মাতৃভাষাত ডাক্তৰী শিক্ষা সম্ভৱনে
৮ ফেব্ৰুৱাৰীৰ ‘আমাৰ অসম’ত প্ৰকাশিত এটা বাতৰিত ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে ঢেকিয়াজুলিৰ জনসভাত দিয়া ভাষণত অসমীয়া মাধ্যমত চিকিৎসা আৰু অভিযান্ত্ৰিক শিক্ষাৰ মহাবিদ্যালয় স্থাপনৰ সপোন ৰচাৰ কথা প্ৰায় সকলোৰেই জ্ঞাত৷
বাতৰিটোত দুজন বিশিষ্ট চিকিৎসকৰ মতামতৰ উদ্ধৃতি দি কোৱা হৈছে যে অসমীয়া ভাষাত ডাক্তৰী শিক্ষা দিয়াটো অসম্ভৱ৷ বাতৰিটোত উল্লেখ কৰা চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ লগত জড়িত বিশেষজ্ঞৰ মতামতৰ লগত সংগতি ৰাখি একলম লিখিলোঁ৷
এই লেখাৰ আৰম্ভণিতে এটা কথা জনা প্ৰয়োজন যে পৃথিৱীত প্ৰথম চিকিৎসা শিক্ষাৰ কেতিয়া আৰম্ভ হৈছিল? প্ৰথমখন চিকিৎসা শাস্ত্ৰৰ কিতাপ ‘অপেৰা মেডিচিনালিয়া’খন লিখিছিল ফ্ৰান্সিছক’ ব্ৰাভিঅই ১৫৭০ খ্ৰীষ্টাব্দত৷ কিতাপখন লিখিছিল লেটিন ভাষাত৷ কিতাপখন লেটিন ভাষাত লিখা বাবে ইয়াৰ পঢ়ুৱৈ সীমিত আছিল৷ সেইবাবে ইয়াৰ পৰৱৰ্তী চিকিৎসা শাস্ত্ৰৰ কিতাপসমূহ ইউৰোপীয় দেশত ইংৰাজী ভাষাত প্ৰকাশ হয়৷ উচ্ছ শিক্ষাৰ বিস্বজনীন ভাষা হ’ল ইংৰাজী, তথাপি যিবোৰ দেশত ৰাষ্ট্ৰভাষাত উচ্ছ শিক্ষাৰ পাঠদান কৰে, সেইবোৰ দেশত ডাক্তৰী শিক্ষাও ৰাষ্ট্ৰভাষাতে হয়৷ উদাহৰণস্বৰূপে– ৰাছিয়া, ফিলিপাইন, জাপান, চীনদেশ ইত্যাদি৷ পৃথিৱীৰ বহু দেশত অনা-ইংৰাজী ভাষাত ডাক্তৰী শিক্ষাৰ পাঠ দিয়াৰ উদাহৰণ আছে৷ আজিৰ তাৰিখত জাপানী ভাষাত চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ যথেষ্ট কিতাপ আৰু গৱেষণা -পত্ৰ আছে, উদাহৰণস্বৰূপে প্ৰসূতি বিভাগৰ জাপানী ভাষাত প্ৰায় ৯,৫৬,০০০ কিতাপ আৰু গৱেষণা-পত্ৰ আছে৷ জানিবলৈ পোৱা গৈছে যে জাপানত মাতৃভাষাক অধিক গুৰুত্ব দিয়া হয়৷ আনহাতে, কিছুমান দেশত ইংৰাজী ভাষাত ডাক্তৰী শিক্ষা প্ৰদান কৰা হয় যদিও ৰোগী আৰু ৰোগীৰ অভিভাৱক তথা পৰিচাৰকৰ লগত ভাবৰ আদান-প্ৰদানত সুবিধাৰ বাবে স্থানীয় ভাষাতো শিক্ষা দিয়াৰ উদাহৰণ আছে৷ ৰাছিয়াৰ বহুকেইখন চিকিৎসা মহাবিদ্যালয় আৰু বিশ্ববিদ্যালয়ত দুয়োটা ভাষাতে পাঠদান হয়৷ সেইবোৰ শিক্ষানুস্থানত ৰুচ ভাষাত শিক্ষাগ্ৰহণৰ খৰচ ইংৰাজী ভাষাতকৈ কম৷ সেইধৰণে ইউৰোপৰ ফ্ৰান্স, ইটালী, জাৰ্মানী, নেদাৰলেণ্ড আৰু স্পেইনত তেওঁলোকৰ ৰাষ্ট্ৰীয় ভাষাতে ডাক্তৰী শিক্ষা প্ৰদান কৰা হয়৷ এতিয়া চোৱা যাওক ডাক্তৰী শিক্ষা প্ৰদানৰ ক্ষেত্ৰত ইংৰাজী ভাষাৰ সলনি মাতৃভাষা বা ৰাষ্ট্ৰীয় ভাষাৰ সুবিধা-অসুবিধা কি৷ ডাক্তৰী শিক্ষা গ্ৰহণ কৰি থাকোঁতে বা শিক্ষা সমাপ্ত কৰাৰ পাছত চিকিৎসকে যথেষ্ট সময় ৰোগী, ৰোগীৰ অভিভাৱক আৰু পৰিচাৰিকাৰ সৈতে বাৰ্তালাপ আৰু ভাবৰ আদান-প্ৰদান কৰিব লগা হয়৷ কেইবাটাও গৱেষণামূলক সমীক্ষাত প্ৰমাণ হৈছে যে চিকিৎসকৰ ৰোগীৰ সৈতে হোৱা বাৰ্তালাপ মাতৃভাষাত বেছি ফলপ্ৰসূ, বিশেষকৈ আমাৰ দেশৰ নিচিনা উন্নয়নশীল দেশত, য’ত প্ৰায় ৩০ শতাংশ লোকেই নিৰক্ষৰ৷ এজন চিকিৎসকৰ বাবে ৰোগীৰ শাৰীৰিক তথা মানসিক অৱস্থাৰ বিষয়ে জানিবলৈ মাতৃভাষাহে অধিক সুবিধাজনক৷ ইষ্টাৰ্ন মেডিটেৰেনিয়ন হেল্থ জাৰ্নালত প্ৰকাশিত এখন গৱেষণা-পত্ৰত [EMHJ,Vol-16,No.12,2010] এইদৰে কৈছে যে ইজিপ্তৰ ৪০০ ছাত্ৰ-ছাত্ৰী আৰু ১৫০জন শিক্ষকৰ মাজত লোৱা এটা সমীক্ষাৰ মতে ৪৪.৫ শতাংশ শিক্ষকে এম বি বি এছ পাঠদানৰ প্ৰথম বৰ্ষত ইংৰাজীৰ সলনি মাতৃভাষা হোৱাটো বিচাৰে৷ বিএমচি মেডিকেল এডুকেশ্বন জাৰ্নালত [গৱেষণা-পত্ৰ নং ৪১৮,২০১৯] প্ৰকাশিত আন এটা সমীক্ষাত কোৱা হৈছে যে ১,৫৪৬জন আৰবী মাতৃভাষাৰ চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ শিক্ষাৰ্থীৰ ভিতৰত ৮৭ শতাংশ শিক্ষাৰ্থীয়ে দ্বি-ভাষিক শিক্ষা প্ৰদান কৰাটো বিচাৰে৷ এই শিক্ষা পদ্ধতিত ৰোগী আৰু ৰোগীৰ অভিভাৱক, পৰিচাৰিকাৰ সৈতে হোৱা সকলো কথোপকথনৰ চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ ইংৰাজী শব্দৰ পৰিভাষা জনাটো প্ৰয়োজনীয়৷ ইয়াৰ উপৰি দেখা গৈছে যে জাপানত যদিও চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ সংজ্ঞা-শব্দসমূহ ইংৰাজীত অধ্যয়ন কৰে৷ তেওঁলোকে জাপানী ভাষাতো সেই সংজ্ঞা-শব্দবোৰ ভাঙনি কৰি প্ৰতিশব্দ ব্যৱহাৰৰ প্ৰশিক্ষণ দিয়ে৷ জাৰ্নাল অৱ মহাত্মা গান্ধী ইনষ্টিটিউট অৱ মেডিকেল ছায়েঞ্চৰ এখন গৱেষণা-পত্ৰৰ মতে [Vol No.24,Issue-2,Page 68-70] আমাৰ দেশৰ বিভিন্ন চিকিৎসা মহাবিদ্যালয়ত সৰহভাগ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়ে ইংৰাজীতকৈ হিন্দী ভাষাতহে সলসলিয়াকৈ কথা ক’ব পাৰে৷ তদুপৰি আমাৰ দেশত ডাক্তৰসকলে ৰোগীৰ সৈতে ইংৰাজীত কথা পাতিলে অধিকসংখ্যকেই বুজি নাপায়৷ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়েও ইংৰাজীত দিয়া পাঠসমূহ ভালকৈ আয়ত্ত কৰিব নোৱাৰে৷ চিকিৎসা মহাবিদ্যালয়ত ভৰ্তি হোৱা সৰ্বভাৰতীয় বাছনি পৰীক্ষাও [NEET] এঘাৰটা ৰাজ্যিক ভাষাত লোৱা হয়, যি এইটোকে সুচায় যে পৰীক্ষাৰ্থীৰ বহুসংখ্যকে ইংৰাজীত পৰীক্ষা দিয়াটো নিবিচাৰে৷ তেন্তে ভাৰতত কিয় হিন্দী ভাষাত চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ শিক্ষা দিয়াৰ ব্যৱস্থা নাই? এই বিষয়টো ২০১৮ চনৰ ৩ আগষ্টৰ দিনা লোকসভাত প্ৰশ্ন নং ২৫৫যোগে উত্থাপন কৰা হৈছিল৷ তদানীন্তন ভাৰতৰ স্বাস্থ্যমন্ত্ৰীয়ে উত্তৰত কৈছিল যে চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ শিক্ষাৰ মান নিয়ন্ত্ৰণৰ বাবে থকা Medical Council of India (MCI)ই এই বিষয়টো পৰীক্ষা কৰি জনাইছে যে চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ পাঠ্যক্ৰম, পাঠ্যপুথি আৰু গৱেষণা-পত্ৰসমূহ ইংৰাজীতহে উপলব্ধ৷ গতিকে হিন্দী ভাষাত পাঠদান কৰিবলৈ এইসমূহ আহিলা হিন্দী ভাষালৈ অনুবাদ কৰি প্ৰস্তুত কৰিব পাৰিব লাগিব৷ তদুপৰি সৰহভাগ উন্নত তথা চুবুৰীয়া দেশে ইংৰাজী ভাষাত চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ পাঠদান কৰা বাবে হিন্দী ভাষাত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰাসকলৰ বাবে আন্তৰ্জাতিক সংযোগ সীমাবদ্ধ হৈ পৰিব৷ এইবোৰ কাৰণতেই বিষয়টো MCIৰ দ্বাৰা নাকচ হয়৷ সৰ্বভাৰতীয় আয়ুৰ্বিজ্ঞান প্ৰতিষ্ঠানৰ পূৰ্বৰ সঞ্চালক ডাঃ এম চি মিশ্ৰৰ মতে যিহেতু উচ্ছতৰ মাধ্যমিক পৰ্যায়ত শিক্ষাৰ্থীসকলে বিভিন্ন ৰাজ্যিক ভাষাত শিক্ষা লাভ কৰে, তেওঁলোকে চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ ইংৰাজী পাঠদানত অসুবিধা পায়৷ কিন্তু সেইটো সম্ভৱ কৰিবলৈ পাঠ্যপুথি হিন্দীলৈ অনুবাদ কৰি প্ৰতিশব্দবোৰ হিন্দীত উদ্ভাৱন কৰিব লাগিব৷
প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে উল্লেখ কৰা তেওঁৰ সপোনটোৰো নিশ্চয় এক বাস্তৱসন্মত যুক্তি আছে৷
মুঠৰ ওপৰত অসমীয়া ভাষাত চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ শিক্ষা প্ৰদান অসম্ভৱ নহয়, কিন্তু ইয়াৰ বাবে লাগিব এক দীৰ্ঘম্যাদী আঁচনি৷ চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ শিক্ষক সমাজে অসমীয়া ভাষাবিদৰ লগ লাগি প্ৰথম বৰ্ষৰ ইংৰাজী পাঠ্যপুথিত থকা সংজ্ঞা-শব্দবোৰৰ অসমীয়া প্ৰতিশব্দ উদ্ভাৱন কৰিব লাগিব৷ পৰ্যায়ক্ৰমে পাঠ্যপুথিসমূহ অসমীয়া ভাষালৈ অনুবাদ কৰিব লাগিব৷ এই ৰূপান্তৰৰ বাবে যথেষ্ট সময় আৰু আঁচনিৰ প্ৰয়োজন হ’ব৷
ই-মেইলঃ bhuyanmanabendra@gmail.com