ভোগবাদৰ সপক্ষে দুআষাৰ সমস্যা ভোগ নে অভাৱ

ভোগবাদে কৰা অনিষ্টসমূহৰ বিষয়ে বহু আলোচনা হৈছে৷ মূল্যবোধৰ ভোস্খলন, যুৱসমাজৰ উচ্ছৃংখলতা, পশ্চিমীয়া সংস্কৃতিৰ ব্যাপক, অবাধ, বেপৰোৱা অনুকৰণ আদিৰ বাবে ভোগবাদক দায়ী কৰা হৈছে৷ ভোগবাদৰ কবলত যে আমাৰ সমাজখন তেনেই ৰসাতললৈ গৈছে, সেই সম্পৰ্কেও নানা আলোচনা হৈছে৷ ভাৰতে আঁকোৱালি লোৱা মুক্ত অৰ্থনৈতিক নীতিৰ বাবেই এই ভোগবাদৰ শিপা চাৰিওফালে শিপাইছে বুলি আৰু তাৰ বাবেই আমাৰ পৰম্পৰাগত নৈতিকতাৰ ভেটিত ফাট মেলিছে বুলি নিতৌ অভিযোগ উঠিছে৷ 

আমাৰ সমাজখন ভোগবাদী হৈ উঠিছে নেকি? ভোগবাদী হ’ব পৰাকৈ আমাৰ আয় বাঢ়িছেনে? ১৯৩৩ চনত আমেৰিকাৰ পুঁজিবাদী অৰ্থনীতি ডাঙৰ সংকটত পৰিছিল৷ ইয়াক গ্ৰেট ডিপ্ৰেচন– বিৰাট অৰ্থনৈতিক মন্দা বোলে৷  আমেৰিকাৰ পুঁজিবাদৰ গভীৰ সংকটৰ সময়ত ত্ৰাণকৰ্তাৰ ৰূপত আৱিৰ্ভাৱ হৈছিল জন মেইনাৰ্ড কেইনছ নামৰ এজন অৰ্থনীতিবিদৰ৷  কেইনছে দেখুৱাইছিল যে যেতিয়া গ্ৰাহকে কমকৈ খৰচ কৰে, অৰ্থাৎ কমকৈ ভোগ কৰে, তেতিয়া সি অৰ্থনীতিত বিৰূপ প্ৰভাৱ পেলায়৷ সঞ্চয় ব্যক্তিৰ বাবে এটা গুণ, কিন্তু ই ৰাজহুৱা স্বাৰ্থৰ দিশৰ পৰা চালে এটা পাপ৷ কেইনছে দেখুৱালে কমকৈ খৰচ কৰাৰ বাবে কেনেকৈ ভিচিয়াছ চাৰ্কোলৰ ধামখুমীয়াত পৰি বজাৰৰ ক্ৰমান্বয়ে পতন আৰম্ভ হয় আৰু  মন্দাৰ কবলত পৰে৷ কেইনছে কৈছিল, পুঁজিবাদে নিজৰ শক্তিৰে এই সংকটৰ পৰা নিজকে উদ্ধাৰ পাব নোৱাৰে৷ ইয়াৰ বাবে চৰকাৰে অৰ্থনীতিত প্ৰত্যক্ষ হস্তক্ষেপ কৰিব লাগিব৷ কেইনছে যুক্তি আগবঢ়ালে যে চৰকাৰে গ্ৰাহকৰ কিনিব পৰা ক্ষমতা ঘূৰাই আনিব লাগিব, তাৰ বাবে মানুহক কামত নিয়োগ কৰিব লাগিব৷ ইয়াৰ বাবে চৰকাৰে নিজে বৃহৎ পৰিমাণৰ ধন বিনিয়োগ কৰিব লাগিব৷ এই বিনিয়োগ হৈছিল ৰাস্তা-ঘাট, দলং, বান্ধ, ৰে’লপথ আদি নিৰ্মাণৰ দৰে আন্তঃগাঁথনি নিৰ্মাণৰ কামত৷ চৰকাৰৰ এই আঁচনিৰ বাবে অসংখ্য লোকে কাম পাইছিল৷ মানুহৰ হাতলৈ টকা আহিছিল৷ টকা অহাৰ ফলত বজাৰত বিক্ৰী বাঢ়িছিল৷ বিক্ৰী বাঢ়িলত উৎপাদনো বাঢ়িছিল৷ উৎপাদন বঢ়াত পুনৰ ৰোজগাৰৰ সুবিধা বাঢ়িছিল৷ এনেদৰে অৰ্থনীতিয়ে আকৌ ঠন ধৰি উঠিছিল৷ বিশুদ্ধ বা ধ্ৰুপদী পুঁজিবাদৰ আচলতে তেতিয়াই অন্ত পৰিছিল৷

মন্দাই প্ৰমাণ কৰিলে যে টনকিয়াল অৰ্থনীতিৰ বাবে ভোগৰ পৰিমাণ ক্ৰমান্বয়ে বাঢ়ি যোৱাটো অপৰিহাৰ্য৷ দেশৰ সকলো যদি বৰাগী হয়, তেনেহ’লে সেইখন দেশত আধ্যাত্মিক উন্নতি হ’লেও হ’ব পাৰে, অৰ্থনৈতিক উন্নতি হ’ব নোৱাৰে৷ হাতত টকা থাকিলে গ্ৰাহকে জীৱন ধাৰণৰ মান বঢ়াবলৈ, চুবুৰিয়াৰ স’তে ফেৰ মাৰিবলৈ, ধুনপেচ মাৰিবলৈ, পৰিয়ালক সন্তুষ্ট কৰিবলৈ, মানসিক শান্তি আৰু শাৰীৰিক আৰাম লভিবলৈ নিতৌ নতুন সামগ্ৰী কিনে৷ এখন গ্ৰাহকৰ সমাজ, ভোগবাদী সমাজ গঢ়ি উঠে৷ যিসকলে অৰ্থনৈতিক উন্নয়ন বিচাৰে, কিন্তু এখন ভোগবাদী সমাজ গঢ়ি উঠাটো পছন্দ কৰে, তেওঁলোকৰ চিন্তা পৰস্পৰবিৰোধী৷ ভোগ অৰ্থনৈতিক উন্নয়নৰ এটা ফল মাত্ৰ৷ মানুহৰ হাতত কিনিবলৈ টকা নাথাকিলে কোনো ভোগ কৰিব নোৱাৰে৷ বজাৰে মানুহক ভোগবাদী কৰি নষ্ট কৰিবলৈ একো বিনাপইচাই নিদিয়ে৷ 

এইখিনিতে উল্লেখ কৰি থোৱা ভাল যে ভোগবাদত লিপ্ত হ’ব পৰাকৈ আয় নথকাজনো ভোগবাদী মানসিকতাৰে আচ্চন্ন হ’ব পাৰে৷ বজাৰত উভৈনদী হৈ থকা সামগ্ৰী কিনি আনি ভোগ কৰিবলৈ তেওঁলোকৰ তীব্ৰ ইচ্ছা থাকে, কিন্তু সেই আশা পূৰণ কৰিব পৰাকৈ টকা নাথাকে৷ এইসকলৰ যন্ত্ৰণা আৰু এখোপ চৰা৷ এওঁলোক অতৃপ্ত ভোগবাদী৷ এওঁলোকৰে একাংশই যিকোনো উপায়ে নিজৰ আয় বঢ়াবলৈ চেষ্টা কৰে৷ নিজৰ বৈধ দৰমহাকেইটাৰে ভোগৰ আশা পূৰণ কৰিব নোৱৰা বহু চৰকাৰী কৰ্মচাৰীয়ে বহু মৌলিক, সৃষ্টিশীল উপায়েৰে নিজৰ আয় বঢ়াবলৈ প্ৰয়াস কৰে৷  

মহাত্মা গান্ধীয়ে এই সমস্যাৰ সমাধান বিচাৰি পাইছিল সহজ-সৰল জীৱন যাপনত৷ যিখিনি আছে সেইখিনিতে সন্তুষ্ট হৈ থকাত তেওঁ গুৰুত্ব দিছিল৷  গান্ধীজী আধুনিক ঔদ্যোগিক নগৰ সভ্যতাৰ সমৰ্থক নাছিল৷  এতিয়া আমি উচ্ছমানৰ জীৱন বিচাৰোঁ আৰু আমি জানো যে অৰ্থনৈতিক উন্নতি অবিহনে জীৱন ধাৰণৰ তেনে মান সম্ভৱ নহয়৷ এতিয়া আমাক পশ্চিমীয়া উন্নত দেশৰ দৰে উন্নত অৰ্থনীতি আৰু জীৱন ধাৰণৰ মান লাগে,  কিন্তু একে সময়তে সমাজখন ভোগবাদৰ কবলতো পৰিব নালাগে৷ অৰ্থনৈতিক উন্নতিৰ স’তে হাত ধৰি ভোগবাদ আহিবই৷ 

ভোগবাদত লিপ্ত হৈ সংস্কৃতি-পৰম্পৰা পাহৰা বুলি যি চিঞৰ-বাখৰ হৈ থাকে, সেয়া প্ৰধানকৈ মধ্যবিত্ত বা উচ্চবিত্তৰ সমস্যা৷ সমাজৰ ৯০ শতাংশ মানুহৰ হাতত ভোগবাদত লিপ্ত হ’বলৈ ৰাহি ধন নাথাকে৷ 

উন্নত সমাজ এখনৰ নাগৰিকে উপলব্ধ সেৱা আৰু সম্পদ উপভোগৰ সুবিধা পায়৷ দেশ এখনৰ অৰ্থনৈতিক উন্নয়নৰ মূল লক্ষ্য হ’ল নাগৰিকৰ জীৱন যাত্ৰাৰ মান উন্নত কৰা, আন কথাত মানুহৰ ভোগৰ পৰিমাণ বৃদ্ধি কৰা৷ মূল কথাটো হ’ল– মানুহে কিমান কিনিলে বা কি কিনিলে সেইটো নহয়; কিনিবলৈ মানুহৰ হাতলৈ পইচা ক’ৰপৰা কেনেকৈ আহিল সেইটোহে মূল কথা৷ যেতিয়ালৈ এটা সুস্থ  প্ৰতিযোগিতামূলক অৰ্থনৈতিক ব্যৱস্থাত মানুহে নিজৰ যোগ্যতা অনুসৰি শ্ৰমেৰে উপাৰ্জন কৰে, তেতিয়ালৈ তেওঁ উপাৰ্জনৰ টকাৰে কি কিনিলে তাক লৈ মূৰ ঘমাবলগীয়া বিশেষ একো নাথাকে৷ 

মানুহৰ ভাত-কাপোৰৰ সমস্যা সমাধান হোৱাৰ পাছত তথাকথিত অৰ্থনৈতিক উন্নয়ন আৰু অধিক ভোগে মানুহৰ সুখ বঢ়াব পাৰেনে নোৱাৰে তাক লৈ বহু বিতৰ্ক হৈ আছে৷ অধিক ভোগে অধিক সুখ আনে বুলিও কোনো প্ৰমাণ নাই৷ আমাৰ বেছিভাগৰে হাতত টকা নাই৷ কিন্তু  টিভি, ম’বাইল ফোন, ইণ্টাৰনেটৰ যুগত সকলোৱে জানে বজাৰৰ কি কি ভোগৰ সামগ্ৰী আছে৷ সেই সামগ্ৰীবোৰ কিনি বিজ্ঞাপনত দেখুওৱা সপোনৰ দৰে সুন্দৰ জীৱন এটা যাপন কৰিবলৈ বজাৰে গ্ৰাহকক অনবৰত লালায়িত কৰি আছে৷ হাতৰ তেনেই ওচৰতে থকা সেই সপোনৰ জীৱনটো টকাৰ অভাৱত কিনি ল’ব নোৱৰাটোৱেই এতিয়া বহু পৰিয়ালৰ অশান্তিৰ কাৰণ৷ উৎপাদনশীল কামৰ স’তে জড়িত হৈ আয় বঢ়োৱাৰ সুযোগ নথকাটোহে আমাৰ মূল সমস্যা৷ বাইক এখন কিনি ল’ব পৰাকৈ ধন ঘটাৰ সুযোগ যেতিয়ালৈ আমাৰ অৰ্থনীতিয়ে ডেকা এজনক দিব নোৱাৰিব, তেতিয়ালৈ বাইক কিনিবলৈ টকা বিচাৰি বাপেকক নগুৰ-নাগতি কৰা ডেকা বা ৰাজনীতিকৰ চামচাগিৰি কৰি জীৱন পাত কৰা ডেকাৰ অভাৱ নহ’ব৷ উৎপাদনশীল কামত জড়িত হৈ নিজৰ উপাৰ্জনেৰে বাইক এখন কিনিলে পুতেকৰ সামৰ্থ্যৰ বাবে বাপেকে গৌৰৱ কৰিব নে পুতেক ভোগবাদত লিপ্ত হ’ল বুলি হায়ৈ-বিয়ৈ কৰিব? ভোগবাদ আমাৰ সমস্যা নহয়, আমাৰ সমস্যা অভাৱ৷