৰতিখন গাঁৱত মৃত্যু হৈছিল ভোকাতুৰ জনতাৰ৷ দেশখনৰ হিন্দু সম্প্ৰদায়ৰ নাগৰিকসকলৰ একাংশই ত্যাগ কৰিলে দেশৰ নাগৰিকত্ব আৰু আশ্ৰয় ল’লেহি ভাৰতৰ সীমাৰ পশ্চিমবংগ, ত্ৰিপুৰা আৰু অসমত৷ একেই আছিল জব্ৰা গাঁৱৰ পৰিৱেশ৷ গাঁওখনত বাস কৰা বৌদ্ধ, হিন্দু আৰু মুছলমান সম্প্ৰদায়ৰ বাসিন্দাসকলৰ কাৰণে খেতিৰ বাদে নাছিল অন্য আয়ৰ পথ৷ ভোকাতুৰ গাঁওখনৰ নাগৰিকৰ জীৱনৰ ওপৰত অধ্যয়ন কৰিবলৈ এদিন আগমন ঘটিছিল চট্টগ্ৰাম বিশ্ববিদ্যালয়ৰ অৰ্থনীতি বিভাগৰ এটা দল৷ অধ্যাপক মুহাম্মদ ইউনুছৰ তত্ত্বাৱধানত অহা ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ দলটোৱে গাঁওখনৰ এঘৰৰ চোতাল মচি থকা এগৰাকী মহিলাক দেখা পালে আৰু ওচৰ চাপি গ’ল কিছুমান কথা জানিবলৈ৷ মহিলাগৰাকীৰ নাম চুফিয়া বেগম৷ বয়স ২১ বছৰ৷ চোতালত দ’ম হৈ থকা খৰিবোৰ কাৰ বুলি প্ৰশ্ন কৰাত চুফিয়া বেগমৰ উত্তৰ– ওচৰৰ হাবিখনৰ পৰা খৰিকটীয়াৰ পৰা কিনি আনিছোঁ পাঁচ ‘টাকা’ত [বাংলাদেশী মুদ্ৰা]৷ পাঁচ টাকাটো ক’ত পাইছিল বুলি প্ৰশ্ন কৰাত চুফিয়াৰ উত্তৰ– গাঁৱৰ মহাজনৰ পৰা ধাৰ কৰি আনিছিলোঁ আৰু সপ্তাহৰ মূৰত পোন্ধৰ পইচা ঘূৰাই দিম সুত হিচাপে৷ চুফিয়া বেগমৰ সেই উত্তৰতে অংকুৰিত হৈছিল মাইক্ৰ’-ফাইনেঞ্চৰ সূত্ৰ৷ এগৰাকী মহিলাই ধাৰ লোৱা পাঁচ টাকাটোৰ বাবদ সপ্তাহৰ মূৰত পোন্ধৰ পইচা সুত পৰিশোধ কৰা আৰু পাঁচ টাকাৰ খৰি বিক্ৰী কৰি দৈনিক দুই টাকা লাভ কৰা চুফিয়া বেগমে প্ৰমাণ কৰিছিল মহিলাৰ সক্ষমতা৷ 

পৰৱত¹ সময়ত জব্ৰা গাঁৱত খেতি কৰিবলৈ প্ৰতিঘৰৰ এগৰাকী মহিলাক দুশ টাকাকৈ ঋণ দি বছৰৰ শেষত ঋণৰ টকাৰ সুতে-মূলে ঘূৰাই পালে চট্টগ্ৰাম বিশ্ববিদ্যালয়ৰ অধ্যাপক মুহাম্মদ ইউনুছে৷ সেয়াই আছিল আৰম্ভণি৷ ১৯৮৩ চনত নিজে গঠন কৰা গ্ৰামীণ বেংক, বাংলাদেশে দেশখনৰ প্ৰায় এক কোটি দৰিদ্ৰ পৰিয়ালৰ কাৰণে কঢ়িয়াই আনিছিল জীৱনৰ আশা৷ বিনা বন্ধকত আৰু সম্পূৰ্ণ বিশ্বাসত এগৰাকী মহিলাক এটা ঋণ প্ৰদান কৰা, ঋণৰ পৰিশোধ মাহৰ পৰিৱৰ্তে সপ্তাহত কৰা, প্ৰথমটো ঋণ ব্যৰ্থ হ’লে দ্বিতীয়টো ঋণ প্ৰদান কৰা আদি কৰ্মৰ জৰিয়তে দৰিদ্ৰতা নিৰ্মূল কৰা বাংলাদেশৰ গ্ৰামীণ বেংকটোৱে ২০০৬ চনত লাভ কৰে শান্তিৰ নোবেল পুৰস্কাৰ৷ ২০২১ চনৰ জানুৱাৰীত বেংকটোৰ ঋণ ঘূৰাই পোৱা হাৰ ৯৮ শতাংশ৷ ২০০৭ চনত বাংলাদেশৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী শ্বেইখ হাচিনাৰ সৈতে মুহাম্মদ ইউনুছৰ আৰম্ভ হৈছিল ৰাজনৈতিক মতভেদ৷ দেশখনৰ মহিলাসকলক লৈ এটা নতুন ৰাজনৈতিক দল গঠন কৰিব বুলি প্ৰচাৰ হোৱা বাতৰিত শংকিত হৈ চৰকাৰে ২০১১ চনত বেংকটোৰ পৰাই অব্যাহতি দিয়ালে প্ৰতিষ্ঠাপক মুহাম্মদ ইউনুছক৷

বিশ্বৰ বিভিন্ন প্ৰান্তত শাখা খুলি মাইক্ৰ’-ফাইনেঞ্চৰ প্ৰসাৰ ঘটোৱা গ্ৰামীণ বেংকৰ বৰ্তমানৰ অৱস্থা নহয় সুস্থিৰ৷ ৰাজনৈতিক ভাবাদৰ্শক অগ্ৰাধিকাৰ দিয়া দেশখনৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী শ্বেইখ হাচিনাৰ ভয় আছিল মুহাম্মদ ইউনুছৰ দ্বাৰা গঠন কৰিব লগা নতুন ৰাজনৈতিক দলটো৷ জীৱনৰ সকলো ত্যাগৰ পাছত গঠন হোৱা বেংকটোৰ পৰাই বাহিৰ হ’ল নোবেল বঁটাপ্ৰাপক বাংলাদেশৰ প্ৰখ্যাত অৰ্থনীতিবিদজন৷ বয়সত আশীৰ ঊধবৰ্ৰ অৰ্থনীতিবিদজনে বৰ্তমান বিশ্বৰ বিভিন্ন বিশ্ববিদ্যালয়ত ভাষণৰ যোগেদি অনুপ্ৰাণিত কৰিছে মাইক্ৰ’-ফাইনেঞ্চৰ তত্ত্বৰ৷ তত্ত্ব মতে, মাইক্ৰ’-ফাইনেঞ্চৰ ঋণত নাথাকে ৰেহাইৰ সুবিধা৷ প্ৰথমটো ঋণ ব্যৰ্থ হ’লে মহিলাগৰাকীয়ে লাভ কৰে দ্বিতীয়টো ঋণ৷ মুঠতে সফলতাৰ দিশলৈ যোৱাটো বাধ্যতামূলক প্ৰতিগৰাকী মহিলা৷ এতিয়া প্ৰশ্নটো হৈছে– অসমৰ মহিলাসকলক প্ৰদান কৰা ঋণ মাফ প্ৰক্ৰিয়াটোৱে কাক উপকৃত কৰিছে? উত্তৰটো অতি সহজে পোৱা যায়– ঋণৰ টকা সহজেই ঘূৰাই পালে ঋণ প্ৰদান কৰা প্ৰতিষ্ঠানসমূহে৷ এবাৰ ঋণ লৈ পৰিয়ালৰ সদস্যৰ ম’বাইল, বাইক আদি ক্ৰয় কৰা মাইক্ৰ’-ফাইনেঞ্চৰ মহিলাসকলে পুনৰ ল’বনে ঋণ? চৰকাৰৰ কাৰণে পুনৰ সম্ভৱ হ’বনে ঋণ ৰেহাই আঁচনিৰ বাবে পুঁজিৰ যোগান ধৰা? ঋণৰ টকা ঘূৰাই নাপাই জলা-কলা খাই থকা মাইক্ৰ’-ফাইনেঞ্চৰ প্ৰতিষ্ঠানবোৰে পুনৰ ঋণদান কৰিবনে অসমৰ মহিলাক? আমাকো প্ৰয়োজন চুফিয়া বেগমৰ দৰে মহিলা৷ ক্ষুদ্ৰ ঋণ লওক, অৰ্থনৈতিক কৰ্ম কৰক, পৰিয়ালৰ উপকাৰ কৰক, সবলীকৃত হওক অসমৰ মহিলা৷ অসমত ভৱিষ্যতে পুনৰ ঋণ মাফৰ কাৰ্যসূচী যে গ্ৰহণ কৰা হ’ব, সেইটো সন্দেহজনক৷ প্ৰণাম চুফিয়া বেগম৷